Wanli
| |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
| cesarz Chin | |||||||||
| Okres |
od 19 lipca 1572 | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Era panowania |
Wànlì (萬曆) 2 lutego 1573 – 27 sierpnia 1620 | ||||||||
| Poprzednik | |||||||||
| Następca | |||||||||
| Dane biograficzne | |||||||||
| Dynastia | |||||||||
| Data urodzenia | |||||||||
| Data i miejsce śmierci | |||||||||
| Ojciec | |||||||||
Wanli (ur. 4 września 1563, zm. 18 sierpnia 1620 w Pekinie) – trzynasty cesarz Chin z dynastii Ming.
Był synem cesarza Longqinga. Na tron wstąpił po śmierci ojca w 1572, mając zaledwie 9 lat. W pierwszej fazie jego panowania rządy sprawował, przy poparciu matki cesarza, Wielki Sekretarz Zhang Juzheng. Był on uzdolnionym urzędnikiem, zdołał ukrócić wszechwładzę dworskich eunuchów, usprawnić administrację i poprawić sytuację gospodarczą państwa. Starał się też utrzymywać pokojowe stosunki z Mongołami i Mandżurami i oszczędzał na armii.
Po śmierci Wielkiego Sekretarza Zhanga w 1582 roku Wanli przejął rządy osobiste, jednak cesarz rezydujący w Zakazanym Mieście żył w oderwaniu od realiów kraju. Choć był ostatnim cesarzem dynastii Ming, który usiłował jak najlepiej rządzić cesarstwem, czasy jego rządów wykazywały oznaki nadchodzącego kryzysu[1]. Dworem wstrząsała rywalizacja koterii eunuchów, która wzmogła się wraz z kryzysem dynastycznym wokół wyznaczenia następcy tronu: Wanli chciał pominąć swojego najstarszego syna na rzecz trzeciego, którego matką była ulubiona konkubina cesarza. Problemy finansowe cesarstwa pogłębiły się po wojnie japońsko-koreańskiej (1592-98), w której wojska Mingów zaangażowały się po stronie koreańskiego królestwa Joseon i które z trudem obroniły przed podbojem ze strony Japonii[2]. Pogłębiło to w późniejszych latach ucisk podatkowy chłopów i przyczyniły wkrótce do pierwszych rozruchów chłopskich, które miały doprowadzić dynastię Ming do ostatecznego upadku za jeszcze bardziej nieudolnych następców Wanli[3].
Po śmierci cesarza Wanli następcą został jego syn Taichang.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Wanli, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-10-05] (ang.).
- Ming Necropolis (ang.)
- Exploring Chinese History (ang.)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Stanisław Grzybowski: Wielka Histopria Świata. T. 6: Narodziny świata nowożytnego 1453-1605. Kraków: Oficyna Wydawnicza Fogra, 2005, s. 633. ISBN 83-85719-90-3.
- ↑ pod red. Antoniego Podrazy: Wielka Historia Świata. T. 7: Świat w XVII wieku. Kraków: Oficyna Wydawnicza Fogra, 2005, s. 676. ISBN 83-85719-58-X.
- ↑ pod red. Antoniego Podrazy: Wielka Historia Świata. T. 7: Świat w XVII wieku. Kraków: Oficyna Wydawnicza Fogra, 2005, s. 677. ISBN 83-85719-58-X.