1725
- Ovo je članak o godini 1725.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 17. vijek – 18. vijek – 19. vijek |
| Decenija: | 1690-e 1700-e 1710-e – 1720-e – 1730-e 1740-e 1750-e |
| Godine: | 1722 1723 1724 – 1725 – 1726 1727 1728 |
| Gregorijanski | 1725. (MDCCXXV) |
| Ab urbe condita | 2478. |
| Islamski | 1137–1138. |
| Iranski | 1103–1104. |
| Hebrejski | 5485–5486. |
| Bizantski | 7233–7234. |
| Koptski | 1441–1442. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1780–1781. |
| • Shaka Samvat | 1647–1648. |
| • Kali Yuga | 4826–4827. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4361–4362. |
| • 60 godina | Yin Drvo Zmija (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11725. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1725 (MDCCXXV) bila je redovna godina koja počinje u ponedjeljak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u petak po julijanskom kalendaru.
- januar - U tokugavskom Japanu uveden sistem Gonin Gumi - grupe od pet kućanstava su kolektivno odgovorne za očuvanje reda i plaćanje poreza.
- 6. 2. - Vitus Bering je krenuo kopnom iz Sankt Peterburga na Prvu kamčatsku ekspediciju: do Ohotska stiže tek najesen 1726. Petar Veliki želi utvrditi da li su Azija i Amerika spojeni.
- 7. 2. - Paranoični afganski vladar Persije Mahmud Hotak naredio ubistvo svih safavidskih prinčeva osim Sultan Husayna (ovaj je uspeo sačuvati Tahmaspa).
- 8. 2. (28. 1. po j.k.) - Supruga ruskog cara Petra Velikog nakon njegove smrti preuzima prijestolje kao carica Katarina (do 1727). Pravu vlast ima Aleksandar Menšikov.
- 8. 3. - Holandski brod Akerendam, upućen ka Aziji, zalutao je po mećavi i potonuo kod Norveške - stradalo je oko 200 ljudi. Od 19 sanduka zlata i srebra izvađeno je pet, a ostalo tek 1972.
- 18. 3. - U Parizu održan prvi u nizu Concert Spirituel (do 1790).
- 22. 4. - Hotakijska Monarhija: Mahmud Hotak je pao u dvorskoj revoluciji, nasleđuje ga rođak Ašraf (do 1729).
- 30. 4. - Državni kadril: španski kralj Filip V i austrijski car Karlo VI sklapaju Bečki sporazum, odnosno savez uperen protiv Velike Britanije (niz od četiri ugovora do novembra). Britanski kralj šalje Richarda Kanea u Gibraltar da ga učvrsti.
- 10. 5. - General George Wade je postavljen za inspektora u Škotskoj: u Highlandsu, među Jakobitima, sprovodi Zakon o razoružanju, formira šest četa milicije, gradi puteve i mostove.
- 1. 6. (21. 5. po j.k.) - Ruska carica prvi put dodeljuje Orden Svetog Aleksandra Nevskog, povodom udaje svoje kći Ane za vojvodu od Holstein-Gottorpa (roditelji Petra III). Među odlikovanima je i Matija Zmajević.
- 23. 6. - U Škotskoj počinju neredi zbog proširenja engleskog poreza na slad i posledično skupljeg piva.
- 24. 6. - U Dublinu prvi put zabilježen sastanak Velike lože Irske, najstarije danas postojeće masonske lože na svijetu.
- 1. 8. - Osmanlije zauzele Tabriz u Persiji posle duže opsade, ubijen veliki broj stanovnika.
- 27. 8. - Francuski brod Chameau potonuo blizu Louisbourga u Novoj Skotiji sa preko 200 ljudi i mnogo zlata i srebra (pronađeno 1965).
- 31. 8. - Vesprimski, i raniji zagrebački biskup Mirko Eszterházy je ostrogonski nadbiskup (do 1745).
- 3. 9. - Velika Britanija, Francuska i Pruska sklapaju Hanoverski sporazum kako bi se obranili od špansko-austrijskog saveza.
- 5. 9. - Venčanje francuskog kralja Louisa XV poljskom princezom Marijom Leszczyńskom.
- 16. 10. - Pećki Patrijarh Arsenije IV Jovanović u poseti Rilskom manastiru (prvi put se potpisuje kao patrijarh, izabran je za života prethodnika Mojsija).
- 22. 10. - Petorica indijanskih poglavica u poseti francuskom kralju Luju XV: Chicagou od Michigamei i još petorica iz Illinoiske konfederacije.
- 23. 10. - Umro karlovački mitropolit Vikentije Popović-Hadžilavić - sledeće godine ga nasleđuje mitropolit beogradski Mojsije.
- 12. 12. - Vojvoda Juan Guillermo de Ripperdá se vratio u Madrid sa pregovora u Beču, tvrdi da car želi da on bude španski predsednik vlade, što i ostaje do aprila.
- 15. 12. - Okončan Dummerov rat između Nove Engleske i Mohawka na jednoj strani i Wabanaki konfederacije.
- Hrvatska:
- Hrvatski sabor u Varaždinu: člankom 5 se odriče pravo Ugarskom namjesničkom vijeću da u konkretnim slučajevima zahtijeva "neku podložnost ili zavisnost staleža i redova ovih kraljevina" - upravna vlast u Hrvatskoj treba biti prepuštena isključivo Hrvatskom saboru i banu.[1]
- Car/kralj prisvojio pravo da sam imenuje i plaća predsjednika hrvatskog Banskog stola.
- Posavski krajišnici u tolikoj bijedi da "nemaju ni košulje na tijelu, posljednju imovinu prodaju da bi platili kontribuciju" (pored vojnih obveza).[2] Nakon tri godine kada nijedna granica u Hrvatskoj nije htela davati kontribuciju, ove godine jedna po jedna počinju davati.[3]
- Krajišnici u Varaždinskom generalatu i dalje traže da pročitaju privilegije, ali oberkapetan Kenigseg izvrdava.[4]
- Spomenik Ivanu Nepomuku u Valpovu.
- U Dubrovniku se 1725-43. kuje srebreni talir bradan.
- Srbija:
- Vojna krajina u Srbiji preuređena na devetnaest kapetanata, umesto ranijih 15 (od 1728/29 osamnaest).[5]
- U Srbiji povećana kontribucija/porez "starim" uskocima.[6]
- Beogradski Srbi trgovci uputili izaslanstvo da traže esnafsku uredbu s posebnim povlasticama, što je car Karlo VI odobrio.[7]
- Temišvarska trgovačka kompanija osnovana od 76 Srba i Grka: trguju žitom, glavno stovarište u Perlezu, rekama do Karlovca pa suvim do Rijeke.[8]
- "Ogledalo srpsko II": "Ne daju vuci ovacah".[9]
- Sava Vladislavić Raguzinski u ruskoj misiji u Kini.
- U okviru Vivaldijeve zbirke Il cimento dell'armonia e dell'inventione ("Nadmetanje harmonije i invencije") objavljena i Četiri godišnja doba.
- Povodom Jubileja, u Rimu su otvorene Španjolske stepenice.
- Giambattista Vico izdaje prvo izdanje "Nove nauke" (dva znatno izmenjena slede 1730. i '44.).
- Posthumno izdat Flamsteedov zvjezdani katalog Historia Coelestis Britannica sa 2.935 zvijezda.
- Kineska dinastija Qing daje odštampati 66 primjeraka Gujin Tushu Jicheng, enciklopedije sa preko 800.000 stranica teksta odn. 100 miliona znakova.
Alfa Ba poziva na džihad, prvi od Fula džihadi, što narednih godina sprovodi njegov sin Karamokho Alfa - nastaje Imamat Futa Džalon. Deo naroda Susu odlazi u današnju Gvineju.- Na istočnoj Malaji je osnovan Sultanat Terengganu, koji postoji i danas.
- c. - Englezi osnovali prvu historijski potvrđenu masonsku ložu u Parizu i u kontinentalnoj Evropi.
- 26. 2. - Nicolas Joseph Cugnot, pionir parnih vozila († 1804)
- 6. 3. - Henry Benedict Stuart, jakobitski naslednik, katolički kardinal († 1807)
- 20. 3. - Abdul Hamid I., osmanski sultan († 1789)
- 2. 4. - Giacomo Casanova, talijanski avanturist, svećenik, glazbenik, vojnik, špijun, diplomat, slobodni zidar i pisac († 1798)
- 6. 4. - Pasquale Paoli, korzikanski patriota († 1807)
- 12. 5. - Louis-Philippe d'Orléans, francuski princ krvi († 1785)
- 1. 7. - Jean-Baptiste-Donatien de Vimeur de Rochambeau, maršal Francuske († 1807)
- 21. 8. - Jean-Baptiste Greuze, slikar († 1805)
- 16. 9. - Nicolas Desmarest, geolog, Enciklopedist († 1815)
- 24. 9. - Arthur Guinness, pivar († 1803)
- 29. 9. - Robert Clive, prvi britanski guverner u Bengalu († 1774)
- 21. 10. - Franz Moritz von Lacy, habsburški feldmaršal († 1801)
- 23. 12. - Ahmad Shah Bahadur, mogulski vladar († 1775)
- 1725-28 - Jovan Stefanov Baljević, istoričar
- 6. 1. - Chikamatsu Monzaemon, dramski pisac (* 1653)
- 28. 1. - Louis d'Aubusson de La Feuillade, maršal Francuske (* 1673)
- 8. 2. - Petar Veliki, ruski car (* 1672)
- 2. 3. - José Benito de Churriguera, arhitekta, skulptor (* 1665)
- 15. 3. - Natalija Petrovna, ruska princeza (* 1718)
- 30. 3. - René de Froulay de Tessé, maršal Francuske (* 1648)
- 12. 4. - Giovanni Battista Foggini, vajar (* 1652)
- 22. 4. - Mahmud Hotak, vladar Persije (* 1697)
- 27. 6. - Christian Heinrich Heineken, vunderkind (* 1721)
- 29. 6. - Arai Hakuseki, japanski državnik i pisac (* 1657)
- 29. 6. - Juan Manuel Fernández Pacheco, španski državnik, osnivač Akademije (* 1650)
- 12. 8. - Pierre de Montesquiou d'Artagnan, maršal Francuske (* 1640)
- 16. 9. - Antoine V de Gramont, maršal Francuske (* 1672)
- 10. 10. - Philippe de Rigaud de Vaudreuil, guverner Nove Francuske (* ca. 1643)
- 22. 10. - Alessandro Scarlatti, kompozitor (* 1660)
- 23. 10. - Vikentije Popović-Hadžilavić, mitropolit karlovački
- 28. 11. - Nikita Demidov, metalurški preduzimač
- Draško Popović, lik iz "Gorskog vijenca"
- Giuseppe Mazzuoli, vajar (* 1644)
- Petar Blagojević, osumnjičeni vampir
