1695
- Ovo je članak o godini 1695.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 16. vijek – 17. vijek – 18. vijek |
| Decenija: | 1660-e 1670-e 1680-e – 1690-e – 1700-e 1710-e 1720-e |
| Godine: | 1692 1693 1694 – 1695 – 1696 1697 1698 |
| Gregorijanski | 1695. (MDCXCV) |
| Ab urbe condita | 2448. |
| Islamski | 1106–1107. |
| Iranski | 1073–1074. |
| Hebrejski | 5455–5456. |
| Bizantski | 7203–7204. |
| Koptski | 1411–1412. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1750–1751. |
| • Shaka Samvat | 1617–1618. |
| • Kali Yuga | 4796–4797. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4331–4332. |
| • 60 godina | Yin Drvo Svinja (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11695. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1695 (MDCXCV) bila je redovna godina koja počinje u subotu po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u utorak po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.
- Veoma hladna i kišovita godina: Engleska, Francuska (vino se smrzavalo u čašama u Versaju), Nemačka (Bodensko jezero sasvim zaleđeno), Baltik (Velika estonska glad).
- 12. 1. - Veliki turski rat: Austrijanci zauzeli Gyulu (Turci tako gube sve posede iza Tise i Moriša).
- 6. 2. - Mustafa II je novi osmanski sultan (do 1703).
- 21. 2. - Morejski rat: nakon što je osmanska flota dva puta (9. i 19. 2.) porazila Mlečane, ovi napuštaju Hios u velikoj konfuziji i gubicima[1]. Sultan nakon ovoga zabranjuje katoličkim misionarima da se obraćaju njegovim podanicima, već samo evropskim trgovcima[2].
- 4. 3. - Privilegija Leopolda I., preko Ugarske kancelarije: priznato preuređenje SPC u Habsburškoj monarhiji (potvrđeni episkopi), Srbi pravoslavci oslobođeni od desetka katoličkoj crkvi, potvrđena im sloboda veroispovesti[3].
- 9. 3. - Dvorski ratni savet poverava generalu Hajsleru da se srpski vojnici podrede nemačkim generalima i udalje od patrijarha Arsenija i podvojvode Monastirlije[4].
- 20. 3. - Dvorski ratni savet na zahtev Ludviga Badenskog naredio regrutaciju još nekoliko hiljada Srba za zapadni (francuski) front, 1. jula se traži još jedna regimenta[5].
- april - Engleski parlament odlučio da ne obnavlja zakon iz 1643. koji je zahtevao cenzuru štampe (prva zemlja bez cenzure?).
- proljeće - Hrvatski sabor zaključio da, pod pretnjom kazne od sto forinti, vlastelin mora vratiti odbjeglog kmeta njegovom gospodaru[6]. Iste godine Sabor propisuje vrstu tkanine za odijevanje neplemića, zbog porasta odlijevanja novca[7].
- 3. 5. - Elmas Mehmed-paša je novi veliki vezir (do 1697).
- jun - Turci pokušavali da se iskrcaju na Peloponez, kod Argosa i Monemvasije, ali odbijeni s velikim gubicima[8].
- jun - Erdödyjevi izgubili čast kostajničkog kapetana - počinje spor da li će ban ili petrinjski kapetan upravljati ovom kapetanijom[9]. Petrinjski zapovednici počinju podbunjivati Srbe[10].
- 29. 6. - Episkop Savatije Ljubibratić priznat za vjerskog starješinu pravoslavnih u mletačkoj srednjoj i sjevernoj Dalmaciji[11].
- jul-septembar - Prvi Azovski pohod cara Petra: Rusi neuspešno opsedali osmanski grad Azov. Ovo iskustvo navodi Petra da od kraja godine stvori Azovsku flotu.
- 10. 7. - Giuseppe Maria Bottari novi biskup Pule (do 1729).
- 14. 7. - Leopold Kolonić je novi estergomski nadbiskup i primat Ugarske (do 1707).
- 9. 8. - Sultan stigao u Beograd[12].
- 11. 8. - Car poklonio patrijarhu Arseniju zamak Sirač, ali grof Štaremberg sprečava preuzimanje[4] (kasnije će mu davati Sečuj u Baranji).
- 13 - 15. 8. - Rat Velike alijanse: francusko Bombardovanje Brisela, najrazorniji događaj u istoriji tog grada, u nadi da će skrenuti pažnju Alijanse sa opsade Namura.
- 1. 9. - Posle par meseci opsade, Velika alijansa povratila Namur od Francuza.
- 7. 9. - Pirat Henry Every opljačkao mogulski brod sa blagom Ganj-i-Sawai - šteta za anglo-mogulske odnose, engleske vlasti ponudile nagradu za hvatanje. Poginuo pirat Thomas Tew.
- septembar - Sultanova vojska povratila Lipovu.
- septembar - Turci beogradskog Džafer-paše uspeli osvojiti Titel, stradao komandant Prodan Šteta sa 800-1000 branitalja, saski izbornik Fridrih August se samovoljno povukao iz Arada u Segedin[13]; grof Štaremberg ubrzo povratio Titel[12].
- 18. 9. - Mletačka flota poražena kod Zeytinburnua.
- 25. 9. - Bitka kod Lugoša je velika turska pobeda - maršal Federico Veterani uhvaćen i pogubljen, komandant Srpske milicije Antonije Znorić poginuo. Turci zauzeli Lugoš i Karansebeš, sultan se početkom novembra vraća u Carigrad[12][13].
- oktobar, početkom - Većinski srpsko odeljenje zauzima Šabac, Raču i Kupinovo[12].
- 8. 10. - Car Lepold izdao zaštitno pismo gradu Satmaru - nakon žalbi građana zabranjeno naseljavanje Srba i Grka u gradu, kojima je dozvoljeno trgovanje samo istočnjačkom robom[14].
- 14. 11. - Hrvatski sabor potvrdio svojim zaključkom prošlogodišnji carev Odvjetnički statut, čime ovaj postaje zakon i u Hrvatskoj.
- 6. 12. - Totalno pomračenje Sunca: senka kreće iz istočne Hercegovine, zatim preko Crne Gore, Metohije itd. - totalitet tu traje svega nekoliko sekundi[15].
- 20. 12. - Petar Veliki postavio Kozmu Nefimonova za svog poslanika u Beču, s ciljem sklapanja antiturskog saveza[12].
- Hrvatskom saboru priznato pravo na područje između Kupe i Une, uprkos protivljenju Komore[16].
- Monah Mihailo Račanin se žali na stanje Srba[17]. Već ove godine ima ideja za seobu u Rusiju[4].
- Počinje izdavanje Baylovog "Povijesnog i kritičkog rječnika" (do 1697).
- U Vlaškoj izgrađen manastir Sinaja, u blizini nastaje i grad Sinaja.
- U osmanskom carstvu uveden sistem malikâne, doživotnih sakupljača poreza.
- Na Floridi završena španska tvrđava Castillo de San Marcos, najstarije zidano utvrđenje u kontinentalnim SAD.
- 3. 5. - Henri Pitot, hidraulički inženjer († 1771)
- 3. 9. - Pietro Locatelli, italijanski violinista i kompozitor sonata i koncerata († 1764)
- 10. 11. - John Bevis, astronom († 1771)
- 4. 1. - François-Henri de Montmorency-Luxembourg, maršal Francuske (* 1628)
- 6. 2. - Ahmed II, osmanski sultan (* 1643)
- 13. 4. - Jean de La Fontaine, francuski književnik-basnopisac (* 1621)
- 17. 4. - Juana Inés de la Cruz, pjesnikinja (* 1651)
- 8. 7. - Christiaan Huygens, nizozemski astronom, matematičar i teorijski fizičar (* 1629)
- 12. 8. - Huang Zongxi, politikolog, pisac, vojnik (* 1610)
- 20. 11. - Zumbi, vođa odbeglih robova u Brazilu (* 1655)
- 21. 11. - Henry Purcell, engleski skladatelj (* 1659)
- c. - Bernardo Bobić, slikar i pozlatar
- c. - Ivan Komersteiner, kipar i drvorezbar
- ↑ Setton, 395
- ↑ Gábor Ágoston; Bruce Alan Masters (1 January 2009). Encyclopedia of the Ottoman Empire. Infobase Publishing. str. 239–. ISBN 978-1-4381-1025-7.
- ↑ Istorija s. n. III-1, 562
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Veselinović, Rajko L. Од Велике сеобе до смрти патријарха Арсенија III Чарнојевића (1706). rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. III-1, 563
- ↑ Historija n. J., 1006
- ↑ Historija n. J., 1014
- ↑ Setton, 396, fusnota
- ↑ Historija n. J., 1026-7
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 63-4
- ↑ Komar, dr Goran Ž. Planinska sela Dračevice pod vlašću Venecije 1687-1797. rastko.rs
- ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 Istorija s. n. III-1, 564
- ↑ 13,0 13,1 Popović, Dušan J. Напуштање Србије и Београда, догађаји непосредно после Сеобе. rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. III-1, 563-4
- ↑ Total Solar Eclipse of 1695 December 06, NASA
- ↑ Historija n. J., 1005
- ↑ Ćorović, Vladimir. Srbi u Ugarskoj. rastko.rs
- Literatura
- Kenneth Meyer Setton. Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century. American Philosophical Society; 1991. ISBN 978-0-87169-192-7.
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
- Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5 (III-1)
- Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-I)