Armenia
Armenia（亞美尼亞）
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Gaga kska Yacow ka Armenia, 40 00 N, 45 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 29,743 sq km（hangan na o Tg143）
(knlbanga dxgal o 28,203 sq km, knlbangan qsiya o 1,540 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 3,051,250 hiyi.
Gaga Yerevan ka pusu alang paru, jiyax 21 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Armenia ga wada sugan 59.70% ka dxgal qpahan, 9.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 31.20% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Serzh Azati Sargsyan, pnaah hngkawas2008 idas 4 jiyax 9pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
Yameyniya Kunghekwo （亞美尼亞共和國）
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Ida nruwan Tlu klwaan ka Yameyniya Kunghekwo, brahbi spac kbkuy hngkawas (Kungyueyn hngkawas 301)siida, Yameyniya ka plealay bi pusa nklwaan ka Citucyaw msa. Kiya ni ngalang hbangal(cingci) Yameyniya nii ga sciyug dha “tgkingal klwaan Citucyaw” msa. Ida sgaaw snhii Citucyaw hraan hidaw Cngtung prhulan (msupu dha Iyswopiya niPrhulan Kputecng, uxay hraan hidaw dungus prhulan” msa. Yasa kiyig na o gaga lbuan qmlangan klwaan Iysran, duri ni gisu pklug lmluk dxga, kiya ni maa Kawcyaswocuy mrudu ni mgllug saw bi mppais.
Gqian hidaw o msdalih dha Turci, daya o Cyawcya,Yameynuya ni hraan hidaw o mskiyig dha Yasepayjan, ida wada bsiyaq bi sndxgal ni ini sdungus. Rahuq na dxgal hunac Yameyniya, wada seasug dha ka Yasepayjan na Nasicifan cckungkekwo ni tndxgal Yasepayjan do,Yameyniya ga ida bnsiyaq rmngaw saw hunac gqian hidaw Yasepayjan na Yakernwo-karapashegeyti (klwaan hini sngaaw snhii Citucyaw na seejiq Yameyniya ida dxgal Yameyniya ka hini, smnegul tnealang empsaping ni kmsiyuk kmlawa Yasepayjan. Saw kiya do kiyig na Turci ni Yasepayjan ga smtuq elug musa Yameyniya na rulu qrngul ni daan mhaduc daru,mabang qrinuc ka Yameyniya, yasa ida ini tuku ka djiun klwaan.
Yasa Yameyniya ga lhuan ciway ddggiyaq Kawcyaswo, dxgal na o mtqiri bi uri, kiya ni snruan dha ga bnatas patas suyang Siporay ga, ida mnsa ka snruan dha kari, asu Nwoyafangcow nii ga mlih ka rngsux siida do kiya ka dhqan dha da. ( Snruan dha ga Nwoyafangcow mnhtur dgiyaq daya Yarara, dgiyaq nii ga gaga kiyig na Yameyniya ni Turci sayang, tgbngbung na kiya kao gaga klwaan Turci ). Ida niqan ka snruan dha kari o pusu bi alang Yeyriun ga ida pnhiyug Nwori hiya nanaq msa. Ya balay ka snruan dha kari nii hug? Ini klai ki da, kiya ka kiya ni ida balay bi ka Yameyniya ka plealay bi pusa nklwaan Citucyaw msa. Endaan dha ga tduwa brinah dhuq 4 sci siida, bukuy na iyax 10 kbkuy hngkwasan do murux nanaq klwaan mniq babaw dxgal, ida ini saw miyah mrmux ka seejiq Rwoma, seeiq Pos ni seejiq Mungku do ungac qtaan da.
Kska 16 sci siida, niqan llabang bi dxgal klwaan Yameyniya ga yahan gmayus Iyrang ni Ertumantikwo do, iyax hngkawas 1805 bitaq 1828 siida, hraan hidaw Yameyniya ga wada trmanan Erkwo kida, dxgal gqian hidaw Yameyniya ga ida gaga klwaan seejiq Turci kina. Llabang dxgal na Yameyniya ga wada bsiyaq balay mniq ruwan Turci Ertumankwo klwaan dha, snhii Citucyaw(Tung cngcyaw) na seejiq Yameyniya ga, saw bi uxay balay seejiq Cimi(ertng kungmi), ida ini bi stuq bsru ni smipaq Turci Ertumankwo ka dhiya.
Iyax na tgkingal mppais siida, hmrinas wan na seejiq Yameyniya ga wada paqan Turci Ertumankwo, rahuq na hiya ida niqan hbaraw na seejiq Yameyniya o wada qdriqan isil klwaan. Hngkawas 1920 siida, mhiyug ka Yameyniya Suweyay sehweycuyi kunghekwo, hngkawas 1922 do Yameyniya teumal nganguc kawcyaswo reynpang Suweyay sehweycuyi kunghekwo, hngkawas 1922 do Yameyniya tumal nganguc kawcyaswo reynpang Suweyay sehweycuyi kunghekwo, maa Sureyn cyamung kunghekwo trump na Cckunghekwo, hngkawas 1936 do maa klwaan Sureyn na cyamungkunghekwo. Hngkawas 1991 do mhhurah ka Sureyn da, murux ka Yameyniya da.
Iyax qrasan klwaan (國慶日)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]UJiyax 21 idas 9.
Iyax qrasan klwaan (加入聯合國)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Jiyax 2 idas 3 hng kawas 1992.
Kari(語言)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Kari Yameyniya.
Pusu(首都)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Yeyriun.
Llbangan dxgal(面積)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]29,743km2.
Tiri (地理位置)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Gaga hunac nganguc Kawcyaswo, mseiyax hunac hraan hidaw Heyhay ni hunac gqian hidaw rihay, hunac o mskiyig dha I-yrang, Turci,daya o mseayus dha Cyawcya, hraan hidaw o mlutuc dh-a Yasepay, ida gaga kska dxgal Telu, kana ka klwaan o wada qnyusa-n 10 cow ni kingal cowcis.
Sejiqan(人口)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]303 wan(Hgnkawas 2018).
Cungcyaw(宗教)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Citucyaw (Yameyniya prhulan stu).
Klabuy pila（幣制）
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Teramu(Armenian Dram; AMD).
Hweyryu（匯率）
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]1Meyyueyn o yabi 478.6Teramu (2019/7)
Teynya（電壓）
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]220.
Pusu meyti( 主要媒體 )
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]National Television of Armenia、Asbarez Daily Newspaper、Aragil News.
Gaya cngc(政治制度)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Mssli pprngaw.
Lxan endaan phiyug klwaan/Ris sbiyaw《建國簡史/歷史概況》
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]“Yameyniya” ksun dha sayang o ida duma“ Tungyameyniya”ksun ka endaan dha, phiyug sapah, rmisuh patas, qmquri pnsaping dnii mrana ddaun. Ana nanaq wada 2 ceynneyn do, seejiq Yameyniya ga wada mdudul ngalan Pos, Rwoma, Etuaman Turci, Errwos dnii isil klwaan, kiya ka kiya ni, ida niqan nanaq kari, knklaan ni cungcyaw snhian(Citucyaw). Hana dhuq 19 sci siida wada qlhangan Errows tikwa Yameyniya. Bukuy na Sci19 brah na 20 sci ga, Er ni Turci, dha tikwo o iyux meeluk sklawa dha ni ini bi kstuq ka pspais dha. Hngkawas 1870 do mtutuy ppais ka Er ni Tu do, mniq truma Ertuman Turci na seejiq Yameyniya pslaman nanaq dungan.
Brah ni bukuy na tgkingal mppais (hngkawas 1915-1922) siida, seejiq gqian hidaw Yameyniya ga yahan mipix kmlawa, smipaq uxay uri o wada psaan samo Syuriya, wada hari niqan 150 wan na seejiq ka mhuqil. Hngkawas 1917 do Erkwo ga mnuda 10 keming do, Yameyniya wada tlnmanan nganguc kawcyaswo kunghekwo, hngkawas 1918 msgahak ka nganguc kawcyaswo murux na Yameyniya ga saan mrmux Turci dungan, wada qriqan meayus duma dxgal sbgay isil klwaan. Hngkawas 1921 Yameyniya maa kingal brah na Sureyn cyamung kunghekwo. Hngkawas 1991 brah na Sureyn kghak, Yameyniya ga bukuy jiyax 21 idas 9 hngkawas 1991 do muda kungmin mitaq pyaw pgarang rmngaw murux da, jiyax 12 idas 12 do teumal murux klwaan seyhwey, idas 7 hngkawas 1995 do pkla Seynfa dha da.
Pnyahan pnatas(參考資料)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%9E%E7%BE%8E%E5%B0%BC%E4%BA%9E(參考中文維基百科).