Берләшкән Милләтләр Оешмасы
- «БМО» монда китерә.
Берләшкән Милләтләр Оешмасы | |
United Nations الأمم المتحدة Organización de las Naciones Unidas 联合国 Организация Объединённых Наций Organisation des Nations unies | |
БМО байрагы | |
БМО әгъзалары булган дәүләтләр
| |
Штаб-фатир: |
Нью-Йорк
|
---|---|
Оешма төре: |
халыкара оешма |
Рәсми теле: | |
Җитәкчеләр | |
Генераль сәркатиб | |
Генераль Ассамблея рәисе | |
Иминлек шурасы рәисе | |
Нигезләү | |
БМО уставына кул кую | |
Уставның эшли башлавы | |
UN.org |
Берләшкән Милләтләр Оешмасы, БМО (ингл. United Nations, рус. Организация Объединённых Наций, гарәп. الأمم المتحدة) — үз максаты итеп дөньяда тынычлык һәм иминлекне саклау куйган халыкара оешма. Шулай ук дәүләтләр арасында элемтәләрне үстерүгә көч куя. БМО карарлары Берләшкән Милләтләр Оешмасы системасының күп санлы махсус максатчан агентлыклары, бәйле оешмалар, шуралар һәм әгъза илләренең структуралары аркылы үтәлә.
Бу - дөньядагы иң зур, иң таныш, иң халыкара дәрәҗәдә күрсәтелгән һәм иң көчле хөкүмәтара оешма.[31] Берләшкән Милләтләр Оешмасы төп офисы Нью-Йоркта, аның төп офислары белән Женева, Найроби, Вена һәм Гаага.
Тарих
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Төп мәкалә: БМО тарихы
Фон
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Берләшкән Милләтләр Оешмасы барлыкка килгәнче гасырда, Халыкара Кызыл Хач Комитеты кебек берничә халыкара оешма оешты, кораллы конфликт һәм бәрелеш корбаннарын яклау һәм аларга ярдәм күрсәтү өчен.
Икенче бөтендөнья сугышы союздашлары декларацияләре
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Оешма эшчәнлеге һәм структурасы Икенче дөнья сугышы вакытында Һитлерга каршы коалиция илләре тарафыннан төзелгән. «Берләшкән Милләтләр» исеме беренче тапкыр 1942 елның 1 гыйнварында имзаланган Берләшкән Милләтләр Декларациясендә телгә алына.
БМО Низамы[32] 1945 елда Сан-Франциско конференциясендә раслана, шул ук елның 26 июнендә 51 дәүләт вәкиле тарафыннан имзалана. Уставның көчкә керү датасы (24 октябрь) Берләшкән Милләтләр Оешмасы көне дип билгеләнә.
Киләсе тарих
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Оешманың дөнья тынычлыгын саклау миссиясе беренче дистәләрдә АКШ һәм Советлар Союзы һәм аларның союздашлары арасында салкын сугыш белән катлауланды. Аның миссиясе беренче чиратта коралсыз хәрби күзәтүчеләрдән һәм җиңел кораллы гаскәрләрдән тора, мониторинг, отчет һәм ышанычны арттыру ролендә.[33] Берләшкән Милләтләр Оешмасы әгъзалары 1960-нчы еллардан башлап киң таралган деколонизациядән соң сизелерлек артты. Шул вакыттан алып, 80 элеккеге колония бәйсезлеккә иреште, шул исәптән Попечительләр Советы күзәткән 11 ышаныч территориясе.[34] 1970-нче елларга БМОның икътисадый һәм социаль үсеш программалары бюджеты тынычлык саклау чыгымнарыннан күпкә артыграк. Салкын сугыш беткәч, БМО күчте һәм кыр эшләрен киңәйтте, төрле катлаулы эшләрне башкарды.[33]
Структура
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Генераль Ассамблея
- Генераль сәркатиб
- БМО Иминлек Шурасы
- Секретариат
- БМО Халыкара Мәхкәмәсе
- Махсус оешмалар
Генераль сәркатиб
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Төп мәкалә: БМО Генераль сәркатибе
№ | Исем | Фото | Ил | Эшкә керү вакыты | Эш бетү вакыты |
---|---|---|---|---|---|
– | Глэдвин Джебб (ингл. Gladwyn Jebb, 1st Baron Gladwyn}}) |
Бөекбритания (Көнбатыш Европа) |
24 октябрь 1945 ел | 1 февраль 1946 ел | |
1 | Трюгве Хальвдан Ли |
Норвегия (Көнбатыш Европа) |
2 февраль 1946 ел | 10 ноябрь 1952 ел | |
2 | Даг Хаммаршельд |
Швеция (Көнбатыш Европа) |
10 апрель 1953 ел | 18 сентябрь 1961 ел | |
3 | У Тан |
Бирма (Азия) |
30 ноябрь 1961 ел | 1 гыйнвар 1972 ел | |
4 | Курт Вальдхайм |
Австрия (Көнбатыш Европа) |
1 гыйнвар 1972 ел | 1 гыйнвар 1982 ел | |
5 | Хавьер Перес де Куэльяр (исп. Javier Pérez de Cuéllar Guerra) |
Перу (Көньяк Америка) |
1 гыйнвар 1982 ел | 1 гыйнвар 1992 ел | |
6 | Бутрос Бутрос-Гали |
Мисыр (Африка) |
1 гыйнвар 1992 ел | 1 гыйнвар 1997 ел | |
7 | Кофи Аннан |
Гана (Африка) |
1 гыйнвар 1997 ел | 1 гыйнвар 2007 ел | |
8 | Пан Ги Мун |
Көньяк Корея (Азия) |
1 гыйнвар 2007 ел | 1 гыйнвар 2017 ел | |
9 | Антониу Гутерреш |
Португалия (Европа) |
1 гыйнвар 2017 ел | Хәзер вазыйфалар башкара Беренче срок вакыты: 1 гыйнвар 2022 елда чыга |
Дәүләт-әгъзалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Башта БМОга Уставны имзалаган 51 ил кергән. 1946—2006 елларда оешмага тагын 141 дәүләт кергән.
2011 елның 14 июль хәләтенә караганда, БМОга 193 дәүләт керә[35].
Телләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Төп мәкалә: БМО телләре
БМОда эшне оештыру өчен рәсми һәм эш телләре расланган. Шушы телләрне куллану һәр махсус оешма һәр орган өчен үзгә.
БМО рәсми телләрендә оешманың бөтен документлары чыга. БМО рәсми телләре:
- Гарәп теле — 18 декабрь
- Инглиз теле − 23 апрель
- Испан теле − 12 октябрь
- Кытай теле − 20 апрель
- Рус теле — 6 июнь
- Француз теле − 20 март
Интернет-радио программаларны әзерләүче БМО мультимедиа үзәге битләре: бангла 2018 елның 30 гыйнвар көнендә архивланган. • гарәпчәсе 2017 елның 17 июль көнендә архивланган. • инглизчәсе 2011 елның 5 декабрь көнендә архивланган. • испанчасы 2013 елның 14 октябрь көнендә архивланган. • кытайчасы 2018 елның 29 гыйнвар көнендә архивланган. • португальчасы 2017 елның 16 июль көнендә архивланган. • русчасы 2017 елның 15 июль көнендә архивланган. • суахили 2018 елның 5 февраль көнендә архивланган. • урду 2017 елның 27 июль көнендә архивланган. • һинди 2017 елның 7 июль көнендә архивланган. • французчасы 2017 елның 21 июль көнендә архивланган.
Галерея
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]-
Нью-Йорктагы штаб-фатир
-
Генераль Ассамблея залы
-
Иминлек Шурасы залы
-
Икътисади һәм социаль шура залы
-
Терәк буенча шура залы
-
Женевада урнашкан БМО бинасы
-
Женевада урнашкан бина залы
-
Женевада урнашкан бина алдында байраклар
Шулай ук карагыз
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- ↑ 1,0 1,1 1,2 https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Organizacja-Narodow-Zjednoczonych;3951685.html
- ↑ ROR Data — v1.19 — 2023. — doi:10.5281/ZENODO.7644942
- ↑ https://www.un.org/en/about-us
- ↑ https://www.un.org/zh/about-us
- ↑ https://www.un.org/es/about-us
- ↑ https://www.un.org/ru/about-us/
- ↑ https://www.un.org/ar/about-us/
- ↑ https://www.un.org/fr/about-us
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 9,6 20th Century Press Archives — 1908.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 https://www.un.org/en/our-work/official-languages
- ↑ 11,0 11,1 Global LEI index
- ↑ https://unstamps.org/about-unpa/history/
- ↑ https://www.un.org/en/our-work/maintain-international-peace-and-security
- ↑ https://www.aalco.int/agreements/Agreement%20between%20AALCO%20and%20United%20Nations.pdf
- ↑ https://www.un.org/ar/about-us/history-of-the-un/preparatory-years
- ↑ Берләшкән Милләтләр декларациясе
- ↑ https://media.un.org/en/webtv
- ↑ http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2001/
- ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
- ↑ 1. // Charta Spojených národů — 1945.
- ↑ Charta Spojených národů — 1945.
- ↑ https://www.un.org/ar/about-us/how-to-donate-to-the-un-system
- ↑ https://www.un.org/ar/about-us/un-charter
- ↑ https://www.un.org/en/about-us/un-emblem-and-flag
- ↑ https://www.un.org/styleguide/pdf/UN_brand_identity_quick_guide_2020.pdf
- ↑ NMVW-collection website
- ↑ https://www.wipo.int/members/en/organizations.jsp?type=IGO_UN
- ↑ https://www.iom.int/intergovernmental-organizations-observer-status
- ↑ https://www.s-cica.org/index.php?view=page&t=observer_organizations
- ↑ Экс-премьер Португалии Гутерреш принял присягу Генсека ООН. Радио Свобода
- ↑ https://www.nationalgeographic.org/encyclopedia/international-organization/
- ↑ БМО Уставы
- ↑ 33,0 33,1 https://peacekeeping.un.org/en/our-history
- ↑ https://www.un.org/en/sections/issues-depth/decolonization/index.html
- ↑ Государства — члены ООН (рус.)
Сылтамалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Рәсми сайт (ингл.) (исп.) (рус.) (кыт.) (гар.) (фр.)
- Гомуми мәгълүмат (ингл.)
2001–2025 елларда Тынычлык өчен Нобель премиясе лауреатлары |
|
---|---|
Кофи Аннан / БМО (2001) • Джимми Картер (2002) • Ширин Эбади (2003) • Вангари Маатаи (2004) • МАГАТЭ / Мөхәммәт әл-Барадеи (2005) • Гремин–Банк / Мөхәммәт Юныс (2006) • Альберт Гор (2007) • Мартти Ахтисаари (2008) • Барак Обама (2009) • Лю Сяобо (2010) • Эллен Серлиф, Лейма Гбоуэ, Тәвәккүл Карман (2011) • Аурупа берлеге (2012) • Химик коралны тыю буенча оешма (2013) • Кайлаш Сатьяртхи / Мәләлә Юсәфзәи (2014) • Тунис милли сөйләшү дүртлеге (2015) • Хуан Мануэль Сантос (2016) • Атом-төш коралын тыю өчен халыкара хәрәкәт (2017) • Дени Муквеге / Надия Мурад (2018) • Абий Әхмәт Али (2019) • БМО Бөтендөнья азык-төлек программасы (2020) • Мария Ресса / Дмитрий Моратов (2021) • Алесь Беляцкий / Мемориал / Гражданлык ирекләре үзәге (2022) • Нәргиз Мөхәммәди (2023) • Нихон Хиданкё (2024) • | |
Тулы исемлек | (1901–1925) | (1926–1950) | (1951–1975) | (1976–2000) | (2001–2025) |
Бу мәкаләнең сыйфатын арттырыр өчен түбәндәгеләрне эшләргә кирәк?:
|
Башка телле бүлектә тулырак мәкалә бар: United Nations (ингл.) Сез тәрҗемә ярдәме белән бу мәкаләне язып бетереп проектка ярдәм итә аласыз.
|
Башка телле бүлектә тулырак мәкалә бар: Организация Объединённых Наций (рус.) Сез тәрҗемә ярдәме белән бу мәкаләне язып бетереп проектка ярдәм итә аласыз.
|