Attila (isim)
Attila ya da Türkiye'de kullanılan diğer versiyonuyla Atilla veya Atila, Bulgaristan, Macaristan ve Türkiye'de genellikle erkek çocukları için kullanılan popüler bir isimdir. Macarcada Etele ve eğer kadınlar için kullanılacaksa Etelka şeklinde de yazılmaktadır.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]İsmin kökeni hakkında iki sav bulunmaktadır. Bunlardan ilki ismin Gotça dilinde baba manasına gelen atta ile küçültme eki olan ila ekinin birleştirilmesi ile oluştuğu ve "küçük baba" manasına geldiğidir.[1] Atilla benzeri veya bu ekler ile oluşturulmuş isimler Cermen halkları arasında tarih boyunca da çok yaygın olmuştur. Örneğin Dorchester Psikoposu Ætla'nın ismi bu kökten türemiştir.[1] Bu Gotik etimolojik sav Jacob Grimm ve Wilhelm Grimm tarafından 19. yüzyılda oluşturulmuştur.[2]
Gotik etimoloji savını desteklemiş Otto Maenchen-Helfen, Atilla gibi Hunca isimlerin Hun prens ve yöneticilerinin gerçek isimleri olmak yerine, cermenleştirilmiş ve Gotça diline uyarlanmış versiyonları olduğunu belirtmiştir.[1]
Hyun Jin Kim ise ismin Türki diller kökenli olmasının daha olası olduğunu belirtmiştir.[3] Omeljan Pritsak ̕Άττίλα (Atilla) isminin Türki kökenli es (eski, büyük) ve t il (deniz, okyanus) kelimeleri ile /a/ son ekinin birleştirilmesinden oluşmuş olabileceğini yazmıştır[4] ve es kökünün zamanla as olduğunu savunmuştur.[4] Bu haliyle attíl- (< *etsíl < *es tíl) olan kelime "okyanusal, evrensel kral" manasına gelmiş olabileceği bu savın destekçileri tarafından düşünülmüştür.[4] Peter Golden, Atilla ismiyle, eski Yunan oyun yazarı Menandros'un bir eserinde geçen Atillan (Volga Nehri, Türki ismi İdil/Itil/Atıl) ile bağlantılı olabileceğini yazmıştır.[5] J.J. Mikkola ise Türki āt (ad, ün) ile Atilla'nın bağlantılı olabileceğini düşünmüştür.[2] Gerd Althoff Türki atlı ve at köküyle dil kökünün bu ismi oluşturduğunu varsaymıştır.[2]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Maenchen-Helfen, Otto J. (1973). The World of the Huns: Studies in Their History and Culture. University of California Press. ss. 386, 389. ISBN 0520015967. 27 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2019.
- ^ a b c Snædal, Magnús (2015). "Attila". Studia Etymologica Cracoviensia. 20 (3). ss. 211-219. 28 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2019.
- ^ Hyun Jin Kim (2013). The Huns, Rome and the Birth of Europe. Cambridge University Press. s. 30. ISBN 9781107009066. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2019.
- ^ a b c Pritsak, Omeljan (Aralık 1982). "The Hunnic Language of the Attila Clan" (PDF). Harvard Ukrainian Studies. VI (4). Ukrainian Research Institute, Harvard University. ss. 444 in 428-476. ISSN 0363-5570. 3 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2014.
- ^ Golden, Peter Benjamin (1992). An introduction to the History of the Turkic peoples: ethnogenesis and state formation in medieval and early modern Eurasia and the Middle East. Wiesbaden: Otto Harrassowitz. s. 90. ISBN 9783447032742. 20 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2019.