El Salvador
El Salvador(薩爾瓦多)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka El salvador, 13 50 N, 88 55 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 21,041 sq km（hangan na o Tg153）(knlbanga dxgal o 20,721 sq km, knlbangan qsiya o 320 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 6,156,670 hiyi.
Gaga San Salvador ka pusu alang paru, jiyax 15 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal El salvador ga wada sugan 74.7% ka dxgal qpahan, 13.60% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 11.70% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Salvador Sánchez Cerén, pnaah hngkawas2014 idas 6 jiyax 1pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
Sarwatwo(薩爾瓦多)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Sarwatwo Kunghekwo ( kari Sipanya o República de El Salvador, kana dha o Sarwatwo ksun. Gaga mniq daya klwaan Cungmeycow, ida wana hiya ka ini sdalih Tasian na klwaan, kana ka dxgal klwaan o niqan 21,393 km2. Klwaan nii ga daya gqian hidaw o mlutuc dha Kwatimala, daya hraan hidaw o mseayus dha Hungturas, gqian hidaw o mskiyig Taypinyang, hunac hraan hidaw o msdalih dha Fungsekawan. Pusu bi alang dha o gaga Snsarwatwo. Jiyax15 idas 9 hngkawan 1821 siida mswayay klwaan Sipanya .
Hangan klwaan(國名)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Kari Sipanya ga “pusu emptutuy knglangan” ksun ka “Sarwatwo”（El Salvador）. Hngkawas 1524 siida, manu ka empeeluk Spanya-Peyterwo Arwaratwo na nii ga thnganan na “Utux mu Baraw pusu emptutuy knglangan sng” (kari Sipanya：Provincia De Nuestro Señor Jesus Cristo, El Salvador Del Mundo）ka bnegrahan na dxgal, hici do asi dha ksi “pusu emptutuy knglangan” ksun ka “Sarwatwo”（El Salvador）” da, kiya ka “Sarwatwo” sayang.
Ris(歷史)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Pusu spatas：Endaan Sarwatwo.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Hngkawas 1524 siida lukan Sipanya, iyax 15 idas 9 hngkawas 1821 do psgarang murux nanaq da, bukuy do nMosiketikwo uri da. hngkawas 1822 do mngatan ka Tikwo do teumal Cungmeycow Reypang. Bukuy mthurah mthurahhngkawas 1838 ka Cungmeycow Reypang o, pnsgarang phiyug Kunghekwo jiyax18 idas 2 hngkawas 1841 da. Mspais ka ruwan
Sarwatwo(hngkawas1982~1992) siida, ida psaping Cengfu ni qrpuhan msetluk ka mspais, wada hmrinas 75wan seejiq ka mhuqil ni meydang.
Bukuy duri o prajing hngkawas 2004 do pstuq kari ni matas patas pataspshdug (ptakar mspais) ka ruwan Cengtang.
Tiri(地理)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Pusu spatas：Lnglingay Sarwatwo.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]
Kana ka dxgal klwaan nii ga 70% o Jungyey Tayti ni dgiyaq, yabi hari 610M ka Haypa na. Rahuq na mkiyig hunac dgring ni bbaraw na breenux hiya o ida mdgiyaq ni kawyuey kana da, egu dgiyaq mspuniq, thnganan dha “klwaan dgiyaq mspuniq” ksun dha. Haypa 2381M na mspuniq dgiyaq Snganna ga hiya ka bowqah bi pngpung. Mkgsilung ni llbu dxgal o ida mtalux ni mrusaw, msltu ka karac dgiyaq. Yabi hari mniq Ses 17-25 ka hngkwasan.
Sarwatwo ka ciway bi dxgal Cungmeycow ksun,ida hiya ka hbaraw bi sjiqan, mkungyeyhwa bi klwaan. Lmlamu ka qtaan ka nkiya,dxgal mspuniq o kiya ka mnkingal nanaq, kska na hiya o mgpajiq ciway dgiyaq ka niqan bi hangan na（Cerro Verde）ksun, dh aka dgiyaq Isake（Izalco）ni dgiyaq mspuniq Snganna dnii tru dgiyaq mspuniq o mgutu ni mqqpuruh dgiyaq mspuniq da.
Karac mtalux ka ssiyaw klwaan Sarwatwo ksun, gaga hiya kana ka niqan bi hangan ssaan msangay hagay gsilung.Yabi ltu kiya ka ddgiyaq, kiya ka kiya ni ltuan karac o ida hmrinas10 na wah!Kingal hngkwasan 4 klgan karac o ida hruan knudus kana.Kana ka ruwan o klwaan o niqan bbuyu ni dgiyaq, egu bi klgan ka mhru knudus ni ssama, manu ka ungac hari qtaan phpahran o krwahun dha bi qmita. Ida mniqan egu bi xiking, xiyin, ryohwang, syo dnii.
Pusu bi alang Sngsarwatwo ksun ga yasa mnrunu egu bi dni niqan bi hangan na da, sdalih na paru runu o mniyah hngkawas 2014, 7.4 ka rnuan ka runu.
Cyuns(軍事)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Qrpuhan msaping Sarwatwo ksun ga niqan rucyun, kungcyun ni haycyun. Hngkawas 1840 siida qrpuhan msaping Sarwatwo ga malaxCungmeycowreynpang, hngkawas 1931 do teumal prudu Sarwatwokungcantang iyux pgkblaiq kndusan, hngkawas 1969 do msupuHungturas mspais cucyo. Mspais ka ruwan klwaan siida, knsuyang na bi qpruhan mpais Atlacatl ga, mnteumal smipaq alang Mozote, kiya nimnhdu mpais ka ruwan Sarwatwo do, plihan hmrinas mdka ka qrpuhanmpais da. Sayang do qpruhan mpais Sarwatwo ga niqan 16,800 hiyi(kskana o , rucyun o yabi 15,000 hiyi, kungcyun o yabi 1,100 hiyi, haycyun o yabi 700 hiyi), psramal na qpruhan mpais o 9,99 hiyi, ida niqan ka cingcauri yabi 12,000 hiyi kiya. Djiun hbangan uda mspais o niqan GDP : 16.4% (FY98).
Cngfu ni Cngc(政府與政治)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Pusu spatas ：Cngc Sarwatwo.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas] |
Empeuyas psaping teumal niqmita Sarwatwo Kunghekwo Rifa Iyhwey. (參觀薩爾瓦多共和國立法議會的軍校生) |
|---|---|
| Cungtung Sarwatwo Napui Pukerey.
(薩爾瓦多總統納伊布·布格磊) | |
 |
Sarwatwo Kunghekwo Rifa Iyhwey.
(薩爾瓦多共和國立法議會) |
Hngkawas 1983 siida Seynfa ka pusu paru bi gaya Sarwatwo. Qtaan ka Seynfa o klwaan Sarwatwo ga ntayiyc mincu ka dhiya, cngfu dha ga niqan saw truma nii：
- Quri singcng o ida Kunghekwo Cungtung ka pdudug, manu ka Cungtung na Sarwatwo ga ida ka mnegaaw kana ka sjiqan klwaan, rima hngkwasan ka sqpah niya, dhuq ka jiyax sqpah na do psngayun da. Cungtung ksun o hiya ka sancyun cungsring klwaan, manu ka neykepucang o ida snkulan Cungtung nanaq. Cungtung sayang o Nayipu Pukerey mnangal na hngkawas 2019 ka hangal nii, mqpah dhuq hngkawas 2014.
- Quri rifa o Rifayihwey ksun ka mphiyug Gaya Sarwatwo, mphiyug Gaya Sarwatwo ga myueync, ida niqan 84 hiyi yiyueyn qnpruhan dha, yiyueyn ga ida pnsgaaw kana ka sjiqan, musa tru hngkawas ka sqpah dha qnpruhan.
- Quri sfa o ida tgparu bi Fayueyn ka pdudug, tgparu bi Fayueyn ga niqan 15 hiyi tafakwan, kingal o phyugun dha empqbsuran.
Egu na patas：Sarwatwo cngtang reypaw.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]
Sayang ga klwaan nii o niqan dha paru cngtaw, mnarac o kwocya kunghe reynmngtang （ARENA）ni meigi Farapntwo. Matimincu ceyfangcngseyn （FMLN）. FMLN nii ga paah hngkawas 2009 bitaq sayang. Hngkawas 2010 do kwocya kunghe reynmngtang （ARENA）nii ga mseasug, wada malax sjiqan o phiyug mgnarac na kwocya twancyey eynmngtang（GANA）, kiya ni hngkawas 2019 Sarwatwo msgaaw cungtung siida ida dhiya nanaq Napui Pukerey ka wada mangal, mnhdu hiya mpriyux kmlawa ka Sarwatwo.
Cyuns(軍事)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Egu na patas：Cyuns Sarwatwo.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas] |
Kungcyun Sarwatwo na UH-1Csngci.
(薩爾瓦多空軍的UH-1直升機) |
|---|---|
 |
Kungcyun Sarwatwo na A-37saw cyadang na kungcici.
(薩爾瓦多空軍的A-37蜻蜓式攻擊機) |
Cyuntwey Sarwatwo ga seasug tru klgan, niqan haycyun, rucyun ni kungcyun. sayang ga yabi naqan 17,000 hiyi gaga ruwan cyuntwey mpklawa klwaan.
Waycyaw(外交關係)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Qtai：Hhangal dangi klwaan Sarwatwo, pnluban Cungkwo-Sarwatwo ni Cunghwaminkwo- Sarwatwo.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas] |
José Atilio Benítez Parada nii ka Cyangcyun, Tas ni brah qbsuran Kwofangpu.
(José Atilio Benítez Parada為薩爾瓦多將軍、大使及前國防部長。) |
|---|
Jncyueyn(人權)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Pusu btasun：jncyueyn Sarwatwo.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Quri saw wada mnhmuc smipaq sjiqan ni qrapan ka cingcingca Sarwatwo do, ida spruun bi qmita Qrpuhan Kwocitesecuc. Rahuq na wada 10 hngkwasan o,snpuan qmita qrpuhan Kwocitesecuc o, ida niqan ka meydang lqlaqi, snsaniq dha dqrijil, ini dhqi kmlawa ka Gaya ni pgalang pkla saw uxay dungus qpruhan ka Kunghwey dnii msa.
Mniq Sarwatwo ga, nasi ryocan ka qrijil, ida dha hlian saw mnnangi Twotay uxay uri o tduwa ka hritun ka rabu ni ini qlahang ksun dha mhili dungan. Duma saw ini kla saw mshjil, uxay uri o ini dhuq qmlahang enbuyas ka qrijil do, yabi pkbsiyaq hmkun ririh saw psruan dha. Ida mrudu bi ka nniqan dha, dqrijil o mrinah bi ungac brahan.
Sarwatwo nii ga wada dha laxan hngkawas 1983 siida na ka uxay ncyunfa na phuqil naqih endaan, kiya ka kiya ni ida mduuy phuqil naqih endaan ka cyunfa ksun, phuqil naqih endaan nii ga wana nanaq mspais ka dha klwaan eseisil siida o mduuy. Hici balay nduuy dha phuqil naqih endaan o hngkawas 1973.
Cingci（經濟）
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Pusu sbatas：Cingci na Sarwatwo.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas] |
Sluan Kafey.(咖啡廠) |
|---|---|
 |
Leelug pusu alang Sarwatwo.(首都聖薩爾瓦多街頭) |
Pusu bi ngalan hbangan sjiqan klwaan o ida qpahun dxgal, kafey ni tapungka pusu bi. Ngalang nkiya truma dxgal o niqan xicing, xiin, reyohang ni syo(ruwan klwaan o niqan ka reykungkau yoteyn). Niqan ka psalu quri tminun, mqpah seangal ceuyo, puqan dnii ciway na kungyey, ida gaga mssli Sngsarwatwo ni kiyig na hiya. Duma na o iyux pdudug pnaah eseisil klwaan madas hbangan meiyah hini, bqanan dha ini ngali egu pila swey ka pnaah eseisil klwaan meiyah phiyug kungs(yabi 13% ka seelih dha). Klwaan nii ga smtama bi pila Meyyueyn ksun, ida ungac ka hwopi dha nanaq.
Ida Sarwatwo ka tgkingal pstuq matas “Cungmeycow cyomawyi seyting” klwaan. Cungmeycow cyomawyi seyting nii ga iyux pkbiyax spusa dha isil klwaan ka snalu dha uuqun, tang ni cyocing, tninun snalu lukus. Idas 4 hngkawas 2017, knxalan siida yasa lnglingay ni kungkung weysng dnii, ida Sarwatwo ka tgkingal mdakar kmarig nxiluy dxgal dha. Pusu nahiya o yasa mduuy cinghwau kmarig xicing ka kwangyey kungs, psruciq yyayung dha kiya ka sdakar.
Singcng-cyuhwa(行政區劃)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Pusu sbatas：Pnseayus singcung Sarwatwo.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Kana ka klwaan Sarwatwo ga niqan 14 sng（departmentos）:
 | |
|---|---|
| Awacapansng (阿瓦查潘省Ahuachapán Department, pusu alang：Awacapan阿瓦查潘） | Morasangsng（莫拉桑省Morazán Department，pusu alang：Sngfurangsiske聖弗朗西斯科） |
| Kawaniyassng（卡瓦尼亞斯省Cabañas Department，pusu alang：Snsuntepeyke森孫特佩克） | Sngmikersng（聖米格爾省San Miguel Department，pusu alang：Sngmiker聖米格爾） |
| Caratenankesng（查拉特南戈省Chalatenango Department，pusu alang：Caratenanke查拉特南戈） | Sngweysntesng（聖薩爾瓦多省San Vicente Department，pusu alang：Sngweysnte聖薩爾瓦多） |
| Kuskateransng（庫斯卡特蘭省Cuscatlán Department，pusu alang：Kehutepeyke科胡特佩克） | Sngannasng（ 聖安娜省Santa Ana Department，pusu alang：Snganna聖安娜） |
| Raripotatesng（ 拉利伯塔德省La Libertad Department，pusu alang：bgurah Sngsarwatwo新聖薩爾瓦多） | Sungswonatesng（松索納特省Sonsonate Department，pusu alang：Sungswonate松索納特） |
| Rapassng（拉巴斯省La Paz Department，pusu alang：Sakatekeruka薩卡特科盧卡） | Usurutansng（烏蘇盧坦省Usulután Department，pusu alang：Usurutan烏蘇盧坦） |
| Rauniungsng（拉烏尼翁省La Unión Department，pusu alang：Rauniung拉烏尼翁） | |
Tduwa snakun 3 ka nniqan Sarwatwo ksun. Hraan hidaw o kika “La Zona Occidental ni kska o La Zona Paracentral.
Sjiqan (人口)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Pusu sbstas：Sjiqan Sarwatwo.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas] |
Bnatas quri sjiqan Sarwatwog (hngkawas 1961-hnkawas 2003, pnyahan：uuqun Reynhekwo ni qpruhan nungyey, hngkawas 2005) |
|---|
Bnatas quri sjiqan Sarwatwog (hngkawas 1961-hnkawas 2003, pnyahan：uuqun Reynhekwo ni qpruhan nungyey, hngkawas2005). Kana ka sjiqan Sarwatwo ga yabi niqan 670 wan, kska na hiya o gnmaxan dara InOw( kiya ka lutuc gnmaxan dara seejiq Intian niSipanya) o niqan90%, seejiq bhgay o 9%, rahuq na 1% do o seejiq tnpusu kida. Pusu alang Sngsarwatwo o kika hbaraw bi seejiq, niqan210wan ka seejiq gaga mniq hiya, kana ka gaga mniq klealang seejiqo yabi 42%. Qtaan ka snpgan ni bnatas patas Reynhekwo o sjiqan Sarwatwo ksun ga kana ka dsnaw o 68 hngkwasan ka knudus dha, dqrijil o 74 hngkwasan dha kiya.
Ttgsa (教育)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Pusu sbstas：Ttgsa Sarwatwo.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Nasi meuyas ttgsa tgbaraw Sarwatwo o ida ini bgayay hbngan, manu ka mkla qmita patas sjiqan o dhuq 84.1%.
Snhian prhulan (宗教）
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Pusus batas：snhian prhulan.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Sjiqan Sarwatwo ga snegaaw snhii Teyncucyaw. Kana ka sjiqan klwaan Sarwatwo ga niqan 83% ka snhii Teyncucyaw, bgurah na prhulan o yabi15% hari kiy. Ida gisu kmdudul mrana ka snhii bguran prhulan Sarwatwo sayang.
Gaya kndusan (文化)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Pusu sbatas：Gaya Sarwatwo.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Babaw na mnuda egu kbkuy hngkawas do, manu ka seejiq tnpusu Intian ga wada kpriyux ka kndusan dha da, ida ini kpiya ka hnridan dha Gygaya Intian, kndusan ni kari. Manu ka snhian dha Teyncucyaw o, ida gaga mniq ruwan smiyan dha kana da, kiya ni snhii bi Teyncucyaw ka sjiqan Sarwatwo.
| jiyax | Hangan
smiyan |
Hangan tndxgal | psrmalan |
|---|---|---|---|
| Idas 3 uxay o idas 4 | 四旬期聖週 | Semana Santa | Pusu smiyan Teynskyo Sarwatwo, egu ka msrhaw na uda psqaras pdaaun. |
| Jiyax 1 idas5 |
Smiyan rawyung |
Día de los trabajadores | Kiya ka klwaan smiyan rawtung |
| Jiyax 10 idas5 | Smiyan bubu | Día de la Madre |
| Jyax 1idas 8- jiyax 7 idas 8 | Smiyan Sarwatwo | Fiestas de Agosto | The El Salvador del Mundo
Ghetto Jesus Day Pskrayaan Sarwatwo na pqlahang sngtu the El Salvador del Mundo Smiyan nii ga thnganan Ghetto Jesus Day uri |
| Jiyax 15 idas 9 | Jiyax pgmurux nanaq | Día de la Independencia | Psqaras hngkawas 1821 kndadax Sipanya pgmurux nanaq |
| Jiyax 12 idas 10 | Jiyax snlayay Meycow | Día de la Raza | Pskrayaan Kerunpu smnlay bgurah Talu Meycow |
| Jiyax 2 idas 11 | cweyscey | Día de los Difuntos | |
| Jiyax 25 idas 12 | Sngtancey | Navidad |
Tiyu(體育)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Pusu sbatas：Tiyu Sarwatwo
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Kuxul bi Yuntung Sarwatwo o kiya ka cucyo. Mnririh klwaan dha hngkawas 1970 ni hngkawas 1982 musa pspung klwaan isil na cucyotwey o ida mnangal tduwa musa pspung knglangan pey cucyo.Pusu bi saan pspung cucyo klwaan o kiya ka gaga Sngsarwatwo na Kuskateran Tiyucang. Tiyucang nii ga paah hngkawas1976 tduwa aan jiun da, tduwa saan 53,400 hiyi, ida hini ka tgparu bi tiyucang Cungmeycow ni Cyarepihay.