Leon Rupnik

Leon Rupnik
[[Datoteka:|280x220px|alt=]] Leon Rupnik
Rođen/a	(1880-08-10)10. 8. 1880. Lokve
Nadimak	Lev
Umro/la	4. 9. 1946. (dob: 66) Ljubljana
Vjernost	Austro-Ugarska (1895-1918) Kraljevina Jugoslavija (1919-1941) Slovensko domobranstvo (1943-1945)
Čin	divizijski general
Jedinica	Slovensko domobranstvo
Bitke/ratovi	prvi svjetski rat, drugi svjetski rat

Leon Rupnik (poznat i kao Leo, Lev ili Lav; 10. avgust 1880 - 4. septembar 1946) je bio jugoslovenski oficir i slovenski političar, poznat kao najistaknutiji saradnik okupatora u Sloveniji za vreme drugog svetskog rata.

Životopis

Rođen u oficirskoj porodici 10. avgusta 1886. u malom mestašcu Lokve blizu današnje Nove Gorice u Sloveniji, koja se tada nalazila u sastavu Austrougarske Monarhije. Otac mu je bio oficir austrougarske vojske i odlikovan je brojnim odlikovanjima od cara Franje Josifa. Čim mu je otac umro, Rupnik se posvetio vojnom pozivu.

Od 1. septembra 1895. do 18. avgusta 1905. pohađao je pešadijsku kadetsku školu u Trstu nakon koje dobija čin pešadijskog zastavnika. Ratnu školu je pohađao u Beču od 1905. do 1907. godine, a od 1901. do 1902. služi u 15. inženjerijskom bataljonu u Klosterneburgu radi usavršavanja za službu inženjerijskog vodnika u pešadiji. Čin vodnika prve klase je dobio 1913. godine, da bi samo godinu dana kasnije otišao u Prvi svetski rat.

Od 1. avgusta 1914. do 28. februara 1916. nalazio se na dužnosti načelnika 1. brdske divizije kao pešadijski kapetan. Lav Rupnik je 1916. godine ima dužnost pomoćnika načelnika štaba za operativne i taktičke poslove u 50. i 63. pešadijskoj diviziji. Pred kraj rata, Rupnik se nalazi kao načelnik štaba 42. pešadijske divizije.

Kada se u jesen 1918. Austro-Ugarska počela raspadati, a s njome i austro-ugarska vojska na Balkanu, prešao je u redove srpske vojske i postaje načelnik štaba Boka kotorske i obalne odbrane južne Dalmacije. Nakon rata i stvaranja Kraljevine SHS, Lav Rupnik je zajedno sa srpskom vojskom prešao u vojsku novostvorene države. Tamo dobija dužnosti štabnog oficira u Herceg-Novom, a od 1919. u Banja Luci. Načelnik štaba 7. Armije postaje 1921. i odlazi na službu u Nišu. Tu dočekuje i unapređenje u čin potpukovnika 1. marta 1923. Od 1928. do 1930. vrši dužnost načelnika štaba Dravske diviziske oblasti. Nakon toga vrši štabne dužnosti u Varaždinu, Skoplju i Kragujevcu. U čin brigadnog generala je unapređen 28. juna 1933, a armijskog generala 31. decembra 1937. Od 3. decembra 1938. vrši dužnost zapovednika radova za utvrđivanje. Na tom je mestu izgradio seriju utvrđenja na severnim i zapadnim granicama tadašnje Jugoslavije; sličnu tada popularnoj Mažinovoj liniji. Ona su po njemu dobila ime Rupnikova linija.

Drugi svetski rat

Leon Rupnik govori na nacističkom skupu u Sloveniji tokom okupacije.

Izbijanje Aprilskog rata ga je zateklo na dužnosti načelnika Prve grupe armija u Zagrebu. Nakon kapitulacije, zarobljen je i odveden u Sloveniju. Nemci ga iz zatvora puštaju jer je ranije služio u austrougarskoj vojsci.

Nakon uspostavljanja nemačke okupacione zone, Rupnik stupa u pregovore sa višim policijskim i SS vođom Ervinom Rezenerom (nem. Erwin Rösener). Početkom 1942. Lav Rupnik postaje gradonačelnik Ljubljane pod italijanskom okupacijom.

Šef uprave Ljubljanske provincije je postao početkom 1943. pod nemačkom okupacionom upravom. Na ovu dužnost ostaje sve do marta 1944. kada je preuzeo dužnost generalnog inspektora Slovenskog domobranstva. Pred kraj rata, Rupnik se nalazi na dužnosti zapovednika Slovenskog domobranstva. Na čelu domobranstva je, zajedno sa Nemcima, hvatao pripadnike pokreta otpora, o čemu svedoči sledeći izveštaj:

Na čelu slovenačkog domobranstva stoji organizacijski štab sa generalom Rupnikom... komandanti bataljona su Nemci i svakome bataljonu pridodata je po jedna četa nemačkih vojnika... Politička policija dobro radi pri otkrivanju partizanskih organizacijskih mreža te je pohvatala u toku poslednjih godina i velik broj partizanskih funkcionera...

– Izveštaj Komande Slovenije Draži Mihailoviću od 12. marta 1945. godine

Uspeo je da pobegne sa jednom skupinom domobrana u Austriju, ali je vrlo brzo izručen jugoslovenskim vlastima.

Suđenje i pogubljenje

Lav Rupnik je izveden pred Vojni Sud 4. Armije u Ljubljani, od 21. do 30. avgusta 1946. i optužen za izdaju i kolaboraciju. Na istom suđenju izvedeni su: Ervin Rezener, dr Grigorij Rožman, ljubljanski biskup, Milko Vizjak, šef personalnog odeljenja Slovenskog domobranstva i dr Lovro Hacin, šef policije u Ljubljani.

Presudom vojnog suda, Lav Rupnik je osuđen na smrt streljanjem, a Ervin Rezener i dr Lovro Hacin na smrt vešanjem. Ostali su osuđeni na vremenske kazne s prinudnim radom.

Smrtna presuda nad Lavom Rupnikom izvršena je 4. septembra 1946.

Odlikovanja

Kao oficir, Lav Rupnik je odlikovan sledećim ordenima:

• Orden Belog orla IV. reda (1920)
• Orden Sv. Save IV. reda
• Orden Karađorđeve zvezde IV. reda
• Orden jugoslovenske krune IV. reda
• Orden jugoslovenske krune III. reda
• Orden jugoslovenske krune II. reda (1936)

Izvori

Leon Rupnik na Wikimedijinoj ostavi