Narmer
 Król na tzw. palecie Narmera (awers i rewers), Muzeum Egipskie w Kairze | |
| |
| władca Egiptu | |
| Poprzednik | |
|---|---|
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Miejsce spoczynku |
|
Narmer lub Menes (stgr. Μήνης u Diodora, Μιν u Herodota, Minajas u Józefa Flawiusza) – uważany za twórcę i założyciela państwa „Obydwu Krajów”, czyli Górnego i Dolnego Egiptu oraz I dynastii.
Imię
[edytuj | edytuj kod]Jedno z jego imion, Meni, oznacza tego, który trwa. Istnieje jednak spór dotyczący tego imienia, ponieważ nie pojawia się ono na zabytkach z czasów przełomu dynastii „0” oraz I, przez co badacze spierają się o to, do którego z władców należało. Czasem przypisuje się to imię jego następcy, królowi Aha[1].
W dokumentach z wczesnego okresu dynastycznego występują dwa imiona: Narmer oraz Hor-Aha. W związku z tym pojawiły się spekulacje. Część badaczy twierdzi, że była to jedna i ta sama osoba. Inni zaś w osobie noszącej drugie z imion upatrują syna i następcę faraona[2].
Lata panowania
[edytuj | edytuj kod]- 3150–3125 p.n.e. (Grimal)
- 3032–3000 p.n.e. (Kwiatkowski)
Prawdopodobnie pochodził z niezlokalizowanej dotychczas miejscowości Tinis w Górnym Egipcie. Miał się zasłużyć nie tylko zjednoczeniem kraju, ale również stworzeniem sieci kanałów irygacyjnych i być może założeniem miasta Memfis (nazwa późniejsza), w którym wzniósł świątynię lokalnego bóstwa, Ptaha. Pochowany w Umm al-Kaab w Abydos.
Według egipskiego kapłana żyjącego w III wieku p.n.e., Manethona, władca miał zginąć w wyniku ataku hipopotama. Istnieje jednak możliwość, że legenda ta ma związek nie z samą śmiercią, a jest nawiązaniem do hipopotama jako idei zmartwychwstania[1].
Rządy
[edytuj | edytuj kod]Menes po objęciu władzy przyjął tronowe imię: Horus Narmer[3]. Narmer oznaczało Cierpiący (zdaniem niektórych Atakujący albo Zły) Sum. Złożył on w świątyni Horusa w Nechen paletę[4] oraz maczugę[5] ozdobione przedstawieniami upamiętniającymi prowadzoną przez niego wojnę. Stąd możemy się dowiedzieć, że toczył on walki przeciwko Delcie Nilu. Pokonał Północ i przyłączył Deltę do swojego kraju. Zdobienia na palecie wyobrażają go jako władcę zabijającego wroga w liczbie 6000 mieszkańców Delty. Po drugiej stronie palety widać Horusa Narmera idącego ku polu masakry ze sztandarami, gdzie w dwóch rzędach leży 10 martwych ludzi z odciętymi głowami. Na maczudze upamiętniono władcę pośród łupów: 120 000 jeńców, 400 000 byków, 1 422 000 kóz (liczby prawdopodobnie zawyżone). Prawdopodobnie Horus Narmer za siedzibę obrał sobie miasto Tinis, z którego pochodził. Możliwe jest, że założył miasto Memfis, jednak najstarsze odkrycia archeologiczne z tamtego rejonu pochodzą z czasów jego następcy, Aha[1].
Niektórzy badacze[6] uważają, że zjednoczenie Egiptu dokonało się przed panowaniem Narmera.
Tytulatura
[edytuj | edytuj kod]Nomen Menesa na Liście Królów z Abydos oraz na Papirusie Turyńskim brzmi Meni[7] („Trwający”[8]):
|
Jego imię horusowe zaś to Narmer[7], „Atakujący Sum”[8]:
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Filip Taterka, Najwybitniejsi władcy Egiptu. W porządku chronologicznym, wybór autorski., „Przewodnik historyczny” (3/2018), 2018, ISSN 2391-7717.
- ↑ R. Hamilton, Starożytny Egipt, Parragon, 2008, s. 88-89.
- ↑ Heagy, Thomas C. (2014), "Who Was Menes?", Archéo-Nil, 24. pp. 59-92.dostępny online
- ↑ The Narmer Catalog, No. 0081 (Narmer Palette)
- ↑ The Narmer Catalog, No. 0080 (Narmer Macehead)
- ↑ Manetho, Aegyptiaca, „Bibliothéque Nationale, Paris Département des manuscrits”, Codex Parisinus Bibl. Nat. Graecus 1711.
- ↑ a b Bogusław Kwiatkowski, Poczet faraonów. Życie. Legenda. Odkrycia, wyd. 2, Iskry, 2021, s. 63, ISBN 978-83-244-1042-2.
- ↑ a b Egipt Starożytny - I Dynastia [online], www.narmer.pl [dostęp 2023-06-06].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- B. Kwiatkowski, „Poczet faraonów”, Iskry, Warszawa 2002, s. 31-44, 976 s., ISBN 83-207-1677-2
- http://www.ancient-egypt.org/history/early-dynastic-period/1st-dynasty/horus-narmer/index.html
- Stan Hendrickx, Narmer Palette Bibliography, 2017
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]