Agiut:Amprende a travajé da zero

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Còs é-lo mai ël programa wikimedia?

Ël programa wikimedia che i seve antramentr che i dòvre a l’é un programa distribuì a gràtis an tut ël mond e squasi ëd sigura col che a l’é bon a dovré pì ëd lenghe diferente. A serv për la gestion e la condivision ëd document e qualsëssìa person-a ò asienda a peul dovrelo sensa pagheje (e gnanca dije) gnente a gnun. Antra j’àutri a lo dòvra la Fondassion Wikimedia për publiché la Wikipedia, la pì gran enciclopedìa pùblica dla Ragnà, dont i seve antramentr che i lese l’edission an piemontèis.

Com travaj-lo ës programa?

Chi a fussa anteressà a butesse sù n’instalassion daspërchiel a dovrìa lese la pàgina Anstalé na Wikimedia. Contand che a j’utent neuv a-j n’anfà dzortut d’amprende a gavessla, costa pàgina-sì a l’é dedicà mach a na prima istrussion.

Ël programa a travaja coma n’editor d’ipertest, visadì d’un test che a peul dovré dj’element coma:

Anliure: che a resto cole paròle ò espression che un a peul sgnacheje ansima col rat për deurbe na pàgina neuva andóa as parla ëd col argument-lì, e parej trovesse sùbit djë spiegassion sensa dovej sgaté daspërtut. A son colorà an manera diferenta a sconda che la pàgina a-i sia già ò pura che a la sia mach prevista, ma ancó nen faita.
Figure: che as peulo butesse ëdcò mach cite, an manera che se un a-j anteressa a peula deurb-ne un-a pì gròssa ën sgnacand-je ansima.
Archivi multimediaj: che a l’é n’espression generala për dì ëd
Registrassion sonòre
Filmin
Test mës-cià an qualsëssìa lenga e alfabet: che a l’é motobin còmod për anframës-cé culture, e dat e neuve che a rivo da dle sorgiss an lenghe diferente.

Sòn a l’é lòn che a l’ha ciamà e a ciama ancora ël travaj ëd vàire mila volontari për podej creé n’utiss coma cost-sì. Al dì d’ancheuj ël lìmit dël programa a l’é mach pì col dl’anformàtica midema: viaman che a së studio dij neuv caràter për podej lese e scrive an lenghe neuve (che peui neuve a son mach për ij calcolador) ël programa as testa për esse sigur che a sia bon a travajé ëdcò an cola lenga-lì.

Coma a së scriv

Tute le pàgine andóa che as peul ëscriv-se a l’han ansima un tilét che a dis Modifica. Për scrive a venta mach sgnacheje ansima. Ën fasend-lo:

As deurb na pàgina neuva che a l’ha andrinta un gròss Quàder ëd modìfica test, dij boton e dj’istrussion (ël test dël quàder a l’ha na forma diferenta da lòn che a së s-ciàira an consultassion, ma ëd sossì i parleroma ant ël capìtol che a-i ven).
Un a gionta, gava ò modìfica ël test coma a smija
A sgnaca ël boton Most-me na preuva për fesse smon-e dal sistema lòn che a s-ciairerìo tuti se ël test a fussa butà via parej.
A-j fa na verìfica al test për deje deuit a coj boro che an resto sempe a tuti.
Na vira che tut a l’é a pòst a jë sgnaca ansima al boton Salva.

Bele fait. La pàgina as deurb torna an consultassion e andrinta a l’ha già la version neuva. Cola veja a la va pa persa, che a la resta ant la Stòria dla pàgina, dont i parleroma peui.

Coma as fa na pàgina neuva

A gionté na pàgina neuva un al riva për doe stra:

Ën passand da n’anliura veujda, che sgnacand-je ansima as treuva un messagi che a-j dis che na pàgina parej a-i é pa.
Daspërchiel, përchè a l’é ciapaje veuja dë giontela. A basta mach vardé a la man ësnista, andoa che a s-ciàira la funsion d’arserca. Se a jë scriv andrinta ël tìtol ëd soa pàgina e peui a sgnaca ël boton Va as treuva ël midem messagi che a dan j’anliure veujde.

Gionté na pàgina

Antramentr che a dis che la pàgina a-i é pa, ël sistema a smon la possibilità dë Creéla d’amblé. A basta mach sgnacheje ansima a l’anliura e as deurb ël Quàder ëd modìfica test, da andoa che as travaja sempe midem, coma i l’oma già dit.

L'editor visual

Da-sì 'n pòch la fasson predefinìa ëd fé dle modìfiche ansima a Wikipedia a sarà për mojen ëd l'Editor visual. An costa pàgina as treuvo chèiche anformassion e dle liure ch'a peulo ven-e a taj.

Scrive sensa sagrin

Conbin che tuti a sio ij bin avnù a studié la lenga ëd programassion testual dël programa, miraco la pì gran part dla gent a l’ha già basta ëd gran-e a amprende a lese e scrive soa lenga mari, sensa gnun-a manca dë gionteje ël sagrin dj’ipertest.

Se un as pronta sò test ansima a Word a peul dovré na macro che as ciama Word2Wiki. Fev-la buté sù da cheidun che a sia na frisa pràtich d’anformàtica. Dë savej ël piemontèis për fé sossì a fa nen dë manca, e la gran part dle masnà dël dì d’ancheuj a l’é bon-a a felo. L’archivi dla macro as peul dëscariesse ambelessì. L'archivi a pèisa anviron a 500kb. Se chi che a-j giuta a fussa nen bon a lese ël piemontèis a podrìa trovesse j’ustrussion an anglèis ambelessì.

A la fin dla fera as troverà un cit boton dë pì ansima a sò Word. Che a scriva pura lòn che a veul, e quand che sò test a sarà pront tut lòn che i l’ha da fé a l’é sgnacheje ansima. A sò test a-j avnirà n’aria dròla, ma na vira che a-i lo còpia andrinta al quàder ëd modìfica dël test ëd na wiki a l’avrà da vëdde che a sarà pròpe lòn che a l’ha scrivù chiel (chila).