Zdzisław Straszewicz
 Porcelanowa fotografia Zdzisława Straszewicza na jego grobie na Powązkach | |
 podporucznik artylerii
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1916–1917, 1918–1920 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Zdzisław Straszewicz herbu Odrowąż (ur. 7 grudnia 1897 w Tykocinie, zm. 14 sierpnia 1920 w Warszawie[1]) – podporucznik artylerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Pochodził z rodziny szlacheckiej, był synem Tadeusza i Marii z Szaniawskich. Miał dwóch młodszych braci: Czesława i Zbigniewa[2]. Jego stryjami byli m.in. Ludwik Straszewicz (ojciec Bohdana Straszewicza) i Zygmunt Straszewicz. Jego bratem ciotecznym (synem siostry ojca, która wyszła za Ksawerego Sporzyńskiego) był m.in. Adam Sporzyński, a braćmi stryjecznymi – m.in. Jan Straszewicz i Stefan Straszewicz[2].
Zdzisław po uzyskaniu matury rozpoczął studia na Politechnice w Petersburgu. W 1916 roku został powołany do rosyjskiego wojska, gdzie ukończył Michajłowską Szkołę Artyleryjską i w lipcu 1917 roku został mianowany chorążym. Po wybuchu rewolucji październikowej wrócił do Polski, gdzie kontynuował studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego.
11 listopada 1918 roku wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego i został skierowany do 4. baterii 10 pułku artylerii polowej, a następnie do 4. baterii 2 pułku artylerii polowej Legionów.
Jego dowódca, gen. Jan Bokszczanin tak opisywał jego udział w bitwie z bolszewikami w 1920 roku:
Znajdował się w pierwszej linii, zaciekle bronił Pułtuska, a następnie linii Domosław-Pokrzywnica-Dzbanica-Laski, broniąc dostępu do serca Polski, Warszawy[3].
Wszystkie, wielokrotnie ponawiane, natarcia bolszewickie pod Pułtuskiem zostały odparte przez polską artylerię ...
...dzięki fachowemu i umiejętnemu kierowaniu przez ppor. Straszewicza, oraz jego osobistej odwadze i zimnej krwi (...). Ppor. Straszewicz, nie zważając na silny ogień nieprzyjacielskiej artylerii pozostał dalej na punkcie obserwacyjnym, prowadząc intensywny ogień, dzięki temu dając możność odmaszerowania własnej piechocie bez kontaktu z nieprzyjacielem, który nadaremnie próbował się posunąć[3].
Mimo że został ranny, pozostał na stanowisku pod wsią Domosław i dalej kierował ogniem artylerii. Dopiero telefoniści wynieśli go na rękach i wsadzili na konia. Dwa dni był transportowany do Warszawy. Zmarł 14 sierpnia 1920 roku w Szpitalu Ujazdowskim na rękach matki.
Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 26, rząd 6, miejsce 29,30)[2][4].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 4544[5] – 30 października 1920[3],
- Krzyż Walecznych (według inskrypcji na grobie Straszewicz był trzykrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych[4]).
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]W latach 20. XX wieku sumptem matki Zdzisława Straszewicza w miejscu śmiertelnego ranienia Zdzisława, w lesie na terenie Leśnictwa Pokrzywnica koło Domosławia położono skromny kamień. Na kamieniu wyryto słowa: Dnia 12-tego sierpnia 1920 / w miejscu tem oddał swe / życie w obronie ziemi ojczystej / Zdzisław Straszewicz / ppor. artylerji kawaler / Krzyża Virtuti Militari / i trzech Krzyży Walecznych. / Żył lat 22. / Kamień ten kładzie matka (pisownia oryginalna). Położony w lesie kamień zainteresował w 2012 roku sekcję 13 Pułku Piechoty Pułtuskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego i Nadleśnictwa Pułtusk. Przy wsparciu Nadleśnictwa Pułtusk kamień został odnowiony w 2013 roku i od tej pory co roku 12 sierpnia lokalna społeczność obchodzi przy tym kamieniu rocznicę Bitwy Warszawskiej i śmierć bohaterskiego porucznika[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Lista strat 1934 ↓, s. 837.
- ↑ a b c Profil Zdzisława Straszewicza na stronie Wielkiej Genealogii Marka Minakowskiego. [dostęp 2014-11-02].
- ↑ a b c Godziemba: Bohaterscy studenci 1920 roku. Blogpress, 2011-08-16. [dostęp 2014-11-02].
- ↑ a b Cmentarz Stare Powązki: OLĘDZCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2014-11-02].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 41 z 6 grudnia 1921 roku, s. 1608.
- ↑ Przypomniany bohater 1920 r.. „Tygodnik Ciechanowski”, 2014-08-18. [dostęp 2014-11-02].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918-1920. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1934.
- Ludzie urodzeni w Tykocinie
- Podporucznicy artylerii II Rzeczypospolitej
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (II Rzeczpospolita)
- Pochowani na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
- Polacy – wojskowi Imperium Rosyjskiego
- Polegli w wojnie polsko-bolszewickiej (strona polska)
- Uczestnicy Bitwy Warszawskiej (1920)
- Urodzeni w 1897
- Zmarli w 1920
- Oficerowie 2 Pułku Artylerii Lekkiej Legionów