Tran
Tran – ciekły tłuszcz otrzymywany z wątroby ryb z rodziny dorszowatych (głównie dorsza atlantyckiego[1]) oraz tkanki tłuszczowej niektórych ssaków morskich (np. wielorybów lub fok)[1][2][3]. Zawiera duże ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych (głównie oleinowego, oleopalmitynowyego i gadoleinowego) oraz witamin (głównie A i D)[4]. Ma intensywny, rybny smak i zapach. W kontakcie z tlenem jełczeje, co powoduje rozpad zawartych w nim witamin[1].
Substancję tę otrzymuje się poprzez poddawania świeżej wątroby lub tkanki tłuszczowej działaniu pary wodnej, kwasów lub ługu. Uzyskany w ten sposób ciekły tłuszcz schładza się, a następnie filtruje w celu usunięcia z niego nasyconych kwasów tłuszczowych (np. kwasu stearynowego).
Wykorzystanie
[edytuj | edytuj kod]W XIX w. tran był wykorzystywany w medycynie ludowej jako środek wzmacniający oraz tuczący u osób wyniszczonych lub osłabionych. Odkąd w 1922 r. odkryto jego wysoką zawartość witaminy A oraz witaminy D, stosowano go również w leczeniu zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej, a także innych schorzeń (np. krzywica, tężyczka dziecięca, osteomalacja). Obecnie jest on traktowany wyłącznie jako suplement diety albo surowiec do produkcji preparatów witaminowych[1].
Tran może być pomocny w leczeniu kacheksji, lecz obecne wyniki badań nie są jednoznaczne. Jedno badanie sugeruje, że podczas chemioterapii tran może zapobiegać utracie masy ciała i masy mięśniowej u chorych na raka płuc[5].
Podawanie tranu dzieciom wydaje się być pomocne w redukcji objawów ADHD[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Encyklopedia Audiowizualna Britannica: Biologia. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz S.A., 2006, s. 137–138. ISBN 978-83-60563-11-3.
- ↑ tran, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-01-24].
- ↑ Witold Doroszewski (red.): tran. [w:] Słownik języka polskiego [on-line]. PWN. [dostęp 2015-01-24].
- ↑ Na co pomaga tran? Właściwości i zalety stosowania tranu. mollers.pl. [dostęp 2023-10-02].
- ↑ Rachel A. Murphy i inni, Nutritional intervention with fish oil provides a benefit over standard of care for weight and skeletal muscle mass in patients with nonsmall cell lung cancer receiving chemotherapy, „Cancer”, 117 (8), 2011, s. 1775–1782, DOI: 10.1002/cncr.25709, PMID: 21360698 (ang.).
- ↑ Maren Johanne Heilskov Rytter i inni, Diet in the treatment of ADHD in children – a systematic review of the literature, „Nordic Journal of Psychiatry”, 69 (1), 2015, s. 1–18, DOI: 10.3109/08039488.2014.921933, PMID: 24934907 (ang.).
