Topografska karta
Topografska karta je grafički prikaz nekog dela Zemljine površine, koji je proporcionalno umanjen i ortogonalno projektovan na horizontalnu ravan na kojoj su utvrđenim znacima prikazani važni prirodni i veštački objekti. Izrada topografskih karata izučava se u topografiji.
Svaka topografska karta sadrži: razmeru i sadržaj karte.
Postoje sledeća pravila obeležavanja:
Razmera (iznos proporcionalnog smanjenja) čini odnos duži na karti i u prirodi. Na karti je ona predstavljena kao grafički razmernik ili u vidu brojčanog odnosa. Sadržaj topografske karte čine reljef obeležen smeđom bojom (izohipse i šrafe), hidrografija obeležena plavom bojom, veštački objekti obeleženi crnom i crvenom bojom. Izohipse su linije koje spajaju tačke sa istim nadmorskim visinama. Njihovo vertikalno odstojanje se naziva ekvidistanca.
Topografske karte se zasnivaju na topografskim istraživanjima. Ova istraživanja se sprovode na velikim područjima i za cilj imaju prikaz karakterističnih izgleda terena[1]. Po svom cilju se razlikuju od katastarskih kojima je cilj istraživanja bi vezan samo za prikaz granica imanja i državnih granica.
Prva topografska karta u više listova jedne cele zemlje, završena je od strane Carte géométrique de la France, 1789[2]. Topografska istraživanja su bila sprovedena kako bi pomogla vojsci u planiranju bitki i raspoređivanju snaga za odbranu. Za ovo su od vitalnog značaja bili podaci o elevaciji terena.
Podela topografskih karata može se izvršiti na osnovu nekoliko kriterijuma, a najčešći od njih su: razmera, sadržaj i način izrade. Međutim, kako je svaka podela rezultat dogovora, tako se, kod različitih autora, mogu naći različiti kriterijumi podele po istim osnovama.
Prema razmeri, topografske karte se mogu grupisati u tri kategorije:
- planovi - topografske karte najkrupnije razmere. Njihova razmera je veća od 1:10 000 (1:5 000, 1:2 500, 1:1000, 1:500, 1:250, 1:100);
- topografske karte srednje razmere - obuhvataju sve razmere od 1:10 000 do 1:200 000;
- geografske, ili pregledne, karte - topografske karte, čija je razmera sitnija od 1:200 000.
Sadržaj topografske karte podrazumeva prirodne i veštačke objekte prikazane na karti. U zavisnosti od različite svrhe istraživanja, izrađuju se karte različitog sadržaja, koje se, prema ovom kriterijumu, mogu podeliti u sledeće kategorije:
- potpune karte - sadrže sve prirodne i veštačke objekte, koji se u datoj razmeri mogu prikazati. Uz objekte su dati i podaci o njima, kao što su kote, nazivi reka, planina, naseljenih mesta;
- neme karte - sadrže sve objekte koje sadrže i potpune karte, sa tom razlikom, što su njihovi nazivi izostavljeni;
- slepe karte - sadrže samo prirodne objekte, tj. izohipse terena sa označenim vrednostima nadmorskih visina. Takođe, na ovim kartama označeni su i svi vodotokovi koji se u datoj razmeri mogu prikazati, kao i njihovi nazivi. Ova vrsta karata je uvek dvobojna - izohipse su prikazane u standardnoj, smeđoj, boji, dok su vodotokovi plavi.
Topografske karte mogu se izrađivati na dva različita načina. Klasičan način izrade karata je geodetsko snimanje koordinata karakterističnih tačaka reljefa, i njihovo kasnije povezivanje na karti. Savremeni način izrade topografskih karata podrazumeva merenja obavljena na stereomodelima, dobijenim aero ili terestričkim stereosnimanjem. Po načinu izrade, karte mogu biti:
- klasične topografske karte, bazirane na podacima neposredno merenim na terenu;
- fotogrametrijske topografske karte, urađene na osnovu aero ili terestričkih stereosnimaka, uz neophodne kontrolne tačke merene na terenu.
- ↑ The range of information is indicated by the title of a map produced in 1766: A Topographical Map of Hartfordshire from an Actual Survey in which is Express'd all the Roads, Lanes, Churches, Noblemen and Gentlemen's Seats, and every Thing remarkable in the County, by Andrew Dury and John Andrews, reprinted by Hertfordshire Publications in 1980. This showed the relief by using hachures.
- ↑ Library of Congress: Geography and Maps, General Collections, Pristupljeno 25. 4. 2013.
