Taşkın kontrolü
Taşkın veya Sel kontrolü, sel sularının veya yüksek su seviyelerinin zararlı etkilerini azaltmak veya önlemek için kullanılan yöntemlerdir.[1] Seller, Genellikle hava durumunun etkisiyle oluşan ya da insan etkisi ile oluşan ve bir araziyi sular altında bırakan doğal bir fenomendir. Yönetimler ve insanlar, bu olayın sonucu oluşabilecek her türlü maddi ve manevi kaybı, taşkını kontrol edecek uygulamar geliştirerek sınırlı tutmaya çalışır. Bu kayıplar; yerleşim yerleri, insanlar, mülkler, topraklar ve diğer canlı yaşam olabilir. Önlemler arasında barajlar, setler, yapay akarsu kolları, drenaj kanalları inşa etmek yer alabilir. İnsanlar ayrıca taşkınların sık olduğu taşkın yataklarından uzakta yerleşim kurarlar. Lakin bunun tersi yani dere yataklarına kurulan yerleşim yerleri de vardır.
Akarsu taşkınlarında kontrol yapıları
[değiştir | kaynağı değiştir]
Duvarlı taş tahkimat: Bir akarsu kaynağından çıkan suyun kontrollü şekilde akarsu ağzına ulaştırmakla görevli yapılardır.
Sedde: Akarsu boyunca, akarsu tabanında veya kenarlarında aşınmayı önlemek için akarsu enkesitinde inşa edilen yapay dolgudur.
Sel kapanı: Taşkın akımını geçici olarak tutan, çıkış debisini küçülterek sönümleyen alçak barajlardır.[2]
Tersip bendi: akarsu yataklarına yatay olarak uzanan sedimentin akarsu ağzına taşınmadan akarsu yatağında depolanmasını sağlayan yapıdır.
yarı geçirgen tersip bendi: alt kısmı kum ve çakıl gibi rüsubatı tutan, üst kısmı ise ağaç, kök, dal gibi yüzücü odunsu nesneleri tutup derelerin taşmasını engelleyen yapıdır. (görsel 2) Bu yapıda balıklar ve 2 yapı arası boydan kısa olan cisimler geçmektedir. Ayrıca periyodik olarak temizlik bakımı yapılması beklenir.
Derivasyon: suyu bir yerden başka bir yere taşımak için kullanılan; tünel ya da açık kanal şeklindeki yapılardır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Flood Control", Microsoft Encarta , 2008
- ^ "TAŞKIN YÖNETİMİ" (PDF). Orman ve su işleri. Su yönetimi genel müdürlüğü. 2017. 29 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Nisan 2024.
