Fuli
vuli guan | |
na tjaivavaw a sihu a kinapangaljan a paljavak | kalinku king |
sicuayanga a ngadan | dacuang(大庄),kungpu(公埔) |
sepaljavak | puluq sa tjelu a mula, drusaiday sa lima puluq sa sepatj a talingan |
sihu
-guciu -remasudj a kilalaing takakudan a pacaqan -qinati a hulic a sihu |
-陳榮聰(pacun ta guciu na vuli) -nasevuli a gukusiu -daihiyukay na vuli |
pulingetjan nua kadjunangan | 176.3705 km² |
kinamamamawan tua vavavan nua gadu | lima taiday sa sepatj a maru vavavan tadjekuacan (504m) |
caucau
-pipenuljatan na caucau-papu ngadan tjai sangasangas -paljingan |
-siva kuzulj sa siva taiday sa sepatj puluq sa lima a caucau(9,945)(2021 a cavilj sigac) -masansimuluq (10) -sepatj kuzulj sa lima puluq sa pitju a paljingan (4,057) |
sasupuan na yubinkiuku/yuzeng | 983 |
pukeljang a venecikan na takakudan a umaq a sihu | 10015100 |
tjuljivar ta guan | yuli, zusi, cangbin, |
Fuli(富里鄉)
vuli gu (’inamizukuan:Kongpo;nginaingayngan:fuˇ liˋ hiongˋ) imaza i pasanavalj tua kalingu king, a i viri nakidjekec tua yuli, a i kaledep nakidjekec tua zusi, a i kacedas a pasaviri nakidjekec tua cangbin, a i kacedas nakidjekec tua cenkung, a i kacedas a pasanavalj nakidjekec tua dunghe, a i navalj kicaing tua i cesang.
a imaza izua a ita kudrav a caucau, izua haka, pairang, ciuku, amizuku, dawulung zuku, makadaw zuku kata silaya zuku kemaizua maretimalji a kuka a tjuruvu a caucau matjevetjevelj. a kai ’inamizukuan kata nginaingayngan. katalemmang avan aza nugiu, izua vuli paday, ngilengil kata kingtjang a pazangal a racev. aza liuseshisan(六十石山’inamizukuan:Talampo), lusan tjaljitiw kata siawtiensiang(小天祥) i dungvu kunglu pavan nu pungadan a kivangvangan.
cinalivatan
[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]pakata neycengpu a “kiman ta kadjunangan a paqaqalut a lemusadj a vecik”, izua vecik a pakata ngadan nua “vuli guan”: aza vuli guan imaza i vecekadan a kalinku kata valangaw sevesevec a lizulizuk. avan a tjapasanavalj a guan i kalingu king. aza sikataqaljan tjatjuruvu ta haka, pairang, makadaw, dawulung kata amizuku, izua a mavekelj a sebunun kata ciuku. a sicuayan a ngadan “kungpu”(公埔), au imaza a kadjunangan izua mapida siqivuan:
- kasicuayan imaza na sihu a dantay kata na pinpu zuku a papagungan, sipaquziquzip ta gung kata sizi, saka makalap tua ngadan, sa izua “kungpu” aicu a ngadan.
- ka 1875 a cavilj a tinagiljan, sualapen ta kinaqilji a mareka kulet, ka lemindjelj ta pinanka vukency(撫墾局), pakeljang ta qemuma a kakudan, tjinuicun a macidilj kiqalutanan ta ita marutarauljan a can a qemuma, au sapavai uta vavua ita marutarauljan a pakasengeseng. aza inianan kinasengsengan a quma, san “kungpu”. pakata “vuli” a ngadan, izua liaw a siqivuan. lja culj a kadjunangan, sinan pazangal a penaday seman racev, sa ka 1937 a caviljan sikatapuluq a qiljasan ita a qadaw, pavalitan ta vulizuangyican(庄役場), “namirazek kata seljenguwaq a guan” a imi.
- ka 1937 a caviljan pavalitan ta ljavakan tua kadjunangan, sipapungadan nua ripung ta niamadju a nasicuayan a qinaljan a ngadan a “vulizuang”, tucu izua tauta mamaw a ngadan ca “vuliting”(富里町) i ripun i cyanye(千葉) king, lja aicu “vuli” i kalinku izua zuma a imi “na seljenguwaq a guan” aya.
ka cinting a djiday
[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]aza sangasangasan a sinitjawcikel a vecik a sikataqaljan imaza, avan ca dawulung kata makadaw zuku, ka 1845 a caviljan a talju 1895 a caviljan, izua tjuruvuan a pinpu zuku a malivu i maza, izua vecik a pakata likishi i patekuteku:
- 1845 a cavilj, aza tjelu a qinaljan ki tjelu puluq a paljingan, tu tjelu taiday a caucau i akaw pasateku a dansui(淡水) pana kata (dawulung zuku) puluq sa drusa a a paljingan, tu pitju puluq a caucau i takaw liukuy(六龜) patjavat i dungli.
- 1851 a cavilj, izua mareka makadaw zuku kemasi akaw cesanwandjinzuang(赤山萬金莊) patjavat i dungli.
- 1862 a cavilj, izua tapuluq a paljingan kemasi vuljavuljau patjavat i dungli.
- 1866 a cavilj, izua tu drusaiday a caucau kemasi takawcysan(旗山) patjavat i dungli.
- 1868 a cavilj, aza mareka caucau kemasi akaw djukaycu(九塊厝), patjavat pasa dungli au i sepay, minli, lusan kata vuli a kadjunangan.
- 1875 a cavilj, ti pancinyuan(潘琴元)kata unem puluq a caucau kemasi takaw vungsan(鳳山) patjavat i minli.
ka ripun a djiday
[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]ka 1920 a caviljan teveljeng ta tacuang kata kungpu matadrusa a cy(區), au lemindjelj ta dazuangcy patjeljatucu, sipavecik pasa tua kalingukang ting yuli citing sa kanrivi, au namatjasepatj a kadjunangan, dazuang, turenpu(頭人埔), kungpu(公埔) kata dukangpu(堵港埔). ka 1937 a cavilj pavalitan ta vulizuang, sipavecik pasa tua kalingukang ting yuli djin(郡) sa kanrivi, au namatjasepatj a kadjunangan, dali(dazuang), zutien(turenpu), vuli(kungpu) kata djie(dukangpu). kapuamin a maqaqeci, pavalitan ta vuli guan, sipavecik pasa tua kalinguking sa kanrivi.
paljavak tua kadjunangan
[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]vuli guan izua wudjiang, dungli, wanning, sinsin, zutien, sebay, minli, vuli, yuvung, vungnan, vunan, shutien, lusan aicu ki puluq sa tjelu a mula kata drusaiday sa unem puluq sa ita talingan. pakata neycengpu a ziriu, mata 2017 a cavilj lukugac, izua sepatj a kuzulj sa puluq sa sepatj a paljingan, 5687 a uqaljaqaljay, 4769 a vavayavayan, ki 10456 a caucau. lemita ta paljingan a caucau avan nu 2.61. pakata mavalidan 60 a caucau/km².
izua siva a qinaljan imaza, cilamitay(吉拉米代), talampo(達蘭埠), monating(姆拉丁), cirakesay(基拉歌賽), pacuya(巴族耶), ancoh(安住), maliwang(馬里旺), lupo(露埔), cihalaay(黑暗).
cavilj | caucau | +:metjeruvu
-:mavekelj (%) |
1981 | ita kudrav sa siva kuzulj sa alu taiday sa drusa puluq sa pitju a caucau (19,827 a caucau) | — |
1986 | ita kudrav sa alu kuzulj sa lima taiday sa unem puluq a caucau (18,560 a caucau) | −6.4% |
1991 | ita kudrav sa unem kuzulj sa drusa a caucau (16,002 a caucau) | −13.8% |
1996 | ita kudrav sa lima kuzulj sa lima taiday sa siva puluq sa unem a caucau (15,596 a caucau) | −2.5% |
2001 | ita kudrav sa tjelu kuzulj sa lima taiday sa tapuluq a caucau (13,510 a caucau) | −13.4% |
2006 | ita kudrav sa drusa kuzulj sa drusa taiday sa alu puluq sa drusa a caucau (12,282 a caucau) | −9.1% |
2011 | ita kudrav sa ita kuzulj sa tjelu taiday sa alu puluq sa pitju a caucau (11,387 a caucau) | −7.3% |
2016 | ita kudrav sa lima taiday sa lima puluq sa pitju a caucau (10,557 a caucau) | −7.3% |
sazazatj | guciu |
1 sangasangasan | 林水木 |
2-3 sikamasanmusalj kata sikamasan tjelulj | 呂元清 |
4 sikamasan simatjelj | 林水木 |
5 sikamasan limalj | 林金貴 |
6-7 sikamasan nemelj kata sikamasan pitjulj | 洪金海 |
8-9 sikamasan valulj kata sikamasan sivalj | 鄧民宏 |
10-11 sikamasan simuluq kata sikamasan simuluq saka ita | 賴振東 |
12-13 sikamasan simuluq saka drusa kata sikamasan simuluq saka tjelu | 蘇孝信 |
14-15 sikamasan simuluq saka sepatj kata sikamasan simuluq saka lima | 鄧國祥 |
16-17 sikamasan simuluq saka unem kata sikamasan simuluq saka pitju | 黃玲蘭 |
18 sikamasan simuluq saka alu | 陳榮聰(tucu) |
kucung a gaku |
gaku na kucung a vuli |
gaku na kucung a vubey(富北) |
gaku na kucung a dungli(東里) |
kukumin a gaku |
gaku na kukumin a vuli |
gaku na kukumin a wudjiang(吳江) |
gaku na kukumin a dungli |
gaku na kukumin a shutien(學田) |
gaku na kukumin a yungvung(永豐) |
gaku na kukumin a dungzu(東竹) |
gaku na kukumin a minli(明里) |
gaku na kukumin a wanning(萬寧) |
nasidjaravacan
[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]kisiya a djalan |
taiwan kisiya kanriki |
a kisiya a djalan a cemalivat tua taiwan i taitu |
disiaba i dungli |
disiaba i dungzu |
disiaba i vuli |
kunglu |
masansivalj a djalan i taiwan |
masansika drusamuluq sa tjelu a djalanan i taiwan
kemasi vuli pasa dunghe(東河) |
masansika tjelumuluq a djalanan i taiwan
yucan(玉長) kunglu |
basu |
basu a kalinku (izua 1120,1130 kata 1137) |
basu a ding dung |
kivangvangan
[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]小天祥 | siawtiensiang |
公埔遺址 | kungpu sicuayan a kakaizuanan |
秀姑巒溪 | siukuluan a pana (’inamizukuan: siwkolan a tarawadaw) |
東里玉蓮寺 | dungli yulien a biu |
六十石山金針園區 | liuseshisan a kingtjang a kivanvangan |
東竹義民廟 | dungzu yimin a biu |
玉溫泉 | yu a ungesing |
東里邱家古厝 | dungli ti ciu a sicuayan a umaq |
東里百年碾米廠 | dungli itaiday a cavilj paday a kuba |
羅山瀑布 | lusan a ungesing |
東里鐵馬驛站 | dungli disiaba a kisiya |
富里溫泉 | vuli a ungesing |
東里溫泉 | dungli a ungesing |
東里御皇米 | dungli yuhuang a paday |
銀川有機米 | yicuan inia katjedukuan a paday |
富麗米 | vuly a paday |
金針 | kingtjang |
段木香菇 | cuvuq nua riningetjelj a kasiw a ngilengil |
富里咖啡 | vuli kafi |
牛樟芝 | kacangula |
蜜香紅茶 | qudjidjilj salum alju a ucia |