1766
- Ovo je članak o godini 1766.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 17. vijek – 18. vijek – 19. vijek |
| Decenija: | 1730-e 1740-e 1750-e – 1760-e – 1770-e 1780-e 1790-e |
| Godine: | 1763 1764 1765 – 1766 – 1767 1768 1769 |
| Gregorijanski | 1766. (MDCCLXVI) |
| Ab urbe condita | 2519. |
| Islamski | 1179–1180. |
| Iranski | 1144–1145. |
| Hebrejski | 5526–5527. |
| Bizantski | 7274–7275. |
| Koptski | 1482–1483. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1821–1822. |
| • Shaka Samvat | 1688–1689. |
| • Kali Yuga | 4867–4868. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4402–4403. |
| • 60 godina | Yang Vatra Pas (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11766. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1766 (MDCCLXVI) bila je redovna godina koja počinje u srijedu po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u petak po julijanskom kalendaru.
- 1. 1. - Charles Edward Stuart postaje novi jakobitski pretendent, nakon smrti Jamesa Francisa - poznat kao Mladi pretendent ili Bonnie Princ Charlie, živi u Italiji.
- 14. 1. - Nakon smrti Frederika V, novi dansko-norveški kralj i šlezvig-holštajnski vojvoda je njegov sin Christian VII (do 1808). Mentalno je slab, uglavnom vlada neko drugi.
- januar - Britanci osnovali svoje prvo naselje na Falklandima, Port Egmont pored zapadnog otoka (na istočnom se nalazi francuski Port Saint Louis).
- 20. 1. - Burmansko-sijamski rat: Burmanci započinju 15-mesečnu opsadu glavnog sijamskog/tajlandskog grada Ayutthaya.
- 18. 2. - Pobuna robova na Meerminu: Brod za prijevoz robova Nizozemske istočnoindijske kompanije u Indijskom oceanu preuzimaju malgaški robovi koje je posada namjeravala sa Madagaskara prevesti u Kaapstadt u današnjoj Južnoj Africi (bit će okončana nasukavanjem broda i hvatanjem robova na južnoafričkoj obali do 7. 3.).
- 23. 2. - Nakon smrti bivšeg poljskog kralja i posljednjeg lotarinškog vojvode Stanisława Leszczyńskog, vojvodstva Lorraine i Bar postaju dio Francuske.
- 5. 3. - U Novi Orlean, u ranije francuskoj Lujzijani, stigao je prvi španski administrator Antonio de Ulloa - francuski kreoli ga ne priznaju, na kraju su se pobunili 1768.
- 8. 3. - Stadtholder Willem V od Oranjea je punoletan.
- 10. 3. - Španski kralj Karlo III, na prijedlog svog napolitanskog ministra markiza od Esquillachea, donosi ukaz kojim se podanicima zabranjuje nošenje plašta i tradicionalnog širokog šešira (sombrero redondo) i umjesto toga nalaže nošenje trokutastih šešira i odjeće po uzoru na tadašnju francusku modu.
- 18. 3. - Britanski parlament, čije je članove lobirao američki političar i publicist Benjamin Franklin, ukida nepopularni Zakon o markicama; umjesto toga je izglasan Deklaratorni zakon kojim Parlament sebi potvrđuje pravo donošenja zakona koji će važiti u sjevernoameričkim kolonijama.
- 21. 3. (10. 3. po j.k.) - Crnogorski vladika Vasilije Petrović umro u Sankt Peterburgu. Stari mitropolit Sava će zatim za saprestolnika izabrati Arsenija Plamenca (mitropolit 1781-84). Mladi Petar završava školovanje u Rusiji, pomaže dedi-stricu Savi.[1][2]
- 24. 3. - Madrid: nezadovoljstvo kraljevim ukazom o odijevanju, ali i povećanjem cijena hljeba i drugih namirnica, eskalira u masovne nerede zbog kojih će kralj biti prisiljen smijeniti nepopularnog ministra i otpustiti ne-Špance iz svog kabineta.
- 7. 4. - Car Josip je dozvolio javnosti ulaz u lovište Prater, uskoro nastaje zabavni park Wurstelprater.
- 10. 5. - Turneja Mozartovih: ponovo su u Parizu, odakle su stigli iz Nizozemske. Ostaju u gradu do jula, zatim se preko Švajcarske vraćaju u Salzburg, u novembru.
- 22. 5. - Jak zemljotres praćen, cunamijem na istoku Mramornog mora, na treći dan Kurban Bajrama: razaranja u Carigradu (npr. Fatihova džamija), osetio se do Soluna. Broj mrtvih procenjen na 4.000, od čega 880 u Carigradu.
- jun? - Mysorska invazija Malabara: vladar Mysorea Hyder Ali, koji se ove godine proglasio sultanom, osvaja Kalikut.
- 20. 6. - Ugovor o prijateljstvu i trgovini između Velike Britanije i Rusije.
- polovinom godine - Šćepan Mali je došao u Maine kod Budve, bavi se travarenjem - grupa ljudi je ubeđena da je on u stvari ruski car Petar III, o čemu prenose glas, dogodine ga proglašavaju za vladara (plemenska anarhija i četovanje su pre ovoga dostigli vrhunac u Crnoj Gori).[3][4]
- 1. 7. - U francuskom gradu Abbevilleu javno mučen i odrubljivanjem glave pogubljen mladi plemić Jean-François de la Barre koga je lokalni sud bio osudio zbog oskrvnuća lokalne crkve, odnosno odbijanja da skine šešir prilikom crkvene procesije; njegovo truplo je potom javno spaljeno zajedno s primjerkom Voltaireovog Filozofskog rječnika.
- 25. 7. - Završen Pontijakov rat u Severnoj Americi - danas se smatra pat-pozicijom između Indijanaca i britanskih vlasti.
- 30. 7. - William Pitt Stariji je predsednik britanske vlade (do 1768).
- 13 - 14. 8. - Martinik je pogođen uraganom, nakon požara u maju, a u septembru sledi zemljotres i cunami.[5]
- avgust - U Engleskoj izbijaju neredi zbog skupog žita, traju do oktobra. Žetve su loše od 1763. a naročito ove godine.
- 11. 9. - Sultan Mustafa III ukida Pećku patrijaršiju u korist grčke Vaseljenske.
- Srpski episkopi su proterani sa stolica, Peć je potčinjena Prizrenskoj mitropoliji,[6] na čelu sa Grkom mitropolitom Gavrilom,[7] ("združena sa prizrenskom i skenderijskom"[8]).
- ostaju Cetinjska mitropolija pod Petrovićima, Karlovačka mitropolija u habsburškim zemljama,[9] a i pravoslavci u mletačkoj Dalmaciji su u osobitom položaju (nemaju mitropolita).
- Devet Srba episkopa (samokovski, ćustendilski, skopski, novopazarski, niški, užički, beogradski, bosanski i hercegovački) podnelo je protest ruskom dvoru preko crnogorskog vladike Save, ali uzalud, zbog ruskih planova sa Grcima[10] (dogodine je ukinuta i grčka Ohridska arhiepiskopija).
- Nestanak patrijaršije je jedan od "uzroka poturčivanja našega sveta u Južnoj Srbiji".[11]
- Srbi će opet imati patrijaršiju: Karlovačku, kanonski nepriznatu, 1848-1920, i Beogradsku od 1920.
- 2. 10. - Španski kralj Karlos je imenovao "vladu" Malvinskih/Falklandskih ostrva, u okviru generalne kapetanije u Buenos Airesu - Francuzi su prošle godine odlučili prepustiti Španjolcima Port Louis, a ovi ga preuzimaju dogodine kao Puerto Soledad.
- 26. 10. - U Sankt Peterburg je stigao Étienne Maurice Falconet koji će raditi na "Bronzanom konjaniku", spomeniku Petru Velikom, postavljenom 1782.
- 15. 11. - Louis Antoine de Bougainville kreće iz Nanta na oplovljavanje sveta, sa dva broda i profesionalnim naturalistima i geografima.
- 25. 11. - Papina bula Christianae reipublicae, podnaslov "O opasnostima antikršćanskih spisa", upućena metropolitima i biskupima.
- 2. 12. - U Švedskoj donesen Zakon o slobodi štampe, kao jedan od pravnih dokumenata u kontinentalnoj Evropi koji garantira slobodu štampe i izražavanja.
- 5. 12. - U Londonu s radom počinje znamenita aukcijska kuća Christie's (zvanični datum).
- 14. 12. - Ruska carica izdaje proglas da slobodni staleži biraju poslanike.[12]
- 25. 12. - Mapuche Indijanci započinju ustanak protiv Španjolaca na jugu Čilea - u februaru je postignut mir, Španjolci su za sada potisnuti iz Araukanije.
- Izuzetno rodna godina u Bosni, nestalo je i kuge koja je harala od 1762; dobar period traje do 1782[13].
- Završeni veliki radovi na Petrovaradinskoj tvrđavi (još i kontraminski sistem do 1776. i poslednji radovi do 1790).
- Osnovana Gimnazija Karlovac.
- Obitelj Montecuccoli preuzima Pazin.
- Crkve: Sv. križa u Živogošću, sv. Ivana Krstitelja u Postiri.
- Collegium Croaticum Viennense je premještena u četvorokatnicu u Bäckerstrasse.
- c. Radnja pjesme "Spužani i Piperi".[14]
- Nizozemci su izgubili otok Hark u Perzijskom zaljevu.
- Turgot piše "Razmišljanja o formaciji i distribuciji bogatstva" (objavljeno 1770).
- Mate Zoričić: Aritmetika, u slavni jezik Illiricki sastavgliena.
- Gotthold Ephraim Lessing: "Laokoon, ili o granicama slikarstva i poezije".
- Antikvar Richard Chandler je otkrio ostatke Olimpije (prva istraživanja 1829).
- Henry Cavendish: On Factitious Airs - opisuje "zapaljivi vazduh", tj. vodonik.
- Pierre Le Roy je napravio svoj marinski hronometar. Francuski kralj je ove godine odobrio sredstva Ferdinandu Berthoudu za njegov projekat satova.
- 6. 1. - José Gaspar Rodríguez de Francia, diktator Paragvaja († 1840)
- 11. 2. - Ioannis Kapodistrias, ruski i grčki državnik († 1831)
- 14. 2. - Thomas Robert Malthus, ekonomist († 1834)
- 22. 4. - Germaine de Staël, književnica, politička teoretičarka († 1817)
- 24. 4. - Franjo Vlašić, hrvatski ban († 1840)
- 2. 6. - Ivan Krizmanić, književnik, prevoditelj († 1852)
- 29. 6. - Arhimandrit Pavle (Kenđelac), prvi Srbin doktor teologije i naučnik († 1834)
- 6. 9. - John Dalton, engleski hemičar († 1844)
- 23. 10. - Emmanuel de Grouchy, maršal Francuske († 1847)
- 2. 11. - Josef Radetzky, habsburški feldmaršal († 1858)
- 12. 12. - Nikolaj Karamzin, historičar, književnik († 1826)
- Hadži Melentije, šabački episkop († 1824)
- 1. 1. - James Francis Edward Stuart, "Stari pretendent" na britanski tron (* 1688)
- 14. 1. - Frederik V, kralj Danske i Norveške (* 1723)
- 5. 2. - Leopold Joseph von Daun, habsburški feldmaršal (* 1705)
- 23. 2. - Stanisław Leszczyński, bivši vladar Poljske-Litvanije, vojvoda Lorene (* 1677)
- 21. 3. - Vasilije Petrović, crnogorski vladika (* 1709)
- 21. 4. - Aleksej Bestužev-Rjumin, ruski državnik (* 1693)
- 24. 6. - Adrien Maurice de Noailles, maršal Francuske, vojvoda (* 1678)
- 1. 7. - François-Jean de la Barre, žrtva verske netolerancije (* 1745)
- 11. 7. - Elisabetta Farnese, bivša španjolska kraljica i namjesnica (* 1692)
- 17. 7. - Giuseppe Castiglione, misionar u Kini i slikar (* 1688)
- 3. 8. - Manuel, portugalski princ, avanturista, ratnik (* 1697)
- 7. 11. - Jean-Marc Nattier, slikar (* 1685)
- 12. 12. - Johann Christoph Gottsched, autor, filozof (* 1700)
- ↑ Razmah Crnogoraca. rastko.rs
- ↑ Istorija Crne Gore [1835]. rastko.rs
- ↑ Historija n. J. II, 1270
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 511
- ↑ 1766, a Year of Risks For Martinique #2/3 The Hurricane of August. tanlistwa.com 21 octobre 2021
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 548
- ↑ Историјат Епархије рашко-призренске и косовско-метохијске. rastko.rs
- ↑ Pećka eparhija. rastko.rs
- ↑ Historija n. J. II, 1356-7
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 550
- ↑ Muslimani naše krvi u Južnoj Srbiji. rastko.rs
- ↑ Историја Русије. rastko.rs
- ↑ Velike suše i kuge u Bosanskom ejaletu tokom druge polovine XVIII stoljeća. bosnae.info
- ↑ Ogledalo srpsko II. rastko.rs
- Literatura
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
- Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1)
