Mleczaj różowoblaszkowy
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
mleczaj różowoblaszkowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Lactarius controversus Pers. Observ. mycol. (Lipsiae) 2: 39 (1800) [1799] | |
| Zasięg | |
 Zasięg w Europie | |
Mleczaj różowoblaszkowy (Lactarius controversus Pers.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1800 r. Christiaan Hendrik Persoon i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna[1]. Niektóre synonimy:
- Lactifluus controversus (Pers.) Kuntze 1891
- Lactifluus lateripes (Desm.) Kuntze 1891[2].
Polską nazwę nadała Alina Skirgiełło w 1988 r.[3]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 10–12, czasami nawet do 25 cm, początkowo wypukły, potem coraz bardziej rozpostarty, na koniec płytko wklęsły. Brzeg długo podwinięty. Powierzchnia gładka, omszona, w stanie suchym nieco błyszcząca, w stanie wilgotnym nieco kleista, biała, ale zwykle jasnoróżowo nabiegła, zwłaszcza na środku, czasem z koncentrycznymi, słabo widocznymi, ciemniejszymi, szaroróżowymi pręgami[4].
Blaszkowy, blaszki gęste i cienkie, z międzyblaszkami, przyrośnięto-zbiegające, czasem z ząbkiem przechodzącym w postaci niskiej listewki na trzon, czasami (rzadko) rozwidlające się, początkowo białe, potem różowe, w końcu szaroróżowe[4].
Krótki i gruby, o wysokości 2,5–5 cm i grubości 1,5–4,5 cm, zwężający się ku podstawie, początkowo pełny, potem watowaty i komorowaty. Miejsca dotknięte żółkną[4].
Gruby, biały, u starych okazów pod skórką kapelusza nieco różowawy, a w trzonie nieco żółknący. W pierwszej chwili ma gorzki smak, potem ostro palący. Mleczko wydziela się obficie, jest białe i niezmieniające na powietrzu barwy, w smaku gorzkie i cierpkie[4].
Kremowożółtawy[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki 6–7 × 4,5–6 µm, elipsoidalne, pokryte tępymi brodawkami, wolnymi, lub połączonymi grzbietami tworzącymi siateczkowatą strukturę. Podstawki około 42 × 6-8 µm. Cheilocystydy i pleurocystydy rzadkie, o kształcie od wrzecionowatego do maczugowatego i wymiarach 45–60 × 5–7 µm[4].
- Gatunki podobne
Ogólnym pokrojem bardzo podobny jest mleczajowiec chrząstka (Lactifluus vellereus). Odróżnia się od niego cienkimi, gęstymi i jasnoróżowymi blaszkami[4].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Znany jest w Europie, Ameryce Północnej i Azji, podano jego występowanie także w dwóch miejscach w Ameryce Południowej. Najwięcej stanowisk podano w Europie[5]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył dziesięć stanowisk, w tym kilka dawnych[3], w późniejszych latach podano następne[6]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[7].
Naziemny grzyb mykoryzowy. Rośnie w różnego typu lasach liściastych i mieszanych[3], najczęściej w trawiastych i cienistych, w towarzystwie topoli i wierzb, rzadko pod innymi drzewami[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-04-01] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-04-01] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 373, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g h Alina Skirgiełło, Mleczaj (''Lactarius''). Grzyby (''Mycota''), tom 25. Podstawczaki (''Basidiomycetes''), gołąbkowce (''Russulales''), gołąbkowate (''Russulaceae''), mleczaj (''Lactarius''), Kraków: PWN, 1998, s. 38–39, ISBN 83-85444-65-3.
- ↑ Występowanie Lactarius controversus na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-04-01] (ang.).
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-04-01].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 66, ISBN 83-89648-38-5.