Yoshiho Umeda
Data i miejsce urodzenia |
16 września 1949 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
4 maja 2012 |
Miejsce spoczynku | |
Zawód, zajęcie |
przedsiębiorca |
Alma Mater | |
Odznaczenia | |
Yoshiho Umeda (jap. 梅田 芳穂 Umeda Yoshiho; ur. 16 września 1949 w m. Mobara, zm. 4 maja 2012 w Warszawie) – japoński przedsiębiorca żyjący w Polsce[1], działacz opozycji demokratycznej w okresie PRL.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Był synem Ryōchū Umedy. Jego ojciec w 1921 postanowił przyjechać na studia filozoficzne do Berlina. W drodze z Dalekiego Wschodu poznał polskich oficerów wracających z Syberii, wśród nich Stanisława Michowskiego, z którym się zaprzyjaźnił. Podjął wówczas decyzję o osiedleniu się w Warszawie. II wojnę światową Ryōchū Umeda spędził w Bułgarii, po jej zakończeniu nie mógł przez pewien czas przyjechać do komunistycznej Polski. Przed samą śmiercią w 1961 przyjął chrzest i przybrał imię Stanisław. Wyraził także wolę, aby jeden z jego synów na stałe osiadł w Polsce. Uzgodnił z profesorem Konradem Jażdżewskim, aby to on zaopiekował się jego synem w Polsce[2].
Yoshiho Umeda, gdy miał trzynaście lat[3], przyjechał do Polski i zamieszkał w Łodzi z rodziną Jażdżewskich. W latach 1968–1975 studiował filologię polską i historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim, pracował w polskich przedstawicielstwach japońskich przedsiębiorstw[4]. Był autorem publikacji z dziedziny energetyki.
Od 1976 był zaangażowany w działalność opozycyjną jako współpracownik Komitetu Obrony Robotników i Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”[4]. Zajął się sprowadzaniem do Polski materiałów poligraficznych na potrzeby drugiego obiegu (sprowadził ponad 5 tys. matryc powielaczowych)[5]. Od 1980 związany z „Solidarnością”, uczestniczył w I Krajowym Zjeździe Delegatów w Gdańsku, współtworzył Radio „S” działające w Regionie Mazowsze związku. Zorganizował w Tokio Centralne Archiwum Polskie, wydające przez kilka lat periodyk „Biuletyn Polski”[4][5].
Po wprowadzeniu stanu wojennego został w 1982 wydalony z Polski, zajął się organizowaniem pomocy zagranicznej (m.in. jako działacz Komitetu Koordynacyjnego „Solidarności” we Francji i pracownik Biura Koordynacyjnego w Brukseli oraz przedstawiciel NSZZ „S” na Azję). Pod koniec lat 80. powrócił do Polski, gdzie prowadził spółkę prawa handlowego. Działał na rzecz wdrożenia protokołu z Kioto[4]. Dwukrotnie (w różnych procesach) zeznawał przed sądem w sprawie pacyfikacji KWK „Wujek”, potwierdzając zeznania autorów raportu taterników i opisując swoje kontakty z Jackiem Jaworskim.
Był mężem japonistki Agnieszki Żuławskiej (córki Juliusza Żuławskiego). Miał troje dzieci: Tomoho, Julię i Hanę[6], nauczycielkę klasycznego tańca jiutamai[7]. Należał do Stowarzyszenia Wolnego Słowa[8]. Na podstawie biografii Yoshiho Umedy i jego ojca powstał w 1995 film dokumentalny Góral z Tokio (scenariusz: Jan Strękowski, reżyseria: Bożena Garus-Hockuba)[9].
Pochowany na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera A29/5/30)[10].
W pierwszą rocznicę śmierci Yoshiho Umedy ukazała się jego biografia, napisana przez Annę Nasiłowską i zatytułowana Wolny agent Umeda i druga Japonia[11].
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]W 2006 został odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski[12]. W 2015 został przez prezydenta Bronisława Komorowskiego pośmiertnie wyróżniony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej[13].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Gdy milicjanci przesłuchiwali Yoshiho Umedę, krzyczał do nich: „Wy nie jesteście Polakami!”. tvp.pl, 24 lipca 2020. [dostęp 2020-07-26].
- ↑ Jan Strękowski, Bohaterowie trudnych czasów, tom IV, Biblioteka Kroniki Miasta Łodzi, Łódź 2004.
- ↑ Yoshiho Umeda – japoński bohater „Solidarności” we wspomnieniach swoich dzieci. tvn.pl, 19 czerwca 2020. [dostęp 2020-11-03].
- ↑ a b c d Nota biograficzna w Encyklopedii Solidarności. [dostęp 2012-05-05].
- ↑ a b Yoshiho Umeda w Słowniku „Niezależni dla kultury 1976–89”. [dostęp 2012-05-05].
- ↑ Ewa Jażdżewska-Goldstein: Mój japoński Brat, Yoshiho. liberte.pl, 15 maja 2012. [dostęp 2021-04-12].
- ↑ Kajetan Prochyra: Jestem Sada Hanasaki. tygodnikpowszechny.pl, 22 lutego 2021. [dostęp 2021-02-28].
- ↑ Lista członków SWS. sws.org.pl. [dostęp 2012-05-05].
- ↑ Góral z Tokio w bazie filmpolski.pl. [dostęp 2020-07-26].
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2020-05-24].
- ↑ Anna Nasiłowska, Wolny agent Umeda i druga Japonia, Wyd. Premium Robert Skrobisz (przy współpracy Algo Sp. z o.o.), Warszawa 2013, ISBN 978-83-89683-72-4.
- ↑ M.P. z 2006 r. nr 84, poz. 848
- ↑ Odznaczenia dla zasłużonych w służbie państwu i społeczeństwu. prezydent.pl, 3 sierpnia 2015. [dostęp 2015-08-03].
- Członkowie i współpracownicy KOR
- Członkowie i współpracownicy Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”
- Członkowie Stowarzyszenia Wolnego Słowa
- Japońscy przedsiębiorcy
- Cudzoziemcy odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej
- Pochowani na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie
- Urodzeni w 1949
- Zmarli w 2012