Nado Mahmudov
Nado Mahmudov | |
|---|---|
| Doğum | 1 Ocak 1907 Martuni, Rus İmparatorluğu (şimdi Azerbaycan) |
| Ölüm | 1990 Erivan, Sovyetler Birliği |
| Milliyet | Sovyet Kürdü |
| Vatandaşlık |  Sovyetler Birliği |
| Meslek | Yazar, siyasetçi |
| Siyasi parti |  Sovyetler Birliği Komünist Partisi |
| Çocuk(lar) | Dolores Mahmudova Donara Mahmudova Selahaddin Eyyubi Mahmudov |
| Ödüller |        |
Nado Mahmudov (Rusça: Nado Hudoeviç Mahmudov (Надо Худоевич Махмудов, Kürtçe: Nadoyê Xudo Maxmûdov); 1 Ocak 1907 – 1990), Sovyet Kürdü yazar ve siyasetçi, SSCB Yüksek Sovyeti 1. dönem milletvekili,[1] Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ulaştırma bakanı yardımcısı, kamu hizmetleri komiseri, belediye ekonomisi ve pamuk üretiminden sorumlu devlet komitesi başkanı.[2][3]
Nado Mahmudov, 1 Ocak 1907'de Azerbaycan'nın Martuni kentinde dünyaya geldi. On yaşında babasını kaybettikten sonra zor bir çocukluk geçirdi. Annesi ve küçük kızkardeşine bakabilmek için küçük yaşta çobanlık yapmaya başladı. Mahmudov'un hayali eğitimli bir kişi olmak iken, onun yerine zengin bir toprak sahibinin emrinde çobanlık yapmak zorunda kaldı. Daha çok çalışması karşılığında ev sahibinin oğlu özel ders alırken odanın bir köşesinde oturup dersi birlikte takip etmesi için izin verildi. Bu şekilde küçük çoban okuma ve yazmayı öğrendi.[3]
Ekim Devrimi'nin ardından yetenekli Ermeni ve Kürt gençlerinin ücretsiz eğitim alması mümkündü. Mahmudov aktif bir Komsomol üyesi olduğu için Komünist Parti Gümrü Yüksek Okulu (o dönemde Aleksandropol), Transkafkasya Parti Üniversitesi ve Moskova Yüksek Parti Okulu'ndan mezun oldu. Parti eğitimine ek olarak Erivan Devlet Üniversitesi Tarih bölümünü bitirdi.[3][4]
1920'den itibaren hayatının sonuna kadar çok sayıda devlet mevkilerinde etkin rol oynadı. Başta Sovyetler Birliği Komünist Partisi Aparan ve Armavir (o dönemde Hoktemberyan) kentleri başkanlığı olmak üzere farklı dönemlerde Ermenistan sovyetinin çeşitli bölgelerinde başkanlık yaptı.[5] Ulaştırma bakanı yardımcılığı, kamu hizmetleri komiserliği, belediye ekonomisi ve pamuk üretiminden sorumlu devlet komitesi başkanlığı gibi görevlerde bulundu. 1938 - 1946 yıları arasında Sovyetler Birliği ve Ermenistan SSC milletvekilliği yaptı.[1][6] 1943'te görev bölgesinde çoğu bağış olmak üzere Stalingrad için 3.315.000 ruble toplanmasına yardımcı oldu.[5] Başarı ve katkılarından dolayı çok sayıda madalya ve nişanla ödüllendirdi.
Sovyet Ermenistan'da Kürt okullarının kurulmasında, Riya Teze gazetesinde ve Erivan radyosu Kürtçe departmanının gelişmesinde büyük rol oynadı. Bunun yanında Ermeni ve Kürt edebiyatlarının ve iki halk arasındaki sosyal bağların güçlendirilmesi üzerinde durdu. Kürtlerin geçmişteki ve şimdiki sorunlarına derinlemesine yer verdi. Çeşitli gazete ve dergilerde makaleleri yayınlandı. Mustafa Barzani'nin tarihi Sovyetler Birliği ziyareti sırasında Sovyetler Birliği kahramanı Samand Siyabendov ile Barzani'ye rehberlik etti.[3][7]
Mahmudov bir devlet adamı olduğu kadar aynı zamanda bir yazardı. Kürtçe, Ermenice ve Rusça olmak üzere çok sayıda öykü, masal, deneme ve anı yazdı .1959 yılında Kürtlerin geçmişten günümüze kadar uzanan tarihine dair "Kürt Halkı" isimli monografisini yayınladı. Bu monografi hâlen şarkiyatçılar için önemli bir kaynak olmaya devam etmektedir. Avetik Isahakyan, Derenik Demirciyan ve Nairi Zarian gibi şair ve yazarlar Mahmudov'un arkadaşları arasındaydı. Edebi başarılarından dolayı Sovyet Yazarlar Birliği'ne alındı. Ermeni asıllı Emma Mahmudova ile evlendi. Ailesi kızlarını Kürt asıllı birisine vermek istemediği için Emma'yı kaçırmak zorunda kaldı. Büyük kızı Donara Mahmudova SSCB'de tıbbi bilimler alanında derece alan ilk Kürt kadın oldu. Çeşitli kademelerinde görev aldığı sovyet hükûmetinin temelinden sarsıldığı 1990 yılında, Erivan'da öldü.[8]
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bahar - (1989) (Têmûrê Xelîl ile)
- Kürt Halkı,1959 Erivan (Ermenice)
- Hikayeler, 1964 Erivan (Kürtçe)
- Keklik Kalbi, 1968 Erivan (Ermenice)
- Küçük Çoban, 1959 Erivan (Ermenice), 1974 Moskova (Rusça)
- Alagyaz, (Elegez) (1948-1953)
- Gulizar, 1956 Erivan
- Kar û Kuluke Slemane Slivi (Карр и Кулукэ Слеманэ Сливи), 1941 Erivan (Ermenice ve Kürtçe)
- Mem ve Zin: Kürt Aşk-Kahramanlık Destanı (Маме и Зине: Курдская любовная-героическая поэма), 1956 Erivan
- Hikayeler ve Anılar, 1987 Erivan
Kısa Hikâyeler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kafkasya Efsanesi (Kovkasian Avandavep), Erivan, 16 Nisan 1975. (Ermenice)
- Beyaz Atlı (Spitak Dziavore), Erivan, Edebiyat Gazetesi, 19 Haziran 1964 (Ermenice)
- Partizan Sevük (Partizan Sevuke), Erivan, Edebiyat Gazetesi, 5 Ağustos 1977 (Ermenice)
- Söğüt Ağacı Altındaki Efsane (Avandavep Urenu Tak), Erivan, Edebiyat Gazetesi, 25 Temmuz 1975 (Ermenice)
- Büyükbaba ve Torunları (Papikn u Torniknere), Erivan, Bahar Dergisi, 1974 (Ermenice)
- Mame ve Gule (Маме и Гуле/Mame i Gule), Erivan, Ermenistan Edebiyatı, 1974 (Rusça)
- Çanların Uğultusu (Колокола Гудят/Kolokola Gudyat), Erivan, Ermenistan Edebiyatı, 1972 (Rusça)
- Leylek ve hırsız kedi (Aragiln u Gokh Pison), Erivan, 3 Mart 1966 (Ermenice)
- İlk Ayakkabım (Moi Pervye Chusty), Erivan, Ermenistan Edebiyatı (Literaturnaya Armeniya), 1976 (Rusça)
- Yaşam Tanığı (Kendani Vkan), Mısır, Güneş Dergisi (Arev), 10 ve 11 Şubat 1966 (Ermenice)
- Yırtıcı Hayvanlar Erivan, Komsomol Gazetesi, 1967 (Rusça)
- Konuşma Yeteneğim Nasıl Kayboldu (Te Inchpes Lezus Kap Enkav), Tiflis, Tiflis Akşamı (Erekoyan Tiflis), 1968. (Ermenice)
- Yoğurt hakkında iki hikaye (Erku Arkac Macuni Masin), Erivan, Bahar Dergisi, 1975 (Ermenice)
- Benim İlk Öğretmenim (Моя Первая Учительница/Moya Pervaya Uchitelnitsa), Erivan, Ermenistan Edebiyatı, 1970 (Rusça)
Ödülleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kızıl Bayrak İşçi Nişanı (1 Aralık 1940), № 7168
- Onur Nişanı (20 Şubat 1941), № 41887
- Onur Nişanı (5 Ekim 1966), № 480815
- Kafkasya Savunması Madalyası (9 Temmuz 1945), № 015765
- "1941-1945 Büyük Vatanseverlik Savaşında Cesur İşçi" Madalyası (22 Şubat 1946), № 289646
- Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Emektar Kültür İşçisi
- "1941-1945 Büyük Vatanseverlik Savaşında Zaferin Otuz Yılı" Jübile Madalyası (1976)
- "1941-1945 Büyük Vatanseverlik Savaşında Zaferin Kırk Yılı" Jübile Madalyası (1 Ekim 1985)
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Герои Советского Союза и кавалеры ордена Славы". 7 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2014.
- ^ "Надо Худоевич Махмудов". 12 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2014.
- ^ a b c d "Амарике Сардар. Мои воспоминания о Надо Махмудове". 24 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2014.
- ^ Hayastani krdakan azgain khorhrdi pashtonatere
- ^ a b "Неизвестные союзники Сталина. 1940–1945 гг". 12 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2014.
- ^ "Nadoyê Xudo - Nûçe - Dengê Rûsya". 12 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2014.
- ^ "Dosiya ser Barzanî sandoqa Stalîn ya polayî da" (PDF). 26 Haziran 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2014.
- ^ "Nadoyê Xudo Maxmûdov (1907 - 1990)". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2014.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1907 doğumlular
- 1990 yılında ölenler
- Sovyet yazarlar
- Sovyet şairler
- Kürt yazarlar
- Kürt şairler
- II. Dünya Savaşı'nda Sovyet askerler
- Kürtçe eser veren yazarlar
- Eski Bolşevikler
- Sovyet siyasetçiler
- Sovyetler Birliği Komünist Partisi üyeleri
- Erivan Devlet Üniversitesinde öğrenim görenler
- Azerbaycan'daki Kürtler
- Sovyet tarihçiler
- Ermenistan SSC Yüksek Sovyeti Milletvekilleri
- SSCB Yüksek Sovyeti 1. dönem milletvekilleri
- Sovyet Kürtleri