Meta von Salis
 Meta von Salis w 1899 | |
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
Barbara Margaretha "Meta" von Salis (ur. 3 stycznia 1855 w Igis, zm. 15 marca 1929 w Bazylei) – szwajcarska feministka i dziennikarka, korespondentka Friedricha Nietzschego[1].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Przyszła na świat w rodzinnym majątku, w zamku Marschlins w Igis w Gryzonii. Była córką Ursuli Margarethy oraz Ulyssesa Adalberta von Salis, przyrodnika. W latach 1863–1868 uczęszczała do szkoły dla dziewcząt w Friedrichshafen w Niemczech. Następnie do 1871 uczyła się w szkole w Rorschach w Szwajcarii[2].
Pracowała jako guwernantka kilku zamożnych niemieckich rodzin. W 1881, po śmierci baronowej von Wöhrmann, u której pracowała, wyjechała do Anglii i Irlandii, by pracą guwernantki zarobić na studia[3]. W 1883 zapisała się na Uniwersytet w Zurychu, by studiować historię i filozofię[3]. W 1887 obroniła doktorat na podstawie rozprawy o Agnieszce z Poitou, stając się pierwszą Szwajcarką z tytułem doktorskim[1]. Zrobiła to nie dla własnej satysfakcji, ale dla sprawy kobiecej[4]. W 1885 aplikowała na studia na Uniwersytecie w Bazylei, by rozwijać się pod kierunkiem Carla Jakoba Burckhardta. Jej podanie zostało odrzucone z powodu niechęci władz uniwersytetu do kobiet[4].
Pracowała jako freelancerka: dziennikarka i mówczyni ruchu sufrażystek w Szwajcarii. W 1886 napisała wierszowany pamflet Przyszłość kobiet. Opublikowała go w pierwszym numerze "Zurich Post" z 1887. Artykuł jako jeden z pierwszych podnosił sprawę równości obywateli i obywatelek Szwajcarii[1]. W latach 1892–1893 na łamach prasy bezskutecznie walczyła o prawną rehabilitację działaczki na rzecz praw kobiet Caroline Farner[2]. W 1894 wygłosiła kilka przemówień zachęcających Szwajcarki do walki o prawo do głosowania[1]. Temat dyskryminacji kobiet podejmowała na łamach swoich powieści i tomików poezji[2].
W Zurychu w 1884 poznała filozofa Friedricha Nietzschego. Pomimo jego niechęci do feminizmu i ruchu kobiecego nawiązali długoletnią przyjaźń. Nietzsche podziwiał jej umiejętność mówienia po niemiecku bez szwajcarskiego akcentu[4]. W 1886 i 1887 von Salis spędziła kilka tygodni w letnim domu Nietzschego w Sils Maria[3]. Zareagowała oburzeniem na sugestię, że powinni się pobrać. W 1894 pomagała siostrze Nietzschego, Elisabeth Förster-Nietzsche, w poszukiwaniu archiwów filozofa, ale współpraca zakończyła się kłótnią. W 1897 von Salis zakupiła willę Silberblick w Weimarze, gdzie Nietzsche i jego siostra żyli w ciągu ostatnich 3 lat życia filozofa i gdzie później umieszczono kolekcję archiwalną Nietschego[4]. Dzięki von Salis Nietzsche poznał filozofkę Helene von Druskowitz, która później stała się jego antagonistką[5][6].
W 1897 wydała cieszącą się dużym powodzeniem książkę Philosoph und Edelmensch. Ein Beitrag zur Charakteristik Friedrich Nietzsche's[2]. Napisała też: Die Zukunft der Frau (1886), Die Schutzengel (3 tomy, 1889–1891), serię kobiecych biogramów w Auserwählte Frauen unserer Zeit, I und II (1900, 1916)[7].
Po 1894 wycofała się z ruchu feministycznego. Jeszcze w 1904 została na krótko aresztowana za wystąpienie podczas obrad sądu, kiedy to próbowała bronić dwóch fałszywie oskarżonych o defraudację kobiet[8]. Niemniej skupiła się na pismach francuskiego teoretyka rasowego Josepha Arthura de Gobineau oraz innych konserwatywnych myślicieli[2].
Von Salis była związana z Theo Schückingiem (1850–1903), ale związek zakończył się nagle[1].
Zrażona systemem politycznym Szwajcarii, w 1904 wyprowadziłą się na wyspę Capri. Sprzedała rodzinny zamek[3]. Zamieszkała z wieloletnią przyjaciółką Hedwig Kym. Po małżeństwie Kym z Ernstem Feigenwinterem w 1910, które von Salis przyjęła z zaskoczeniem i oburzeniem, zamieszkała z parą w Bazylei[1].
Publikowała wiersze, zajmowała się genealogią, a po wybuchu I wojny światowej pisała do prasy szwajcarskiej nacjonalistyczne artykuły[3]. W latach 20. XX w. regularnie publikowała w szwajcarskim "Monatshefte" teksty z zakresu polityki i kultury. W ostatnich latach życia większość pism poświęciła niemieckiemu nacjonalizmowi i teorii rasowej[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g Meta von Salis [online], memim.com [dostęp 2021-12-23].
- ↑ a b c d e Salis, Meta von (Marschlins) [online], hls-dhs-dss.ch [dostęp 2021-12-23] (niem.).
- ↑ a b c d e Porträt: von Salis-Marschlins, Meta (Barbara Margaretha) [online], web.archive.org, 16 lipca 2013 [dostęp 2021-12-23] [zarchiwizowane z adresu 2013-07-16].
- ↑ a b c d Julian Young, Friedrich Nietzsche: A Philosophical Biography, Cambridge University Press, 8 marca 2010, ISBN 978-1-139-48712-2 [dostęp 2021-12-23] (ang.).
- ↑ Helene von Druskowitz [online], www.fembio.org [dostęp 2021-12-23] (niem.).
- ↑ Luka Borsic, Ivana Skuhala Karasman, Meet Helene Druskowitz, „Prolegomena”, 19 (2), 2020, s. 177–195, DOI: 10.26362/20200202 [dostęp 2021-11-24].
- ↑ Salis-Marschlins, Meta (1855–1929) | Encyclopedia.com [online], www.encyclopedia.com [dostęp 2021-12-23].
- ↑ Carol Diethe, Historical dictionary of Nietzscheanism, Third edition, Lanham 2014, ISBN 978-0-8108-8031-3, OCLC 862148824 [dostęp 2021-12-23].