Przejdź do zawartości

Unia lubelska (obraz Jana Matejki)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Unia lubelska
Ilustracja
Autor

Jan Matejko

Data powstania

1869

Medium

Olej na płótnie

Wymiary

298 × 512 cm

Miejsce przechowywania
Miejscowość

Lublin

Lokalizacja

Muzeum Narodowe w Lublinie

Unia lubelskaobraz olejny namalowany przez Jana Matejkę w 1869.

Obraz jest jednym z dzieł malarskich Matejki tworzących cykl poświęcony historii Polski. Namalowany został dla upamiętnienia 300. rocznicy unii Polski i Litwy zawartej na sejmie walnym w Lublinie w 1569. W 1874 we Lwowie postanowiono zakupić Unię lubelską ze składek do gmachu Sejmu Krajowego.

Kompozycja skupia się na ceremonii zaprzysiężenia unii w renesansowym wnętrzu zamku w Lublinie. Unia Lubelska uchodzi za jedno z najlepszych dzieł Jana Matejki, w uznaniu wartości obrazu malarz odznaczony został w 1870 francuskim orderem Legii Honorowej. Po II wojnie światowej, zrabowany przez Niemców obraz odnaleziono we wsi Przesieka w Karkonoszach, wraz z dwoma innymi dziełami Matejki. Na pamiątkę tego wydarzenia, wieś przez krótki czas nazywała się Matejkowice[1].

Obraz jest własnością Muzeum Narodowego w Warszawie[2], a znajduje się w depozycie w Muzeum Narodowym w Lublinie[3] na zamku w Lublinie.

Postacie historyczne uwiecznione na obrazie

[edytuj | edytuj kod]
  • Z krzyżem, będąc centralną postacią obrazu, stoi król Polski i wielki książę litewski Zygmunt II August.
  • W racjonale uwieczniony został prymas Polski Jakub Uchański.
  • Klęczy na klęczniku z ręką na Ewangelii, w drugiej trzyma dokument z tekstem aktu unii kasztelan krakowski Marcin Zborowski. W rzeczywistości nie żył od 4 lat, ale był gorącym orędownikiem ujednolicenia podstaw ustrojowych Polski i Litwy i stąd jego obecność na obrazie.
  • Treść przysięgi odczytuje biskup krakowski Filip Padniewski stojący za prymasem.
  • Z mieczem w ręce klęczy Mikołaj Radziwiłł zwany Rudym, jako jedyny litewski senator nie złożył podpisu pod dokumentem unii, a wyciągnięty miecz ma symbolizować wobec króla i unii wrogą postawę.
  • Klęczy także Mikołaj Mielecki w zbroi z buławą hetmańską w prawej ręce. W rzeczywistości godność hetmana wielkiego koronnego otrzymał dopiero w 1578.
  • Na lewo od króla na pierwszym planie zsuwa się z fotela biskup wileński Walerian Protasewicz. Ze względu na stan zdrowia i podeszły wiek nie był obecny w Lublinie. Podtrzymujący go Jan Łaski też nie był w Lublinie, bo zmarł w 1560.
  • W czerwonych kardynalskich szatach na fotelu siedzi Stanisław Hozjusz, oparty o jego fotel stoi wojewoda poznański Łukasz III Górka; nie było go w Lublinie, ale Matejko umieścił go, aby symbolizował kolebkę państwa polskiego – Wielkopolskę.
  • Z laską marszałkowską sportretowany został marszałek wielki koronny Jan Firlej.
  • W głębi z ręką zgłaszającą się do odpowiedzi widać księcia pruskiego Albrechta Fryderyka Hohenzollerna.
  • Po prawej stronie obrazu stoi siostra króla Anna Jagiellonka, nie było jej w Lublinie, ale umieszczenie jej postaci w koronie na głowie symbolizuje kontynuację dynastycznej polityki Jagiellonów. Malując Annę, Matejko wzorował się na zachowanym portrecie królowej w stroju koronacyjnym przechowywanym w katedrze wawelskiej.
  • Ubrana na czarno brodata postać to Andrzej Frycz Modrzewski, autor dzieła O naprawie Rzeczypospolitej. Modrzewski na obrazie obejmuje postać chłopa, co symbolizuje głoszoną przezeń ideę zrównania w prawach chłopstwa z mieszczaństwem i szlachtą.
  • Chorągiew z Archaniołem Michałem, godłem Rusi, trzyma w dłoni późniejszy kasztelan bracławski książę Michał Wiśniowiecki (zm. 1616). Symbolizuje ona ziemie, które w tym czasie przyłączył do Korony król Zygmunt II August. Książę dał początek wielkiej fortunie i potędze rodu Wiśniowieckich na wschodzie.
  • Obok księcia stoi wojewoda bracławski (1566–1571), hetman polny litewski (1567–1571), książę Roman Sanguszko. Matejko chcąc nawiązać do późniejszych, siedemnastowiecznych sukcesów wojsk Rzeczypospolitej, których symbolem była husaria, odział Sanguszkę w zbroję i skrzydła husarskie.
Andrzej Jan Dudrak, Objaśnienie obrazu „Unia lubelska”, 2 połowa XIX wieku, kolekcja Muzeum Narodowego w Krakowie. 1 – Zygmunt II August, 2 – Jakub Uchański, 3 – Łukasz Górka, 4 – Stanisław Hozjusz, 5 – Jan Firlej, 6 – Marcin Zborowski, 7 – Mikołaj Mielecki, 8 – Mikołaj Radziwiłł Rudy, 9 – Jan Hieronimowicz Chodkiewicz, 10 – Jan Łaski, 11 – Walerian Protasewicz, 12 – Jan Kostka, 13 – Andrzej Frycz Modrzewski, 14 – Konstanty Wasyl Ostrogski, 15 – Janusz Ostrogski, 16 – Ostafi Bohdanowicz Wołłowicz, 17 – Roman Sanguszko, 18 – Michał Wiśniowiecki, 19 – Stanisław Tarnowski, 20 – Marcin Kromer, 21 – Andrzej Tęczyński, 22 – Albrecht Fryderyk Hohenzollern, 23 – Tęczyńska, 24 – Beata Kościelecka, 25 – Anna Jagiellonka, 26 – Szydłowiecka, 27 – Herburtówna, 28 – Firlejowa, 29 – Filip Padniewski, 30 – Rafał Leszczyński, 31 – Sędziwój Czarnkowski, 32 – Jan Herburt, 33 – Walenty Dembiński, 34 – Piotr Myszkowski, 35 – Albert Łaski
Andrzej Jan Dudrak, Objaśnienie obrazu „Unia lubelska”, 2 połowa XIX wieku, kolekcja Muzeum Narodowego w Krakowie.

1 – Zygmunt II August, 2 – Jakub Uchański, 3 – Łukasz Górka, 4 – Stanisław Hozjusz, 5 – Jan Firlej, 6 – Marcin Zborowski, 7 – Mikołaj Mielecki, 8 – Mikołaj Radziwiłł Rudy, 9 – Jan Hieronimowicz Chodkiewicz, 10 – Jan Łaski, 11 – Walerian Protasewicz, 12 – Jan Kostka, 13 – Andrzej Frycz Modrzewski, 14 – Konstanty Wasyl Ostrogski, 15 – Janusz Ostrogski, 16 – Ostafi Bohdanowicz Wołłowicz, 17 – Roman Sanguszko, 18 – Michał Wiśniowiecki, 19 – Stanisław Tarnowski, 20 – Marcin Kromer, 21 – Andrzej Tęczyński, 22 – Albrecht Fryderyk Hohenzollern, 23 – Tęczyńska, 24 – Beata Kościelecka, 25 – Anna Jagiellonka, 26 – Szydłowiecka, 27 – Herburtówna, 28 – Firlejowa, 29 – Filip Padniewski, 30 – Rafał Leszczyński, 31 – Sędziwój Czarnkowski, 32 – Jan Herburt, 33 – Walenty Dembiński, 34 – Piotr Myszkowski, 35 – Albert Łaski

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Jan Górski: Drugie narodziny miasta. Warszawa 1945. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1976, s. 194.
  2. Muzeum Narodowe w Warszawie: Unia lubelska
  3. Muzeum Narodowe w Lublinie: Jan Matejko, Unia lubelska

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
pFad - Phonifier reborn

Pfad - The Proxy pFad of © 2024 Garber Painting. All rights reserved.

Note: This service is not intended for secure transactions such as banking, social media, email, or purchasing. Use at your own risk. We assume no liability whatsoever for broken pages.


Alternative Proxies:

Alternative Proxy

pFad Proxy

pFad v3 Proxy

pFad v4 Proxy