มีด

มีด คือเครื่องมือชนิดแรกๆที่มนุษย์ประดิษฐ์ขึ้นเพื่อใช้ในชีวิตประจำวันมาอย่างยาวนาน เกี่ยวข้องสัมพันธ์กับแทบจะทุกกิจกรรม ในการดำเนินชีวิต ไม่ว่าจะเป็นเผ่าพันธุ์ หรือกลุ่มสังคมใดๆ ก็ตาม มีดเป็นเครื่องมือตัดเฉือนชนิดมีคมสำหรับใช้ สับ หั่น เฉือน ปาด บางชนิดอาจมีปลายแหลมสำหรับกรีด หรือแทง มักมีขนาดเหมาะสมสำหรับจับถือด้วยมือเดียว

ประเภทของมีดตามการใช้งาน

ใช้เป็นอาวุธ

มีดต่อสู้ หรือมีดสั้น (combat knife, fighting knife, tactical knife) มีดที่ออกแบบมาเพื่อใช้ต่อสู้ระยะใกล้
ดาบปลายปืน หรือมีดปลายปืน (knife bayonet) เป็นมีดใช้ติดที่ปลายของอาวุธปืนเช่นปืนยาว
มีดสนามเพลาะ (trench knife) มีดที่สร้างขึ้นเพื่อจุดประสงค์เฉพาะอย่าง พบได้ในสงครามสนามเพลาะ (trench warfare) เมื่อสงครามโลกครั้งที่ 1
มีดพกสปริง (switchblade) มีดที่ใบมีดซ่อนอยู่ในตัวด้าม และถูกปล่อยออกมาโดยการกดปุ่มหรือด้วยกลไกอื่นของมัน
มีดโบวี (Bowie knife) มีดในฝักขนาดใหญ่ มีลักษณะเฉพาะ ออกแบบโดยพันเอก จิม โบวี (Colonel Jim Bowie)
มีดผีเสื้อ (butterfly knife) หรือบาลิซง (balisong) มีดพับที่ด้ามแยกออกเป็นสองข้าง มีต้นกำเนิดมาจากฟิลิปปินส์
ชิฟ (shiv) คำสแลงเรียกอาวุธมีคมทุกชนิด ชื่อเรียกอื่นเช่น แชงก์ (shank)

ใช้เป็นเครื่องครัว

มีดปังตอแบบจีนและมีดอีโต้แบบอเมริกาเหนือ

มีดเชฟ (chef's knife) หรือมีดฝรั่งเศส (French knife) มีดที่ใช้สำหรับเตรียมอาหาร ใช้สำหรับหั่นเป็นต้น
มีดตัดขนมปัง (bread knife) มีดที่มีฟันเลื่อยใช้ตัดขนมปัง
มีดปาดหน้าเค้ก (frosting spatula) มีดที่ไม่มีคมใช้สำหรับตกแต่งครีมบนเค้ก บางแห่งเรียกมีดชนิดนี้ว่า palette knife
มีดเลาะกระดูก (boning knife) มีดที่ใช้เลาะกระดูกหรือก้างออกจากเนื้อเป็ดไก่ เนื้อวัว หรือเนื้อปลา
มีดแล่ (carving knife) มีดขนาดใหญ่ใช้สำหรับเฉือนอาหารออกเป็นชิ้นบางๆ มีดชนิดนี้บางกว่ามีดเชฟ ไม่เหมาะกับการหั่น
มีดปังตอ (cleaver) มีดปังตอ เป็นมีดขนาดใหญ่ ใบมีดหนา ใช้ตัดเนื้อที่ติดกระดูก หรือใช้สับ
มีดปอกผลไม้ (Utility knife, Paring knife) มีดขนาดเล็ก ใบมีดยาวตั้งแต่ 3-5 นิ้ว ใช้ปอกผิวผลไม้ หรือหั่นตัดผักผลไม้ชิ้นเล็กๆ
มีดไฟฟ้า (electric knife) เครื่องใช้ไฟฟ้าที่มีใบมีดเป็นใบเลื่อย
มีดบนโต๊ะอาหารเช่น มีดปาดเนย (butter knife) มีดสเต๊ก (steak knife)

ใช้เป็นเครื่องมือ

มีดผ่ายางรถยนต์ เป็นมีดที่มีขนาดใหญ่และมีความคมมาก ใบมีดยาวประมาณ 9-12 นิ้ว ใช้ในการผ่ายางรถยนต์เพื่อจะนำยางไปทำอย่างอื่นต่อไป
มีดคัตเตอร์ มีทั้งเล่มเล็กขนาด L30 และเล่มใหญ่ขนาด L50 มีความคมปานกลางหรือมีความคมมาก เพราะใบมีดนี้ใช้ตัด กรีด เฉพาะชิ้นงานทั้งกระดาษ และวัสดุต่างๆ แต่มีข้อยกเว้นในการใช้คือห้ามใช้อาวุธป้องกันหรือใช้มีดเพื่อแหย่เล่นถึงบาดเจ็บจนตาย รวมทั้งห้ามตัดชิ้นวัสดุของแข็ง เช่น ประเภทแก้ว ประเภทยาง ประเภท PVC และประเภทโลหะทุกชนิด เพราะทำให้มีดคัตเตอร์นั้นไม่คมและผู้ใช้มีดคัตเตอร์นี้เกิดอุบัติเหตุหรือบาดเจ็บในการใช้งานได้

ส่วนประกอบของมีด

ใบ
ด้าม
ปลาย
สัน
คม

ประวัติของมีดในประเทศไทย

ค้นพบครั้งแรกราว 30,000 ปี ตามแหล่งโบราณคดีต่างๆ โดยวัสดุที่ใช้ทำมีดจะแตกต่างกันไปตามยุคสมัย

มีดในยุคหิน

มักทำจากกระดูกหรือหินที่กระเทาะให้มีความแหลมคมเพื่อใช้เป็นเครื่องมือและอาวุธ โดยมีหลักฐานจากแหล่งโบราณคดีในภูมิภาคต่างๆเช่น

แหล่งโบราณคดีถ้ำหลังโรงเรียน จังหวัดกระบี่
ถ้ำในอำเภอไทรโยค ถ้ำต่างๆในบริเวณลุ่มน้ำแควน้อย จังหวัดกาญจนบุรี
ถ้ำผีแมนในจังหวัดแม่ฮ่องสอน
เพิงผาช้างที่อุทยานแห่งชาติ ออบหลวง จังหวัดเชียงใหม่
แหล่งโบราณคดีบ้านเก่า จังหวัดกาญจนบุรี
แหล่งโบราณคดีโนนป่าหวาย แหล่งโบราณคดีบ้านท่าแค อำเภอเมือง จังหวัดลพบุรี
แหล่งโบราณคดีโคกเจริญ แหล่งโบราณคดีโนนนกทา อำเภอภูเวียง จังหวัดขอนแก่น
แหล่งโบราณคดีโนนเก่าน้อยในด้านตะวันออกของหนองหาน อำเภอกุมภวาปี
แหล่งโบราณคดีบ้านเชียง อำเภอหนองหาน จังหวัดอุดรธานี

มีดในยุคสำริด

ทำจากวัสดุสำริด ขึ้นรูปโดยการหล่อและการตี มักพบตามแหล่งโบราณคดีในพื้นที่ซึ่งเป็นสายแร่ทองแดงเช่น

แหล่งโบราณคดีภูโล้น ริมฝั่งแม่น้ำโขง จังหวัดหนองคาย ซึ่งมีช่วงอายุประมาณ 3,750-3,425 ปี
แหล่งโบราณคดี บ้านนาดี อำเภอหนองหาน จังหวัดอุดรธานีพบการหล่อสัมฤทธิ์เป็นเครื่องใช้และเครื่องประดับ มีอายุประมาณ 2,700-2,400 ปี
แหล่งโบราณคดีในลุ่มน้ำมูล ที่มีการใช้สำริด เช่นที่บ้านประสาท บ้านหลุมข้าว อำเภอโนนสูงจังหวัดนครราชสีมา
แหล่งโบราณคดีแหล่งศูนย์การทหารปืนใหญ่ พบการใช้สำริดทำเป็นเครื่องใช้และเครื่องประดับ มีอายุประมาณ 3,000 ปีมาแล้ว
แหล่งโบราณคดีโนนป่าหวาย บ้านห้วยโป่งอำเภอโคกสำโรง จังหวัดลพบุรี เป็นแหล่งใหญ่ในการผลิตแร่ทองแดงประมาณ 3,500-3,000 ปีมาแล้ว
อ่างเก็บน้ำนิลกำแหง อายุประมาณ 3,301-2,900 ปี

อ้างอิง