Paleoheno
Ang Paleoheno (Ingles: Paleogene) (alternatibong Ingles na Briton na Palaeogene o Palæogene at impormal na Mas Mababang Tersiyaryo) ay isang panahong heolohiko na sumasaklaw sa 66 milyong taon ang nakalilipas hanggang 23.03 milyong taon ang nakalilipas.[5] Ito ay tumagal nang 42 milyong taon at pinakakilala bilang panahon kung saan ang mga mamalya ay nag-ebolb mula sa isang relatibong maliliit at mga simpleng anyo tungo sa malaking pangkat ng dibersong mga hayop kasunod ng pangyayaring ekstinksiyon na Cretaceous-Paleogene na nagwakas sa naunang panahong Cretaceous. Ang mga ibon ay labis ring nag-ebolb sa panahong ito na nagbago sa tinatayang modernong anyo nito. Ang panahong ito ay binubuo ng mga epoch na Paleocene, Eocene, at Oligocene. Ang huli nang Paleocene (55.5/54.8 Mya) ay minarkahan ng isa sa pinaka mahalagang mga panahon ng pagbabago sa daigdig sa Cenozoiko na thermal na maksium na Paleone-Eocene na gumulo sa sirkulasyong atmosperiko at pang-karagatan at tumungo sa ekstinksiyon ng maraming mga malalim na dagat na bentikong foraminifera at sa lupain ay isang malaking pagbaliktad sa mga mamalya. Ang Paleogene ay sumunod sa Cretaceous at sinundan ng epoch na Miocene at Neogene. Ang mga terminong 'sistemang Paleogene'(pormal) at 'mas mababang sistemang tersiyaryo'(inpormal) ay nilalapat sa mga batong nadeposito sa panahong Paleogene. Ang medyo nakalilitong terminolohiya ay tila sanhi ng mga pagtatangka na makitungo sa komparatibong mahusay na mga subdibisyon ng panahon na posible sa relatibong kamakailang nakaraang heolohiko nang ang mas maraming impormasyon ay naingatan. Sa paghahati ng panahong Tersiyaryo sa dalawang mga panahon kesa sa limang mga epoch, ang mga panahon ay mas malapit na maihahambing sa tagal ng mga panahon sa mga era na Mesozoiko at Paleozoiko.
| Paleoheno | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 66.0 – 23.03 milyong taon ang nakakalipas | |||||||||||||
| Talaksan:Oligocene geography.jpg Mapa ng mundo noong huling Paleoheno noong 33 milyong taon ang nakakalipas | |||||||||||||
| Kronolohiya | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Etimolohiya | |||||||||||||
| Pormal | Formal | ||||||||||||
| Alterna5ibong pagbaybay | Palaeogene, Palæogene | ||||||||||||
| Impormasyon sa paggamit | |||||||||||||
| Celestial body | Earth | ||||||||||||
| Paggamit panrehiyon | Global (ICS) | ||||||||||||
| Ginamit na iskala ng panahon | ICS Time Scale | ||||||||||||
| Kahulugan | |||||||||||||
| Yunit kronolohikal | Period | ||||||||||||
| Yunit stratigrapiko | System | ||||||||||||
| Pormal na time span | Formal | ||||||||||||
| Kahulugan ng mababang hangganan | Iridium enriched layer associated with a major meteorite impact and subsequent K-Pg extinction event. | ||||||||||||
| Lower boundary GSSP | El Kef Section, El Kef, Tunisia 36°09′13″N 8°38′55″E / 36.1537°N 8.6486°E | ||||||||||||
| GSSP ratified | 1991[3] | ||||||||||||
| Upper boundary definition |
| ||||||||||||
| Upper boundary GSSP | Lemme-Carrosio Section, Carrosio, Italy 44°39′32″N 8°50′11″E / 44.6589°N 8.8364°E | ||||||||||||
| GSSP ratified | 1996[4] | ||||||||||||
| Atmospheric at climatic data | |||||||||||||
| Mean atmospheric O2 content | c. 26 vol % (130 % of modern) | ||||||||||||
| Mean atmospheric CO2 content | c. 500 ppm (2 times pre-industrial) | ||||||||||||
| Mean surface temperature | c. 18 °C (4 °C above modern) | ||||||||||||
Mga sanggunian
baguhin- ↑ Zachos, J. C.; Kump, L. R. (2005). "Carbon cycle feedbacks and the initiation of Antarctic glaciation in the earliest Oligocene". Global and Planetary Change. 47 (1): 51–66. Bibcode:2005GPC....47...51Z. doi:10.1016/j.gloplacha.2005.01.001.
{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "International Chronostratigraphic Chart" (PDF). International Commission on Stratigraphy.
- ↑ Molina, Eustoquio; Alegret, Laia; Arenillas, Ignacio; José A. Arz; Gallala, Njoud; Hardenbol, Jan; Katharina von Salis; Steurbaut, Etienne; Vandenberghe, Noel; Dalila Zaghibib-Turki (2006). "The Global Boundary Stratotype Section and Point for the base of the Danian Stage (Paleocene, Paleogene, "Tertiary", Cenozoic) at El Kef, Tunisia - Original definition and revision". Episodes. 29 (4): 263–278. doi:10.18814/epiiugs/2006/v29i4/004.
{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Steininger, Fritz F.; M. P. Aubry; W. A. Berggren; M. Biolzi; A. M. Borsetti; Julie E. Cartlidge; F. Cati; R. Corfield; R. Gelati; S. Iaccarino; C. Napoleone; F. Ottner; F. Rögl; R. Roetzel; S. Spezzaferri; F. Tateo; G. Villa; D. Zevenboom (1997). "The Global Stratotype Section and Point (GSSP) for the base of the Neogene" (PDF). Episodes. 20 (1): 23–28. doi:10.18814/epiiugs/1997/v20i1/005.
{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Formerly the period covered by the Paleogene was called the first part of the Tertiary, whose usage is no longer official. "Whatever happened to the Tertiary and Quaternary?"