Hükûmet biçimleri listesi

Bu liste, hükûmet biçimlerini ve siyasi sistemleri farklı kategorilere ayırma şekillerine göre listelemektedir. Listelenen sistemler birbirleriyle örtüşebilir ve sıklıkla çakışan tanımlamalara sahip olabilir.

Yale profesörü Juan José Linz'e göre günümüzde üç ana siyasi sistem türü bulunmaktadır: demokrasiler, totaliter rejimler ve bu iki türün arasında yer alan otoriter rejimler ile hibrit rejimler. Başka bir modern sınıflandırma sistemi, monarşileri ayrı bir varlık veya ana üçün hibrit bir sistemi olarak içermektedir. Akademisyenler genellikle diktatörlüğü otoriterlik veya totaliterlik biçimi olarak nitelendirir.

Antik Yunan filozofu Platon, Devlet adlı eserinde aristokrasi, timokrasi, oligarşi, demokrasi ve tiranlık olmak üzere beş tür rejimi tanımlamaktadır.

Temel hükûmet biçimleri

Daha fazla bilgi: Karma hükûmet

Hükûmet sistemleri demokratik ve demokratik olmayan olmak üzere iki ana kategoriye ayrılabilir.

Demokratik	Doğrudan demokrasi, Temsilî demokrasi (Cumhuriyet hükûmeti, Parlamenter hükûmet)
Demokratik olmayan	Otoriteryen, Totaliter, Monarşi, Oligarşi, Teknokrasi, Teokrasi, Diktatörlük
Diğer türler	Komünist, Emperyalist, Aristokrasi

Hükûmet Biçimleri Dizini:

Anarşi Aristokrasi Otoriteryanizm Bürokrasi Kapitalizm Konfederasyon Sömürgecilik

Komünizm Şirketokrasi Demokrasi Seçimcilik İşçi egemenliği Faşizm Federalizm Feodalizm

Emperyalizm Kakistokrasi Kleptokrasi Meritokrasi Askerî diktatörlük Monarşi Oligarşi Plütokrasi

Cumhuriyet Sosyalizm Devletçilik Teknokrasi Teokrasi Totaliterizm Kabilecilik

Bölgesel kontrole göre hükûmet biçimleri

Bu liste, siyasi sistemlerin egemenlik ve devlet içinde bölgelerin yönetimi konusundaki farklı yaklaşımlarına dayanmaktadır.

• 
  Üniter ve federal devletlerin haritası.
• 
  En az bir özerk bölgesi olan devletler haritası.

Terim	Açıklama	Örnekler
Konfederasyon	Konfederasyon, diğer devletlerle olan ilişkilere bağlı olarak ortak eylem amacıyla birleşen egemen devletlerin birliğidir. Genellikle bir antlaşma ile oluşturulan konfederasyonlar, savunma, dış ilişkiler, iç ticaret veya para gibi önemli konularla ilgilenmek için kurulur ve genel hükûmet tüm üyelerine destek sağlamakla yükümlüdür. Konfederasyon, inter-hükûmetçilik biçimlerinden birini temsil eder ve bu, "bağımsızlık veya yönetim temelinde devletler arasında gerçekleşen her türlü etkileşimi" olarak tanımlanır. Konfederasyon, federal hükûmetin tüm devletlerin birleşimi veya ittifakı olarak kabul edilebilir bir federasyona neredeyse benzer.	İrokualar Avrupa Birliği Anayasa Öncesi Amerika Birleşik Devletleri Eski İsviçre Konfederasyonu (1300–1798) Sırbistan-Karadağ (2003–2006) Senegambiya Konfederasyonu (1982–1989)
Üniter devlet	Bir üniter devlet, merkezi hükûmetin nihai olarak üstün olduğu ve herhangi bir idari bölümün (alt ulusal birimlerin) yalnızca merkezi hükûmetin yetki verdiği yetkileri kullandığı tek bir güç olarak yönetilen bir devlettir. Dünyadaki devletlerin çoğu bir birim sistemi ile yönetilir. Birleşmiş Milletler üye devletlerinin 193'ü içinde 165'i bir birim devlet olarak yönetilmektedir.	Türkiye Fransa Polonya Japonya Ukrayna İtalya Birleşik Krallık Güney Kore
Federasyon	Bir federasyon, merkezi (federal) hükûmet altında kısmen özerk devletlerin veya bölgelerin birliğine sahip olan bir siyasi yapıdır. Bir federasyonda, bileşen devletlerin özerk statüsü ve onlar arasındaki güç bölümü ile merkezi hükûmet genellikle anayasal olarak korunmuş olup, her iki tarafın (devletler veya federal politik organın) tek taraflı bir kararıyla değiştirilemez. Ayrıca, federasyon, egemen gücün resmen merkezi bir otorite ile bir dizi bileşen bölge arasında bölündüğü bir hükûmet biçimidir, böylece her bölge kendi iç işlerinin bazı derecesinde kontrolünü korur.	Avusturalya Kanada Almanya Hindistan Meksika Rusya Amerika Birleşik Devletleri

İktidar kaynağına göre hükûmet biçimleri

Terim	Açıklama	Örnekler
Otokrasi	Otokrasi, toplumsal ve siyasi üstün gücün bir kişi veya yönetimde yoğunlaştığı bir hükûmet sistemidir. Bu kişi veya yönetim, kararları dışsal yasal kısıtlamalara veya düzenli halk kontrol mekanizmalarına tabi değildir. Mutlak monarşi (örneğin Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Umman, Brunei ve Esvatini) ve diktatörlükler, günümüzdeki temel otokrasi biçimleridir. Aile diktatörlükleri ise liderin ezici otoritesi nedeniyle siyasi gücün aile içinde aktarılmasıyla ilgili farklı bir kavramdır. Haiti'de aile diktatörlüğü, siyah milliyetçiliği benimseyen Haitili diktatörü François Duvalier tarafından kurulan, adı "cumhuriyet" olan bir devlette mutlak monarşi gibi işleyen, kalıtsal bir diktatörlük biçimidir. 1971'de, babasının kalp hastalığı sonucu ölümünden sonra, Jean-Claude Duvalier Haiti'nin bir sonraki diktatörü olmuş ve 27 Mayıs 1980'de Michèle Bennett ile boşanmıştır. Zaire'de (şu anki Kongo Demokratik Cumhuriyeti) diktatör Mobutu Sese Seko tarafından yönetilen Orta Afrika ülkesinde de benzer bir durum vardı. Hem totaliter hem de askeri diktatörlükler, genellikle otokrasi ile özdeşleştirilir, ancak otokrasi olmaları zorunlu değildir. Totalitarizm, devletin tüm Zairelıların yaşamının ve sivil toplumunun her yönünü kontrol etmeyi hedefleyen bir sistemdir ve tek bir siyasi parti, tek parti devletinin durumunda olduğu gibi ile ilişkilendirilebilir.	Aztekler Rusya Suudi Arabistan Azerbaycan Türkmenistan Kazakistan Çin Haiti Brunei Zaire
Oligarşi	Oligarşi, "azınlığın yönetimi" anlamına gelir ve güç yapısının birkaç kişi tarafından elde edildiği bir iktidar biçimidir. Bu kişiler, soyluluk, zenginlik, aile bağları, eğitim veya kurumsal, dini veya askeri kontrol gibi özelliklerle ayrışabilirler. Bu tür devletler genellikle aileler tarafından kontrol edilir ve etkilerini genellikle bir nesilden diğerine aktarırlar, ancak bu terimin uygulanması için miras alma zorunlu bir koşul değildir.	Rusya Federasyonu Güney Afrika (1948–1994) Arjantin (1880–1916) Ukrayna
Demokrasi	Demokrasi, "halkın yönetimi" anlamına gelir ve vatandaşların doğrudan güç kullanması veya aralarından temsilciler seçerek bir parlamento gibi bir yönetim organı oluşturmasıdır. Demokrasi bazen "çoğunluğun yönetimi" olarak da adlandırılır. Demokrasi, çatışmaların çözümü için bir sistemdir ve sonuçlar, katılımcıların ne yaptığına bağlıdır, ancak tek bir güç olayların ne olacağını kontrol etmez ve sonuçlarını belirlemez. Bu, vatandaşların farklı yasalar ve liderler için oy kullanabilmesini içerir.	Birleşik Krallık Fransa Almanya Japonya Filipinler Kanada İsveç Norveç Yeni Zelanda İsviçre Çin Cumhuriyeti
Anarşi	Kanunların olmadığı bir yer olarak tanımlanan bu yapı bazen "yönetimsizlik" olarak adlandırılır; ajanlar arasında hiyerarşik olmayan, gönüllü birliktelikleri hedefleyen bir yapıdır. Bu durum, bir ülkede iç savaşın sonucu olarak ortaya çıkabilir, kurulmuş bir devlet yok olmuş ve bölge kesin liderlik olmadan geçiş döneminde bulunuyor. Alternatif olarak, devleti ve diğer zorlayıcı hiyerarşileri reddeden anarşistler olarak bilinen bireyler tarafından uzun vadeli bir seçenek olarak sunulmuştur. Bu bireyler genellikle insanların gönüllü olarak birbirlerine yardım ettiği hiyerarşik olmayan, gönüllü birliklerde örgütlenmeleri gerektiğini düşünürler. Zorlama, şiddet, güç ve otorite kullanımını engellemeye çalışan, ancak yine de üretken ve arzu edilen bir toplum oluşturmaya çalışan çeşitli anarşi biçimleri bulunmaktadır.	Mahnovşçina (1918–1921) Mançurya'daki Kore Halk Derneği (1929–1931) Aragon Bölgesel Savunma Konseyi (1936–1937) Devrimci Katalonya (1936–1939)

Demokrasi türleri

Ana madde: Demokrasi türleri

Bu harita, Haziran 2019 tarihinde demokrasiyi benimseyen (veya benimsemeyen) hükûmetleri göstermektedir.

Terim	Açıklama	Örnekler
Demarşi	Demarşi, devletin geniş bir yelpazede uygun vatandaşlardan rastgele seçilen kararlarla yönetildiği bir hükûmet biçimidir. Bu gruplar, bazen "politika jürileri", "vatandaş jürileri" veya "uzlaşı konferansları" olarak adlandırılır ve suç davalarında jürilerin karar verdiği şekilde kamu politikaları hakkında bilinçli olarak kararlar alırlar. Teoride, demarşi, özel çıkarlar tarafından manipülasyona açık olan ve profesyonel politika yapıcılar (siyasetçi ve lobici) ile genellikle pasif, ilgisiz ve sıkça bilgisiz bir seçmen kitlesi arasında bir ayrım olan geleneksel temsilî demokrasinin bazı işlevsel sorunlarını aşabilir. Avustralyalı filozof John Burnheim'a göre, karar vericilerin rastgele seçilmesi, günlük vatandaşların anlamlı bir şekilde katılımını kolaylaştırırken, özel çıkarların süreci bozmasını zorlaştırabilir. Daha genel olarak, daha büyük bir gruptan karar alıcıların rastgele seçilmesine sortition (Latince "lotarya" tabanından) denir. Atina demokrasisi, çoğunlukla tüm devlet görevlerinin seçim yerine çekilişle (tam vatandaşlar arasından) dolu olduğu bir şekilde, sortition yöntemini çokça kullanmıştır. Adaylar neredeyse her zaman erkek, Yunan, eğitimli vatandaşlar olup, belirli bir varlık ve statüyü taşıyan kişilerdi.	Atina demokrasisi Kuzey İtalya ve Venedik (12. – 18. yüzyıl)
Doğrudan demokrasi	Doğrudan temsilde, halk kendilerini temsil eder ve doğrudan yeni yasalar ve kamu politikası için oy kullanır.	İsviçre
Seçimokrasi	Vatandaşların hükûmetlerini seçebildiği ancak hükûmetin karar alma süreçlerine doğrudan katılamadığı bir temsilci demokrasi biçimidir. hükûmet neredeyse mutlak güce sahiptir.	Irak Tayland Türkiye
Herrenvolk demokrasisi	Belirli bir etnik gruptan başka grupların oy hakkının ellerinden alındığı ve sadece belirli etnik gruptan kişilerin hükûmette yer aldığı bir hükûmet biçimidir. Seçimler özgür olabilir, ancak oy kullanma hakkı ırka dayalı olarak kısıtlanır ve yönetim, siyasi olarak egemen olan etnik gruba uygun olarak şekillenir.	Amerika Konfedere Devletleri Güney Afrika Cumhuriyeti (Apartheid döneminde) Rodezya
Liberal demokrasi	Liberal demokrasi ilkesine göre işleyen bir hükûmet biçimidir. Çok sayıda farklı siyasi partinin katıldığı adil, özgür ve rekabetçi seçimlerle karakterizedir. hükûmetin farklı kollarına güçlerin ayrılığı, açık bir toplumun bir parçası olarak günlük yaşamda hukukun üstünlüğü, tüm kişilere insan haklarının ve sivil özgürlüklerin korunmasıyla kendini gösterir. Bu sistem, liberal demokrasilerin genellikle hükûmetin güçlerini tanımlayan ve sosyal sözleşmeyi belirleyen bir anayasa kullanmasını içerir, bu anayasa ya resmi olarak yazılı ya da yazısız olabilir. 20. yüzyıl boyunca sürekli bir genişleme döneminden sonra liberal demokrasi, dünyadaki baskın siyasi sistem haline geldi. Liberal demokrasi çeşitli anayasal formları alabilir: cumhuriyet olabilir (Fransa, Almanya, Hindistan, İrlanda, İtalya) veya anayasal bir monarşi olabilir (Birleşik Krallık, Japonya, İspanya). Aynı zamanda başkanlık sistemi (Kolombiya, Brezilya, Meksika, ABD), yarı başkanlık sistemi (Fransa, Portekiz) veya parlamenter sistem (Avustralya, Kanada, Almanya, İrlanda, İtalya, Yeni Zelanda) şeklinde de olabilir.	Almanya Japonya Güney Kore Birleşik Krallık Fransa İsveç Peru
Geçişken demokrasi	İnsanların kendilerini temsil ettiği veya oy verme hakkını geçici olarak başka bir seçmene devrettiği ve yeni yasalar ve kamu politikası için oy kullandığı bir hükûmet biçimidir.	Çoğunlukla yerel düzeyde veya yalnızca çevrimiçi platformlar aracılığıyla gerçekleştirildi.
Temsilî demokrasi	Bu sistemde, bir ülkenin insanları veya vatandaşları, halkın aktif katılımı yerine, kamu politikasını oluşturmak ve uygulamak üzere temsilciler seçerler.	Neredeyse tüm demokratik sistemler.
Sosyal demokrasi	Sosyal demokrasi, doğrudan ve temsilî demokrasinin unsurlarını bir araya getiren bir sistemdir. Aynı zamanda, serbest piyasa ve ekonomik veya sosyal müdahaleci prensiplerin birleştiği karma bir ekonomiyi benimser. Sosyal demokrasi, kapitalizm ile sosyalizm arasındaki "ya da/ya da" fobiokratik/polarizasyon yorumunu reddeder. Sosyal demokrasi, tüm vatandaşların belirli sosyal haklara yasal olarak sahip olmaları gerektiğini savunur. Bu, eğitim, sağlık hizmetleri, işçi tazminatı, toplu taşıma gibi hizmetlerin yanı sıra çocuk bakımı ve yaşlı bakımı gibi diğer hizmetlere evrensel erişimden oluşur. Sosyal demokrasi, sendika işçi hareketi ile ilişkilidir ve işçiler için toplu pazarlık haklarını destekler. Çağdaş sosyal demokrasi, yetenek/engellilik, yaş, etnik köken, cinsiyet, dil, ırk, din, cinsel yönelim ve sosyal sınıf farklılıklarına dayalı ayrımcılıktan uzak özgürlüğü destekler.	Almanya Avusturya İsveç Norveç Danimarka Finlandiya İzlanda Çekya Slovakya
Sovyet demokrasisi	Vatandaşlar doğrudan seçilmiş konseyler tarafından yönetilir. Konseyler doğrudan seçmenlerine karşı sorumludur ve onların talimatlarına bağlıdır. Bu zorunlu vekâlet, seçilmiş temsilcilerin sadece vicdanlarına sorumlu olduğu serbest vekâletle karşılaştırıldığında gelir. Vekiller bu nedenle herhangi bir zamanda görevlerinden alınabilir veya oylama yoluyla görevden alınabilir (geri çağırma).	Sovyetler Birliği Doğu Almanya Moğolistan
Totaliter demokrasi	Vatandaşlar, oy hakkına sahip olsalar da, hükûmetin karar alma sürecine katılımları çok az veya hiç olmayan bir şekilde, yasal olarak seçilmiş temsilcilerin bir ulus devletin bütünlüğünü koruduğu bir seçim yönetim biçimidir.	Kamboçya (1975–1979)
Seçim otokrasisi	Bu tür rejimlerde demokratik kurumlar taklit edilir ve otoriter yöntemlere uyulur. Bu rejimlerde düzenli seçimler yapılır, ancak özgürlük ve adillik açısından demokratik standartlara ulaşılamaz.	Macaristan (2010-günümüz) Türkiye (2017-günümüz)

Oligarşi türleri

Oligarşi, ayrıcalıklı bir azınlık sınıfınca kontrol edilen ve düzenlenen toplumlardır ve çoğunluk tarafından herhangi bir müdahale olmaksızın yönetilirler; bu küçük seçkin grup, ortak bazı özellikleri paylaşanlar olarak tanımlanır.

De jure demokratik hükûmetler, de facto oligarşi ile, genellikle benzer çıkarları veya aile ilişkilerini paylaşan, ayrıcalıklı veya etkili bir küçük grup tarafından yönetilirler. Bu kişiler gücü yayabilir ve adayları eşit veya eşit olmayan şekilde seçebilirler. Oligarşi, çok az sayıda insanın şeyleri değiştirme şansı verilen bir gerçek demokrasiden farklıdır. Oligarşinin miras veya monarşik olması gerekmez. Oligarşide tek bir belirgin yönetici olmaz, ancak birden fazla yönetici bulunur.

Tarihsel örneklerinden bazıları, sadece soylulardan gelen erkeklerin görev için aday olabildiği ve yalnızca varlıklı erkeklerin oy kullanabildiği Roma Cumhuriyeti ve adayları seçmek için kura çekimini kullanan Atina demokrasisidir; neredeyse her zaman erkek, Yunan, eğitimli yurttaşların, belirli bir toprak, servet ve statü sahibi olmaları gerekiyordu. Kapitalizm ve/veya temsilî demokrasi eleştiren bazı kişiler, Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık'ı oligarşi olarak düşünürler.

Not: Bu kategoriler birbirinden bağımsız değildir.

Terim	Açıklama
Aristokrasi	Asilzadelerin yönetimi; siyasi gücün, toplumun geri kalanından daha yüksek doğumlu ayrıcalıklı bireylerin elinde olduğu bir yönetim sistemi.
Ergatokrasi	Ergatokrasi, proletarya, işçiler veya çalışan sınıfın yönetimi. Ergatokrasi örnekleri arasında komünist devrimciler ve isyancılar yer alır ki onlar toplumun çoğunu kontrol eder ve insanlar ve işçiler için alternatif bir ekonomi oluşturur. Proletaryanın Diktatörlüğü konusuna bakınız.
Geniokrasi	Raëlism'in kurucusu tarafından icat edilen bir terim olan "zekâ yönetimi"; yönetmek isteyenler için yaratıcılık, yenilik, zeka ve bilgelik gerektiren bir yönetim sistemi. Nookrasiye benzer.
Hamarşi	Farklı bölgelerin kendi özgünlüklerini koruyarak ortak yönetimi; birçok ayrı veya bağımsız parçadan oluşan ve birlikte yönetimde bulunan bir hükûmet sistemi.
Kraterokrasi	Güçlülerin yönetimi; fiziksel güç, sosyal manevralar veya siyasi kurnazlık aracılığıyla iktidarı ele geçirebilenlerin hükûmet sistemi.
Kritarşi	Kritarkların (hakimlerin) yönetimi; devlet ve yargı sistemlerinin geleneksel veya anayasal olarak aynı kurum olduğu, yargı kurumlarının devlet yasalarının yürütülmesi ve uyuşmazlıkların çözümünün yanı sıra yasama yetkisine sahip olduğu bir yönetim sistemidir. ("Yargı" veya "yargı sistemi" ile karıştırılmamalıdır.) Xeer geleneğiyle yönetilen Somali ve İslam Mahkemeleri Birliği gibi tarihsel örnekler bulunmaktadır.
Meritokrasi	Liyakata göre yönetim; bir yönetim sistemi where gruplar, insanların yetenekleri, belirli bir alandaki bilgileri ve topluma katkıları temel alınarak seçilir.
Netokrasi	Sosyal bağlantılara göre yönetim; Amerikan teknoloji dergisi Wired'in editoryal kurulu tarafından 1990'ların başlarında icat edilen bir terimdir. İnternet ve aristokrasi kelimelerinin birleşimi olan netokrasi, gücünü teknolojik avantaj ve ağ oluşturma yeteneklerine dayandıran algılanan küresel bir elit sınıfı ifade eder. Bu, giderek azalan öneme sahip bir burjuvazi ile kıyaslanır. Netokrasi kavramı, Richard Florida'nın yaratıcı sınıf kavramıyla karşılaştırılmıştır. Bard ve Söderqvist, netokrasiye karşıt olarak tanımladıkları bir alt sınıfı, tüketici sınıfı olarak adlandırırlar.
Nookrasi	Bilge kişilerin yönetimi; filozofların karar verme yetkisinin olduğu bir yönetim sistemidir. (Platon tarafından savunulmuştur)
Plütokrasi	Zenginlerin yönetimi; bir yönetim sistemidir ki bu sistemde yönetim, zenginlerin isteklerine bağlı, onlara bağımlı veya ağır bir şekilde etkilenir. Plütokratik etki, herhangi bir yönetim biçimini değiştirebilir. Örneğin, bir cumhuriyette, seçilmiş temsilci pozisyonlarının önemli bir kısmı zengin kaynaklardan finansal destek alıyorsa, bu bir plütokratik cumhuriyettir.
Patriarşi	Baskın bir siyasi parti (veya partiler) tarafından yönetim.
Statokrasi	Askerlik hizmetine dayalı yönetim; askeri yönetimin hakim olduğu bir yönetim sistemidir, bu sistemde devlet ve askerî güç geleneksel olarak veya anayasal olarak aynı varlık olarak kabul edilir. Zorunlu veya gönüllü askeri hizmette bulunan veya şerefle terhis olan vatandaşlar yönetme hakkına sahiptir. (Bu nedenle, stratokrasi "askeri cunta" veya "askeri diktatörlük" ile karıştırılmamalıdır.) Sparta şehir devleti tarihsel bir örnektir; sosyal sistemi ve anayasası tamamen askeri eğitim ve üstünlük üzerine odaklanmıştır. Stratokratik ideoloji genellikle şeref odaklı timokrasi ile ilişkilendirilir.
Teknokrasi	Eğitimli veya teknik uzmanlar tarafından yönetim; teknoloji alanındaki uzman kişilerin tüm karar alma süreçlerinde kontrolde olduğu bir yönetim sistemidir. Doktorlar, mühendisler, bilim insanları, profesyoneller ve teknologlar, politikacılar, iş insanları ve ekonomistler yerine kendi uzmanlık alanlarında bilgi, uzmanlık veya beceriye sahip kişiler tarafından yönetim organını oluşturur. Bir teknokraside, karar vericiler, alanlarında ne kadar bilgili ve becerikli olduklarına göre seçilir. Teknokrasi günümüzde Silikon Vadisi mühendisleri tarafından temsil edilmektedir. Bu yeni teknokrasi biçimi 'dijitokrasi' olarak adlandırılmaktadır.
Teokrasi	Dinî elit tarafından yönetim; devlet ve kilisenin geleneksel veya anayasal olarak aynı kurumlar olduğu dini kurumların oluşturduğu bir yönetim sistemidir. Vatikan, İran ve Afganistan, Hilafetler ve diğer İslam devletleri tarih boyunca teokrasiler olarak kabul edilmiştir.
Timokrasi	Onurlu kişiler tarafından yönetim; onurlu vatandaşlar ve mülk sahipleri tarafından yönetilen bir yönetim sistemidir. Sokrates, timokrasiyi toplumda sahip oldukları onur derecesine göre seçilen, onuru seven kişiler tarafından yönetilen bir hükûmet olarak tanımlar. Bu tür timokrasi, olağanüstü karaktere veya yeteneğe sahip bireylerin iktidar koltuğuna yerleştirildiği meritokrasiyle çok benzerdir.

Otokrasi türleri

Otokrasiler, mutlak güce sahip olan ve kararları ne dışsal yasal kısıtlamalara ne de düzenli halk denetim mekanizmalarına tabi olan tek bir varlık tarafından yönetilen sistemlerdir. Bu varlık, bir diktatörlükte olduğu gibi bir birey olabilir ya da bir parti devleti gibi bir grup olabilir. Despotizm terimi, "despotların tarzında yönetmek" anlamına gelir ve genellikle otokrasiyi tanımlamak için kullanılır.

Tarihsel otokrasi örnekleri arasında Roma İmparatorluğu, Kuzey Kore, Afganistan İslam Emirliği, Eritre ve Nazi Almanyası bulunmaktadır.

Terim	Açıklama
Sivil diktatörlük	Tek bir kişi veya kuruluşun elinde bulunan bir diktatörlük. Bu kişi örneğin mutlak bir monarş veya bir diktatör olabilir, ancak aynı zamanda seçilmiş bir başkan da olabilir. Roma Cumhuriyeti savaş zamanlarında liderlik etmek için diktatörler atardı, ancak Roma diktatörleri sadece kısa bir süre için güç elinde tutarlardı. Modern zamanlarda, bir otokratın yönetimi hiçbir hukuk kuralı, anayasa veya diğer sosyal ve siyasi kurumlar tarafından durdurulmaz. II. Dünya Savaşı'ndan sonra, Latin Amerika, Asya ve Afrika'daki birçok hükûmet otokratik hükûmetler tarafından yönetiliyordu. Diktatör örnekleri arasında Joseph Stalin, Mao Zedong, Adolf Hitler, Benito Mussolini ve Kuzey Kore'nin Kim Hanedanı yer almaktadır. Kuzey Kore'deki Kim Hanedanı, Kim Il Sung tarafından 1948'de kuruldu ve 1994 yılındaki ölümüne kadar devam etti, ancak hala Kuzey Kore'nin Ebedi Başkanı olarak hüküm sürüyor ve özellikle yaşamışken Juche Kore'nin yaşayan tanrısı olarak bir baba figürü olarak birçok Kuzey Koreli için önemini koruyor.
Askerî diktatörlük	Askeri güçle başlıca uygulanan bir diktatörlük. Askeri diktatörler, iktidarı ele geçirme motivasyonları, yönetimlerini organize ettikleri kurumlar ve iktidardan ayrılma biçimleri açısından sivil diktatörlerden farklılık gösterir. Kendilerini ulusunu yolsuz veya kısır sivil siyasetçilerden kurtaran kahramanlar olarak gören askeri diktatörlük, pozisyonunu ordudaki üyelikleri temelinde "tarafsız" hakemler olarak haklı çıkar. Örneğin, birçok cunta "Milli Kurtuluş Konseyi", "Milli Restorasyon Komitesi" veya "Milli Kurtuluş Komitesi" gibi başlıklar kullanır. Askeri liderler genellikle bir cunta olarak yönetir, aralarından birini başa seçerler. Zaire'de, Mobutu Sese Seko ya da sadece Mobutu tarafından yönetilen bir parti diktatörlüğü bulunmaktaydı.

Aşağılayıcı nitelikler

Hangi hükûmet şekli olursa olsun, gerçek yönetim, resmi hükûmetin bir parçası olmayan siyasi güce sahip sektörler tarafından etkilenebilir. Bu terimler, yöneticilerin belirli eylemlerini vurgular; örneğin, yolsuzluk, demagogluk veya korku gibi durumlar, yeterince yaygınsa, hükûmetin çalışma şeklini bozabilir. Bu etkiler, hükûmetin amaçlanan işleyişini olumsuz yönde etkileyebilir.

Terim	Açıklama
Muz cumhuriyeti	1871 yılında Amerikalı demiryolu şirketi sahibi Henry Meiggs'in Kosta Rika hükûmetiyle imzaladığı demiryolu inşa anlaşması çerçevesinde, söz konusu inşaata başlanmış; öte yandan inşaat şirketi, çalışan işçilere düşük maliyetli bir yiyecek arayışında olduğu için inşa etmekte olduğu demiryolu hattı boyunca muz yetiştirmeye başlamıştır. Muz ticaretinin kârlılığını gören şirket, Latin Amerika'da geniş topraklar satın aldı ve 1899 yılında United Fruit Company adıyla bu ticareti adeta tekeline aldığı gibi, bulunduğu ülkelerin siyasetini de etkileyebilen bir güç haline gelmiştir. Amerika anakarasını kendi ekonomik yarıküresinin parçası olarak niteleyen 1823 tarihli Monroe Doktrini ile de uyumlu şekilde ABD'nin bölge ekonomisini ve siyasetini şekillendiren bu yapılanmaya, terim ilk kez 1904 yılında Amerikalı yazar O. Henry tarafından kullanılmış olsa da, özellikle Soğuk Savaş yıllarında uydu devlet ya da kukla devlet türevi terimler gibi yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Terim Türk siyasetinde de özellikle son 10 yılda sıklıkla kullanılagelen ve Türk siyasi literatürüne uzun yıllar hakim olan Uganda ile benzerlik kurma söyleminin yerini alan bir ifade olmuştur.
Bankokrasi	Bankaların yönetimi; kamu politikası oluşturma üzerinde bankaların ve diğer finansal otoritelerin aşırı güç veya etkisi olan bir yönetim sistemidir. Aynı zamanda, finansal kurumların toplumu yönettiği bir hükûmet biçimine de atıfta bulunabilir.
Şirketokrasi	Şirketlerin yönetimi; ekonomik ve siyasi bir sistemin şirketler veya şirket çıkarları tarafından kontrol edildiği bir yönetim sistemidir. Genellikle olumsuz bir anlam içerir. Örnekler arasında Hindistan'daki şirket yönetimi ve Londra Şehri Şirketi için iş dünyası seçmenleri yer alır.
Kakistokrasi	En kötülerin yönetimi; en az nitelikli vatandaşların hükûmeti veya politikaları belirlediği bir yönetim sistemidir.
Kleptokrasi	Hırsızların yönetimi; görevlileri ve genel olarak yönetici sınıfı, geniş halk kesiminin zararına kişisel servet ve siyasi güç peşinde koşan bir yönetim sistemidir. Kesin terimlerle kleptokrasi bir hükûmet biçimi değil, böyle bir davranışta bulunan bir hükûmetin niteliğidir.
Nepotokrasi	Akrabaların yönetimi; liyakate bakılmaksızın akrabalara ayrıcalık tanınması; güç sahibi olanların yakınlarına önem verilen bir yönetim sistemidir, örneğin bir yeğen (kelime buradan gelir). Bu tür hükûmetlerde, akrabalar nitelikli olmasalar bile otorite sahibi birilerini tanıdıkları için yetkili pozisyonlara getirilirler. Papa VI. Alexander (Borgia) bu konuda suçlanmıştır.
Oklokrasi	Kalabalığın yönetimi; kalabalığın hükûmeti ya da birçok insanın baskınlığı veya meşru otoritelerin sindirilmesiyle ilgili bir yönetim sistemidir. Çoğunlukçu yönetim anlamında olumsuz bir kavram olarak, Latincede "mobile vulgus" anlamına gelen ve "mob" teriminin kökenini oluşturan, 1680'lerde kökeni olan bir terime benzer. Ochlocratic hükûmetler genellikle demagoji, "çoğunluğun zorbalığı" ve tutkuyla akıl arasında kurallanmış bir demokrasinin bozulmuş hali olup, bu tür hükûmetler otoriter tiranlar kadar baskıcı olabilirler. Ochlocracy, modern ve gayri resmi "mobocracy" terimiyle anlam ve kullanım açısından eşanlamlıdır.

Diğer terimler

Terim	Açıklama
Adhokrasi	Bir hükûmetin, bürokrasiye kıyasla nispeten düzensiz prensipler ve kurumlara dayanan bir yönetim şeklidir.
Anokrasi	Anokrasi, gücün normal bir demokraside olduğu gibi kamu kurumlarına yatırılmadığı, ancak sürekli olarak birbirleriyle güç için rekabet eden seçkin gruplar arasında dağıldığı bir rejim türüdür. Afrika'da anokrasi örnekleri arasında Somali'deki savaş ağaları ve samaya ile Zimbabve'deki paylaşımlı hükûmetler yer almaktadır. Anokrasiler, otoriter yönetim ile demokrasi arasında orta noktada bulunurlar. Polity IV veri kümesi, anokrasiyi bir kategori olarak tanımaktadır. Bu veri kümesine göre, anokrasiler otoriter rejimler ile demokrasiler arasında tam olarak ortada yer alırlar. Bu terim sıklıkla daha geniş bir anlamda tanımlanır. Örneğin, 2010 yılında International Alert tarafından yapılan bir yayında, anokrasileri "otoriter veya demokratik olmayan, çoğunun otorite ile demokrasi arasında riskli bir geçiş süreci yaşadığı ülkeler" olarak tanımlamıştır. Alert, Soğuk Savaş'ın sona ermesinden bu yana anokrasi sayısının önemli ölçüde arttığına dikkat çekmiştir. Anokrasi, kısa vadeli şoklara karşı en dayanıksız siyasi sistemdir: kapsayıcı ve etkili bir siyasi ekonominin vaadini yaratır, ancak henüz gerçekleştirmez ve kurulan elit üyelerini tehdit eder; bu nedenle de aşırı tepkilere ve silahlı şiddete karşı çok savunmasızdır.
Grup topluluğu	Lider olarak en güçlünün (fiziksel güç veya karakter gücü) olduğu, yarı gayri resmi bir hiyerarşiye sahip küçük (genellikle aile) birime dayalı bir hükûmet tarafından yönetim.
Bürokrasi	Birçok büro, idareci ve küçük memurdan oluşan bir yönetişim sistemiyle yönetin.
Eştoplumlaştırmacılık	Konsensüs demokrasisine dayalı hükûmet
Askeri cunta	Askeri liderlerden oluşan bir komite tarafından yönetilir.
Nomokrasi	Teokratik yönetim sistemlerine karşı, akılcı yasaların ve vatandaşlık haklarının egemenliği altında olan bir hükûmet tarafından yönetilen bir sistemdir. Bir nomokraside, nihai ve kesin yetki (egemenlik) yasa içerisinde bulunur.
Siberokrasi	Bilgisayar tarafından yönetilen bir yönetim biçimi, bilgisayar kodlarına ve verimli bilgi kullanımına dayalı kararlar alır. Bu durum yakından "Cybersynacy" ile ilişkilendirilir ve komünizmin 'çözümü' olabilir. Bu tür yönetim biçimi, E. M. Forster'ın "The Machine Stops" adlı kısa hikâyesinde görülmektedir.
Algokrasi	Farklı düzeylerde bürokrasinin kullanımıyla yönetilen bir yönetim biçimi, aynı zamanda algoritmik düzenleme, algoritmalarla düzenleme, algoritmik yönetişim, algoritmik hukuki düzenlemeler veya algoritma tarafından yönetilen hükûmet düzeni olarak da bilinir.
İsokrasi	Herkesin eşit siyasi güce sahip olduğu yönetim sistemi

Rejim biçimlerine göre hükûmet biçimleri

Terim	Açıklama
Monarşi	Monarşi, genellikle bir hanedanı temsil eden bir ailenin, ülkenin ulusal kimliğini simgelediği ve hükümdar olarak adlandırılan kişinin egemenlik rolünü yerine getirdiği bir yönetim biçimidir. Hükümdarın gerçek gücü, sadece sembolik (taç giydirilmiş cumhuriyet), kısmi ve sınırlı (anayasal monarşi) veya tamamen otokratik (mutlak monarşi) olana kadar değişebilir. Geleneksel olarak hükümdarlık görevi veraset yoluyla devralınır ve ölüm veya tahttan çekilme durumuna kadar sürer. Buna karşılık, seçimle belirlenen monarşilerde hükümdarın seçilmesi gerekmektedir. Her iki türün de daha fazla varyasyonu bulunmaktadır, çünkü monarşiyi tanımlayan geniş farklı yapılar ve gelenekler vardır. Örneğin, bazı seçimle belirlenen monarşilerde sadece soyağaçları, bir sonraki hükümdarın uygunluğu için dikkate alınırken, birçok miras yoluyla gelen monarşi din, yaş, cinsiyet, zihinsel kapasite vb. konularında gereksinimler getirir. Bazen bu, meşruiyeti etkili bir seçime tabi olan rakip iddialıların bir durumunu yaratabilir. Hükümdarın saltanat süresinin ya belirli yılarda sabitlendiği ya da belirli hedeflere ulaşılıncaya kadar devam ettiği durumlar olmuştur.
Cumhuriyet	Cumhuriyet (Latince: res publica), ülkenin "kamu meselesi" olarak kabul edildiği ve yöneticilerin özel bir ilgi veya mülkiyeti olmadığı bir yönetim biçimidir. Bir cumhuriyet içindeki ana güç pozisyonları miras yoluyla devralınmaz, ancak yönetilenlerin rızasını ifade eden seçimlerle elde edilir. Bu liderlik pozisyonları dolayısıyla vatandaş topluluğunu adil bir şekilde temsil etmeleri beklenir. Bu, devlet başkanının bir hükümdar olmadığı bir yönetim biçimidir. Amerikan İngilizcesinde, bir cumhuriyetin tanımı aynı zamanda seçilen bireylerin vatandaş topluluğunu temsil ettiği bir hükûmeti belirtmek için de kullanılabilir, aynı zamanda temel hukuk kurallarına göre güç kullanılan bir (anayasal cumhuriyet) temsilci demokrasi (demokratik cumhuriyet) şeklinde ifade edilebilir.

Monarşi türleri

Monarşiye sahip ülkeler, kraliyet adı verilen bir aile veya aile grubunun (nadiren başka türden bir grup) ulusal kimliği temsil ettiği ve gücün geleneksel olarak bir bireyine verildiği ülkelerdir. Bu bireye kral veya kraliçe genellikle krallıkları yönetirler. Kralın ve diğer kraliyet üyelerinin gerçek rolü, sembolik (taç giymiş cumhuriyet) ile kısmi ve kısıtlanmış (anayasal monarşi) arasında değişebilir ve tamamen despotik (mutlak monarşi) olabilir. Geleneksel olarak ve çoğu durumda, kralın görevi veraset yoluyla devralınır, ancak kralın seçildiği seçimli monarşiler de vardır.

Terim	Açıklama
Mutlak monarşi	Orta Çağ'da birçok Avrupa ulusu mutlak monarşi şeklinde, kralın devlet başkanı ve hükûmet başkanı olarak nihai yönetim otoritesini kullandığı geleneksel ve tarihsel bir sistemdir. Modern örnekler arasında genellikle Suudi Arabistan, BAE, Umman, Brunei gibi İslam ülkeleri ve Esvatini bulunur.
Anayasal monarşi	Parlamenter monarşi olarak da adlandırılan bu sistemde, hükümdarın yetkileri yasa veya resmi bir anayasa ile sınırlanmıştır ve genellikle devlet başkanının yetkilerine atfeder. Birçok modern gelişmiş ülke, İngiltere, Norveç, Hollanda, Avustralya, Kanada, İspanya ve Japonya gibi ülkeler anayasal monarşi sistemine sahiptir.
Taç giymiş cumhuriyet	Hükümdarın (ve ailesinin) resmi olarak sembolik bir varlık olduğu ve siyasi gücünün olmadığı bir yönetim biçimidir. Kraliyet ailesi ve hükümdar ülkeyi temsil etmek amacıyla tasarlanmıştır ve sembolik olarak halka rehberlik etmek için konuşmalar yapabilir veya önemli törenlere katılabilir, ancak karar alma, atama vb. konularda gerçek güce sahip değildir.
Seçimli monarşi	Hükümdarın seçildiği bir yönetim biçimidir; modern bir örnek olarak Kamboçya Kralı, Taht Kraliyet Konseyi tarafından seçilen bir kişi olarak kabul edilir; Vatikan Şehri de genellikle modern bir seçimle belirlenen monarşi olarak kabul edilir.

Cumhuriyet türleri

Halkın veya önemli bir kısmının, hükûmetin üst kontrolüne sahip olduğu ve devletin makamlarının seçildiği veya seçilmiş kişiler tarafından belirlendiği bir yönetim biçiminde hükûmet. Bir cumhuriyetin yaygın ve basitleştirilmiş bir tanımı, devlet başkanının monark olmadığı bir hükûmet biçimidir. Montesquieu, halkın tamamının yönetimde pay sahibi olduğu demokrasileri ve sadece bazı kişilerin yönetimde pay sahibi olduğu aristokrasiler veya oligarşileri, cumhuriyet biçimleri olarak içermiştir.

Not: Bu kategoriler münhasır değildir.

Terim	Açıklama
Anayasal cumhuriyet	Yasalarla veya resmi bir anayasa belgesiyle (bir milletin ve hükûmetinin tam güçlerini ve kısıtlamalarını belirleyen resmi belge) sınırlanan ve halk arasında yapılan bir oylama sonucunda seçilen bir hükûmetin yönettiği cumhuriyetler. Genellikle, anayasa ihlal eden yasalar geçirilemez, ancak anayasa kendisi yasayla değiştirilirse bu mümkün olabilir. Bu teorik olarak azınlık gruplarını çoğunluğun zulmünden veya halkın hükmetmesinden korumayı amaçlar. Örnekler arasında Hindistan, Güney Afrika, Amerika Birleşik Devletleri yer alır.
Demokratik cumhuriyet	Halk oylamasıyla, seçilmiş temsilciler kurulu veya doğrudan halk tarafından belirlenen popüler oylama sonucunda nihai olarak kararlaştırılan ve çoğunluk desteği olduğu sürece hangi yasaların geçeceğine dair kısıtlama olmayan cumhuriyetler. Anayasa hukuku ya hiç var olmaz ya da yasama faaliyetlerine pek engel teşkil etmez.
Federal cumhuriyet	Bir ulusun tümünü kapsayan ulusal (federal) yasa bulunduğu ancak her bir eyalet veya ilin kendi yasalarını ve işlerini düzenleme ve uygulama özgürlüğüne sahip olduğu, eyaletler veya iller arası yasaların federal yasalarla çelişmediği bir federasyon şeklinde olan cumhuriyetler. Örnekler arasında Arjantin, Avusturya, Brezilya, Almanya, Hindistan, Meksika, Rusya, İsviçre, Amerika Birleşik Devletleri ve Nijerya bulunmaktadır.
İslam cumhuriyeti	İslam hukukuna uygun olarak yönetildiği iddia edilen cumhuriyetler. İran, Moritanya ve Pakistan 2022 itibarıyla kendilerini İslam cumhuriyeti olarak tanımlamaktadır. Komorlar ve Doğu Türkistan Türk İslam Cumhuriyeti ise bir dönem İslam cumhuriyetleri olarak kabul edilmiş olsalar da günümüzde değillerdir.
Parlamenter cumhuriyet	Türkiye (2018 öncesi) Almanya ve İtalya gibi ülkelerde olduğu gibi, seçilmiş bir devlet başkanının bulunduğu ancak devlet başkanının ve hükûmet başkanının ayrı olduğu cumhuriyetler, hükûmet başkanının çoğu yürütme yetkisini elinde tutmaktadır. Parlamento tarafından seçilen bir hükûmet başkanının bulunduğu cumhuriyetlerdir.
Başkanlık cumhuriyeti	Başkanlığa seçilen bir devlet başkanının olduğu, devlet başkanının aynı zamanda hükûmet başkanı olduğu cumhuriyetler, Amerika Birleşik Devletleri, Meksika, Brezilya, Türkiye (2018 sonrası) ve Endonezya gibi örnekleri içerir.
Halk cumhuriyeti	Çin ve Vietnam gibi ülkeleri içeren cumhuriyetler, de jure olarak halk tarafından yönetilen ve halk için yönetilen ülkelerdir. Halkın devriminden önceki cumhuriyetlerinden, Çin Cumhuriyeti gibi, kendilerini ayırt etmek için "Halk Cumhuriyeti" terimi kullanılmaktadır.
Yarı başkanlık cumhuriyeti	Yarı başkanlık cumhuriyeti, devlet başkanı olarak bir başkanın ve hükûmet başkanı olarak bir başbakanın gücünün paylaşıldığı bir hükûmet sistemi olarak kullanılır. Bu sistem Fransa, Portekiz ve Ukrayna gibi ülkelerde kullanılmaktadır. Halk tarafından seçilen devlet başkanı ulusal birliği ve dış politikayı simgelerken, başbakan günlük idareyi yürütmek üzere devlet başkanı tarafından atanan veya parlamento tarafından seçilen bir kişidir. "Yarı başkanlık" terimi, bu sistemi başkanlık ve parlamenter sistemlerden ayırt eder.
Direktörlük cumhuriyeti	Direktörlük cumhuriyeti, devlet başkanının ve/veya hükûmet başkanının yetkilerini ortaklaşa kullanan bir grup insan kolektifi arasında gücün paylaşıldığı bir hükûmet sistemidir.

Sosyo-ekonomik özelliklere göre hükûmet biçimleri

Sosyo-ekonomik özelliklere göre

Daha fazla bilgi: Ekonomik sistem

Birçok siyasi sistem, sosyoekonomik ideolojiler olarak tanımlanabilir. Bu akımların iktidardaki deneyimleri ve belirli hükûmet biçimleri ile güçlü bağları, onları kendileri de birer hükûmet biçimi olarak kabul edilmesine neden olabilir.

Not: Bu kategoriler münhasır değildir.

Terim	Açıklama
Anarşizm	Gönüllü kuruluşlara dayalı öz-yönetim topluluklarını savunan sistem. Bu genellikle devletsiz topluluklar olarak tanımlansa da, birçok yazar bunları daha spesifik olarak sırasız veya özgür birlikteliklere dayalı kurumlar olarak tanımlamıştır. Diğerleri ise özgür iradeyle üyelik ve birlikte olmayı içeren öz-yönetim topluluklarını savunmuşlardır. Anarşizm devleti istenmeyen, gereksiz ve/veya zararlı bulur.
Kapitalizm	Üretim araçlarının özel mülkiyetine ve bunların kâr amacıyla işletilmesine dayanan bir ekonomik sistemdir. Serbest piyasa ekonomisi olarak 16. yüzyılda ortaya çıkmıştır. Kapitalizmin merkezindeki özellikler özel mülkiyet, sermaye birikimi, ücretli emek, gönüllü takas, bir fiyat sistemi ve rekabetçi pazarları içerir. Kapitalist piyasa ekonomisinde, karar verme ve yatırım finansal ve sermaye piyasalarındaki üretim faktörleri sahipleri tarafından belirlenir. Malların fiyatları ve dağıtımı ağırlıklı olarak piyasadaki rekabet tarafından belirlenir.
Kolonyalizm	Bir yerli grup (veya toprakları ve kaynakları), kendi ekonomik ve/veya siyasi çıkarları için dışsal bir siyasi güç tarafından boyunduruk altına alındığı bir sistem.
Komünizm	Üretim araçlarının genellikle halk tarafından ortaklaşa sahip olunduğu (ya halkın doğrudan, komün aracılığıyla ya da komünist bir devlet veya toplum yoluyla), üretimin kâr amacı gütmeksizin kullanım için gerçekleştirildiği bir sosyalist sistem. Komünist toplum, bu nedenle teorik olarak devletsiz, sınıfsız ve parasızdır. Genellikle sosyalist veya anarşist bir toplumun "son biçimi" olarak kabul edilir.
Despotizm	Bir ulusun yasaları ve kaynakları, genellikle mutlak siyasi güce sahip olan bir birey tarafından kontrol edilen bir sistem. Örnekler arasında Eski Mısır firavunları, Roma imparatorları ve Kuzey Kore'nin Yüce Liderleri bulunur.
Distribütizm	Mülkiyetin geniş çapta bir hak olarak görüldüğü bir kapitalizm türü; üretim araçları, devletin kontrolü altında merkezileştirilmeden mümkün olduğunca geniş bir şekilde yayılır (devlet sosyalizmi) ya da birkaç birey/kuruluşun kontrolü altına (distribütivizmin savunucularının "kayırıcı kapitalizm" olarak adlandırdığı) (ahbap çavuş kapitalizmi) yerine. Distribütivizm, temelde sosyalizm ve kapitalizme karşı çıkar ve distribütivistler bunları eşit derecede kusurlu ve sömürücü olarak görür. Bunun aksine, distribütivizm ekonomik faaliyeti insan yaşamının bütününe, manevi yaşamımıza, entelektüel yaşamımıza, aile yaşamımıza tabi kılmayı amaçlar.
Feodalizm	Orta Çağ Avrupası'nda yaygın olan toprak sahipliği ve görevler sistemi. Feodalizm altında, bir krallığın tüm toprakları krala aitti. Ancak, kral onun için savaşan soylulara veya soylulara bazı toprakları verirdi. Bu toprak hediyesine "mülk" denirdi. Ardından soylular bazı topraklarını vassallara verirdi. Vassallar daha sonra soylular için görevler yapmak zorundaydı. Vassalların topraklarına "feodal arazi" denirdi. Benzer bir sistem, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'nın Orta Çağ İslam toplumları tarafından kullanılan İkta sistemidir. Bu sistem feodal sisteme çok benziyordu, ancak genellikle aile hanedanına değil, sultanın talebiyle bireylere verilen unvanlar vardı ve genellikle feodal sistemdeki gibi askeri hizmet ve/veya el emeği yerine alt sınıflardan vergi talep ederdi.
Minarşizm	Kapitalizmin bir türü olan bu yaklaşım, devletin sadece çok az sayıda hizmeti sağlamak için var olması gerektiğini savunur. Minarşistler tarafından önerilen devlet modeli olarak bilinen popüler bir model, yalnızca vatandaşları saldırılardan, hırsızlıktan, sözleşme ihlallerinden ve mülkiyet yasaları tarafından tanımlanan dolandırıcılıktan korumak için hükûmetin işlevlerinin sınırlı olduğu "gece bekçisi devleti" olarak adlandırılır. Bu modelde devletin üç kurumu bulunur: asker, polis ve mahkemeler.
Monarşizm	hükûmet başkanının, genellikle bir kral veya imparator şeklinde, soyluluk sınıfının kabul ettiği bir kişi olan monark tarafından yönetildiği bir sistemdir. Çoğu monarşik sistemde monark pozisyonu, genellikle önceki bir hükümdardan miras yoluyla veya evlilikle gelirken diğer durumlarda soylular tarafından seçilen bir pozisyon olabilir, antik Roma Krallığı ve Orta Çağ Kutsal Roma İmparatorluğu'nda olduğu gibi.
Cumhuriyetçilik	Bir devletin yasaları ve hükûmet politikaları "kamu işi" olarak kabul edilir ve toplumun vatandaşları tarafından, kim olursa olsun, kararlaştırılır. Çoğu modern ulus devlet, cumhuriyet örnekleridir.
Sosyalizm	İşçilerin üretim araçlarına demokratik ve/veya toplumsal olarak sahip olduğu bir sistemdir. Ekonomik çerçeve, liberteryen sistemlerde olduğu gibi özerk ekonomik birimlerde merkezi olmayan ve öz yönetimli olabilir veya otoriter sistemlerde olduğu gibi merkezi olarak planlanabilir. Sağlık hizmetleri ve eğitim gibi kamu hizmetleri genellikle, kolektif olarak ve/veya devlet tarafından sahip olunan hizmetlerdir.
Totalitarizm	Muhalefetin yasaklandığı, medeni hakların son derece baskılandığı ve neredeyse tüm toplumsal yaşam alanlarının, ekonomiden ahlaka ve vatandaşların özel yaşamlarına kadar, mutlak siyasi güce sahip merkezi otoriter devlet tarafından kontrol edildiği bir sistemdir. Genellikle diktatörlük veya tek siyasi parti altında gerçekleşir. Beş örnek kabul edilir: Sovyetler Birliği (1927-53), Nazi Almanyası, Afganistan, Türkmenistan, Eritre ve Kuzey Kore.
Tribalizm	Bir birey olan bir lider tarafından yönetilen, merkeziyetin farklı derecelerde olduğu küçük ve karmaşık bir topluluk temel alınan bir sistemdir.

Jeo-kültürel özelliklere göre

hükûmetler ayrıca boyutlarına ve etki alanlarına göre de sınıflandırılabilir:

Terim	Açıklama
Merkezi hükûmet	Bir ulus devletin hükûmeti ve bir merkezi devletin özelliğidir. Bu, üye devletlerinden yetkilendirilen veya devredilen farklı yetkilere sahip olabilecek federal bir hükûmetle aynı şeydir, ancak "merkezi" sıfatı bazen bunu tanımlamak için kullanılır. Merkezi hükûmetlerin yapısı değişkendir. Birçok ülke, yetkileri merkezi hükûmetten bölgesel, eyalet veya yerel düzeydeki hükûmetlere devrederek özerk bölgeler oluşturmuştur. Temel bir siyasi sistem geniş bir tanımına dayanarak, belirli bir bölge içinde var olan iki veya daha fazla hükûmet seviyesi bulunur ve anayasa veya diğer yasa tarafından belirlenen ortak kurumlar aracılığıyla örtüşen veya paylaşılan yetkilere sahip olarak yönetilir.
Şehir devleti	Egemen devlet olarak da adlandırılan, genellikle tek bir şehir ve bağımlı bölgelerinden oluşan bağımsız küçük bir ülke türüdür. Tarihsel olarak, Roma, Atina, Kartaca ve Rönesans dönemindeki İtalyan şehir devletleri gibi şehirleri içeriyor. Bugün yalnızca bir avuç egemen şehir devleti bulunmaktadır ve hangi şehir devletlerinin olduğu konusunda bazı anlaşmazlıklar bulunmaktadır. Singapur, Monako ve Vatikan Şehri'nin terimin şu anda doğru bir şekilde uygulandığı konusunda büyük bir fikir birliği bulunmaktadır. Şehir devletleri bazen mikro devletler olarak da adlandırılır, ancak bu terim aynı zamanda çok küçük ülkelerin diğer yapılandırmalarını da içerir.
Komün	Latince "communia" kelimesinden türetilmiştir. Ortak ilgi alanları paylaşan, genellikle ortak değerlere ve inançlara sahip olan, aynı zamanda ortak mülkiyet, eşya, kaynaklar ve bazı komünlerde iş, gelir veya varlıkları paylaşan insanların bir arada yaşadığı amaçlı bir topluluktur.
Uluslararası kuruluş	Uluslararası hükûmetlerarası Kuruluşlar (UHK), diğer adıyla uluslararası hükûmetlerarası örgütler: "uluslararası örgüt" terimiyle en yakından ilişkilendirilen örgüt türüdür. Bu örgütler çoğunlukla bağımsız devletlerden (üye devletler olarak adlandırılır) oluşur. Önemli örnekler arasında Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), Avrupa Konseyi (AK), Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Uluslararası Polis Teşkilatı (INTERPOL) bulunur. BM, açıklık amacıyla "uluslararası örgüt" yerine "uluslararası hükûmetlerarası örgüt" terimini kullanmıştır.
Dünya hükûmeti	Tüm insanlık için ortak bir siyasi otoritenin kavramı, küresel bir hükûmeti ve bütün Dünya üzerinde otorite uygulayan tek bir devleti içerir. Böyle bir hükûmet ya şiddetli ve zorunlu dünya hakimiyeti yoluyla ya da barışçıl ve gönüllü bir üst uluslararası birliktelikle var olabilir.

Diğer özelliklere göre hükûmet biçimleri

Önemli anayasal niteliklere göre

Bazı belirli özellikler, belirli türleri tanımlayan niteliklere sahiptir; diğerleri ise tarih boyunca belirli hükûmet türleriyle ilişkilendirilmiştir.

• Sivil ordu ve stratokrasi
• Çoğunluk veya parlamenter egemenlik ve haklar beyannamesi veya keyfilik ile güçler ayrılığı ve üstünlük, Çoğunluğun tiranlığı ve azınlık haklarını korumak için alınan önlemler
• Yüksek yasalara göre hukuk (yazılı olmayan etik ilkeler) ve anayasacılık
• Din ve devletin ayrılması ve devlet dini
• Totalitarizm veya otoriteryanizm ve liberteryenizm

Bölgesel yönetimlere göre

Bu liste, siyasi sistemlerin egemenlik dağılımına ve devlet içindeki bölgelerin şekillerine yönelik farklı yaklaşımlara odaklanmaktadır.

• Egemenlik, münhasıran siyasi yargı yetkisinin merkezinde yer almaktadır.
  • İmparatorluk
• Merkezde ve çevre bölgelerde egemenlik
  • Federal monarşi
  • Hegemonya
• Farklı egemenlik dereceleri
  • İttifak
  • Asimetrik federalizm
  • Ayrıcalıklı şirket
  • Bağımlı devlet
    • İlişkili devlet
    • Bağımlı toprak
    • Himaye
    • Kukla devlet
    • Uydu devlet
    • Vasal devlet
  • Koloni
    • Taç kolonisi
  • Milletler Topluluğu
  • Corpus separatum
  • Ademi merkeziyetçilik ve yetki devri (merkezi yönetimden bölgesel veya yerel yönetimlere yeniden dağıtılan yetkiler)
  • Federelik
  • Manda
  • Askeri sınır
  • Tarafsız bölge
  • Kendi kendini yönetemeyen bölgeler
  • İşgal edilmiş bölge
  • Geçici hükûmet
  • Talassokrasi
  • Tanınmayan devletler
    • Sürgündeki hükûmet
    • Mikro ulus
    • Ayrılıkçı hareket
    • Sınırlı tanınan devletker

Teorik ve spekülatif özellikler

Bunların, spekülasyon ve bilimsel tartışma dışında kesin tarihsel veya güncel örnekleri yoktur.

Terim	Açıklama
Kurumsal cumhuriyet	Bilimkurgu eserlerinde zaman zaman öne sürülen teorik bir yönetim biçimi olarak kabul edilen kurumsal cumhuriyet, bazı tarihsel uluslar açısından da örnek verilebilir. Ortaçağ döneminde Floransa gibi şehirler, kurumsal cumhuriyet biçiminde yönetildi. Aynı şekilde, sömürge dönemindeki büyük şirketlerden Hollanda Doğu Hindistan Şirketi gibi kurumsal devletler olarak adlandırılabilecek nitelikteydi. Bu şirketler yarı egemenlikleriyle savaş ilan etme ve koloniler kurma yetisine sahipti. Kurumsal cumhuriyet, temelde bir işletme gibi yönetilirken, bazı cumhuriyetçi hükûmet unsurlarını da içerir. Yönetim kurulu ve yöneticilerin bulunduğu bir yapı söz konusudur. Hastaneler, okullar, askeri ve polis gibi hizmetler özelleştirilir. Devletin üstlendiği sosyal refah görevi, çalışanlara yönelik şirket avantajları şeklinde gerçekleşir. Kurumsal cumhuriyetler günümüzde resmi olarak mevcut olmasa da, genellikle kurgusal eserlerde veya siyasi yorumlarda sınırsız kapitalizmin beraberinde getirdiği risklere dair bir uyarı olarak kullanılır. Bu tür eserlerde, tek bir son derece güçlü şirketin zayıf bir hükûmeti zaman içinde devirerek veya bir darbeyle ele geçirmesi gibi senaryolar sıklıkla işlenir. Ayrıca, bazı siyaset bilimciler devlet sosyalisti ulusları da kurumsal cumhuriyet biçimlerine benzetmişlerdir. Devlet, ulusal sınırlar içinde her şeyin tam kontrolünü ele alarak, tüm ekonomik ve siyasi yaşamı yönlendirmek suretiyle adeta dev bir şirket gibi davranır.
Kolektif bilinç	İnsan zihninin kolektif bilincinin, teknolojik telepati gibi bir bağlantı aracılığıyla birleştiği ve paylaşılan örüntülü deneyimlere dayalı olarak kararlar alarak problemlere adil ve doğru çözümler ürettiği bir yönetim biçimi olarak kabul edilen "kolektif bilinç yönetimi", bir tür süper bilgisayar işlevi gören ve ortak deneyimlere dayalı olarak adil ve kesin kararlar veren bir form olarak işlev görür. "Kovan zihin" prensibi olarak da bilinen bu yaklaşım, her bireyin karar verdiği bir oylamadan farklıdır; tüm zihinlerin sinapsları, uzun bir bellek yoluyla bir araya gelerek tek bir karar alırlar.
Gizli cemiyet	"Gizli cemiyet" (kriptokrasi, gizli hükûmet, gölge hükûmet veya görünmez hükûmet), faaliyetleri, etkinlikleri, iç işleyişi veya üyeliği gizli tutulan bir kulüp veya örgüt olarak tanımlanır. Bir yönetim biçimi olarak gizli cemiyetler, gerçek ve gerçek siyasi gücün özel bireylerde olduğu teorik bir hükûmet şeklidir; bu bireyler perde arkasında kararlar alırken, halk tarafından seçilen temsilciler sadece kukla veya günah keçisi olarak hizmet ederler. Komplo teorilerine konu olan en ünlü gizli cemiyet İlluminati'dir, genel yönetmeliklerinde "Günün emri, adaletsizlik tedarikçilerinin entrikalarına son vermek, onları denetlemek ama onları yönetmemektir." şeklinde ifade edilmiştir. Gizli cemiyetler birçok ülkede yasa dışıdır; İtalya ve Polonya gibi ülkeler, anayasalarında gizli siyasi partileri ve siyasi örgütleri yasaklamışlardır. Gizli cemiyetler genellikle kurgusal ayarlamalarda tasvir edilir. Popüler kültürden bazı örnekler şunlardır: J. K. Rowling'in Harry Potter serisindeki "Feniks Düzeni" Marvel Evreni'nde HYDRA Frank Herbert'in Dune serisindeki Bene Gesserit ve Bene Tleilax
Magokrasi	Bir hükûmetin, yüksek otoritesi tamamen veya büyük ölçüde sihirbazlardan, bilgelerden, büyücülerden, cadılardan, büyü kullanıcılarından veya diğer sihir kullanıcılarından oluştuğu bir yönetim biçimidir. Bir sihirbaz sınıfının sihri siyasi güçlerinin merkezi bir noktası olarak kullandığı bir magokrasi, sihirbazların diğer sihirbazlar üzerinde hükmettiği bir hükûmet olarak var olabileceği gibi, sihirbazların sihir kullanmayan kişiler üzerinde hükmettiği bir düzeni de içerebilir. Magokrasiler genellikle kurgusal ve fantastik ayarlamalarda tasvir edilir. Popüler kültürden bazı örnekler şunlardır: Yıldız Savaşları'ndaki Jedi Konseyi Zaman Çarkı serisindeki Aes Sedai Witcher serisindeki Büyücüler Kardeşliği

Ayrıca bakınız

• Yönetim biçimlerine göre ülkeler listesi
• Siyasi ideolojiler listesi
• Cybersyn Projesi, 1970'lerde Şili'de, vatandaşlarla hiçbir etkileşimi olmayan, ancak gerçekleri yalnızca yöne karar vermek için kullanan veri akışları ve teknolojiyi kullanarak kamusal ve özel hayatın yönlerini düzenleyen, veriyle beslenen, gözlerden uzak bireylerden oluşan bir grup.
• Toprak anlaşmazlıkları listesi

Dış bağlantılar

• Phrontistery Kelime Listesi: Yönetim Türleri ve Liderlik 9 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• 20. Yüzyıl Tarih Atlası'ndan hükûmet Türleri 26 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• 20. Yüzyıl Tarihsel Atlası'ndan diğer sınıflandırma örnekleri 10 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Dünya İşleri: hükûmet Türleri 22 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• CBBC Newsround: hükûmet türleri 5 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.