Lista sultana Osmanskog Carstva

Ovo je spisak sultana Osmanskog carstva (tur. Osmanlı padişahları). Ukupno ih je bilo 36. Svi vladari sem Osmana I su imali tugre, monograme sultana.

Naslovi

Osman I i Orhan I su nosili titule begova, a tek od Murata I vladari nose titulu sultana. Od tada obično vladar Osmanskog carstva se zove Sultan (سلطان), što je vrhunski vladarsko–politički naslov u islamskom svijetu poput Emira. Na turskom se inače kaže padišah (tur. padişah), perzijska riječ koja se sastoji od şah (kralj) i pad (gospodar nečega, zaštitnik).
Međutim krajem januara 1517. sultan Selim je pobio Mamelučki Sultanat i smijenio zadnjeg mamelučkog kalifa al-Mutawakila. Selim je 1516. osvojio Damask i 1517. Jeruzalem, Meku i Medinu. Od 1517. sultan osmanske dinastije je istovremeno i Kalif (خليفة), vođa ummeta, to jeste zajednice svih vjernika u Islam. Stoga osmanski sultan biva vrhovni poglavar muslimana i idealni nasljednik Muhameda. 1534. je sultan Sulejman osvojio Baghdad, Osmanlije su ga jedno vrijeme izgubili početkom 17. stoljeća, te je grad opet osvojio sultan Murat IV 1638. godine. Osmanski sultan je legitimno nosio naslov kalife puna četiri stoljeća i bio je vladar svih glavnih gradova islama.
Nakon Turske revolucije, Abdul Medžid II je bio samo kalif jer je Nacionalna skupština 1. novembra 1922. ukinula sultanat. Mustafa Kemal je ukinuo Kalifat 3. marta 1924.
U razgovoru ili u pismu gdje se netko obraća sultanu – recimo [Ibrahimu] – naslovi koje je nužno bilo naglasiti su bili:

• Sultan [Ibrahim] Han Hazretleri, gdje hazretleri ili hadrah znači »Vaše Visočanstvo«;
• dodatno hünkarım što vrijedi kao »moj gospodar« ili »Vaše Carsko Veličanstvo«;
• dodatno padişah (»car«) efendim (»gospodar«);
• dodatno sultanım (»moj sultane«).

Ali kada se dotični sultan [Ibrahim] u primjeru predstavlja, zapravo njegov zvanični i svečani naziv bi bio:

Sultan [Ibrahim] han, gospodar Uzvišene kuće Osmana, sultan svih sultana (Sultan us-Selatin), han svih hanova (Hakan), zapovjednik svih vjernika i nasljednik Proroka od gospodara svemira, čuvar Svetih Gradova od Meke, Medine i Kudsa, Car Rima (Kayser-i Rum), Car (Padişah) triju gradova od Istanbula, Edirna i Burse, i gradova Šama i Kahire, cijelog Azerbajdžana, Magreba, Barke, Kajrevana, Halepa, el-Ahse, Arapskog i perzijskog Iraka, Basre, Rake, Musula, Pahle, Dijarbakirskog Vilajeta, Kilikije, pokrajinā Erzuruma, Sivasa, Adane, Karamana, Vana, Barbarije, Habeša, Tunisa, Trablusa, Kibrisa, Rodosa, Girita i Moreje, Bijelog mora i Crnog mora, Anadolije i Rumelije, Bagdata, Kurdistana, Junanistana, Turkistana, Tataristana, Čerkezistana, krajine Kabarde, stepe Kipčaka, svih zemalja Tatara, Kefe i svih susjednih pokrajina, Bosne, grada Beograda i njezine tvrđave, pokrajine Srbistana sa svim tvrđavama i gradovima, svih Arnauta, cijelog Eflaka i cijele Bogdanije, zajedno sa svim njihovim podložnicima i granicama, i mnogih drugih zemalja i gradova.

Spisak sultana

#	Sultan	Portret	Vladao od	Vladao do	Tughra	Napomene
—	Ertugrul-beg (r. 1191 – u. 1281)		1230	1281	—	Sin Kaja Alp Oglu Sulejman Šah; Vladao sve do svoje smrti. Otac Osmana I i izabrani vođa Kaji klana Oguz plemena.
—	Osman-beg (r. 1258 – u. 1324)		1281	1299	—	Sin Ertugrul-bega; Izabran od strane begova Kaji plemena za poglavara kao naslednika svoga oca Ertugrul-bega, i proglašen za princa (emira) od strane Ala ad-Din Kejkubada III, sultana Ikonijskog sultanata. Postao samostalan suveren padom Ikonijskog sultanata 27. jula, 1299.
Nastanak Osmanskog carstva (27. jl 1299. – 20. jul 1402.)
1	Osman I GHAZI (Ratnik) BEY (Gospodar) KARA (Crni)		1299	1326	—	Sin Ertugrul-bega; Dana 27. jula 1299, proglasio nezavisnost od Ikonijskog sultanata. Vladao sve do svoje smrti.
2	Orhan I GHAZI (Ratnik) BEY (Gospodar)		1326	1362		Sin Osmana I; Vladao sve do svoje smrti.
3	Murat I HÜDAVENDİGÂR (Bogoliki) ŞEHÎD (Šahid) (Sultan od 1383.)		1362	15. jun 1389		Sin Orhana I; Vladao sve do svoje smrti; Poginuo na bojnom polju u boju na Kosovu 15. juna, 1389.
4	Bajazit I YILDIRIM (Munja)		15. jun 1389	20. jul 1402		Sin Murata I; Zarobljen na bojnom polju u Bici kod Angore (de facto kraj vladavine); Umro u zarobljeništvu u Akšehiru 8. marta 1403.
Dinastički rat u Osmanskom carstvu (20. jul 1402. – 5. jul 1413.)
—	Isa Čelebija Savladar Anadolije		1403	1405	—	Nakon Bitke kod Angore 20. jula, 1402, Isa Čelebija pobeđuje Musu Čelebiju i počinje da vlada približno sledeće dve godine zapadnim delovima Anadolije pod vlašću carstva. Poražen od strane Mehmeda Čelebije u bici kod Ulubata 1405. godine. Pogubljen 1406. godine.
—	Emir Sulejman Čelebija Prvi sultan Rumelije		20. jul 1402	17. februar 1411.	—	Stekao titulu Sultan Rumelije za evropski deo carstva, nedugo nakon osmanskog poraza u Bici kod Angore 20. jula 1402. Pogubljen 17. februar 1411.
—	Musa Čelebija Drugi sultan Rumelije		18. februar 1411	5. jul 1413.	—	Stekao titulu Sultan Rumelije za evropski deo carstva 18. februara 1411, nakon smrti Sulejmana Čelebije. Poginuo 5. jula 1413. od strane vojske Mehmeda Čelebije u bici u blizini Samokova u Bugarskoj.
—	Mehmed Čelebija Sultan Anadolije		1403–1406 (Sultan Istočne Anadolije) 1406–1413 (Sultan Anadolije)	5. jul 1413	—	Stekao kontrolu nad istočnim delovima Anadolije kao savladar nakon poraza u Bici kod Angore 20. jula 1402. Porazio Isu Čelebiju u bici kod Ulubata 1405. godine. Postao jedini vladar teritorija Anadlije pod vlašću Osmanskog carstva nakon Isine smrti 1406. godine. Stekao titulu Osmanski sultan Mehmed I Kan nakon Musine smrti 5. jula 1413.
Uspon Osmanskog carstva (5. jul 1413 – 29. maj 1453)
5	Mehmed I ÇELEBİ (The Affable) KİRİŞÇİ		5. jul 1413	26. maj 1421		Sin Bajazita I; Vladao sve do svoje smrti.
6	Murat II KOCA (Veliki)		25. jun 1421	1444		Sin Mehmeda I; Abdicirao svojom slobodnom voljom u korist sina Mehmeda II.
7	Mehmed II FATİH (Osvajač)		1444	1446		Sin Murata II; Prepustio presto ocu nakon što ga je zamolio da se vrati na vlast.
—	Murat II KOCA (Veliki)		1446	3. februar 1451		Ponovna vladavina; Primoran da se vrati na presto nakon pobune Janjičara; Vladao sve do svoje smrti.
Širenje Osmanskog carstva (29. maj 1453 – 11/12. septembar 1683)
—	Mehmed II FATİH (Osvajač)		3. februar 1451	3. maj 1481		Ponovna vladavina; Osvojio Konstantinopolj 1453. godine; Vladao sve do svoje smrti.
8	Bajazit II VELÎ (Svetac)		19. maj 1481	25. april 1512		Sin Mehmeda II; Abdicirao; Umro u blizini Didimotika 26. maja 1512.
9	Selim I YAVUZ (Jaki) (Kalif svih Musimana od 1517.)		25. april 1512	21. septembar 1520		Sin Bajazita II; Vladao sve do svoje smrti.
10	Sulejman I MUHTEŞEM (Veličanstveni) ili KANÛNÎ (Zakonodavac)		30. septembar 1520	6 ili 7. septembar 1566		Sin Selima I; Vladao sve do svoje smrti.
11	Selim II SARI (Žuti)		29. septembar 1566	21. decembar 1574		Sin Sulejmana I; Vladao sve do svoje smrti.
12	Murat III		22. decembar 1574	16. januar 1595		Sin Selima II; Vladao sve do svoje smrti.
13	Mehmed III ADLÎ (Pravedni)		27. januar 1595	20 ili 21. decembar 1603		Sin Murata III; Vladao sve do svoje smrti;
Stagnacija Osmanskog carstva (11. novembar 1606 – 28. januar 1699)
14	Ahmed I BAKHTÎ (Batljivi)		21. decembar 1603	22. novembar 1617		Sin Mehmeda III; Vladao sve do svoje smrti.
15	Mustafa I DELİ (Ludi)		22. novembar 1617	26. februar 1618		Sin Mehmeda III; Svrgnut zbog mentalne retardacije u korist mlađeg bratanca Osmana II.
16	Osman II GENÇ (Mladi) ŞEHÎD (Shāhīd)		26. februar 1618	19. maj 1622		Sin Ahmeda I; Svrgnut prilikom pobune Janjičara 19. maja 1622; Pogubljen 20. maja 1622. od strane Velikog vezira Kara Davud-paše od kompresije testisa.
—	Mustafa I DELİ (Ludi)		20. maj 1622	10. septembar 1623		Ponovna vladavina; Vrazen na presto nakon pogubljenja njegovog bratanca Osmana II; Svrgnut zbog mentalne retardacije i zatočen u Istanbulu sve do smrti 20. januara 1639.
17	Murat IV SAHİB-Î KIRAN Osvajač Bagdada GHAZI (Ratnik)		10. septembar 1623	8 ili 9. februar 1640		Sin Ahmeda I; Vladao sve do svoje smrti.
18	Ibrahim I DELİ (Ludi) Osvajač Krita ŞEHÎD (Shāhīd)		9. februar 1640	8. avgust 1648		Sin Ahmeda I; Svrgnut 8. avgusta 1648. u puču koji je predvodio šejh al-Islam; Zadavljen u Istanbulu 18. avgusta 1648. po nalogu velikog vezira Mevlevi Mehmed-paše.
19	Mehmed IV AVCI (Lovac)		8. avgust 1648	8. novembar 1687		Sin Ibrahima I; Svrgnut 8. novembra 1687. nakon osmanskog poraza u Drugoj mohačkoj bici; Umro u Jedrenama 6. januara 1693.
20	Sulejman II GHAZI (Ratnik)		8. novembar 1687	22. jun 1691		Sin Ibrahima I; Vladao sve do svoje smrti.
21	Ahmed II KHAN GHAZI (Princ ratnik)		22. jun 1691	6. februar 1695		Sin Ibrahima I; Vladao sve do svoje smrti.
22	Mustafa II GHAZI (Ratnik)		6. februar 1695	22. avgust 1703		Sin Mehmeda IV; Svrgnut 22. avgusta 1703. zbog pobune Janjičara poznate kao Događaj iz Jedrena; Umro u Istanbulu 8. januara 1704.
Slabljenje Osmanskog carstva (28. januar 1699 – 6. januar 1792)
23	Ahmed III Lala Sultan GHAZI (Ratnik)		22. avgust 1703	1 ili 2. oktobar 1730.		Sin Mehmeda IV; Doba lala Svrgnut kao posledica pobune Janjičara koju je predvodio Patrona Halil; Umro 1. jula 1736.
24	Mahmud I GHAZI (Ratnik) KAMBUR (Grbavac)		2. oktobar 1730	13. decembar 1754		Sin Mustafe II; Vladao sve do svoje smrti.
25	Osman III SOFU (Pobožni)		13. decembar 1754	29 ili 30. oktobar 1757		Sin Mustafe II; Vladao sve do svoje smrti.
26	Mustafa III YENİLİKÇİ (Preduzimljivi)		30. oktobar 1757	21. januar 1774		Sin Ahmeda III; Vladao sve do svoje smrti.
27	Abdul Hamid I Abd ul-Hamid (Sluga Božji) ISLAHATÇI (Reformator) GHAZI (Ratnik)		21. januar 1774.	6 ili 7. april 1789.		Sin Ahmeda III; Vladao sve do svoje smrti.
Raspad Osmanskog carstva (6. januar 1792. – 30. oktobar 1918.)
28	Selim III BESTEKÂR (The Composer) NİZÂM-Î (Regulative - Orderly) ŞEHÎD		7. april 1789.	29. maj 1807.		Sin Mustafe III; Svrgnut kao posledica pobune janjičara koju je predvodio Kabakči Mustafa protiv reformi koje je sprovdio; Ubijen u Istanbulu 28. jula 1808. op nalogu sultana Mustafe IV.
29	Mustafa IV		29. maj 1807	28. jul 1808		Sin Abdul Hamida I; Svrgnut u pobuni janjičara koju je predvodio Alemdar Mustafa-paša; Pogubljen u Istanbulu 17. novembra 1808. po naređenju sultana Mahmuda II.
30	Mahmud II İNKILÂPÇI (Reformator) GHAZI (Ratnik)		28. jul 1808	1. jul 1839		Sin Abdul Hamida I; Rasformirao Janjičare 1826. godine; Vladao sve do svoje smrti.
31	Abdul Medžid I TANZİMÂTÇI (Jaki reformator ili Zagovornik reorganizacije) GHAZI (Ratnik)		1. jul 1839	25. jun 1861		Sin Mahmuda II; Proglasio hatišerif koji je pokrenuo Tanzimat period reformi i reorganizacije 3. novembra 1839. po nalogu reformiste velikog vezira Kose Mistafe Rašid-paše; Vladao sve do svoje smrti.
32	Abdul Aziz I BAHTSIZ (Baksuz) ŞEHÎD		25. jun 1861	30. maj 1876		Sin Mahmuda II; Svrgnut od strane ministara; Pet dana kasnije pronađen mrtav (ubistvo ili samoubistvo).
33	Mehmed Murat V		30. maj 1876	31. avgust 1876		Sin Abdul Medžida I; Svrgnut zbog njegovih napora da uvede demokratske reforme u carstvo; Naređeno mu je da boravi u Čiragan palati gde je umro 29. avgusta 1904.
34	Abdul Hamid II Ulu Sultan Abd ul-Hamid Khan (Uzvišeni Kan)		31. avgust 1876	27. april 1909		Sin Abdul Medžida I; Uspostavio prvu ustavnu vlast 23. novembra 1876. a zatim je suspendovao 13. februara 1878; Uspostavio drugu ustavnu vlast od 3. jula 1908; Svrgnut nakon Incidenta od 31. marta (13. april 1909); Zatočen u Beglerbeg saraju gde je umro 10. februara 1918.
35	Mehmed V REŞÂD (Rešad) (Istinski sledbenik vere)		27. april 1909	3. jul 1918		Sin Abdul Medžida I; Vladao kao marioneta Mehmed Talata, Ismail Envera, i Ahmed Džemala paša sve do svoje smrti.
Podela Osmanskog carstva (30. oktobar 1918 – 1. novembar 1922)
36	Mehmed VI Vahid ad-Din (Wahid ad-Din) (Ujedinitelj vjere ili Jedinstvo vjere)		4. jul 1918.	1. novembar 1922		Sin Abdul Medžida I; Sultanat ukinut; Napustio Istanbul 17. novembra 1922; Umro u progonstvu u Sanremu, Italiji 16. maja 1926.
Republikanski Kalifat ( 18. novembar 1922 – 3. mart 1924 )
—	Abdul Medžid II HALİFE (Poslednji osmanski kalif)		18. novembar 1922	3. mart 1924	—	Sin Abdul Aziza I; Izabrani kalif od strane Velike narodne skupštine Turske; Prognan nakon ukidanja kalifata; Umro u Parizu, Francuska 23. avgusta 1944.

Povezano

• Spisak sadrazama
• Lista sultanija Osmanskog carstva

Lista sultana Osmanskog Carstva na Wikimedijinoj ostavi