Fahrünnisa Zeyd
| Fahrünnisa Zeyd | |
|---|---|
 | |
| Genel bilgiler | |
| Doğum | 7 Ocak 1901 İstanbul |
| Ölüm | 5 Eylül 1991 (90 yaşında) Amman |
| Uyruk | Türk |
| Alanı | Resim |
| Etkin yıllar | 1916 - 1990 |
| Sanat eğitimi | Sanayi-i Nefise Mektebi |
Fahrünnisa Zeyd (7 Ocak 1901, İstanbul - 5 Eylül 1991, Amman)[1] Türk ressam.
Kabaağaçlızade Mehmed Şakir Paşa'nın kızı, II. Abdülhamit devri sadrazamlarından Cevat Paşa'nın yeğeni ve Halikarnas Balıkçısı'nın kızkardeşi olan Fahrünnisa Zeyd, soyadını Kral I. Faysal'ın kardeşi ve dönemin Irak büyükelçisi olan Emir Zeyd'le evlendikten sonra aldı. Modern üslupta önemli bir ressam olarak tanındığı Fransa'da adını "Fahrelnisa" imlasıyla kullandı.
"Halikarnas Balıkçısı" adıyla tanınan yazar Cevat Şakir Kabaağaçlı'nın ve gravür sanatçısı Aliye Berger'in kardeşi; seramik sanatçısı Füreya Koral'ın teyzesi; ressam Nejat Devrim'in, tiyatrocu Şirin Devrim'in annesidir.
Dünya çapında bilinen ressam, özellikle geniş ebatta çalıştığı soyut resimleri ve çok renkli kompleks desenleri ile tanınmaktadır. Devasa boylarda tabloları izleyicinin ilgisi üzerinde hakimiyet talep eden bir etkiye sahiptir. Eserleri uluslararası üne sahip pek çok kurumda sergilenmiştir. 2017 yılında Tate Modern Sanat Müzesi Zeid'i “20. Yüzyıl’ın en önemli kadın sanatçılarından biri”[2] olarak tanımladığı bir retrospektif ile anmıştır.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1901'de İstanbul'da, ailesinin Büyükada'daki köşkünde dünyaya geldi. Babası devlet adamı, asker ve tarihçi Kabaağaçlızade Mehmed Şakir Paşa; annesi Giritli Sare Hanım'dır. "Şakir Paşa ailesi" olarak anılan ve pek çok sanatçı yetiştirmiş olan bu ailenin ortancı kızıdır (Kardeşler sırasıyla: Cevat Şakir, Hakkiye, Ayşe Suad, Fahrelnisa ve Aliye).
14 yaşında resme başlayan sanatçı[3] işgal yıllarında Sanay-i Nefise'nin ilk kadın öğrencileri arasında yer aldı.[4]
İlk evliliğini, Sanay-i Nefise'ye başladığı 1920 yılında, yazar İzzet Melih Devrim ile yaptı. Eşi ile beraber Avrupa kentlerine seyahat etme, yazar ve entelektüellerle tanışma fırsatı buldu. Bu evlilikten Nejat ve Şirin adında iki çocuğu dünyaya geldi. Resim öğrenimini Paris'te Ranson Akademisi Stalbach Atölyesinde ve Türkiye'de Güzel Sanatlar Akademisi Namık İsmail atölyesinde sürdürdü.[5]
İkinci evliliğini 1934 yılında, Irak'ın Ankara temsilcisi ve Irak Kralı I. Faysal'ın kardeşi olan Emir Zeyd ile yaptı; bu evlilikten "Raad" adında bir oğlu dünyaya geldi. Diplomat olan eşinin görevi nedeniyle Türkiye'den ayrılan sanatçı, resim kariyerini Avrupa'nın çeşitli kentlerinde sürdürdü. İlk kişisel sergisini 1944 yılında İstanbul'da kendi evinde açtı. Bu ilk sergiyi Paris, Londra, New York, Brüksel gibi kentlerde açtığı onlarca sergi izledi.
1970 yılında eşinin ölümünden sonra 1976'da, oğlu Raad'ın yaşadığı Amman'a yerleşti. Bu kentte kendi adıyla anılan bir sanat enstitüsü kurdu.[5] Son döneminde portreler üzerinde yoğunlaştı.[6] Eserlerini son olarak 1988'de İstanbul'da, 1990'da Fransa ve Almanya'da sergiledi.[5]
5 Eylül 1991'de öldü. Amman'da El Rağdan Sarayı Kraliyet Mezarlığı'na defnedildi.
Başlıca yapıtları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Towards a Storm
- Amman Türk Sefiresinin Portresi
- Soyut Kompozisyon
- Cehennemim, (1950, İstanbul Modern)
- Aliye Berger'in Portresi
- Mevleviler
- Kerbela
- Yılanlı Kadın
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Fahrünnissa Zeid". istanbulkadinmuzesi.org. 18 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2019.
- ^ "New York Times, Obituaries, 11.09.2011". 10 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2011.
- ^ "Fahrelnisa ile Nejad Gökkuşağında İki Kuşak, Asanat.com Sitesi, Erişim tarihi:08.09.2011". 18 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2009.
- ^ a b c Milliyet Gazetesi, Ünlü Türk REssam Fahrelnissa Zeid öldü, 07.09.2011
- ^ Turkishpaintings.com sitesi, Fahrelnissa Zeid, Erişim tarihi:08.09.2011
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Gökkuşağında iki kuşak: Fahr el Nissa ile Nejad 28 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Ara Güler'in Fotoğraflarıyla 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- A SANAT: FAHRELNİSSA İLE NEJAD-GÖKKUŞAĞINDA İKİ KUŞAK
