
Anna Tabaki
Anna Tabaki is Professor Emerita at the Department of Theatre Studies of the National and Kapodistrian University of Athens. She was born in Piraeus. She graduated from the ''Collège Franco-Hellénique Jeanne D'Arc'' High School. She studied Greek and French Literature at the University of Athens. Holding a postgraduate scholarship of the french government, she specialized in the fields of French, Comparative and Modern Greek Literature (Université Blaise Pascal, Clermont-Ferrand; Paris IV-Sorbonne). A student of C.Th. Dimaras at the Neohellenic Institute (Sorbonne) and ''Alexander S. Onassis'' scholarship recipient, she obtained her Ph.D. in History and Civilization at the École des Hautes Études en Sciences Sociales (Paris). Formerly a Researcher at the Centre (actually Department) for Neohellenic Research (1980-2000), she is DNR Guest Researcher and she was responsible for the project ''Modern Greek Translations'' (1997-2012).
She has taught History of Modern Greek Theatre (1995-2000) at the Department of Theatre Studies (University of Patras). In 1999 she was elected Associate Professor, and in 2004 Full Professor, at the Department of Theatre Studies of the University of Athens. (2009-2014: Director of the Postgraduate Progamme; 2015-2017: Head of the Department).
Anna Tabaki is interested in Comparative Literature, with special emphasis on History of Ideas, on Translation Studies, on Comparative Dramatology and, finally, on History of the Neohellenic Theatre especially in the 18th-19th centuries. She has authored (or co-authored) 24 books, either monographs or edited volumes, and about 150 articles, essays and book reviews in renowned Greek and international academic journals (Études Balkaniques, Revue des Études Sud-Est Européennes, Synthesis, Neohelicon, Studies on Voltaire and the 18th century, Journal of Modern Greek Studies, etc.). She has also written entries on Neohellenic Enlightenment for the Encyclopedia of Greece and the Hellenic Tradition (London-Chicago, 2000) and the Encyclopedia of the Enlightenment, Alan Charles Kors (ed.), Oxford University Press, 2003.
She has presented numerous papers in international conferences, university lectures and seminars, roundtables and symposia in Greece and abroad. She has participated in the exchange programme between the Athens-based NHRF and the Paris-based CNRS as well as in international academic networks, such as the European Science Foundation and the Association Internationale de Littérature comparée. Finally, she is member of various academic societies: among others, of the ''Society for the study of the Neohellenic Enlightenment'', the ''Greek Committee of South-eastern European Studies'', the ''Société française d'Étude du XVIIIe siecle'', and the ''Société Voltaire'', in the Bulletin of which she remains a correspondent member.
She has taught History of Modern Greek Theatre (1995-2000) at the Department of Theatre Studies (University of Patras). In 1999 she was elected Associate Professor, and in 2004 Full Professor, at the Department of Theatre Studies of the University of Athens. (2009-2014: Director of the Postgraduate Progamme; 2015-2017: Head of the Department).
Anna Tabaki is interested in Comparative Literature, with special emphasis on History of Ideas, on Translation Studies, on Comparative Dramatology and, finally, on History of the Neohellenic Theatre especially in the 18th-19th centuries. She has authored (or co-authored) 24 books, either monographs or edited volumes, and about 150 articles, essays and book reviews in renowned Greek and international academic journals (Études Balkaniques, Revue des Études Sud-Est Européennes, Synthesis, Neohelicon, Studies on Voltaire and the 18th century, Journal of Modern Greek Studies, etc.). She has also written entries on Neohellenic Enlightenment for the Encyclopedia of Greece and the Hellenic Tradition (London-Chicago, 2000) and the Encyclopedia of the Enlightenment, Alan Charles Kors (ed.), Oxford University Press, 2003.
She has presented numerous papers in international conferences, university lectures and seminars, roundtables and symposia in Greece and abroad. She has participated in the exchange programme between the Athens-based NHRF and the Paris-based CNRS as well as in international academic networks, such as the European Science Foundation and the Association Internationale de Littérature comparée. Finally, she is member of various academic societies: among others, of the ''Society for the study of the Neohellenic Enlightenment'', the ''Greek Committee of South-eastern European Studies'', the ''Société française d'Étude du XVIIIe siecle'', and the ''Société Voltaire'', in the Bulletin of which she remains a correspondent member.
less
Related Authors
Andreas Markantonatos
University of the Peloponnese
Athanasios Trikoupis
University of Ioannina/Greece
Myrina Kalaitzi
National Hellenic Research Foundation
Maria Stamatopoulou
University of Oxford
Kalliopi Chatzinikolaou
Hellenic Ministry of Culture & Sports
Evangelia Chaldæaki
National & Kapodistrian University of Athens
Marianna Sideri
National & Kapodistrian University of Athens
Maria Kapkidi
University of Ioannina/Greece
InterestsView All (13)
Uploads
Books by Anna Tabaki
Στον τόμο «Ο Αύγουστος Στρίντμπεργκ και το σύγχρονο θέατρο» περιλαμβάνονται ποικίλες επιστημονικές προσεγγίσεις διακεκριμένων εκπροσώπων του ακαδημαϊκού χώρου από την Ελλάδα και τη Σουηδία, αλλά και μαρτυρίες σημαντικών καλλιτεχνών που αναμετρήθηκαν με τα εμβληματικά θεατρικά έργα του Σκανδιναβού συγγραφέα. Μέσα από την οπτική της ιστορίας του θεάτρου αλλά και της σύγχρονης σκηνικής πρακτικής, στην έκδοση αποκαλύπτονται πτυχές του στοχασμού του Στρίντμπεργκ, όψεις της καθοριστικής για την εξέλιξη του ευρωπαϊκού θεάτρου δραματουργίας του, αλλά και πολύτιμες μαρτυρίες για το «Ιντίμα Τεάτερν» (Intima Teatern), το πρωτοποριακό θέατρο που ο ίδιος είχε δημιουργήσει τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα.
Η έκδοση αποτελεί τα Πρακτικά Διεθνούς Ημερίδας που πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, σε συνεργασία με τη Σουηδική Πρεσβεία στην Ελλάδα, το Σουηδικό Ινστιτούτο Αθηνών και την Ελληνική Πρεσβεία στη Σουηδία. Τον τόμο προλογίζουν η Ομότιμη Καθηγήτρια του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών ΕΚΠΑ Άννα Ταμπάκη και η Διδάκτωρ του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών ΕΚΠΑ Μαρία Σεχοπούλου.
• tetragwno.gr «Ο Αύγουστος Στρίντμπεργκ και το σύγχρονο θέατρο, ένας συλλογικός τόμος από την Κάπα εκδοτική», 8.11.2020,
https://tetragwno.gr/vivlio/vivlia/o-aygoystos-strintmpergk-kai-to-sygchrono-theatro-enas-syllogikos-tomos-apo-tin-kapa-ekdotiki
• monopoli.gr «Ο Αύγουστος Στρίντμπεργκ και το σύγχρονο θέατρο, από την Κάπα Εκδοτική» 2.12.2020: https://www.monopoli.gr/2020/12/02/books/435200/o-aygoustos-strintmpergk-kai-to-sygxrono-theatro-apo-tin-kapa-ekdotiki/
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ:
• «Ο Στρίντμπεργκ και το σύγχρονο θέατρο», εφ. Τα Νέα, Βιβλιοδρόμιο, Σαββατοκύριακο 10-11 Ιανουαρίου 2021.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
• ΑΝΝΑ ΤΑΜΠΑΚΗ – ΑΛΕΞΙΑ ΑΛΤΟΥΒΑ: Προλογικό σημείωμα
• ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ: ΛΥΔΙΑ ΚΟΝΙΟΡΔΟΥ, ΕΛΕΝΗ ΚΑΡΑΜΑΛΕΓΚΟΥ, ΕΙΡΗΝΗ ΛΕΒΙΔΗ, ΑΝΝΑ ΤΑΜΠΑΚΗ
• Ο ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ
GEORGES BANU, Λευτέρης Βογιατζής: Μάστορας και καλλιτέχνης | Lefteris Voyatzis: Artisan et artiste / ΕΛΕΝΗ ΒΑΡΟΠΟΥΛΟΥ, Η ηθική της φόρμας. Σχετικά με τη σκηνοθετική εργασία του Λευτέρη Βογιατζή / ∆ΗΜΗΤΡΗΣ ∆ΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ, Ο Λευτέρης Βογιατζής αναγνώστης / ∆ΗΜΗΤΡΗΣ Ι. ΚΥΡΤΑΤΑΣ, Αναζητώντας τον Οιδίποδα
• Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
ΜΙΧΑΛΗΣ ΒΙΡΒΙΔΑΚΗΣ, «Το επί σκηνής επικινδύνως ζην». Ο Λευτέρης Βογιατζής
ως σκηνοθέτης και οι σταθεροί όροι μιας βιωματικής σκηνοθετικής διαδικασίας / ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΖΛΑΤΙΝΤΣΗΣ, Λευτέρης Βογιατζής – Η πρόβα μετά την πρόβα / ΜΙΧΑΕΛΑ ΑΝΤΩΝΙΟΥ, Σκηνοθετώντας ηθοποιούς: η μέθοδος (?) του Λευτέρη Βογιατζή / ∆ΗΜΗΤΡΗΣ ΗΜΕΛΛΟΣ, Ο παρτενέρ Λευτέρης Βογιατζής / ΕΥΑ ΜΑΝΙΔΑΚΗ, Χάσαμε το κλιμακόμετρο / ΝΙΚΑΙΤΗ ΚΟΝΤΟΥΡΗ, Μια συνεργασία-δοκιμασία
• ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ
ΑΛΕΚΟΣ ΛΕΒΙΔΗΣ, Οι μεταμορφώσεις της «Αντιγόνης» / ΙΩΑΝΝΑ ΡΕΜΕΔΙΑΚΗ, Η μετάφραση της «Αντιγόνης» στη νέα ΣΚΗΝΗ. Μια κοινή ματιά / ΜΥΡΤΩ ΡΗΓΟΥ, Αντιγόνες: Νόμος και Επιθυμία στις δύο παραστάσεις του Λευτέρη Βογιατζή / ΝΙΚΟΣ ΤΣΑΜΠΟΥΚΟΣ, Η σοφία του δις εξαμαρτείν: οι «Πέρσες» του Πάνου Μουλλά και του Λευτέρη Βογιατζή
• ΤΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΡΓΟ
ΕΛΕΝΗ ΧΑΒΙΑΡΑ-ΚΕΧΑΪΔΟΥ, Η διαλογική φαντασία του Λευτέρη Βογιατζή / ΓΙΩΡΓΟΣ Π. ΠΕΦΑΝΗΣ, «Του διπλώσανε τα φτερά, τα μαύρα τα υπέροχα φτερά...». Πτυχώσεις στο «Bella Venezia» του Γιώργου Διαλεγμένου και του Λευτέρη Βογιατζή / ∆ΗΜΗΤΡΑ ΚΟΝΔΥΛΑΚΗ, Η τέχνη να ανοίγεις το κείμενο – Η τέχνη να ανοίγεσαι στο κείμενο
• ΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΘΕΑΤΡΟ
ΕΙΡΗΝΗ Μ. ΜΟΥΝΤΡΑΚΗ, Η πρώτη παρουσίαση των «Αγροίκων» του Γκολντόνι στην Ελλάδα / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ, Τσέχοφ, Ντοστογιέφσκι, Γκριμπογιέντοφ: οι Ρώσοι κλασικοί στη νέα ΣΚΗΝΗ του Λευτέρη Βογιατζή / ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΛΤΣΟΣ, Από διόρθωση σε διόρθωση – Η συνάντηση του Λευτέρη Βογιατζή με τον Τόμας Μπέρνχαρντ / ΕΛΣΗ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΟΥ, Ετεροτοπίες ή Ου-τοπίες: Το αγγλικό ρεπερτόριο του Λευτέρη Βογιατζή / ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, Η συνάντηση του Λευτέρη Βογιατζή με τον κόσμο της Σάρα Κέιν
• Η ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΩΣ ΚΑΜΒΑΣ ΤΗΣ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑΣ
ΑΝΝΑ ΤΑΜΠΑΚΗ, Ο Λευτέρης Βογιατζής συν-δημιουργός της μετάφρασης / ΧΡΥΣΑ ΠΡΟΚΟΠΑΚΗ, Σκηνοθεσία και μετάφραση εν τω γίγνεσθαι / ΤΖΟΥΛΙΑ ΤΣΙΑΚΙΡΗ, Η σχέση-αρμονία μορφής και περιεχομένου στο έργο του Λευτέρη Βογιατζή
• Ο ΦΙΛΟΣ, Ο ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ
ΣΤΑΘΗΣ ΛΙΒΑΘΙΝΟΣ, Αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο / ΣΠΥΡΟΣ ΣΑΚΚΑΣ, Ο Λευτέρης κι εγώ / ΕΦΗ ΘΕΟΔΩΡΟΥ, Ο συνεργάτης, ο καλλιτέχνης, ο φίλος / ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΚΕΥΑΣ, Λευτέρης Βογιατζής: ο ηθοποιός (και ο σκηνοθέτης;) του κινηματογράφου / ΘΑΛΕΙΑ ΙΣΤΙΚΟΠΟΥΛΟΥ, Το μασάζ της ψυχής / ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗ, Τα πρώτα βήματα – Στο «Ανοιχτό Θέατρο» του Γιώργου Μιχαηλίδη / ΓΙΩΡΓΟΣ ∆ΟΥΛΟΣ,Το βίωμα ως μάθημα θεάτρου και ζωής: 36 ημέρες δίπλα στον Λευτέρη Βογιατζή
ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ
ΧΛΟΗ ΟΜΠΟΛΕΝΣΚΙ • ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΥ • ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΤΑΛΙΑΝΗΣ • ΝΙΚΟΣ ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ • ΣΤΕΦΑΝΙΑ ΓΟΥΛΙΩΤΗ • ΜΑΡΙΑ ΚΕΧΑΓΙΟΓΛΟΥ • ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΑΠΑΘΕΜΕΛΗ • ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Κατάλογος φωτογραφιών Κατάλογος ομιλητών / συγγραφέων
Φωτογραφία εξωφύλλου: Κώστας Ορδόλης
[Από το Προλογικό σημείωμα: Πέρα από τη διατήρηση της μνήμης –ένα διαρκές ζητούμενο για μια τέχνη που τη χαρακτηρίζει το εφήμερο–, η έκδοση του τόμου φιλοδοξεί κυρίως να αποτελέσει αφορμή για περαιτέρω επιστημονική ενασχόληση, εστιασμένη στο έργο του Λευτέρη Βογιατζή, προκειμένου να αναδειχθεί το μέγεθος της προσφοράς του στο ελληνικό θέατρο, εμπλουτίζοντας τη θεατρολογική έρευνα για την Ιστορία του νεοελληνικού θεάτρου, αλλά και να λειτουργήσει ως παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές καλλιτεχνών που θα θελήσουν να εμπνευστούν από το παράδειγμά του.]
• Συνέντευξη: «ΣΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ» Ένα βλέμμα - Β΄μέρος. Με τον Νίκο Ξυδάκη
https://www.youtube.com/watch?v=UR_NOA8axkA&feature=youtu.be&fbclid=IwAR3LVh4sGPslA3iDicikpJ2oZ1nB7NXq9a_jbJ9wclQ8E-kKlcdqXjfKSXk
• «Ενθύμιο Λευτέρη Βογιατζή», Δημήτρης Δουλγερίδης, «Αφιέρωμα. Αναφορά στον Λευτέρη Βογιατζή. Το αποτύπωμα ενός θεατράνθρωπου επιχειρεί να καταγράψει, εφτά χρόνια μετά τον θάνατό του, ένας αφιερωματικός τόμος με εισηγήσεις φίλων και συνεργατών του, από την Κάπα Εκδοτική», εφ. «Τα Νέα», φ. της 13ης-14ης Ιουνίου 2020, στ. Πρόσωπα, σσ. 2-3.
• «Last Page. Λευτέρης Βογιατζής», Έρη Βαρδάκη, «Ένας αφιερωματικός τόμος προσεγγίζει στιγμές της ζωής και της τέχνης του μεγάλου σκηνοθέτη και ηθοποιού που άλλαξε το νεοελληνικό θέατρο, θέτοντας τον πήχη ψηλότερα», «Το Βήμα», ΒΗΜΑgazino, 14 Ιουνίου 2020, σ. 34.
• Γεωργία Οικονόμου, «Ο σκηνοθέτης Λευτέρης Βογιατζής μέσα από τις εμπειρίες κορυφαίων καλλιτεχνών του θεάτρου», INFOWOMAN, 19.6.2020, infowoman,gr, https://www.infowoman.gr/o-skinothetis-o-ithopoios-lefteris-vogiatzis-mesa-apo-tis-empeiries-koryfaion-kallitechnon-tou-theatrou/?fbclid=IwAR01tM-1PpJo1wH9IQAe96vQi_JxwLKIqmpHb9--ESL-33AKNEPSbemKYgw
• Κυριακή Μπεϊόγλου, «Μιλώντας για τον Λευτέρη Βογιατζή», «Η Εφημερίδα των Συντακτών», 20-21 Ιουνίου 2020, στ. «νησίδες», σ. 13. - Γεωργία Οικονόμου, «Ο σκηνοθέτης Λευτέρης Βογιατζής μέσα από τις εμπειρίες κορυφαίων καλλιτεχνών του θεάτρου», INFOWOMAN, 19.6.2020, infowoman,gr, https://www.infowoman.gr/o-skinothetis-o-ithopoios-lefteris-vogiatzis-mesa-apo-tis-empeiries-koryfaion-kallitechnon-tou-theatrou/?fbclid=IwAR01tM-1PpJo1wH9IQAe96vQi_JxwLKIqmpHb9--ESL-33AKNEPSbemKYgw
• Κυριακή Μπεϊόγλου, «Μιλώντας για τον Λευτέρη Βογιατζή», Η Εφημερίδα των Συντακτών, 20-21 Ιουνίου 2020, στ. «νησίδες», σ. 13. . https://www.efsyn.gr/nisides/248654_milontas-gia-ton-leyteri-bogiatzi
• Συνέντευξη στην Ξένια Στούκα, «Λεύκωμα για τον Λευτέρη Βογιατζή. 400 σελίδες για το έργο ενός μεγάλου θεατράνθρωπου», Ελεύθερος Τύπος, στ. Τέχνες, φύλλο της 23ης Ιουνίου 2020, σ. 30.
• Συνέντευξη στο Α΄ πρόγραμμα της ΕΡΤ (91,6 ή 105, 8) την Κυριακή 14 Ιουνίου, στην πολιτιστική εκπομπή της Ιωάννας Ταραμπίκου
https://www.youtube.com/watch?v=U0EeJOUZg9E&list=LLon94J3nOqG4b4xJmwMHcCA&index=1
• Συνέντευξη στην Ειρήνη Δρίβα, «Το θέατρο της οδού Κυκλάδων και η ψυχή του, ο Λευτέρης Βογιατζής, αποτελούν μια ολότητα», ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ.gr, ΠΡΟΣΩΠΑ, 1 Ιουλίου 2020.
https://tetragwno.gr/themata/prosopa/anna-tampaki-to-theatro-tis-odoy-kykladon-kai-i-psychi-toy-o-leyteris-vogiatzis-apoteloyn-mia-olotita
• CULTURENOW / 13-07-2020 / 14:55
Η Άννα Ταμπάκη και η Αλεξία Αλτουβά μιλούν για τον Λευτέρη Βογιατζή. Με αφορμή το νέο βιβλίο που κυκλοφορεί από την Κάπα Εκδοτική για τον σκηνοθέτη και ηθοποιό Λευτέρη Βογιατζή, οι επιμελήτριες του τόμου Άννα Ταμπάκη και Αλεξία Αλτουβά βρέθηκαν μπροστά από τον φακό του CultureNow.
https://www.culturenow.gr/h-anna-tampaki-kai-i-alexia-altoyva-miloyn-gia-ton-leyteri-vogiatzi/
• Σπύρος Κακουριώτης, «Αναμέτρηση με ένα θρύλο», περιοδικό Ο αναγνώστης για
το βιβλίο και τις τέχνες, https://www.oanagnostis.gr/anametrisi-me-enan-thrylo-toy-spyroy-kakoyrioti/?fbclid=IwAR2sE40drl7likez2DyKgn8ZVyUP9GTftQNa9u7bcgBOCpoZyNjafTJ_AkA
• Αναφορά: Το Βήμα, Βιβλία, 19.7.2020, https://www.tovima.gr/printed_post/biblio-4-6/
• Νικόλας Ζώης, «Έψαχνε κάθε λέξη…», Η Καθημερινή, 28.7.2020,
https://www.kathimerini.gr/1089605/gallery/politismos/vivlio/eyaxne-ka8e-le3h?fbclid=IwAR2mg3nCK3q2C48f0l6rkpg-jhBbfECcyWGP0A4ROMoxaG4fTDxMN8LloEc
• Ήβη Βασιλείου, «Ο σκηνοθέτης, ο ηθοποιός Λευτέρης Βογιατζής: Η μνήμη ως τόπος συνάντησης», CueMagazine, 16 Σεπτεμβρίου 2020, https://www.cuemagazine.gr/2020/09/16/o-skinotheths-o-ithopoios-leyterhs-vogiatzis/?fbclid=IwAR3nhs1dTl3eoZBmYe0wyrrHf6WjMpc9tomWoUylICNX29s1RYZ4rsZqrIY
• Άννα Ταμπάκη, «Συνέντευξη στον Γρηγόρη Δανιήλ», Diastiho, 22 Σεπτεμβρίου 2020,
https://diastixo.gr/sinentefxeis/ellines/14917-anna-tampaki?utm_source=MailingList&utm_medium=email&utm_content=nasachatzi%40kapaekdotiki.gr&utm_campaign=Newsletter_23_8_2020_12_16
•Τηλεόραση της Βουλής, «Βιβλιοβούλιο» του Μανώλη Πιμπλή, 4 Οκτωβρίου 2020: Ο σκηνοθέτης, ο ηθοποιός Λευτέρης Βογιατζής. Μελέτες και μαρτυρίες για το έργο του. Επιμέλεια: Άννα Ταμπάκη, Αλεξία Αλτουβά, Κάπα Εκδοτική, Αθήνα, 2020. (10.30΄-17.01΄). Παρουσίαση από τη δημοσιογράφο Σταυρούλα Παπασπύρου.
https://www.facebook.com/kapaekdotiki/videos/1245845965782970/
• 30 Μαΐου 2022, «Ο σκηνοθέτης, ο ηθοποιός Λευτέρης Βογιατζής, Μελέτες και μαρτυρίες για το έργο του». Επιμέλεια Άννα Ταμπάκη – Αλεξία Αλτουβά, Κάπα Εκδοτική, Αθήνα, 2020. Παρουσίαση: Άννα Ταμπάκη, Ομότιμη Καθηγήτρια θεατρολογίας – ιστορίας του θεάτρου, ΤΘΣ, ΕΚΠΑ, Δημοτικό Θέατρο «Απόλλων», Πάτρα, 30 Μαΐου 2022
ΟΡΓΑΝΩΣΗ: ΠΟΛΥΕΔΡΟ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΕΧΝΕΣ: https://www.youtube.com/watch?v=vYKOiGM9GuE&t=172s
Βιβλιοκρισία: Μαρίζα Γαλάνη, «Διάστιχο», https://diastixo.gr/kritikes/meletesdokimia/11814-tampakh-diafwtismos?utm_source=MailingList&utm_medium=email&utm_content=marizagalanh%40gmail.com&utm_campaign=Newsletter_20_2_2019_16_10
20.4.2019. Συνέντευξη στον Αθήνα 98,4, στην εκπομπή «Αθήνα το φελέκι σου»:
http://athina984.gr/wp-site/2018/06/04/athina-to-feleki-soy/
(από το 36.45΄ ως το 54.30΄ περίπου).
Στέση Αθήνη, «Άννα Ταμπάκη, Ιστορία και θεωρία της μετάφρασης. 18ος αιώνας – Ο Διαφωτισμός ‘‘πράγμα περισπούδαστον και τώρα σ’ όλα τα βασίλεια’’, Αθήνα, «Καλλιγράφος», 2018, σελ. 160», Ελληνικά, τ. 68 (2018-2019), σσ. 192-198.
http://helios-eie.ekt.gr/EIE/handle/10442/8370
Βιβλιοκρισία: Βάλτερ Πούχνερ, Παράβασις 16/2 (2018), σσ. 320-323. (www.theatre.uoa.gr/ereyna/ekdoseis/parabasis /parabasis-online.html).
Α. Διαπολιτισμικές σχέσεις και μεταφορές • I. Η εθνική γραμματεία ανάμεσα στο οικείο και το ξένο • ΙΙ. Η μετάφραση στο επίκεντρο της διαπολιτισμικής μεσολάβησης • Β. Λογοτεχνικά και ιδεολογικά ρεύματα • Ι. Γραμματειακά είδη • ΙΙ. Ιδεολογικά ρεύματα • ΙΙΙ. Αναζητώντας την «εθνική ταυτότητα» • ΙV. Οι λόγιοι του 19ου αιώνα και η παραγωγή τους
Παρουσίαση/Compte-rendu: Grécité et altérité. Transferts culturels et «caractère national» au XIXe siècle
Anna Tabaki et Ourania Polycandrioti (éd.)
http://www.transfers.ens.fr/grecite-et-alteritetransferts-culturels-et-caractere-national-au-xixe-siecle
Βιβλιοκρισίες: Walter Puchner, Südost-Forschungen 76 (2017 [2018]), σσ. 491-493. • Βάλτερ Πούχνερ, Παράβασις 16/2 (2018), σσ. 309- 313. (www.theatre.uoa.gr/ereyna/ ekdoseis/parabasis /parabasis-online.html).
Β. Λογοτεχνικά και ιδεολογικά ρεύματα
[...] V. Χρήσεις και αναβιώσεις της αρχαιότητας VI. Ζητήματα κριτικής & πρόσληψης • VII. Ο περιοδικός • Γ. Ιστορία των ιδεών • Δ. Διαμόρφωση της ‘εθνικής δραματουργίας’: υπερβάσεις, συνέχειες και ρήξεις • I. Δραματουργικά είδη • II. Λυρικό θέατρο
Παρουσίαση/Compte-rendu: Grécité et altérité. Transferts culturels et «caractère national» au XIXe siècle
Anna Tabaki et Ourania Polycandrioti (éd.)
http://www.transfers.ens.fr/grecite-et-alteritetransferts-culturels-et-caractere-national-au-xixe-siecle
Βιβλιοκρισίες: Walter Puchner, Südost-Forschungen 76 (2017 [2018]), σσ. 491-493. • Βάλτερ Πούχνερ, Παράβασις 16/2 (2018), σσ. 309- 313. (www.theatre.uoa.gr/ereyna/ ekdoseis/parabasis /parabasis-online.html).
Βιβλιοκρισία: Βάλτερ Πούχνερ, Παράβασις 16/2 (2018), σσ. 309- 313. (www.theatre.uoa.gr/ereyna/ ekdoseis/parabasis /parabasis-online.html).
Ως εκ τούτου κάθε κεφάλαιο συγκροτείται από ένα αμιγώς ιστορικό και θεωρητικό πρώτο μέρος και από ένα καθαρά δραματολογικό δεύτερο μέρος.
Το ιστορικό μέρος παρουσιάζει αναλυτικά τις θεατρικές εξελίξεις αρχής γενομένης από την Αναγέννηση –θεμελιώδη σταθμό για την ανάδυση του θεατρικού χώρου των νεωτέρων χρόνων, των γραπτών θεατρικών κειμένων, της μορφής του θεατρικού συγγραφέα αλλά και της έννοιας του θεάτρου ως παράστασης και ως χώρου– και φτάνει ως και τον 18ο αιώνα, ολοκληρώνοντας τη θεωρητική σκιαγράφηση με το γερμανικό ρεύμα της Θύελλας και Ορμής, προάγγελο του ρομαντισμού. Παρουσιάζει τις κυρίαρχες ιδέες, τα βασικά ρεύματα, τους σημαντικότερους συγγραφείς και τα πιο σπουδαία έργα του ευρωπαϊκού θεάτρου, και διατρέχει τα θεατρικά δρώμενα στις πέντε χώρες (Ιταλία, Γαλλία, Αγγλία, Ισπανία και Γερμανία) που σηματοδότησαν την ανάδειξη του θεάτρου ως κυρίαρχου φαινομένου στην Ευρώπη από τον 15ο ως και τον 18ο αιώνα.
Στο δραματολογικό μέρος παρουσιάζονται σημαντικά θεατρικά έργα κάθε εξεταζόμενης περιόδου, γίνεται χαρακτηρισμός δραματικών προσώπων, ανάλυση της πλοκής ή/και των πράξεων, και σκιαγραφούνται τα ιστορικά και ιδεολογικά χαρακτηριστικά του έργου. Κάθε κεφάλαιο ολοκληρώνεται με χωρία από θεωρητικά και δραματολογικά κείμενα, που συμβάλλουν στην εμβάθυνση σημαντικών θεμάτων που έχουν παρουσιαστεί στο θεωρητικό και δραματολογικό μέρος, προσφέρονται για περαιτέρω μελέτη και καλούν τους φοιτητές να στοχαστούν γύρω από καίρια ζητήματα του ευρωπαϊκού θεάτρου και να δώσουν απαντήσεις σε ερωτήματα που στοχεύουν να φωτίσουν με διαφορετικό τρόπο συγγραφείς, έργα και ιδέες. Ενίοτε, το Παράρτημα των κεφαλαίων όπου βρίσκονται τα εν λόγω χωρία, παρουσιάζει ανέκδοτα θεωρητικά κείμενα, τα οποία έχουν μεταφράσει οι συγγραφείς του παρόντος συγγράμματος στην προσπάθειά τους να προσφέρουν νέο υλικό προς μελέτη και διδασκαλία. Καθένα από τα δέκα κεφάλαια αρχίζει με μια σύντομη σύνοψη της εξεταζόμενης ύλης και κλείνει με ασκήσεις εμβάθυνσης εν είδει ερωτημάτων, δραματολογικού χαρακτήρα ή/και με ασκήσεις ανακεφαλαίωσης εν είδει σύνοψης των βασικών θεωρητικών σταθμών της εξεταζόμενης ύλης.
Δεδομένου του τεράστιου πλούτου θεμάτων, ιδεών και έργων που χαρακτηρίζει τους τρεις σημαίνοντες για την ιστορία του θεάτρου αιώνες (16ος, 17ος, 18ος) –ιδιαίτερα καρποφόρους για την ανάδυση και εξέλιξη του θεατρικού φαινομένου–, το παρόν πολυσέλιδο σύγγραμμα, που εκτείνεται σε 403 σελίδες, παρέχει τη δυνατότητα στους φοιτητές να το χρησιμοποιήσουν είτε ως βασικό εγχειρίδιο μελέτης είτε να επιλέξουν μεμονωμένα θεατρολογικά θέματα και θεατρικά έργα και να εμβαθύνουν σε αυτά.
Στο σημείο αυτό, η συγγραφική ομάδα οφείλει να ευχαριστήσει την κριτική αναγνώστρια, Καθηγήτρια Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, κυρία Κική Λαλαγιάννη, που διάβασε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον το σύγγραμμα, έδωσε καίριες συμβουλές και σχολίασε με γνώση και ευστοχία το περιεχόμενό του, τον Επίκουρο Καθηγητή στο Τμήμα Φιλολογίας του Ε.Κ.Π.Α. κύριο Γιάννη Ξούρια για την αμέριστη υποστήριξή του σε σημαντικά ζητήματα τεχνικής υποστήριξης, και τη μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Ε.Κ.Π.Α. κυρία Νάντια Φελέκουρα για την επιμελητική της συμβολή.
Βιβλιοκρισία: Βάλτερ Πούχνερ, Παράβασις 16/2 (2018), σσ. 309- 313. (www.theatre.uoa.gr/ereyna/ ekdoseis/parabasis /parabasis-online.html).
Πρόλογος στη ρουμανική έκδοση
Ιδιαίτερα συγκινημένη γράφω τα ακόλουθα. Τα βιβλἰα είναι ατόφια κομμάτια της ζωής μας, των εμπειριών μας. Δεν είναι μόνον διανοητική διαδικασία και απόρροια έρευνας αλλά παράλληλα κι ενός πλέγματος ανθρωπίνων σχέσεων, εμπειριών και χωροχρονικών επιδράσεων.
Οι μελέτες που συνθέτουν τον παρόντα τόμο έχουν ως σημείο εκκίνησης τη δεκαετία του 1990 ως λίγο μετά το 2000.[1] Η ελληνική έκδοση είδε το φως της δημοσιότητας το 2004. Η πρόταση για να μεταφραστεί στα ρουμανικά δεν άργησε, ήρθε λίγα χρόνια αργότερα από τη γνωστή νεοελληνίστρια και αγαπημένη φίλη μου Όλγα Cicanci. Η κατάσταση της υγείας της δεν της επέτρεψε ωστόσο να πραγματοποιήσει τη ζωηρή επιθυμία της. Το εγχείρημα ανέλαβε μετά την αποδημία της, η φίλη των ελληνικών γραμμάτων και πρέσβειρά τους στη Ρουμανία Elena Lazăr, καταξιωμένη μεταφράστρια, στην οποία η ελληνική παιδεία οφείλει πολλά. Την ευχαριστώ από καρδιάς για τον μόχθο της και τον αριστοτεχνικό τρόπο με τον οποίο ξεπέρασε τους σκοπέλους που έθετε η μετάφραση, κυρίως στην απόδοση των συχνά δυσνόητων χωρίων που παρατίθενται αυτούσια από τις πηγές.
Αναφέρθηκα στην αρχή στο πλέγμα των ανθρώπινων σχέσεων που καθορίζουν ένα πνευματικό έργο, στην επαφή με τον ίδιο τον χώρο, αναζητώντας τα ίχνη της ιστορίας. Ένιες επιδράσεις είναι ορατές: καταρχήν η καταλυτική σημασία που άσκησε η μαθητεία μου κοντά στον Κ.Θ. Δημαρά και τους συνεργάτες του, στη Σορβόννη αλλά και μετέπειτα η πολύχρονη σταδιοδρομία μου στο πνευματικό του τέκνο, στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών. Στις δυο αυτές κυψέλες έρευνας, γόνιμων συζητήσεων και προβληματισμών, ήρθα σε επαφή με δυο κρίσιμους αιώνες, τον 18ο και τον 19ο αιώνα, και με τα μεγάλα ρεύματα που σφράγισαν τον χώρο της Νοτιο-ανατολικής Ευρώπης. Τότε, στο τέλος της δεκαετίας του ´70 άρχισα να κατανοώ το πολύπλοκο και σαγηνευτικό σχήμα αλληλεπιδράσεων, οσμώσεων και συμπτώσεων που σφραγίζει την συχνά παράλληλη ιστορία των ιδεών στις βαλκανικές μας παιδείες, ιδίως στην ελληνορουμανική.[2]
Στις δυο προαναφερθείσες κυψέλες έρευνας και παιδείας γνώρισα από κοντά τους σημαντικούς στοχαστές, στους οποίους αναφέρομαι στη βιβλιογραφία μου, τις τόσο αγαπημένες μου Cornelia Papacostea-Danielopolu και Όλγα Cicanci, τον προικισμένο ιστορικό των ιδεών Alexandru Duţu, και τόσους άλλους από τη γενιά τους και τη νεώτερη γενιά. Δεν θα ήθελα να επαναλάβω πράγματα που έχω γράψει κι αλλού: πόσο με επηρέασαν όλα αυτά στο να αγαπήσω τη Ρουμανία, όχι μόνον μέσα από τις συναρπαστικές επιτόπιες αρχειακές έρευνες και τα ευρήματα που είχα την τύχη να βρεθώ μπροστά τους, όχι μόνον μέσα από παλαιά έντυπα και χειρόγραφα, αλλά και μέσα από τις γέφυρες φιλίας, από τη φιλοξενία, την οικειότητα και την προσέγγιση της καθημερινής ζωής, του περιβάλλοντος χώρου, της τέχνης και της ομορφιάς του τοπίου.
Το βιβλίο αυτό έχει ήδη πίσω του μια δεκαετία ύπαρξης, είναι φυσικό λοιπόν να έχει προστεθεί εν τω μεταξύ σημαντική βιβλιογραφία, ενώ αρκετά από τα θέματα που θίγονται εδώ έχουν οδηγήσει σε εκτεταμένες μελέτες και εκδόσεις (το πιο προφανές παράδειγμα είναι η έκδοση των χειρογράφων κωδίκων της παλαιότερης μετάφρασης του «Δον Κιχώτη» στα νέα ελληνικά, που κυοφορήθηκε μέσα στο φαναριώτικο περιβάλλον). Έκρινα σκόπιμο να προβώ μόνον στις απαραίτητες για τον σημερινό αναγνώστη βελτιώσεις και προσθήκες.
Εύχομαι να αντλήσει το ειδικό (ενδεχομένως και ένα ευρύτερο) αναγνωστικό κοινό ενδιαφέροντα στοιχεία και κυρίως αφορμές στοχασμού. Προς αυτήν την κατεύθυνση προσκαλούν άλλωστε τα διάφορα τμήματα του βιβλίου, αφού δεν αποτελούν στην πλειοψηφία τους εξαντλητικά μελετήματα αλλά τεκμηριωμένα δοκίμια που παρέχουν ερείσματα για αναστοχασμό: ιδιοτυπία και πολυμορφία του νεοελληνικού Διαφωτισμού, διάκριση των φάσεων εξέλιξής του, σχέση του ρεύματος με την Αρχαιότητα και το Βυζάντιο, η θέση της κριτικής της θρησκείας. Ακολουθεί εκτενής αναφορά στη γενετική διάσταση του μεταφραστικού εγχειρήματος που λειτουργεί υβριδικά ως προς τη διαμόρφωση των νέων δομών του λόγου (χειρόγραφη και έντυπη μετάφραση), η παιδαγωγική διάσταση του διαφωτιστικού ρεύματος και η αναζήτηση των νέων ηθικών κανόνων. Ως απτό παράδειγμα της κοραϊκής «μετακένωσης» (transvasement) επιχειρείται η προσέγγιση του έργου δυο εμβληματικών μορφών, του Ρήγα Βελεστινλή και του Αδαμάντιου Κοραή. Το πόνημα κλείνει με το παράδειγμα σύνθετης πρόσληψης (πρώιμης δεξίωσης, ιδεολογικής απόρριψης και ύστερης αποδοχής) που αποτελεί ο Βολταίρος.
Γι αυτήν την ευκαιρία να δω τα γραπτά μου δημοσιευμένα, σε μια γλώσσα που μελέτησα και σε μια χώρα της οποίας αγάπησα την παιδεία και τους εκφραστές της, θα ευχαριστήσω για μιαν ακόμη φορά την εκδότρια και μεταφράστριά μου, τη σημαντική νεοελληνίστρια και προσφιλή μου φίλη Elena Lazăr. Νέα Μάκρη, 28 Αυγούστου 2014.
[1] Με εξαίρεση τη μελέτη μου για την «πρόσληψη του Bολτέρου από το νεοελληνικό Διαφωτισμό», E-Iστορικά, Oι πρωτοπόροι. Φρανσουά-Mαρί Aρουέ BOΛTEPOΣ, ο εμπνευστής μιας επανάστασης 1694-1778, Πέμπτη 26 Iανουαρίου 2006, σσ. 24-29.
[2] Βλ. το πρόσφατο μελέτημά μου «Regards croisés sur les transferts culturels gréco-roumains: le bilan d’un siècle (XXe siècle)», Cahiers Balkaniques, 42(2014), Grèce-Roumanie: héritages communs, regards croisés, σσ. 2-11. http://ceb.revues.org/4740
Εκτεταμένη αναφορά στο: Grete Tartler, «Rigas și iluminismul neoelen», România literară, numărul 25/9 iunie 2017, σ. 23.
Η μελέτη της Κορνηλίας Papacostea-Danielopolu εξιστορεί τη σύσταση και δράση των ελληνικών κοινοτήτων στη Ρουμανία και των κοινωνικών, εκπαιδευτικών και πολιτιστικών συσπειρώσεων των Ελλήνων από την εμφάνισή τους με θεσμοθετημένη μορφή, μετά τη σύσταση του «Οργανικού Κανονισμού» (1830) ως το τέλος του 19ου αιώνα. Όπως επισημαίνει στον Πρόλογό του ο Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης «η εξιστόρηση αυτή συντελείται κυρίως με τη σταχυολόγηση ενός πραγματικού πλούτου αποκαλυπτικών λεπτομερειών από τον ελληνικό τύπο της Ρουμανίας. Έτσι η αφήγηση αποκτά ζωντάνια και διατηρεί αδιάπτωτο το ενδιαφέρον της. Η ιστορία του συλλογικού βίου των Ελλήνων στη μητρόπολη και στα μεγάλα λιμάνια της Ρουμανίας απαρτίζεται κυρίως από την αφήγηση της δράσης τους στον τομέα της παιδείας: σχολεία, δάσκαλοι, εφημερίδες, εκδόσεις και βεβαίως η δράση των σημαντικότερων λογίων ζωντανεύει με την αφήγηση της Κορνηλίας Danielopolu και πλαισιώνει την καταγραφή της συνεχούς μέριμνας του ελληνισμού της Ρουμανίας για την Εκκλησία και το εθνικό δίκαιο». Ενώ πιο κάτω παρατηρεί εύστοχα ότι «η οικογένεια της συγγραφέως, οι Papacostea, ανήκαν στο ανθρώπινο δίκτυο της βλάχικης διασποράς που συνιστά στην ιστορική διαχρονία έναν από τους συνεκτικούς δεσμούς της ευρύτερης βαλκανικής κοινωνίας». Με αυτές τις εγγενείς προϋποθέσεις η συγγραφέας στάθηκε δυνατόν να προσλάβει, να κατανοήσει και να περιγράψει τις εκδηλώσεις του της κοινωνικής και πνευματικής δράσης του ελληνισμού στον ρουμανικό χώρο.
Για την πληρέστερη και αναθεωρημένη εμφάνιση του μελετήματος στην ελληνική του εκδοχή συνεργάστηκαν, με συντονίστρια την υπογράφουσα, αρκετοί ειδικοί μελετητές: η αναπλ. Καθηγήτρια Εύη Γεωργιτσογιάννη, οι ρουμάνοι ερευνητές Mihai Ţipău, Claudiu Turcitu και Ştefan Petrescu, ενώ τη σύνταξη και επιμέλεια του εκτενούς βιβλιογραφικού Επιμέτρου ανέλαβε η ερευνήτρια του ΙΝΕ/ΕΙΕ Σοφία Ματθαίου.
Το βιβλίο απαρτίζεται από Προλογικό σημείωμα που υπογράφει ο Διευθυντής του ΙΝΕ, καθηγητής Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης, από βιο-εργογραφική προσέγγιση της Κορνηλίας Papacostea-Danielopolu που υπογράφει η Άννα Ταμπάκη και ακολουθούν δυο μείζονα κεφάλαια. Το πρώτο με τίτλο «Η ελληνική κοινότητα του Βουκουρεστίου» περιέχει τις ακόλουθες υποενότητες: η κοινότητα, η Εκκλησία, η εταιρεία «Ευαγγελισμός», τα σχολεία, παιδεία και πολιτισμός, ο ελληνικός Τύπος, τα τυπογραφεία, οι μεταφράσεις. Το δεύτερο κεφάλαιο με τίτλο «Ελληνικές κοινότητες άλλων πόλεων» φέρει τις ακόλουθες υποδιαιρέσεις: συγκρότηση των ελληνικών κοινοτήτων, τόπος καταγωγής των Ελλήνων, οι σχέσεις με τον τόπο καταγωγής, επαγγέλματα των διανοουμένων, οι εκκλησίες, τα σχολεία, πολιτιστική ζωή, τα τυπογραφεία, ο τύπος, οι μεταφράσεις και προσωπικότητες της εποχής. Ακολουθούν τα Συμπεράσματα.
Το Βιβλιογραφικό Επίμετρο εμπλουτίζει με εντυπωσιακό τρόπο την αρχική καταγραφή της συγγραφέως. Παρουσιάζει 358 τίτλους για την περίοδο 1830 με 1900, στους οποίους συγκαταλέγονται και ορισμένοι αβιβλιογράφητοι, που έφερε στο φως η επιτόπια έρευνα των Mihai Ţipău και Ştefan Petrescu.""
Βιβλιοκρισία: Ρωξάνη Αργυροπούλου, στήλη Επίμονος Αναγνώστης, ένθετο «Βιβλία», εφ. Το Βήμα, Κυριακή 28 Αυγούστου 2011, 12[46]. • «Με το βλέμμα στα Βαλκάνια» του Νίκου Μαυρέλου: Cornelia Papacostea–Danielopolu, Οι ελληνικές κοινότητες στη Ρουμανία το 19ο αιώνα, μτφ. Ν. Διαμαντόπουλος, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών – Ε.Ι.Ε., σ. 223, Η Αυγή online, 12/8/2012 -http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=706605 • Walter Puchner, «C. Papacostea-Danielopolu, Οι ελληνικές κοινότητες στη Ρουµανία τον 19ο αιώνα», µτφρ. Ν. Διαµαντόπουλος, Αθήνα 2010. Südost-Forschungen 69/70 (2010/11 [2012]), σσ. 581-582."
Στον τόμο «Ο Αύγουστος Στρίντμπεργκ και το σύγχρονο θέατρο» περιλαμβάνονται ποικίλες επιστημονικές προσεγγίσεις διακεκριμένων εκπροσώπων του ακαδημαϊκού χώρου από την Ελλάδα και τη Σουηδία, αλλά και μαρτυρίες σημαντικών καλλιτεχνών που αναμετρήθηκαν με τα εμβληματικά θεατρικά έργα του Σκανδιναβού συγγραφέα. Μέσα από την οπτική της ιστορίας του θεάτρου αλλά και της σύγχρονης σκηνικής πρακτικής, στην έκδοση αποκαλύπτονται πτυχές του στοχασμού του Στρίντμπεργκ, όψεις της καθοριστικής για την εξέλιξη του ευρωπαϊκού θεάτρου δραματουργίας του, αλλά και πολύτιμες μαρτυρίες για το «Ιντίμα Τεάτερν» (Intima Teatern), το πρωτοποριακό θέατρο που ο ίδιος είχε δημιουργήσει τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα.
Η έκδοση αποτελεί τα Πρακτικά Διεθνούς Ημερίδας που πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, σε συνεργασία με τη Σουηδική Πρεσβεία στην Ελλάδα, το Σουηδικό Ινστιτούτο Αθηνών και την Ελληνική Πρεσβεία στη Σουηδία. Τον τόμο προλογίζουν η Ομότιμη Καθηγήτρια του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών ΕΚΠΑ Άννα Ταμπάκη και η Διδάκτωρ του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών ΕΚΠΑ Μαρία Σεχοπούλου.
• tetragwno.gr «Ο Αύγουστος Στρίντμπεργκ και το σύγχρονο θέατρο, ένας συλλογικός τόμος από την Κάπα εκδοτική», 8.11.2020,
https://tetragwno.gr/vivlio/vivlia/o-aygoystos-strintmpergk-kai-to-sygchrono-theatro-enas-syllogikos-tomos-apo-tin-kapa-ekdotiki
• monopoli.gr «Ο Αύγουστος Στρίντμπεργκ και το σύγχρονο θέατρο, από την Κάπα Εκδοτική» 2.12.2020: https://www.monopoli.gr/2020/12/02/books/435200/o-aygoustos-strintmpergk-kai-to-sygxrono-theatro-apo-tin-kapa-ekdotiki/
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ:
• «Ο Στρίντμπεργκ και το σύγχρονο θέατρο», εφ. Τα Νέα, Βιβλιοδρόμιο, Σαββατοκύριακο 10-11 Ιανουαρίου 2021.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
• ΑΝΝΑ ΤΑΜΠΑΚΗ – ΑΛΕΞΙΑ ΑΛΤΟΥΒΑ: Προλογικό σημείωμα
• ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ: ΛΥΔΙΑ ΚΟΝΙΟΡΔΟΥ, ΕΛΕΝΗ ΚΑΡΑΜΑΛΕΓΚΟΥ, ΕΙΡΗΝΗ ΛΕΒΙΔΗ, ΑΝΝΑ ΤΑΜΠΑΚΗ
• Ο ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ
GEORGES BANU, Λευτέρης Βογιατζής: Μάστορας και καλλιτέχνης | Lefteris Voyatzis: Artisan et artiste / ΕΛΕΝΗ ΒΑΡΟΠΟΥΛΟΥ, Η ηθική της φόρμας. Σχετικά με τη σκηνοθετική εργασία του Λευτέρη Βογιατζή / ∆ΗΜΗΤΡΗΣ ∆ΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ, Ο Λευτέρης Βογιατζής αναγνώστης / ∆ΗΜΗΤΡΗΣ Ι. ΚΥΡΤΑΤΑΣ, Αναζητώντας τον Οιδίποδα
• Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
ΜΙΧΑΛΗΣ ΒΙΡΒΙΔΑΚΗΣ, «Το επί σκηνής επικινδύνως ζην». Ο Λευτέρης Βογιατζής
ως σκηνοθέτης και οι σταθεροί όροι μιας βιωματικής σκηνοθετικής διαδικασίας / ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΖΛΑΤΙΝΤΣΗΣ, Λευτέρης Βογιατζής – Η πρόβα μετά την πρόβα / ΜΙΧΑΕΛΑ ΑΝΤΩΝΙΟΥ, Σκηνοθετώντας ηθοποιούς: η μέθοδος (?) του Λευτέρη Βογιατζή / ∆ΗΜΗΤΡΗΣ ΗΜΕΛΛΟΣ, Ο παρτενέρ Λευτέρης Βογιατζής / ΕΥΑ ΜΑΝΙΔΑΚΗ, Χάσαμε το κλιμακόμετρο / ΝΙΚΑΙΤΗ ΚΟΝΤΟΥΡΗ, Μια συνεργασία-δοκιμασία
• ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ
ΑΛΕΚΟΣ ΛΕΒΙΔΗΣ, Οι μεταμορφώσεις της «Αντιγόνης» / ΙΩΑΝΝΑ ΡΕΜΕΔΙΑΚΗ, Η μετάφραση της «Αντιγόνης» στη νέα ΣΚΗΝΗ. Μια κοινή ματιά / ΜΥΡΤΩ ΡΗΓΟΥ, Αντιγόνες: Νόμος και Επιθυμία στις δύο παραστάσεις του Λευτέρη Βογιατζή / ΝΙΚΟΣ ΤΣΑΜΠΟΥΚΟΣ, Η σοφία του δις εξαμαρτείν: οι «Πέρσες» του Πάνου Μουλλά και του Λευτέρη Βογιατζή
• ΤΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΡΓΟ
ΕΛΕΝΗ ΧΑΒΙΑΡΑ-ΚΕΧΑΪΔΟΥ, Η διαλογική φαντασία του Λευτέρη Βογιατζή / ΓΙΩΡΓΟΣ Π. ΠΕΦΑΝΗΣ, «Του διπλώσανε τα φτερά, τα μαύρα τα υπέροχα φτερά...». Πτυχώσεις στο «Bella Venezia» του Γιώργου Διαλεγμένου και του Λευτέρη Βογιατζή / ∆ΗΜΗΤΡΑ ΚΟΝΔΥΛΑΚΗ, Η τέχνη να ανοίγεις το κείμενο – Η τέχνη να ανοίγεσαι στο κείμενο
• ΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΘΕΑΤΡΟ
ΕΙΡΗΝΗ Μ. ΜΟΥΝΤΡΑΚΗ, Η πρώτη παρουσίαση των «Αγροίκων» του Γκολντόνι στην Ελλάδα / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ, Τσέχοφ, Ντοστογιέφσκι, Γκριμπογιέντοφ: οι Ρώσοι κλασικοί στη νέα ΣΚΗΝΗ του Λευτέρη Βογιατζή / ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΛΤΣΟΣ, Από διόρθωση σε διόρθωση – Η συνάντηση του Λευτέρη Βογιατζή με τον Τόμας Μπέρνχαρντ / ΕΛΣΗ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΟΥ, Ετεροτοπίες ή Ου-τοπίες: Το αγγλικό ρεπερτόριο του Λευτέρη Βογιατζή / ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, Η συνάντηση του Λευτέρη Βογιατζή με τον κόσμο της Σάρα Κέιν
• Η ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΩΣ ΚΑΜΒΑΣ ΤΗΣ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑΣ
ΑΝΝΑ ΤΑΜΠΑΚΗ, Ο Λευτέρης Βογιατζής συν-δημιουργός της μετάφρασης / ΧΡΥΣΑ ΠΡΟΚΟΠΑΚΗ, Σκηνοθεσία και μετάφραση εν τω γίγνεσθαι / ΤΖΟΥΛΙΑ ΤΣΙΑΚΙΡΗ, Η σχέση-αρμονία μορφής και περιεχομένου στο έργο του Λευτέρη Βογιατζή
• Ο ΦΙΛΟΣ, Ο ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ
ΣΤΑΘΗΣ ΛΙΒΑΘΙΝΟΣ, Αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο / ΣΠΥΡΟΣ ΣΑΚΚΑΣ, Ο Λευτέρης κι εγώ / ΕΦΗ ΘΕΟΔΩΡΟΥ, Ο συνεργάτης, ο καλλιτέχνης, ο φίλος / ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΚΕΥΑΣ, Λευτέρης Βογιατζής: ο ηθοποιός (και ο σκηνοθέτης;) του κινηματογράφου / ΘΑΛΕΙΑ ΙΣΤΙΚΟΠΟΥΛΟΥ, Το μασάζ της ψυχής / ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗ, Τα πρώτα βήματα – Στο «Ανοιχτό Θέατρο» του Γιώργου Μιχαηλίδη / ΓΙΩΡΓΟΣ ∆ΟΥΛΟΣ,Το βίωμα ως μάθημα θεάτρου και ζωής: 36 ημέρες δίπλα στον Λευτέρη Βογιατζή
ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ
ΧΛΟΗ ΟΜΠΟΛΕΝΣΚΙ • ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΥ • ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΤΑΛΙΑΝΗΣ • ΝΙΚΟΣ ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ • ΣΤΕΦΑΝΙΑ ΓΟΥΛΙΩΤΗ • ΜΑΡΙΑ ΚΕΧΑΓΙΟΓΛΟΥ • ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΑΠΑΘΕΜΕΛΗ • ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Κατάλογος φωτογραφιών Κατάλογος ομιλητών / συγγραφέων
Φωτογραφία εξωφύλλου: Κώστας Ορδόλης
[Από το Προλογικό σημείωμα: Πέρα από τη διατήρηση της μνήμης –ένα διαρκές ζητούμενο για μια τέχνη που τη χαρακτηρίζει το εφήμερο–, η έκδοση του τόμου φιλοδοξεί κυρίως να αποτελέσει αφορμή για περαιτέρω επιστημονική ενασχόληση, εστιασμένη στο έργο του Λευτέρη Βογιατζή, προκειμένου να αναδειχθεί το μέγεθος της προσφοράς του στο ελληνικό θέατρο, εμπλουτίζοντας τη θεατρολογική έρευνα για την Ιστορία του νεοελληνικού θεάτρου, αλλά και να λειτουργήσει ως παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές καλλιτεχνών που θα θελήσουν να εμπνευστούν από το παράδειγμά του.]
• Συνέντευξη: «ΣΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ» Ένα βλέμμα - Β΄μέρος. Με τον Νίκο Ξυδάκη
https://www.youtube.com/watch?v=UR_NOA8axkA&feature=youtu.be&fbclid=IwAR3LVh4sGPslA3iDicikpJ2oZ1nB7NXq9a_jbJ9wclQ8E-kKlcdqXjfKSXk
• «Ενθύμιο Λευτέρη Βογιατζή», Δημήτρης Δουλγερίδης, «Αφιέρωμα. Αναφορά στον Λευτέρη Βογιατζή. Το αποτύπωμα ενός θεατράνθρωπου επιχειρεί να καταγράψει, εφτά χρόνια μετά τον θάνατό του, ένας αφιερωματικός τόμος με εισηγήσεις φίλων και συνεργατών του, από την Κάπα Εκδοτική», εφ. «Τα Νέα», φ. της 13ης-14ης Ιουνίου 2020, στ. Πρόσωπα, σσ. 2-3.
• «Last Page. Λευτέρης Βογιατζής», Έρη Βαρδάκη, «Ένας αφιερωματικός τόμος προσεγγίζει στιγμές της ζωής και της τέχνης του μεγάλου σκηνοθέτη και ηθοποιού που άλλαξε το νεοελληνικό θέατρο, θέτοντας τον πήχη ψηλότερα», «Το Βήμα», ΒΗΜΑgazino, 14 Ιουνίου 2020, σ. 34.
• Γεωργία Οικονόμου, «Ο σκηνοθέτης Λευτέρης Βογιατζής μέσα από τις εμπειρίες κορυφαίων καλλιτεχνών του θεάτρου», INFOWOMAN, 19.6.2020, infowoman,gr, https://www.infowoman.gr/o-skinothetis-o-ithopoios-lefteris-vogiatzis-mesa-apo-tis-empeiries-koryfaion-kallitechnon-tou-theatrou/?fbclid=IwAR01tM-1PpJo1wH9IQAe96vQi_JxwLKIqmpHb9--ESL-33AKNEPSbemKYgw
• Κυριακή Μπεϊόγλου, «Μιλώντας για τον Λευτέρη Βογιατζή», «Η Εφημερίδα των Συντακτών», 20-21 Ιουνίου 2020, στ. «νησίδες», σ. 13. - Γεωργία Οικονόμου, «Ο σκηνοθέτης Λευτέρης Βογιατζής μέσα από τις εμπειρίες κορυφαίων καλλιτεχνών του θεάτρου», INFOWOMAN, 19.6.2020, infowoman,gr, https://www.infowoman.gr/o-skinothetis-o-ithopoios-lefteris-vogiatzis-mesa-apo-tis-empeiries-koryfaion-kallitechnon-tou-theatrou/?fbclid=IwAR01tM-1PpJo1wH9IQAe96vQi_JxwLKIqmpHb9--ESL-33AKNEPSbemKYgw
• Κυριακή Μπεϊόγλου, «Μιλώντας για τον Λευτέρη Βογιατζή», Η Εφημερίδα των Συντακτών, 20-21 Ιουνίου 2020, στ. «νησίδες», σ. 13. . https://www.efsyn.gr/nisides/248654_milontas-gia-ton-leyteri-bogiatzi
• Συνέντευξη στην Ξένια Στούκα, «Λεύκωμα για τον Λευτέρη Βογιατζή. 400 σελίδες για το έργο ενός μεγάλου θεατράνθρωπου», Ελεύθερος Τύπος, στ. Τέχνες, φύλλο της 23ης Ιουνίου 2020, σ. 30.
• Συνέντευξη στο Α΄ πρόγραμμα της ΕΡΤ (91,6 ή 105, 8) την Κυριακή 14 Ιουνίου, στην πολιτιστική εκπομπή της Ιωάννας Ταραμπίκου
https://www.youtube.com/watch?v=U0EeJOUZg9E&list=LLon94J3nOqG4b4xJmwMHcCA&index=1
• Συνέντευξη στην Ειρήνη Δρίβα, «Το θέατρο της οδού Κυκλάδων και η ψυχή του, ο Λευτέρης Βογιατζής, αποτελούν μια ολότητα», ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ.gr, ΠΡΟΣΩΠΑ, 1 Ιουλίου 2020.
https://tetragwno.gr/themata/prosopa/anna-tampaki-to-theatro-tis-odoy-kykladon-kai-i-psychi-toy-o-leyteris-vogiatzis-apoteloyn-mia-olotita
• CULTURENOW / 13-07-2020 / 14:55
Η Άννα Ταμπάκη και η Αλεξία Αλτουβά μιλούν για τον Λευτέρη Βογιατζή. Με αφορμή το νέο βιβλίο που κυκλοφορεί από την Κάπα Εκδοτική για τον σκηνοθέτη και ηθοποιό Λευτέρη Βογιατζή, οι επιμελήτριες του τόμου Άννα Ταμπάκη και Αλεξία Αλτουβά βρέθηκαν μπροστά από τον φακό του CultureNow.
https://www.culturenow.gr/h-anna-tampaki-kai-i-alexia-altoyva-miloyn-gia-ton-leyteri-vogiatzi/
• Σπύρος Κακουριώτης, «Αναμέτρηση με ένα θρύλο», περιοδικό Ο αναγνώστης για
το βιβλίο και τις τέχνες, https://www.oanagnostis.gr/anametrisi-me-enan-thrylo-toy-spyroy-kakoyrioti/?fbclid=IwAR2sE40drl7likez2DyKgn8ZVyUP9GTftQNa9u7bcgBOCpoZyNjafTJ_AkA
• Αναφορά: Το Βήμα, Βιβλία, 19.7.2020, https://www.tovima.gr/printed_post/biblio-4-6/
• Νικόλας Ζώης, «Έψαχνε κάθε λέξη…», Η Καθημερινή, 28.7.2020,
https://www.kathimerini.gr/1089605/gallery/politismos/vivlio/eyaxne-ka8e-le3h?fbclid=IwAR2mg3nCK3q2C48f0l6rkpg-jhBbfECcyWGP0A4ROMoxaG4fTDxMN8LloEc
• Ήβη Βασιλείου, «Ο σκηνοθέτης, ο ηθοποιός Λευτέρης Βογιατζής: Η μνήμη ως τόπος συνάντησης», CueMagazine, 16 Σεπτεμβρίου 2020, https://www.cuemagazine.gr/2020/09/16/o-skinotheths-o-ithopoios-leyterhs-vogiatzis/?fbclid=IwAR3nhs1dTl3eoZBmYe0wyrrHf6WjMpc9tomWoUylICNX29s1RYZ4rsZqrIY
• Άννα Ταμπάκη, «Συνέντευξη στον Γρηγόρη Δανιήλ», Diastiho, 22 Σεπτεμβρίου 2020,
https://diastixo.gr/sinentefxeis/ellines/14917-anna-tampaki?utm_source=MailingList&utm_medium=email&utm_content=nasachatzi%40kapaekdotiki.gr&utm_campaign=Newsletter_23_8_2020_12_16
•Τηλεόραση της Βουλής, «Βιβλιοβούλιο» του Μανώλη Πιμπλή, 4 Οκτωβρίου 2020: Ο σκηνοθέτης, ο ηθοποιός Λευτέρης Βογιατζής. Μελέτες και μαρτυρίες για το έργο του. Επιμέλεια: Άννα Ταμπάκη, Αλεξία Αλτουβά, Κάπα Εκδοτική, Αθήνα, 2020. (10.30΄-17.01΄). Παρουσίαση από τη δημοσιογράφο Σταυρούλα Παπασπύρου.
https://www.facebook.com/kapaekdotiki/videos/1245845965782970/
• 30 Μαΐου 2022, «Ο σκηνοθέτης, ο ηθοποιός Λευτέρης Βογιατζής, Μελέτες και μαρτυρίες για το έργο του». Επιμέλεια Άννα Ταμπάκη – Αλεξία Αλτουβά, Κάπα Εκδοτική, Αθήνα, 2020. Παρουσίαση: Άννα Ταμπάκη, Ομότιμη Καθηγήτρια θεατρολογίας – ιστορίας του θεάτρου, ΤΘΣ, ΕΚΠΑ, Δημοτικό Θέατρο «Απόλλων», Πάτρα, 30 Μαΐου 2022
ΟΡΓΑΝΩΣΗ: ΠΟΛΥΕΔΡΟ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΕΧΝΕΣ: https://www.youtube.com/watch?v=vYKOiGM9GuE&t=172s
Βιβλιοκρισία: Μαρίζα Γαλάνη, «Διάστιχο», https://diastixo.gr/kritikes/meletesdokimia/11814-tampakh-diafwtismos?utm_source=MailingList&utm_medium=email&utm_content=marizagalanh%40gmail.com&utm_campaign=Newsletter_20_2_2019_16_10
20.4.2019. Συνέντευξη στον Αθήνα 98,4, στην εκπομπή «Αθήνα το φελέκι σου»:
http://athina984.gr/wp-site/2018/06/04/athina-to-feleki-soy/
(από το 36.45΄ ως το 54.30΄ περίπου).
Στέση Αθήνη, «Άννα Ταμπάκη, Ιστορία και θεωρία της μετάφρασης. 18ος αιώνας – Ο Διαφωτισμός ‘‘πράγμα περισπούδαστον και τώρα σ’ όλα τα βασίλεια’’, Αθήνα, «Καλλιγράφος», 2018, σελ. 160», Ελληνικά, τ. 68 (2018-2019), σσ. 192-198.
http://helios-eie.ekt.gr/EIE/handle/10442/8370
Βιβλιοκρισία: Βάλτερ Πούχνερ, Παράβασις 16/2 (2018), σσ. 320-323. (www.theatre.uoa.gr/ereyna/ekdoseis/parabasis /parabasis-online.html).
Α. Διαπολιτισμικές σχέσεις και μεταφορές • I. Η εθνική γραμματεία ανάμεσα στο οικείο και το ξένο • ΙΙ. Η μετάφραση στο επίκεντρο της διαπολιτισμικής μεσολάβησης • Β. Λογοτεχνικά και ιδεολογικά ρεύματα • Ι. Γραμματειακά είδη • ΙΙ. Ιδεολογικά ρεύματα • ΙΙΙ. Αναζητώντας την «εθνική ταυτότητα» • ΙV. Οι λόγιοι του 19ου αιώνα και η παραγωγή τους
Παρουσίαση/Compte-rendu: Grécité et altérité. Transferts culturels et «caractère national» au XIXe siècle
Anna Tabaki et Ourania Polycandrioti (éd.)
http://www.transfers.ens.fr/grecite-et-alteritetransferts-culturels-et-caractere-national-au-xixe-siecle
Βιβλιοκρισίες: Walter Puchner, Südost-Forschungen 76 (2017 [2018]), σσ. 491-493. • Βάλτερ Πούχνερ, Παράβασις 16/2 (2018), σσ. 309- 313. (www.theatre.uoa.gr/ereyna/ ekdoseis/parabasis /parabasis-online.html).
Β. Λογοτεχνικά και ιδεολογικά ρεύματα
[...] V. Χρήσεις και αναβιώσεις της αρχαιότητας VI. Ζητήματα κριτικής & πρόσληψης • VII. Ο περιοδικός • Γ. Ιστορία των ιδεών • Δ. Διαμόρφωση της ‘εθνικής δραματουργίας’: υπερβάσεις, συνέχειες και ρήξεις • I. Δραματουργικά είδη • II. Λυρικό θέατρο
Παρουσίαση/Compte-rendu: Grécité et altérité. Transferts culturels et «caractère national» au XIXe siècle
Anna Tabaki et Ourania Polycandrioti (éd.)
http://www.transfers.ens.fr/grecite-et-alteritetransferts-culturels-et-caractere-national-au-xixe-siecle
Βιβλιοκρισίες: Walter Puchner, Südost-Forschungen 76 (2017 [2018]), σσ. 491-493. • Βάλτερ Πούχνερ, Παράβασις 16/2 (2018), σσ. 309- 313. (www.theatre.uoa.gr/ereyna/ ekdoseis/parabasis /parabasis-online.html).
Βιβλιοκρισία: Βάλτερ Πούχνερ, Παράβασις 16/2 (2018), σσ. 309- 313. (www.theatre.uoa.gr/ereyna/ ekdoseis/parabasis /parabasis-online.html).
Ως εκ τούτου κάθε κεφάλαιο συγκροτείται από ένα αμιγώς ιστορικό και θεωρητικό πρώτο μέρος και από ένα καθαρά δραματολογικό δεύτερο μέρος.
Το ιστορικό μέρος παρουσιάζει αναλυτικά τις θεατρικές εξελίξεις αρχής γενομένης από την Αναγέννηση –θεμελιώδη σταθμό για την ανάδυση του θεατρικού χώρου των νεωτέρων χρόνων, των γραπτών θεατρικών κειμένων, της μορφής του θεατρικού συγγραφέα αλλά και της έννοιας του θεάτρου ως παράστασης και ως χώρου– και φτάνει ως και τον 18ο αιώνα, ολοκληρώνοντας τη θεωρητική σκιαγράφηση με το γερμανικό ρεύμα της Θύελλας και Ορμής, προάγγελο του ρομαντισμού. Παρουσιάζει τις κυρίαρχες ιδέες, τα βασικά ρεύματα, τους σημαντικότερους συγγραφείς και τα πιο σπουδαία έργα του ευρωπαϊκού θεάτρου, και διατρέχει τα θεατρικά δρώμενα στις πέντε χώρες (Ιταλία, Γαλλία, Αγγλία, Ισπανία και Γερμανία) που σηματοδότησαν την ανάδειξη του θεάτρου ως κυρίαρχου φαινομένου στην Ευρώπη από τον 15ο ως και τον 18ο αιώνα.
Στο δραματολογικό μέρος παρουσιάζονται σημαντικά θεατρικά έργα κάθε εξεταζόμενης περιόδου, γίνεται χαρακτηρισμός δραματικών προσώπων, ανάλυση της πλοκής ή/και των πράξεων, και σκιαγραφούνται τα ιστορικά και ιδεολογικά χαρακτηριστικά του έργου. Κάθε κεφάλαιο ολοκληρώνεται με χωρία από θεωρητικά και δραματολογικά κείμενα, που συμβάλλουν στην εμβάθυνση σημαντικών θεμάτων που έχουν παρουσιαστεί στο θεωρητικό και δραματολογικό μέρος, προσφέρονται για περαιτέρω μελέτη και καλούν τους φοιτητές να στοχαστούν γύρω από καίρια ζητήματα του ευρωπαϊκού θεάτρου και να δώσουν απαντήσεις σε ερωτήματα που στοχεύουν να φωτίσουν με διαφορετικό τρόπο συγγραφείς, έργα και ιδέες. Ενίοτε, το Παράρτημα των κεφαλαίων όπου βρίσκονται τα εν λόγω χωρία, παρουσιάζει ανέκδοτα θεωρητικά κείμενα, τα οποία έχουν μεταφράσει οι συγγραφείς του παρόντος συγγράμματος στην προσπάθειά τους να προσφέρουν νέο υλικό προς μελέτη και διδασκαλία. Καθένα από τα δέκα κεφάλαια αρχίζει με μια σύντομη σύνοψη της εξεταζόμενης ύλης και κλείνει με ασκήσεις εμβάθυνσης εν είδει ερωτημάτων, δραματολογικού χαρακτήρα ή/και με ασκήσεις ανακεφαλαίωσης εν είδει σύνοψης των βασικών θεωρητικών σταθμών της εξεταζόμενης ύλης.
Δεδομένου του τεράστιου πλούτου θεμάτων, ιδεών και έργων που χαρακτηρίζει τους τρεις σημαίνοντες για την ιστορία του θεάτρου αιώνες (16ος, 17ος, 18ος) –ιδιαίτερα καρποφόρους για την ανάδυση και εξέλιξη του θεατρικού φαινομένου–, το παρόν πολυσέλιδο σύγγραμμα, που εκτείνεται σε 403 σελίδες, παρέχει τη δυνατότητα στους φοιτητές να το χρησιμοποιήσουν είτε ως βασικό εγχειρίδιο μελέτης είτε να επιλέξουν μεμονωμένα θεατρολογικά θέματα και θεατρικά έργα και να εμβαθύνουν σε αυτά.
Στο σημείο αυτό, η συγγραφική ομάδα οφείλει να ευχαριστήσει την κριτική αναγνώστρια, Καθηγήτρια Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, κυρία Κική Λαλαγιάννη, που διάβασε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον το σύγγραμμα, έδωσε καίριες συμβουλές και σχολίασε με γνώση και ευστοχία το περιεχόμενό του, τον Επίκουρο Καθηγητή στο Τμήμα Φιλολογίας του Ε.Κ.Π.Α. κύριο Γιάννη Ξούρια για την αμέριστη υποστήριξή του σε σημαντικά ζητήματα τεχνικής υποστήριξης, και τη μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Ε.Κ.Π.Α. κυρία Νάντια Φελέκουρα για την επιμελητική της συμβολή.
Βιβλιοκρισία: Βάλτερ Πούχνερ, Παράβασις 16/2 (2018), σσ. 309- 313. (www.theatre.uoa.gr/ereyna/ ekdoseis/parabasis /parabasis-online.html).
Πρόλογος στη ρουμανική έκδοση
Ιδιαίτερα συγκινημένη γράφω τα ακόλουθα. Τα βιβλἰα είναι ατόφια κομμάτια της ζωής μας, των εμπειριών μας. Δεν είναι μόνον διανοητική διαδικασία και απόρροια έρευνας αλλά παράλληλα κι ενός πλέγματος ανθρωπίνων σχέσεων, εμπειριών και χωροχρονικών επιδράσεων.
Οι μελέτες που συνθέτουν τον παρόντα τόμο έχουν ως σημείο εκκίνησης τη δεκαετία του 1990 ως λίγο μετά το 2000.[1] Η ελληνική έκδοση είδε το φως της δημοσιότητας το 2004. Η πρόταση για να μεταφραστεί στα ρουμανικά δεν άργησε, ήρθε λίγα χρόνια αργότερα από τη γνωστή νεοελληνίστρια και αγαπημένη φίλη μου Όλγα Cicanci. Η κατάσταση της υγείας της δεν της επέτρεψε ωστόσο να πραγματοποιήσει τη ζωηρή επιθυμία της. Το εγχείρημα ανέλαβε μετά την αποδημία της, η φίλη των ελληνικών γραμμάτων και πρέσβειρά τους στη Ρουμανία Elena Lazăr, καταξιωμένη μεταφράστρια, στην οποία η ελληνική παιδεία οφείλει πολλά. Την ευχαριστώ από καρδιάς για τον μόχθο της και τον αριστοτεχνικό τρόπο με τον οποίο ξεπέρασε τους σκοπέλους που έθετε η μετάφραση, κυρίως στην απόδοση των συχνά δυσνόητων χωρίων που παρατίθενται αυτούσια από τις πηγές.
Αναφέρθηκα στην αρχή στο πλέγμα των ανθρώπινων σχέσεων που καθορίζουν ένα πνευματικό έργο, στην επαφή με τον ίδιο τον χώρο, αναζητώντας τα ίχνη της ιστορίας. Ένιες επιδράσεις είναι ορατές: καταρχήν η καταλυτική σημασία που άσκησε η μαθητεία μου κοντά στον Κ.Θ. Δημαρά και τους συνεργάτες του, στη Σορβόννη αλλά και μετέπειτα η πολύχρονη σταδιοδρομία μου στο πνευματικό του τέκνο, στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών. Στις δυο αυτές κυψέλες έρευνας, γόνιμων συζητήσεων και προβληματισμών, ήρθα σε επαφή με δυο κρίσιμους αιώνες, τον 18ο και τον 19ο αιώνα, και με τα μεγάλα ρεύματα που σφράγισαν τον χώρο της Νοτιο-ανατολικής Ευρώπης. Τότε, στο τέλος της δεκαετίας του ´70 άρχισα να κατανοώ το πολύπλοκο και σαγηνευτικό σχήμα αλληλεπιδράσεων, οσμώσεων και συμπτώσεων που σφραγίζει την συχνά παράλληλη ιστορία των ιδεών στις βαλκανικές μας παιδείες, ιδίως στην ελληνορουμανική.[2]
Στις δυο προαναφερθείσες κυψέλες έρευνας και παιδείας γνώρισα από κοντά τους σημαντικούς στοχαστές, στους οποίους αναφέρομαι στη βιβλιογραφία μου, τις τόσο αγαπημένες μου Cornelia Papacostea-Danielopolu και Όλγα Cicanci, τον προικισμένο ιστορικό των ιδεών Alexandru Duţu, και τόσους άλλους από τη γενιά τους και τη νεώτερη γενιά. Δεν θα ήθελα να επαναλάβω πράγματα που έχω γράψει κι αλλού: πόσο με επηρέασαν όλα αυτά στο να αγαπήσω τη Ρουμανία, όχι μόνον μέσα από τις συναρπαστικές επιτόπιες αρχειακές έρευνες και τα ευρήματα που είχα την τύχη να βρεθώ μπροστά τους, όχι μόνον μέσα από παλαιά έντυπα και χειρόγραφα, αλλά και μέσα από τις γέφυρες φιλίας, από τη φιλοξενία, την οικειότητα και την προσέγγιση της καθημερινής ζωής, του περιβάλλοντος χώρου, της τέχνης και της ομορφιάς του τοπίου.
Το βιβλίο αυτό έχει ήδη πίσω του μια δεκαετία ύπαρξης, είναι φυσικό λοιπόν να έχει προστεθεί εν τω μεταξύ σημαντική βιβλιογραφία, ενώ αρκετά από τα θέματα που θίγονται εδώ έχουν οδηγήσει σε εκτεταμένες μελέτες και εκδόσεις (το πιο προφανές παράδειγμα είναι η έκδοση των χειρογράφων κωδίκων της παλαιότερης μετάφρασης του «Δον Κιχώτη» στα νέα ελληνικά, που κυοφορήθηκε μέσα στο φαναριώτικο περιβάλλον). Έκρινα σκόπιμο να προβώ μόνον στις απαραίτητες για τον σημερινό αναγνώστη βελτιώσεις και προσθήκες.
Εύχομαι να αντλήσει το ειδικό (ενδεχομένως και ένα ευρύτερο) αναγνωστικό κοινό ενδιαφέροντα στοιχεία και κυρίως αφορμές στοχασμού. Προς αυτήν την κατεύθυνση προσκαλούν άλλωστε τα διάφορα τμήματα του βιβλίου, αφού δεν αποτελούν στην πλειοψηφία τους εξαντλητικά μελετήματα αλλά τεκμηριωμένα δοκίμια που παρέχουν ερείσματα για αναστοχασμό: ιδιοτυπία και πολυμορφία του νεοελληνικού Διαφωτισμού, διάκριση των φάσεων εξέλιξής του, σχέση του ρεύματος με την Αρχαιότητα και το Βυζάντιο, η θέση της κριτικής της θρησκείας. Ακολουθεί εκτενής αναφορά στη γενετική διάσταση του μεταφραστικού εγχειρήματος που λειτουργεί υβριδικά ως προς τη διαμόρφωση των νέων δομών του λόγου (χειρόγραφη και έντυπη μετάφραση), η παιδαγωγική διάσταση του διαφωτιστικού ρεύματος και η αναζήτηση των νέων ηθικών κανόνων. Ως απτό παράδειγμα της κοραϊκής «μετακένωσης» (transvasement) επιχειρείται η προσέγγιση του έργου δυο εμβληματικών μορφών, του Ρήγα Βελεστινλή και του Αδαμάντιου Κοραή. Το πόνημα κλείνει με το παράδειγμα σύνθετης πρόσληψης (πρώιμης δεξίωσης, ιδεολογικής απόρριψης και ύστερης αποδοχής) που αποτελεί ο Βολταίρος.
Γι αυτήν την ευκαιρία να δω τα γραπτά μου δημοσιευμένα, σε μια γλώσσα που μελέτησα και σε μια χώρα της οποίας αγάπησα την παιδεία και τους εκφραστές της, θα ευχαριστήσω για μιαν ακόμη φορά την εκδότρια και μεταφράστριά μου, τη σημαντική νεοελληνίστρια και προσφιλή μου φίλη Elena Lazăr. Νέα Μάκρη, 28 Αυγούστου 2014.
[1] Με εξαίρεση τη μελέτη μου για την «πρόσληψη του Bολτέρου από το νεοελληνικό Διαφωτισμό», E-Iστορικά, Oι πρωτοπόροι. Φρανσουά-Mαρί Aρουέ BOΛTEPOΣ, ο εμπνευστής μιας επανάστασης 1694-1778, Πέμπτη 26 Iανουαρίου 2006, σσ. 24-29.
[2] Βλ. το πρόσφατο μελέτημά μου «Regards croisés sur les transferts culturels gréco-roumains: le bilan d’un siècle (XXe siècle)», Cahiers Balkaniques, 42(2014), Grèce-Roumanie: héritages communs, regards croisés, σσ. 2-11. http://ceb.revues.org/4740
Εκτεταμένη αναφορά στο: Grete Tartler, «Rigas și iluminismul neoelen», România literară, numărul 25/9 iunie 2017, σ. 23.
Η μελέτη της Κορνηλίας Papacostea-Danielopolu εξιστορεί τη σύσταση και δράση των ελληνικών κοινοτήτων στη Ρουμανία και των κοινωνικών, εκπαιδευτικών και πολιτιστικών συσπειρώσεων των Ελλήνων από την εμφάνισή τους με θεσμοθετημένη μορφή, μετά τη σύσταση του «Οργανικού Κανονισμού» (1830) ως το τέλος του 19ου αιώνα. Όπως επισημαίνει στον Πρόλογό του ο Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης «η εξιστόρηση αυτή συντελείται κυρίως με τη σταχυολόγηση ενός πραγματικού πλούτου αποκαλυπτικών λεπτομερειών από τον ελληνικό τύπο της Ρουμανίας. Έτσι η αφήγηση αποκτά ζωντάνια και διατηρεί αδιάπτωτο το ενδιαφέρον της. Η ιστορία του συλλογικού βίου των Ελλήνων στη μητρόπολη και στα μεγάλα λιμάνια της Ρουμανίας απαρτίζεται κυρίως από την αφήγηση της δράσης τους στον τομέα της παιδείας: σχολεία, δάσκαλοι, εφημερίδες, εκδόσεις και βεβαίως η δράση των σημαντικότερων λογίων ζωντανεύει με την αφήγηση της Κορνηλίας Danielopolu και πλαισιώνει την καταγραφή της συνεχούς μέριμνας του ελληνισμού της Ρουμανίας για την Εκκλησία και το εθνικό δίκαιο». Ενώ πιο κάτω παρατηρεί εύστοχα ότι «η οικογένεια της συγγραφέως, οι Papacostea, ανήκαν στο ανθρώπινο δίκτυο της βλάχικης διασποράς που συνιστά στην ιστορική διαχρονία έναν από τους συνεκτικούς δεσμούς της ευρύτερης βαλκανικής κοινωνίας». Με αυτές τις εγγενείς προϋποθέσεις η συγγραφέας στάθηκε δυνατόν να προσλάβει, να κατανοήσει και να περιγράψει τις εκδηλώσεις του της κοινωνικής και πνευματικής δράσης του ελληνισμού στον ρουμανικό χώρο.
Για την πληρέστερη και αναθεωρημένη εμφάνιση του μελετήματος στην ελληνική του εκδοχή συνεργάστηκαν, με συντονίστρια την υπογράφουσα, αρκετοί ειδικοί μελετητές: η αναπλ. Καθηγήτρια Εύη Γεωργιτσογιάννη, οι ρουμάνοι ερευνητές Mihai Ţipău, Claudiu Turcitu και Ştefan Petrescu, ενώ τη σύνταξη και επιμέλεια του εκτενούς βιβλιογραφικού Επιμέτρου ανέλαβε η ερευνήτρια του ΙΝΕ/ΕΙΕ Σοφία Ματθαίου.
Το βιβλίο απαρτίζεται από Προλογικό σημείωμα που υπογράφει ο Διευθυντής του ΙΝΕ, καθηγητής Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης, από βιο-εργογραφική προσέγγιση της Κορνηλίας Papacostea-Danielopolu που υπογράφει η Άννα Ταμπάκη και ακολουθούν δυο μείζονα κεφάλαια. Το πρώτο με τίτλο «Η ελληνική κοινότητα του Βουκουρεστίου» περιέχει τις ακόλουθες υποενότητες: η κοινότητα, η Εκκλησία, η εταιρεία «Ευαγγελισμός», τα σχολεία, παιδεία και πολιτισμός, ο ελληνικός Τύπος, τα τυπογραφεία, οι μεταφράσεις. Το δεύτερο κεφάλαιο με τίτλο «Ελληνικές κοινότητες άλλων πόλεων» φέρει τις ακόλουθες υποδιαιρέσεις: συγκρότηση των ελληνικών κοινοτήτων, τόπος καταγωγής των Ελλήνων, οι σχέσεις με τον τόπο καταγωγής, επαγγέλματα των διανοουμένων, οι εκκλησίες, τα σχολεία, πολιτιστική ζωή, τα τυπογραφεία, ο τύπος, οι μεταφράσεις και προσωπικότητες της εποχής. Ακολουθούν τα Συμπεράσματα.
Το Βιβλιογραφικό Επίμετρο εμπλουτίζει με εντυπωσιακό τρόπο την αρχική καταγραφή της συγγραφέως. Παρουσιάζει 358 τίτλους για την περίοδο 1830 με 1900, στους οποίους συγκαταλέγονται και ορισμένοι αβιβλιογράφητοι, που έφερε στο φως η επιτόπια έρευνα των Mihai Ţipău και Ştefan Petrescu.""
Βιβλιοκρισία: Ρωξάνη Αργυροπούλου, στήλη Επίμονος Αναγνώστης, ένθετο «Βιβλία», εφ. Το Βήμα, Κυριακή 28 Αυγούστου 2011, 12[46]. • «Με το βλέμμα στα Βαλκάνια» του Νίκου Μαυρέλου: Cornelia Papacostea–Danielopolu, Οι ελληνικές κοινότητες στη Ρουμανία το 19ο αιώνα, μτφ. Ν. Διαμαντόπουλος, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών – Ε.Ι.Ε., σ. 223, Η Αυγή online, 12/8/2012 -http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=706605 • Walter Puchner, «C. Papacostea-Danielopolu, Οι ελληνικές κοινότητες στη Ρουµανία τον 19ο αιώνα», µτφρ. Ν. Διαµαντόπουλος, Αθήνα 2010. Südost-Forschungen 69/70 (2010/11 [2012]), σσ. 581-582."
Dans l’aire sud-est européenne, notamment celle des Principautés Roumaines et de Constantinople, berceau des Phanariores, s’est épanouie de bonne heure une curiosité à l’égard des courants de pensée et des genres littéraires occidentaux. En exploitant les témoignages offerts par les premiers Mavrocordatos dans leur correspondance ainsi que les titres retrouvés dans leur fameuse bibliothèque, l’on peut restituer leurs «lectures» ouvertes à maints domaines du savoir: philosophie, éthique, romans allégoriques, précieux, etc. Ils lisaient et traduisaient de l’italien et du français en abordant par leur intermédiaire l’anglais et l’espagnol, comme c’est le cas de Joseph Addison ou de Gracián y Morales et de Miguel de Cervantes.
Λέξεις - Κλειδιά: πρώιμος Διαφωτισμός, Φαναριώτες, Μαυροκορδάτοι, Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, Κωνσταντινούπολη, βιβλιοθήκη Νικόλαου και Κωνσταντίνου, πρώιμες χειρόγραφες μεταφράσεις, νεωτερικά ρεύματα
Δείτε τον συνδεσμο:
https://labstoria.ill.uoa.gr/el/dimosieyseis/
ÉMILIE DU CHÂTELET ENTRE LA RAISON ET LA RECHERCHE DU BONHEUR
Émilie du Châtelet (1706-1749) fut membre de l’Académie des sciences de l’Institut de Bologne (Accademia delle Scienze dell’Istituto di Bologna), l’une des premières Académies à accepter des femmes comme membres, fondée en 1711 par Luigi Ferdinando Marsili, en collaboration avec l’Université de Bologne.
Sa personnalité exubérante, son travail scientifique pionnier, de très nombreux témoignages mis en relief par l’étude de sa correspondance, sa relation tumultueuse avec Voltaire ainsi que ses rapports avec les savants de son temps, hommes et femmes, ont systématiquement préoccupé les chercheurs depuis sa mort, du 18e siècle à nos jours.
Contrairement à Voltaire, elle était adepte des idées de Leibniz et a contribué à la diffusion de son æuvre en France. Elle fut la première traductrice française des «Principia Mathematica» de Newton, traduction toujours en usage et valable, ainsi que l’auteure d’essais scientifiques, dont le plus important demeure son ouvrage «Institutions de physique», qu’elle a rédigé pour initier son fils, âgé alors de treize ans, aux nouvelles théories de la physique et qui est mentionné à plusieurs reprises par Eugenios Voulgaris dans sa synthèse «Ceux qui plaisent aux philosophes» (Τα αρέσκοντα τοις φιλοσόφοις, 1805).
Venant maintenant à son fameux «Discours sur le bonheur», qui demeura inédit du vivant de la marquise, il s’agit d’un texte qui, après sa mort prématurée, semble avoir circulé sous forme manuscrite. Sa première édition a été faite en 1779, incluse dans un «Recueil philosophique et littéraire». Robert Mauzi dans son étude fondamentale sur l’idée du bonheur dans la littérature et la pensée française au XVIIIe siècle (Παρίσι, Armand Colin, 1960) l’a intégré dans les essais philosophiques des Lumières, tout en le distinguant par son style et certaines de ses composantes toutes particulières à travers un grand nombre d’essais traitant du bonheur. Mauzi a compris l’édition critique du «Traité», comme Épimètre de sa thèse. De nos jours, surtout après 2006, Émilie du Châtelet constitua un vaste champ d’études et de recherches –des expositions ont été organisées, des conférences ont été consacrées à sa personnalité et à son travail scientifique, elle a inspiré des séries télévisées et des films, ainsi qu’un opéra.
Peut-être faut-il repositionner le genre même auquel appartient le «Discours (ou Réflexions) sur le bonheur» qui acrobate entre l’essai philosophique et le discours personnel, confessionnel et autobiographique.
Notre approche est divisée en trois parties: dans la première intitulée «Les caractéristiques du siècle», nous faisons le parcours des idées philosophiques de la première moitié du 18e siècle, en mettant l’accent sur la transition de l’éthique chrétienne vers l’empirisme et la prédominance des sens et des plaisirs. La seconde partie appelée «Une âme tendre et sensible et un tempérament sensuel» essaie d’esquisser le portrait psychologique, souvent contradictoire, de cette grande intellectuelle qui est en même temps une âme passionnée, profondément déçue au moment de l’écriture du «Discours», ayant été rédigé juste à la suite du traumatisme de sa séparation avec Voltaire. La troisième partie «Les résonances philosophiques du siècle au Discours sur le bonheur» examine les influences multiples de la philosophie des Lumières dans le Discours. Quoiqu’il fût écrit d’une manière spontanée, d’un esprit et d’un style quelques fois désinvoltes et contradictoires, il prouve sa connaissance solide des théories philosophiques de la première moitié du 18e siècle, et celles du 17e, de concert avec sa bonne connaissance de la littérature classique.
Στα αριστερά προσωπογραφία της μαρκησίας, στα δεξιά φωτογραφία της Λουκίας Δρούλια. Δυο λόγιες κυρίες του Διαφωτισμού που τίμησαν το φύλο τους, η καθεμιά στη δική της εποχή και με τον δικό της τρόπο.
Δημοσίευση: Επίσημοι Λόγοι. Πρυτανεία Μελετίου-Αθανασίου Κ. Δημοπούλου 2015-2019, τ. 37ος, Ακαδημαϊκό έτος 2018-2019, Μέρος Β΄, ΕΚΠΑ, Αθήνα 2020, 249-255.
Με αυτόν τον συλλογικό τόμο το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ στοχεύει στην ανανέωση του επιστημονικού ενδιαφέροντος για την πολύπλευρη πνευματική προσφορά του Άγγελου Τερζάκη
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
• Προλογικό σημείωμα
ΧΡΥΣΌΘΕΜΙΣ ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΎΛΟΥ-ΒΑΣΙΛΆΚΟΥ
• Χαιρετισμοί
1.1. ΕΛΈΝΗ ΚΑΡΑΜΑΛΈΓΚΟΥ
1.2. ΣΊΣΣΥ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΊΟΥ
1.3. ΣΤΆΘΗΣ ΛΙΒΑΘΙΝΌΣ
• 2. Χάδι στερνό
2.1. ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΤΕΡΖΆΚΗΣ, Ο πατέρας μου
2.2. ΚΏΣΤΑΣ ΚΑΣΤΑΝΆΣ, Άγγελος Τερζάκης, ο δάσκαλός μου
2.3. ΚΏΣΤΑΣ ΓΕΩΡΓΟΥΣΌΠΟΥΛΟΣ, Ο κριτικός Άγγελος Τερζάκης
• 3. Θέατρο και προεκτάσεις
3.1. ΆΝΝΑ ΤΑΜΠΆΚΗ, Άγγελος Τερζάκης. Διάλογος με την ιστορία. Ένα σχεδίασμα
3.2. ΠΑΝΑΓΙΏΤΗΣ ΜΙΧΑΛΌΠΟΥΛΟΣ, Ο Άγγελος Τερζάκης και η ad hoc εμφάνιση της θέσης του Καλλιτεχνικού Διευθυντή
στο Εθνικό Θέατρο
3.3. ΒΑΡΒΆΡΑ ΓΕΩΡΓΟΠΟΎΛΟΥ, Θεωρία δράματος και μοντέλα εφαρμογής τη μεσοπολεμική περίοδο: Η περίπτωση του Άγγελου Τερζάκη
3.4. ΜΆΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΊΔΗΣ, Άγγελος Τερζάκης, ο από σκηνής διανοούμενος
• 4. Μυθιστόρημα και προεκτάσεις
4.1. ΠΟΛΥΞΈΝΗ ΜΠΊΣΤΑ, Η παιδική ηλικία, φωτεινή χαραμάδα στο μυθιστόρημα του Άγγελου Τερζάκη;
4.2. ΘΕΟΔΟΎΛΗ (ΛΊΛΥ) ΑΛΕΞΙΆΔΟΥ, Άγγελου Τερζάκη, Δίχως Θεό: Τα άπειρα ενδεχόμενα της αλήθειας και του εαυτού
4.3. ΘΑΝΆΣΗΣ ΑΓΆΘΟΣ, Η παρουσία του έργου του Άγγελου Τερζάκη στην ελληνική τηλεόραση
4.4. ΚΑΤΕΡΊΝΑ ΜΟΥΣΤΑΚΆΤΟΥ Άγγελος Τερζάκης (1907-1979) – Γιώργος Θεοτοκάς (1905-1966): Δύο συγγραφείς-διανοούμενοι. Μυστική ζωή και Το δαιμόνιο
• 5. Αρχείο και έρευνα
5.1. ΝΑΤΑΛΊΑ ΒΟΓΚΕΪΚΩΦ-BROGAN – ΛΉΔΑ ΚΩΣΤΆΚΗ, Το προσωπικό αρχείο του Άγγελου Τερζάκη στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα
5.2. ΚΥΡΙΑΚ΄Η ΠΕΤΡΆΚΟΥ, Δείγμα από σπάνιο είδος: Νύχτα στη Μεσόγειο, μια βυζαντινή κωμωδία
5.3. ΗΡΑΚΛΉΣ ΧΑΤΖΗΙΩΑΝΝΊΔΗΣ, Οι κληρονόμοι του μεγαλείου, ένα αθησαύριστο θεατρικό έργο του Άγγελου Τερζάκη
5.4. ΕΛΈΝΗ ΠΕΤΡΊΤΣΗ, Ο Άγγελος Τερζάκης και οι πνευματικές επαφές του με την Αγγλία
• 6. Θεατρική πράξη
6.1. ΊΛΙΑ ΛΑΚΊΔΟΥ, Η σκηνογραφία στο έργο του Άγγελου Τερζάκη: Η ανάγκη και το πρόβλημα της μεγάλης παραγωγής
6.2. ΜΑΡΊΑ ΣΕΧΟΠΟΎΛΟΥ, Ο Πρόγονος επί σκηνής
6.3. ΡΟΥΜΠΊΝΗ ΜΟΣΧΟΧΩΡΊΤΗ, Γαμήλιο εμβατήριο και Άγγελος Τερζάκης στο θεατρικό γίγνεσθαι του σήμερα
6.4. ΜΙΧΑΈΛΑ ΑΝΤΩΝΊΟΥ, Το Γαμήλιο εμβατήριο, μια σύγχρονη ανάγνωση στο Σύγχρονο Θέατρο
Παρουσίαση: Έρη Σταυροπούλου, «Επιστρέφοντας σε σταθερές αξίες
Για το βιβλίο «Άγγελος Τερζάκης, Αγωνιών και Άγρυπνος. Πρακτικά Επιστημονικής Ημερίδας», https://m.naftemporiki.gr/story/1843109?fbclid=IwAR0OWUxCAX-Ob0-iqKj8hgEtPP57A_T7ne3ydnPMCImF7yNSPN35Pp9UW8I
« Pour la dernière fois, j’ai parlé avec Hélène le 21 mai 2017, le jour de sa fête (elle a quitté ce monde le 13 du mois suivant). Je dois le confesser maintenant : je supportais mal sa détérioration physique et sa profonde mélancolie. Nous savions toutes deux que la fin était proche. Que dire ! Comment soulager sa tristesse, le fait qu’elle se sentait de plus en plus affaiblie ! Qu’elle me pardonne mon manque de courage ! Néanmoins, c’était un bonheur qu’elle nous reconnaissait jusqu’à la fin de ses jours. Mais comment accepter le dépérissement progressif d’un esprit si brillant comme celui d’Hélène, la faiblesse de la mémoire, le détachement progressif de la vie ? Quelques mois auparavant, elle s’accrochait à nous, elle nous posait des questions sur notre travail et sur l’actualité, les deux pôles d’attraction, les deux noyaux de sa vie entière : d’une part la recherche historique et d’autre part la politique. Elle montrait un intérêt un petit peu angoissé, car c’était une manière de rattraper son ancien rythme de vie. Désormais et à jamais ébranlée, puis, lasse, elle s’abandonnait. Nous, nous devions reprendre, répéter, et à maintes reprises.
Lorsqu’une personne vénérée est encore en vie, même affaiblie, malade, on garde au fond de soi l’illusion que soudainement tout sera comme avant. On est cependant lucide, mais on repousse instinctivement la vérité. Lorsqu’elle passe au-delà, on prend conscience peu à peu du définitif, du fait bien étrange qu’on ne la verra plus, qu’on n’entendra plus sa voix, et qu’il y a encore tant de choses à dire……».
Article disponible en ligne à l'adresse: https://www.cairn.info/revue-etudes-balkaniques-cahiers-pierre- belon-2021-HS1-page-33.htm
Το 1826, εκδίδεται ανωνύμως στο Ναύπλιο («Εν Ναυπλίω, Εν τη τυπογραφία της Διοικήσεως»), το τρίπρακτο δράμα της Ευανθίας Καΐρη (1799–μετά το 1866), Νικήρατος, εμπνευσμένο από την άλωση του Μεσολογγίου.
Έργο γραμμένο «εν θερμώ», τρεις μήνες μετά την ηρωική Έξοδο, το πιο πιθανό στην Ερμούπολη της Σύρου, όπου βρισκόταν τότε η Ευανθία, αποτελεί δραματουργικά ένα ενδιαφέρον εγχείρημα το οποίο συνενώνει τη στέρεη διαφωτιστική ιδεολογία της συγγραφέως και την άρτια κλασικιστική της παιδεία, στις οποίες ήταν γαλουχημένη από τα τρυφερά νεανικά της χρόνια, με κυρίαρχο το όραμα της ελευθερίας, με στοιχεία του «πατριωτικού» δράματος, ένιων ρομαντικών μοτίβων, στα οποία θα προσέθετα και ψήγματα ενός επαναστατικού ρομαντισμού. Το «δράμα» διαπνέεται άλλωστε από έναν συνεκτικό και μαχητικό πολιτικό λόγο, ιδίως στη συνομιλία του Νικήρατου με τον ξένο, Γάλλο από τα συμφραζόμενα, απεσταλμένο του Ιμπραήμ, ευδιάκριτο επίσης στην ανοικτή επιστολή-έκκληση, την οποία απηύθυνε προς τις γυναίκες της Ευρώπης για να προσφέρουν χείρα βοήθειας στην Ελλάδα. Πρόκειται για την Επιστολή Ελληνίδων τινών προς τας Φιλελληνίδας, που δημοσιεύθηκε το 1825 ανωνύμως. [...]
Στην περίπτωση της Ευανθίας Καΐρη έχουμε πλείστες συγκλίνουσες, ευνοϊκές προϋποθέσεις: την άρτια κλασική παιδεία, την καθοδήγηση του Αδαμάντιου Κοραή που έστελνε, μαζί με άφθονες συμβουλές, βιβλία στα σχολεία της Μικράς Ασίας, σε αυτά των Κυδωνιών και της Σμύρνης· ανάμεσά τους συγκαταλέγονταν θεωρητικά συγγράμματα αισθητικής και κλασικοί θεατρικοί συγγραφείς. Διέθετε επίσης την απαραίτητη γλωσσομάθεια και βεβαίως την εμπειρία των θεατρικών παραστάσεων στο σχολικό περιβάλλον των Κυδωνιών, για να θεωρήσουμε ότι κατείχε τα απαραίτητα εφόδια, τα θεωρητικά εργαλεία αλλά και την σκηνική εμπειρία προκειμένου να οδηγηθεί στη δραματουργική σύνθεση. Είναι άξιο επισήμανσης ότι η διοργάνωση σχολικών θεατρικών παραστάσεων βρισκόταν πάντα στο επίκεντρο της παιδαγωγικής της δραστηριότητας. [...]
Επιλέγει τον τύπο του τρίπρακτου δράματος, σε πεζό λόγο. Η πρώτη πράξη περιέχει εννέα σκηνές· κλείνει με το χορικό της δέησης των Γυναικών και των παιδίων, με επικεφαλής την Κλεονίκη, η δεύτερη περιέχει εννέα σκηνές και η τρίτη περιέχει επτά, σαφώς όμως μικρότερης έκτασης.
Η γλώσσα είναι αρκετά απλή και κατανοητή και έχει αμεσότητα, είναι σε θέση να μιλήσει στις καρδιές των ανθρώπων και να τις συνταράξει. Το έργο χαρακτηρίζεται άλλωστε από συγκινησιακή φόρτιση και, όπως σωστά επισημαίνει ο Βάλτερ Πούχνερ, από έντονο συναισθηματισμό.
Εφαρμόζει αρχές της κλασικιστικής δραματουργίας αναφορικά ιδίως με την τήρηση των ενοτήτων. Τα πρόσωπα της δράσης είναι ελάχιστα και εμφανίζονται δυο με τρία ομιλούντα πρόσωπα επί σκηνής. Γίνεται επίσης ευρεία χρήση μονολόγων. Το δράμα μάς μεταφέρει, in media res, στην τελική έκβαση του Αγώνα και στη νύχτα της Εξόδου. Το χρονικό διάνυσμα μέσα στο οποίο εκτυλίσσεται το δράμα είναι μόλις μερικές ώρες. Στην Α΄ πράξη δεν αναφέρεται ακριβής χρονική ένδειξη, ωστόσο, ο Νικήρατος μονολογεί, «η ημέρα έκλινε», άρα έχει φθάσει το απόγευμα. Η Β΄ πράξη φέρει την ένδειξη «αρχή της νυκτός» και η Γ΄ πράξη τη διευκρίνιση «νυξ». [...]
Η σκηνή είναι εις Μεσολόγγι. Το θέατρον παρασταίνει μέρος αυτής της πόλεως, όπου φαίνονται οι τάφοι του Μάρκου, του Κυριακούλη… και Ναός.»
Αυτή η περιγραφή του σκηνικού χώρου παραπέμπει κατά τη γνώμη μου σε ρομαντικά μοτίβα που υποδηλώνονται με τους τάφους των ηρώων αλλά και με τον Ναό. Το έργο διαπνέεται άλλωστε από έντονη θρησκευτικότητα, εμφανή ιδίως στο χορικό της δέησης των γυναικών, με κορυφαία την Κλεονίκη, και την παρουσία των παιδιών.
Βλ. και Filoxeniart.com
Μετά την Επανάσταση, ο Ιωάννης Ζαμπέλιος μετατοπίζει το δραματουργικό του ενδιαφέρον και εστιάζει τις πηγές έμπνευσής του, επικαλούμενος τον Αισχύλο, στους πρωταγωνιστές του Αγώνα. Εκκινώντας από τον πρωτεργάτη Ρήγα Βελεστινλή (Ρήγας Θεσσαλός), πραγματεύεται στις ιστορικές του τραγωδίες που βαθμιαία διολισθαίνουν αισθητικά και μορφολογικά προς το ρομαντικό δράμα μεγάλες μορφές αγωνιστών (Μάρκος Βόσσαρις [Μπότσαρης], [Αθανάσιος] Διάκος, Γεώργιος Καραϊσκάκης, Οδυσσεύς Ανδρούτσος), πολιτικές μορφές, όπως ο Ιωάννης Καποδίστριας, αλλά και τα αφανή πρόσωπα της ιστορίας, όπως έχουμε στην περίπτωση του έργου Χριστίνα Αναγνωστοπούλου, το οποίο εμπνέεται από τα «Χρονικά του Αγώνα».
https://www.youtube.com/watch?v=SwSQeeaOK1o&t=11506s
Article disponible en ligne à l'adresse :
https://www.cairn.info/revue-etudes-balkaniques-cahiers-pierre-belon-2019-1-page-299.htm
Distribution électronique Cairn.info pour Association Pierre Belon. © Association Pierre Belon. Tous droits réservés pour tous pays.
RÉSUMÉ
À l’épicentre de cette présentation sera mise la contribution décisive de quelques hommes et femmes de théâtre, dramaturges, metteurs en scène et traducteurs grecs, très familiarisés avec la culture française, comme Dimitris Mavrikios, Stratis Paschalis, Chryssa Prokopaki, Zoé Samara, Andréas Staïkos, à la réhabilitation du répertoire classique français du xviie et du xviiie siècles, notamment Corneille, Racine, Molière et Marivaux. Leur activité notoire a débouché sur des traductions et des représenta tions remarquables. Après avoir parcouru les tentatives touchant Marivaux (Le Jeu de l’amour et du hasard, L’Île des esclaves, Le Triomphe de l’amour), Corneille (L’Illusion comique) et Racine (Andromaque, Phèdre, Bérénice), le focus sera déplacé sur l’exemple également emblématique offert par les traductions de trois comédies de Molière par C. Prokopaki (Le Misanthrope, L’École des femmes, Amphitryon), qui ont marqué l’inauguration d’une ère nouvelle sur le plan esthétique et stylistique avec la réintroduc tion du vers rimé. Mon analyse insistera sur les traductions de tragédies raciniennes, entreprises à tour de rôle par Stratis Paschalis (Andromaque, Phèdre, Bérénice) et par Dimitris Mavrikios (Andromaque). Appréciant dans l’œuvre de ce grand classique qui, jusqu’à une période récente, était presque totalement oublié en Grèce, ses qualités de style exceptionnelles et sa profondeur poétique fondée sur la sobriété du lexique, ils ont élaboré des traductions de grande qualité, tant en vers libre qu’en vers rimé.
MOTS CLÉS : Traduction, vers libre, vers rimé, vers alexandrin, vers iambique de 15 syllabes, répertoire classique français, marivaudage, Marivaux, Corneille, Racine, Molière.
SUMMARY
The dialogue of Greek culture with the French classical repertoire at the turn of the 21th century : the role of translation
At the epicentre of this presentation will be the decisive contribution of some men and women of the theater, playwrights, directors and Greek translators, very familiar with French culture, such as Dimitris Mavrikios, Stratis Paschalis, Chryssa Prokopaki, Zoé Samara, Andréas Staïkos, to the rehabilitation of the French classical repertoire of the 17th and 18th centuries, in particular Corneille, Racine, Molière and Marivaux. Their notorious activity has resulted in remarkable translations and performances. After re viewing the attempts at Marivaux (Le Jeu de l’amour et du hasard, L’Île des esclaves, Le Triomphe de l’amour), Corneille (L’Illusion comique) and Racine (Andromaque, Phèdre, Bérénice), the focus will be shifted to the equally emblematic example offered by the translations of three Molière’s comedies by C. Prokopaki (Le Misanthrope, L’École des femmes, Amphitryon), which marked the inauguration of a new era on the aesthetic level and stylistic with the reintroduction of metrical verse. I will insist on the translations of Racine’s tragedies, undertaken in turn by Stratis Paschalis (Andromaque, Phèdre, Béré- nice) and by Dimitris Mavrikios (Andromaque). Appreciating in the work of this great classic which, until recently, was almost completely forgotten in Greece, its exceptional qualities of style and its poetic depth based on the sobriety of the language, they have produced translations of great quality, both in free verse and in rhymed or metrical verse.
KEY WORDS: Translation, free verse, rhymed or metrical verse, French alexandrine verse, iambic verse of 15 syllables, French classical repertoire, marivaudage, Marivaux, Corneille, Racine, Molière.
Η ελληνική θεατρολογία δεν μπορεί πλέον να λησμονεί την ισχυρή φιλοσοφική παράδοση που στρέφεται, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, προς το θέατρο από τα χρόνια του Διαφωτισμού και εντεύθεν, ούτε να παραβλέπει τις εξίσου ισχυρές τάσεις της σύγχρονης βιβλιογραφίας και της αντίστοιχης έρευνας κατά τις οποίες το θέατρο και η φιλοσοφία ενεργοποιούνται όλο και πιο συχνά σε ένα πεδίο αλληλουχίας και διάδρασης.
Είναι πλέον καιρός αφ' ενός να μελετήσει σε βάθος και να αφομοιώσει τις μεγάλες συμβολές των σύγχρονων φιλοσοφικών "σχολών" (λ.χ. του μεταδομισμού και της φαινομενολογίας) ή των "ανεξάρτητων" φιλοσόφων στον θεατροφιλοσοφικό στοχασμό και αφ' ετέρου να συμπορευτεί με τα σύγχρονα ερευνητικά δίκτυα που ειδικεύονται στη διερεύνηση των σχέσεων της φιλοσοφίας με το θέατρο και την performance.
Η Φιλοσοφία επί σκηνής είναι ένα συλλογικό έργο που παρουσιάζει με πολυφωνικό τρόπο ένα τμήμα του έμψυχου δυναμικού που μπορεί να κινητοποιηθεί, τη δεξαμενή ιδεών που μπορεί να συγκροτηθεί και τις ερευνητικές δυνατότητες και προοπτικές που μπορούν να διανοιχθούν για το δυναμικό, όσο και γοητευτικό πεδίο της θεατροφιλοσοφίας. Για τον λόγο αυτόν συγκεντρώνει και συστεγάζει τριάντα μία μελέτες ερευνητών και πανεπιστημιακών καθηγητών, οι οποίοι προέρχονται από εννέα Πανεπιστήμια της Ελλάδας και τρία του εξωτερικού.
Το αρχικό ερώτημα ήταν απλό στη διατύπωσή του, αλλά αρκετά σύνθετο ώστε να απαντηθεί με ενιαίο τρόπο: δοθέντος ότι στην Ελλάδα υπάρχουν θεατρολόγοι που ενδιαφέρονται για τη φιλοσοφία και φιλόσοφοι που μελετούν (ή και εργάζονται ως συγγραφείς, σκηνοθέτες, μεταφραστές και ηθοποιοί για) το θέατρο, πώς είναι δυνατόν να συναντηθούν οι στοχεύσεις τους και κυρίως πώς οι εργασίες τους μπορούν να παρουσιάσουν συνάφειες και αμοιβαιότητες, συνυφάνσεις και αλληλουχίες; Η Φιλοσοφία επί σκηνής φιλοδοξεί να προσφέρει ορισμένες μόνο δυνητικές απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά, απαντήσεις που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως αφετηρίες για μια συστηματική έρευνα του πεδίου. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Η σκηνή μπορεί όντως να γίνει ο κοινός και κεντρικός τοπολογικός όρος τόσο της φιλοσοφίας, όσο και του θεάτρου, ένα ενδιάμεσο δυναμικό πεδίο της εφαρμοσμένης φιλοσοφίας και του στοχαστικού θεάτρου (λες και υπάρχει γνήσιο θέατρο που δεν στοχάζεται).
Η ελληνική θεατρολογία δεν μπορεί πλέον να λησμονεί την ισχυρή φιλοσοφική παράδοση που στρέφεται, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, προς το θέατρο από τα χρόνια του Διαφωτισμού και εντεύθεν, ούτε να παραβλέπει τις εξίσου ισχυρές τάσεις της σύγχρονης βιβλιογραφίας και της αντίστοιχης έρευνας κατά τις οποίες το θέατρο και η φιλοσοφία ενεργοποιούνται όλο και πιο συχνά σε ένα πεδίο αλληλουχίας και διάδρασης.
Είναι πλέον καιρός αφ' ενός να μελετήσει σε βάθος και να αφομοιώσει τις μεγάλες συμβολές των σύγχρονων φιλοσοφικών "σχολών" (λ.χ. του μεταδομισμού και της φαινομενολογίας) ή των "ανεξάρτητων" φιλοσόφων στον θεατροφιλοσοφικό στοχασμό και αφ' ετέρου να συμπορευτεί με τα σύγχρονα ερευνητικά δίκτυα που ειδικεύονται στη διερεύνηση των σχέσεων της φιλοσοφίας με το θέατρο και την performance.
Η Φιλοσοφία επί σκηνής είναι ένα συλλογικό έργο που παρουσιάζει με πολυφωνικό τρόπο ένα τμήμα του έμψυχου δυναμικού που μπορεί να κινητοποιηθεί, τη δεξαμενή ιδεών που μπορεί να συγκροτηθεί και τις ερευνητικές δυνατότητες και προοπτικές που μπορούν να διανοιχθούν για το δυναμικό, όσο και γοητευτικό πεδίο της θεατροφιλοσοφίας. Για τον λόγο αυτόν συγκεντρώνει και συστεγάζει τριάντα μία μελέτες ερευνητών και πανεπιστημιακών καθηγητών, οι οποίοι προέρχονται από εννέα Πανεπιστήμια της Ελλάδας και τρία του εξωτερικού.
Το αρχικό ερώτημα ήταν απλό στη διατύπωσή του, αλλά αρκετά σύνθετο ώστε να απαντηθεί με ενιαίο τρόπο: δοθέντος ότι στην Ελλάδα υπάρχουν θεατρολόγοι που ενδιαφέρονται για τη φιλοσοφία και φιλόσοφοι που μελετούν (ή και εργάζονται ως συγγραφείς, σκηνοθέτες, μεταφραστές και ηθοποιοί για) το θέατρο, πώς είναι δυνατόν να συναντηθούν οι στοχεύσεις τους και κυρίως πώς οι εργασίες τους μπορούν να παρουσιάσουν συνάφειες και αμοιβαιότητες, συνυφάνσεις και αλληλουχίες; Η Φιλοσοφία επί σκηνής φιλοδοξεί να προσφέρει ορισμένες μόνο δυνητικές απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά, απαντήσεις που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως αφετηρίες για μια συστηματική έρευνα του πεδίου. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
Εισαγωγή: Γιώργος Π. Πεφάνης
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΘΕΑΤΡΟ. ΓΕΝΙΚΕΣ ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ
Θεοδόσης Ν. Πελεγρίνης: Φιλοσοφία και θέατρο
Έλση Σακελλαρίδου: Θέατρο και φαινομενολογία σε κατάσταση διάδρασης
Βάλτερ Πούχνερ: Στοιχεία φιλοσοφικής κριτικής στη σημειωτική και φαινομενολογία του θεάτρου
ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ
Καίτη Διαμαντάκου-Αγάθου: Προ-πλατωνικές και μετα-ευριπίδειες συνηχήσεις: το άντρο της Ελένης και το σπήλαιο της Πολιτείας
Γεράσιμος Κακολύρης: Απορίες της φιλοξενίας στον Οιδίποδα επί Κολωνώ του Σοφοκλή και στην Άλκηστη του Ευριπίδη
Μυρτώ Ρήγου: The Mouse-Trap / Η ποντικοπαγίδα
Ευτύχης Πυροβολάκης: Το αδύνατο συμβάν της θεατρικής πράξης: ο Derrida, ο Artaud και ορισμένες θεωρίες της performance
Ευάγγελος Δ. Πρωτοπαπαδάκης - Νικόλαος Ερηνάκης: Ο Εχθρός του Λαού ως πραγματεία περιβαλλοντικής ηθικής
Θόδωρος Γραμματάς: "Tractatus Theatro-Philosophicus". Η υποκειμενικότητα της αντικειμενικής λογικής στο Θέατρο του Παραλόγου
Θωμάς Συμεωνίδης: Ηθικά, πολιτικά και αισθητικά ζητήματα στο θέατρο του Samuel Beckett μέσα από τις προσεγγίσεις του Theodor Adorno
Ιορδάνης Κουμασίδης: Φιλοσοφικός Thomas Bernhard: η συνειδητή παρώδηση της ανθρώπινης φύσης
Γιώργος Βέλτσος: Από διόρθωση σε διόρθωση. Η συνάντηση του Λευτέρη Βογιατζή με τον Thomas Bernhard
Θεοδούλη Αλεξιάδου: Θνητότητα και αποπραγματοποίηση στον Τόκο του Δημήτρη Δημητριάδη
Αύρα Σιδηροπούλου: Η υπερβατική και ετεροτοπική σκηνογραφία στη σύγχρονη ευρωπαϊκή σκηνοθεσία: Ινο van Hove, Romeo Castellucci, Thomas Ostermeier
Γιώργος Π. Πεφάνης: To κακό, η ζωικότητα και ένας κήπος πάντα άφρακτος. Δοκίμιο για την Επίκληση της γοητείας του Γιάννη Μαυριτσάκη
ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΣΚΗΝΕΣ ΣΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Νικόλαος Γ. Χαραλαμπόπουλος: Εν αρχή ην ο Πλάτων; Προλεγόμενα στον επέκεινα της θεατροφιλοσοφίας γενάρχη της
Γεώργιος Στείρης: Ανθρωπολογία και πολιτική στα θεατρικά έργα του Machiavelli
Άννα Ταμπάκη: Εκφάνσεις της φιλοσοφικής σκέψης του Διαφωτισμού: η περίπτωση του Jean-Jacques Rousseau και οι απόψεις του για τα θεάματα
Βασιλική Τσακίρη: Η θεατρική μεταφορά και ο ρόλος των ψευδωνύμων στα αισθητικά έργα του Soren Kierkegaard
Κωνσταντίνος Καβουλάκος: Τραγωδία και κοσμοθεώρηση στο νεανικό έργο του Georg Lukacs
Άγγελος Μουζακίτης: Η έννοια του παιχνιδιού στον Hans Georg Gadamer
Θάλεια Μπουσιοπούλου: Μια προσέγγιση της έννοιας του τραγικού υπό το φως της θεωρίας του συμβάντος του Alain Badiou και της φιλοσοφίας του Martin Heidegger. Εφαρμογή σε δύο θεατρικά έργα του Παύλου Μάτεσι
Γκόλφω Μαγγίνη: Το φαινομενολογικό, το τραγικό, το πολιτικό: γύρω από τη "θεατροφιλοσοφία" του Jacques Taminiaux
Θεοφάνης Τάσης: Δακτύλιοι του χρόνου: το θέατρο ως επικοινωνιακή δομή στον Vilem Flusser
Θεατροφιλοσοφικά miscellanea
Σάββας Πατσαλίδης: Φωτογραφία και θέατρο: περί πραγματικού και φαντασιακού
Γεώργιος Αραμπατζής: Η ανθρωπολογική ματιά του Pier Paolo Pasolini στην αρχαία ελληνική τραγωδία (Οιδίπους Τύραννος): λαϊκότητα, βυζαντινισμός και νεο-κλασικισμός
Μάνος Στεφανίδης: Για γέλια ή για κλάματα; Οντολογία της οδύνης και θέατρο
ΔΙΑΣΤΑΥΡΩΣΕΙΣ
Άννα Λάζου - Γιάννης Σπυρίδης: Οιδίποδας, Beckett, Wittgenstein: μορφές σύζευξης φιλοσοφίας και παραστατικής τέχνης
Κλειώ Φανουράκη: Γνώσεις κλειδιά του Edgar Morin για την παιδεία του μέλλοντος μέσα από το θέατρο/δράμα στην εκπαίδευση
Φίλιππος Χάγερ: Επιτελώντας την ιστορία: μνήμη και πολιτική
Εύη Προύσαλη: Θεατρική πρόσληψη: ένα φαινόμενο διυποκειμενικότητας υπό το πρίσμα των γνωσιακών επιστημών και της μερλω-ποντιανής Φαινομενολογίας της αντίληψης
Abstracts
Βιογραφικά σημειώματα συγγραφέων
Βιβλιογραφία
Ενδεικτική επιπρόσθετη βιβλιογραφία
Θα επιχειρήσω να ανιχνεύσω τις σταθερές και μεταβλητές της επτανησιακής κοινωνίας μέσα από την ερμηνευτική ανάγνωση δύο σημαντικών δραματικών έργων που ανήκουν σε διαφορετικές περιόδους και αισθητικά ρεύματα: του «Βασιλικού» και της «Στέλλας Βιολάντη». Ο «Βασιλικός» (1829-1830), ώριμο τέκνο του Διαφωτισμού, τοποθετείται από τον συγγραφέα του στην περίοδο της όψιμης ενετοκρατίας ενώ η «Στέλλα Βιολάντη» του Ξενόπουλου γράφεται στις αρχές του 20ού αι, καθώς η θεατρική διασκευή του διηγήματος «Έρως Εσταυρωμένος» (1901), φιλοτεχνείται στα 1909. Κοινά κοινωνικά και ιδεολογικά μοτίβα, αν και ανεστραμμένα ταξικά, διαπερνούν τα δύο αυτά κείμενα.
Βιβλιογραφική συμπλήρωση στην υποσ. 15. Αντώνιος Μάτεσις, «Ο Βασιλικός», ό.π., Πράξη Β΄, Σκηνή Δεύτερη, σ. 42. Πρβλ. με Έφη Βαφειάδη, «Η εικόνα του Εβραίου στη νεοελληνική δραματουργία», στον τόμο Identities in the Greek world (from 1204 to the present day), επιμ. Konstantinos Dimadis, Proceedings, 4th European Congress of Modern Greek Studies, Granada, 9-12 September 2010, European Society of Modern Greek Studies, Athens 2011, τόμ. Α ́, σσ. 527-540, για το θέμα που μας ενδιαφέρει βλ. σσ. 528-530: http://www.eens.org/wordpress/wp-content/uploads/2012/05/Identities-in-the-Greek-world-Granada- 2010-Congress-Vol_1-2011-isbn_978-960-99699-3-21.pdf
Abstract. The most composite example of a Greek expatriate thinker and author at the time of the Hellenic regeneration still remains that of Adamantios Korais, a “citizen” of Paris. The man who relentlessly fought against scholasticism and was a passionate supporter of freedom as well as dedicated to the “Hellenic affair” (that is to say the national emancipation), was also imposed as a prominent personality of the Greek Enlightenment and unusually as an equal of the European level eminent scholars of his time. Korais’ thought reveals without doubt and repeatedly its strong bond with the thought of the Enlightenment, especially the French one (Montesquieu, Voltaire, as well as Mably, Volney, Condorcet) and also its multiple connection to French Idéologues. Korais in his Prolegomena, among which the most important are entitled Improvised Reflections on Greek education and language [Αύτοσχέδιοι Στοχασμοἰ περί τῆς Ἑλληνικῆς Παιδείας και Γλώσσης] returns tirelessly, first of all, to the issue of the education and then to that of the language, the reform of which constitutes a crucial prerequisite of the nation’s cultural ‘‘regeneration’’. His analysis method, influenced by the concepts of the Idéologues, adopts the notion of comparison, often operating connections between the ancient times and the current situation. It is in this case that the classical culture obtains in Korais’ work its own revolutionary dynamics. It looks into the major ethical issues gradually, by choosing the ancient philosophers who teach the art of living, the famous Viotiki (Βιωτική) by Marcus Aurelius, which repeatedly concerns him on the ways of the acquisition of common happiness in the ‘‘civil society’’ (politiki koinonia) – one of the main ideas of the European Enlightenment – in order to adopt finally, during the critical years that followed the outbreak of the Greek Revolution in 1821, a moderate education, being in urgency, the duties of the free citizen, developing with persistence political, legal concepts etc. required for a new State lacking prior experience.
Keywords: Greek literature, Adamantios Korais, Hellenic Regeneration
Παρουσίαση:
Β. Χατζηβασιλείου, Αφιέρωμα της «Νέας Εστίας» στον Ζαν Κοκτώ
http://www.amna.gr/home/article/328625/Afieroma-tis-Neas-Estias-ston-Zan-Kokto
Anna Tabaki, «L’école commune des hommes» : itinéraires idéologiques.
Le thème du Congrès «Théâtre et République» ainsi que les divers témoignages qui vont constituer le corpus de notre présentation nous mènent en Europe des Lumières, ayant largement emprunté à la pensée classique. Or, il y aura au début un bref parcours aux points de vue philosophique de Platon et d’Aristote sur la musique et les arts. Ensuite, il y aura un examen rétrospectif des idées largement répandues en Occident, dès le XVIIe siècle, concernant l’éducation des jeunes personnes, notamment des filles, réflexions qui, interrogent avec méfiance les plaisirs de la société (musique, danse, théâtre), que nous devons, parmi d’autres, à Fénelon ou à Charles Rollin. En revanche, de concert avec Aristote qui élabore la notion du «bien commun» (κοινόν αγαθόν), la philosophie des Lumières intègre l’acte théâtral dans le système d’éducation du «citoyen». C’est à travers cet itinéraire que la conception du théâtre comme l’école commune des hommes et une école de vertu civique, embrassa l’ère des Lumières grecques et persista au long du XIXe siècle.
Η ομιλία μαγνητοσκoπημένη: https://delos.uoa.gr/opendelos/player?rid=2f535905
Δημοσίευση: Επίσημοι Λόγοι. Πρυτανεία Μελετίου-Αθανασίου Κ. Δημοπούλου 2015-2019, τ. 37ος, Ακαδημαϊκό έτος 2018-2019, Μέρος Β΄, ΕΚΠΑ, Αθήνα 2020, σσ. 46-60.
Η ειδική αυτή εκδήλωση θα γίνει στον κήπο του θεάτρου «Αλεξάνδρεια» στην πλατεία Αμερικής την Τρίτη 31 Ιουλίου στις 8.30 μ.μ. όπου και θα παρουσιαστεί ένα βιβλίο αφιερωμένο σ' αυτόν με πολλά κείμενα, τρεις μονόπρακτες κωμωδίες του και πλούσια εικονογράφηση με τίτλο: Νικόλαος Λάσκαρης, «Μια παληόγλωσσα, εν σιδηροδρόμω, υπό εχεμύθεια».
Για τον τιμώμενο συγγραφέα και τη σημαντική του προσφορά στον θεατρικό μας πολιτισμό θα μιλήσει η καθηγήτρια θεατρολογίας-ιστορίας του θεάτρου στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Α ν ν α Τ α μ π ά κ η, με θέμα: «Νικόλαος Λάσκαρης, πολυπράγμων θεατράνθρωπος και πρωτοπόρος ιστορικός του νεοελληνικού θεάτρου».
Στα πλαίσια της εκδήλωσης η θεατρική ΝέΑ ΟΜάΔΑ θα παρουσιάσει την μονόπρακτη θεατρική κωμωδία του Λάσκαρη «Η Παληόγλωσσα» ειδικά ανεβασμένη για την εκδήλωση.
XIIe Congrès International des Lumières Sciences, Techniques et Cultures (8 -15 juillet 2007, Le Corum • Montpellier).
Πεδία ανάλυσης: μελέτη της ιστορικής συγκυρίας, ένταξη των έργων σ’ αυτήν, επισήμανση των επιδράσεων, των ιδεολογικών και αισθητικών συνιστωσών και της δυναμικής της πρωτότυπης δραματατουργίας, ανάλυση, τέλος της μετάβασης από το θέατρο-ανάγνωσμα στη σκηνική πράξη (το προεπαναστατικό θέατρο και οι εστίες του).
Διδάσκουσα : Άννα Tαμπάκη, Kαθηγήτρια Παν/μίου Aθηνών, Φιλοξενούμενη Ερευνήτρια ΕΙΕ
Nεοελληνικός Διαφωτισμός & Νεωτερικότητα:
Μετάφραση και πολιτισμική ανανέωση
Mετά την εισαγωγή στις βασικές φιλοσοφικές και πολιτισμικές διεργασίες του νεοελληνικού Διαφωτισμού:
αναφορά στους πολιτισμικούς πυρήνες ― Φαναριώτες, ελληνισμός της Διασποράς, πνευματικά κέντρα του ελλαδικού χώρου, M. Aσία, κ.λπ. ― μέσα στους οποίους εκκολάφθηκε και μορφοποιήθηκε το εν λόγω ρεύμα και στα στάδια που γνώρισε από τις πρώιμες εκδηλώσεις του ως την ωριμότητά του (18ος αι-1830), στην ποικιλία των εκφάνσεών του στα γράμματα και τις τέχνες ―λογοτεχνία, θέατρο― φιλοσοφικές και πολιτικές αντιλήψεις, επιστήμες, στις συναρτήσεις του με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά ρεύματα (αγγλικός, γαλλικός, ιταλικός, γερμανικός διαφωτισμός), στις επιδράσεις που δέχτηκε και στην ανάδειξη της ιδιοτυπίας του,
θα επικεντρώσουμε την προσοχή μας στην πολυσήμαντη θέση της μετάφρασης και στον ανανεωτικό ρόλο που διαδραμάτισε, καθώς εξοικείωσε τον τουρκοκρατούμενο ελληνισμό με νέες ιδέες, στο πλαίσιο εκσυγχρονισμού των κοινωνικών και πνευματικών του δομών:
aναφορά στις θεωρητικές αναζητήσεις γύρω από τον ιδιάζοντα και γενετικό ρόλο που ενέχει η μετάφραση καθώς τροφοδοτεί με νέα στοιχεία, αναζωογονεί και εμπλουτίζει την εθνική γραμματεία, στο πολύσημο σχήμα της μετάφρασης μέσα στον κορμό του νεοελληνικού Διαφωτισμού, στην ανάδυση των γνωστικών κατηγοριών: ιστορία, γεωγραφία, ηθική φιλοσοφία, ανατολισμός, κ.λπ., και ερμηνεία της νεωτερικότητας, τέλος στον ρόλο της λογοτεχνικής και θεατρικής μετάφρασης.
EΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Κ. Θ. Δημαράς, «Το σχήμα του Διαφωτισμού», Νεοελληνικός Διαφωτισμός, Αθήνα Ερμής (Βιβλιοπωλείον της Εστίας), 1977 (α’ έκδοση).
Π. Μ. Κιτρομηλίδης, Nεοελληνικός Διαφωτισμός. Oι πολιτικές και κοινωνικές ιδέες. Mετάφραση Στέλλα Nικολούδη. Aθήνα, Mορφωτικό Ίδρυμα Eθνικής Tραπέζης, 1996 (α’ έκδoση).
Άννα Ταμπάκη, Περί νεοελληνικού Διαφωτισμού. Pεύματα ιδεών και δίαυλοι επικοινωνίας με τη δυτική σκέψη, Aθήνα, Eκδόσεις Ergo, 2004, 288 σελ.
Ρωξάνη Δ. Αργυροπούλου – Άννα Ταμπάκη, Νεοελληνικός Διαφωτισμός, 2011, 45 σελ. http://uoa.academia.edu/AnnaTabaki/Papers/454575/_._-_2011_45_
Άννα Ταμπάκη, Ιστορία και θεωρία της μετάφρασης 18ος αιώνας – Ο Διαφωτισμός, Αθήνα 1995 –with a summary in french [ηλεκτρονική ανάρτηση 2011, 121 σελ.] http://uoa.academia.edu/AnnaTabaki/Papers/873708/_18_-_1995_-with_a_summary_in_french_2011_121_._
Stratis Paschalis, écrivain, traducteur et poète reconnu, appartient à une nouvelle génération d’intellectuels grecs qui a intensément délibéré sur la littérature française. Grand admirateur de Racine, appréciant dans l’œuvre de ce grand classique qui, jusque récemment, fut presque totalement oublié en Grèce, ses qualités de style exceptionnels et sa profondeur poétique basée sur une sobriété remarquable du lexique, S.P. a élaboré des traductions de grande qualité (en vers libre et en vers rimé). Mon approche va examiner ses traductions d’ Andromaque, de Phèdre et de Bérénice. Je vais essayer d’ y explorer le mécanisme du transfert entrepris par Stratis Paschalis tant de la forme poétique que du contenu ainsi que son dialogue actif avec le texte étranger et ses choix de traducteur dans le processus d’inoculation du vers alexandrin en langue grecque moderne.
https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/sygkrisi/issue/view/1282/showToc?fbclid=IwAR12xkZD-Ocslcog_zmJ1r3Wl0Hl5YVaPOFKcRSWqOgx9C7Kj4Mizb_PtBk
http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=953792
Το γλωσσικά αρχαΐζον «περιπατητικό, φιλοσοφικό» μυθιστόρημα του φαναριώτη λόγιου ηγεμόνα Νικολάου Μαυροκορδάτου αποτελεί το πρώτο εγχείρημα κατασκευής ενός «είδους μυθιστορήματος» με τη σύγχρονη έννοια. Η νεωτερικότητά του εδράζεται στη μυθιστορηματική δομή και στα πολιτικά, φιλοσοφικά και φιλολογικά ζητήματα που πραγματεύεται: πολιτική ανάλυση της εποχής, «Διαμάχη Αρχαίων και Νεωτέρων», ηθικότητα του θεάματος, ιστορική κριτική, αναφορές σε σύγχρονους στοχαστές (Μακιαβέλι, La Rochefoucauld, Francis Bacon). Αναφέρονται κριτικά αρχές και αξίες του Ισλάμ, ο εγκλεισμός των γυναικών ή η αγιοποίηση της παραφροσύνης, με βάση πλατωνικές αντιλήψεις.
Η δράση εξελίσσεται μέσα σε υπέροχους κήπους. Το μοτίβο οφείλεται κυρίως στη μίμηση της Αρχαιότητας, είναι εμφανής ωστόσο η πραγματική διάσταση.
Αυτό το αποσπασματικό, ημιτελές σαν καλλιτέχνημα έργο, αποτελεί αμάλγαμα επιδράσεων της αρχαίας κλασικής γραμματείας σε συνδυασμό με τη νεωτερικότητα, ιδανική σύζευξη της Ανατολής και της Δύσης, της οθωμανικής «Εποχής των Τουλιπών».
Το έργο αποσκοπεί στη διεξαγωγή πρωτογενούς έρευνας στο πεδίο των θεατρικών σπουδών και έχει ως ειδικότερο αντικείμενο έναν κορυφαίο διεθνώς θεατρικό οργανισμό. Η έρευνα εστιάζει σε δύο άξονες: α) εις βάθος μελέτη του καλλιτεχνικού έργου, με βάση την ανάλυση πολύτιμου πρωτογενούς υλικού και β) εργασία υποδομής που αφορά στη διάσωση, συντήρηση, καταγραφή, ταξινόμηση, οργάνωση, ψηφιοποίηση και διάχυση ενός από τα σημαντικότερα πολιτιστικά αρχεία της Ευρώπης.
Το εν λόγω αρχείο φυλάσσεται στην Ιταλία και περιλαμβάνει σπανιότατο πληροφοριακό υλικό. Παρουσιάζει ιδιαίτερο διεθνές ενδιαφέρον, καθώς ερευνητές, εκπαιδευτικοί και καλλιτέχνες από όλον τον κόσμο ζητούν σε καθημερινή σχεδόν βάση να το συμβουλευθούν. Στη συλλογή περιλαμβάνονται φιλοσοφικά κείμενα και μανιφέστα υψίστης σημασίας, πρωτογενές υλικό από τις παραστάσεις, φωτογραφίες, προγράμματα και άλλα έντυπα, συνεντεύξεις, δημοσιεύματα, θεατρικές κριτικές, ηχητικό υλικό, και βίντεο είτε σε αναλογική, είτε σε ψηφιακή μορφή.
Παρά την αξιοσημείωτη διεθνή απήχηση του θεατρικού οργανισμού, η ιστορία του είναι εν πολλοίς άγνωστη και τα σχετικά τεκμήρια δεν έχουν ακόμη επαρκώς μελετηθεί. Το γεγονός ότι για τις δύο πρώτες κρίσιμες δεκαετίες της καλλιτεχνικής του δραστηριότητας οι διαθέσιμες πληροφορίες είναι πενιχρότατες, επιτείνει την ανάγκη για την υλοποίηση της έρευνας αυτής.
Το κείμενό μου έχει τίτλο: «Η αποτύπωση της κοινωνίας στην ελληνική κωμωδία του 19ου αιώνα: πολιτική, κοινωνική σάτιρα και κωμωδία ηθών», σσ. 55-65.
Tαυτότητα και Eτερότητα στη λογοτεχνία, 18ος-20ός αι. / Identity and Alterity in Literature, 18th-20th c. -Identité et Altérité en Littérature, XVIIIe--XXe siècles/ (Aθήνα, 8-11 Nοεμβρίου 1998, Eθνικό Ίδρυμα Eρευνών, Aμφιθέατρο "Λεωνίδας Zέρβας", Πανεπιστήμιο Aθηνών, Kεντρικό Kτήριο, Παλαιό Aμφιθέατρο Iατρικής.
http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=875223
Η φωτογραφία του Ζ.Ι.Σ. είναι από το B΄ Διεθνές Συνέδριο της «Eλληνικής Eταιρείας Γενικής και Συγκριτικής Γραμματολογίας» Tαυτότητα και Eτερότητα στη λογοτεχνία, 18ος-20ός αι. / Identity and Alterity in Literature, 18th-20th c. -Identité et Altérité en Littérature, XVIIIe-XXe siècles (Aθήνα, 8-11 Nοεμβρίου 1998, Eθνικό Ίδρυμα Eρευνών, Aμφιθέατρο «Λεωνίδας Zέρβας», Πανεπιστήμιο Aθηνών, Kεντρικό Kτήριο, Παλαιό Aμφιθέατρο Iατρικής [νυν Αμφιθέατρο «Ιωάννης Δρακόπουλος»].
Το Συνέδριο θα διεξαχθεί στο ιστορικό κτίριο της Βιβλιοθήκης Κοραή στην πόλη της Χίου από 15 έως 17 Ιουλίου 2022. Η έναρξη θα γίνει στο κεντρικό κτίριο της Βιβλιοθήκης και κατόπιν, από την Παρασκευή το απόγευμα ως την Κυριακή, οι εργασίες του συνεδρίου θα συνεχιστούν στην αίθουσα του κτιρίου Β΄ της βιβλιοθήκης. Το συνέδριο θα διεξαχθεί υβριδικά, με δια ζώσης παρακολούθηση στις αίθουσες της Βιβλιοθήκης Κοραή, και διαδικτυακά στην πλατφόρμα Microsoft Teams:
(Διαδικτυακή) κεντρική ομιλία: «Το μεταφραστικό εγχείρημα στο πλαίσιο της πρώιμης νεωτερικότητας. Μια αποτίμηση»: https://www.youtube.com/watch?v=jpFgBfxdTCo&t=167s
Υπεύθυνη των 21 ομιλιών για το ΄21: καθηγήτρια Μαρία Ευθυμίου
Αναλυτικό πρόγραμμα:
https://www.capital.gr/epikairotita/3506727/21-omilies-gia-to-21-xorigia-tis-trapezas-peiraios?fbclid=IwAR2TznRJSRbTe2o6wo4JParvvTBaoLwdd8T-S9NkHEPp--DJp1PSxtqg8Y0
Oι ομιλίες θα διεξάγονται διαδικτυακά ημέρα Τετάρτη, ώρα 19.00
Σύνδεση: https://uoa.webex.com/uoa/onstage/g.php?PRID=394a985d43411fae241576933bafbd30
Για τη σύνδεση είναι απαραίτητα το ονοματεπώνυμο, email και ο κωδικός 1821
Ποιες είναι οι θεμελιώδεις αντιφάσεις στη ζωή και το έργο του εν λόγω αιρετικού ποιητή, ο οποίος ενστερνίζεται εξαρχής την πεποίθηση ότι «η Τέχνη είναι μια από τις πλέον τραγικές μορφές μοναξιάς», προκρίνοντας μια ποιητική δημιουργία αυτόνομη και αυτάρκη, που δεν συνιστά «χάρισμα», αλλά εκδοχή «ιεροσύνης»;
Τι προσδίδει ενιαία διάσταση στην πολύτροπη ποιητική δημιουργία του, που προοιωνίζεται την αισθητική camp;
Ποιοι καινοτόμοι πειραματισμοί τον εντάσσουν στην πρωτοπορία και τον φέρνουν, συγχρόνως, αντιμέτωπο με την υπερρεαλιστική ηγεσία;
Ποιους μύθους της αρχαιότητας επανεγγράφει στη θεατρική και κινηματογραφική σκηνή, καθιστώντας τους αλληγορικά altera ego της προσωπικής του μυθολογίας;
Ποια ελληνικότητα αντιφατική –φωτεινή και αδυσώπητη μαζί– αναγεννάται μέσα από τη λιτή αισθητική του εικαστικού έργου του, συνδέοντας, μέσω της «σύζευξης του συνειδητού με το ασυνείδητο», την αρχαιότητα με τις καινοτόμες αναζητήσεις του Μοντερνισμού;
Ποια «δυσκολία του είναι», εν τέλει, διαπνέει το κοκτωικό σύμπαν ως ταύτιση τρόπου του ζην και τρόπου του ποιείν;
Συμμετέχουν:
• Νίκος Καραπιδάκης, Ιόνιο Πανεπιστήμιο - Διευθυντής «Νέας Εστίας»
• Αντιγόνη Βλαβιανού, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο - Επιμελήτρια του αφιερώματος
• Άννα Ταμπάκη, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
• Τιτίκα Δημητρούλια, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης - Διευθύντρια της Εθνικής Σχολής Δημόσιας, Διοίκησης & Αυτοδιοίκησης
• Μαρία Παραδείση, Πάντειον Πανεπιστήμιο
Είσοδος ελεύθερη - Εκδήλωση στα ελληνικά
Τελετή Αναγόρευσης Του Σκηνοθέτη Και Μεταφραστή Δημήτρη Μαυρίκιου,
Μέρος Α΄
• Προσφώνηση από τον Αναπληρωτή Πρύτανη του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, καθηγητή Ναπολέοντα Μαραβέγια..
• Παρουσίαση του έργου και της προσωπικότητας του τιμωμένου από την καθηγήτρια του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών Άννα Ταμπάκη.
• Προβολή ταινίας μικρού μήκους για τη ζωή και το έργο του τιμωμένου (επιμέλεια: επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών Κλειώ Φανουράκη).
Αναγόρευση του τιμωμένου:
• Ανάγνωση των κειμένων του Ψηφίσματος του Τμήματος, της Αναγόρευσης και του Διδακτορικού Διπλώματος από την Πρόεδρο του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών, καθηγήτρια Χρυσόθεμη Αχ. Σταματοπούλου-Βασιλάκου.
• Περιένδυση του τιμωμένου με την τήβεννο της Σχολής από την Κοσμήτορα της Φιλοσοφικής Σχολής, καθηγήτρια Ελένη Μιχ. Καραμαλέγκου.
https://delos.uoa.gr/opendelos/player?rid=285994ff
Μέρος Β΄
Ομιλία του τιμωμένου με τίτλο:
«Εν αρχή ο λόγος, εν τέλει ο κινηματογράφος. Η σύνοδος των τεχνών στη θεατρική δημιουργία».
https://delos.uoa.gr/opendelos/player?rid=de30442f
Ταινία μικρού μήκους για τη ζωή και το έργο του τιμωμένου που επιμελήθηκε η επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Κλειώ Φανουράκη. Πολύ όμορφο το υλικό με αποσπάσματα από ταινίες και αξέχαστες παραστάσεις. Χρησιμοποιήθηκαν μέρη από την παλαιότερη εκπομπή της ΕΡΤ «Παρασκήνιο»: «Έρευνα για ένα πορτραίτο του Δ. Μαυρίκιου» (https://archive.ert.gr/6718/). Μιλούν ο ίδιος, η μητέρα του Μαρία Γαρζώνη-Μαυρικίου, ο αείμνηστος Δημήτρης Μαρωνίτης, ο Νίκος Κυπουργός, η Λυδία Φωτοπούλου, η Γιούλικα Σκαφιδά... Κλείνει με ένα μικρό στιγμιότυπο από την αναγόρευση.
https://www.youtube.com/watch?v=rv-o-deWZvU&feature=share
[Αντικείμενο του συνεδρίου είαι η ανάδειξη των συνθηκών παραγωγής, κυκλοφορίας και πρόσληψης κάθε είδους έντυπης έκδοσης σχετικής με το θέατρο, από τον 19ο αιώνα έως σήμερα. Η προσέγγιση που προτείνεται είναι ανοικτή και περιλαμβάνει ειδικά θεατρικά/ θεατρολογικά περιοδικά και εφημερίδες, θεατρικά προγράμματα (μορφή, περιεχόμενο, εξέλιξη στον χρόνο κ.λπ.), εκδότες και εκδοτικούς οίκους που διακρίθηκαν για την ιδιαίτερη προσφορά τους στην έκδοση θεατρικών έργων ή θεωρητικών κειμένων για το θέατρο κλπ. Το συνέδριο ενδιαφέρεται ακόμη να διερευνήσει τις μεταβολές που η ψηφιακή μετάβαση επιφέρει στα θεατρικά έντυπα καθώς και τον ρόλο του διαδικτύου στη δημιουργία και διάχυση των σχετικών έργων.]
http://www.theatre.uoa.gr/fileadmin/theatre.uoa.gr/uploads/secr/2018-19/Anakoinoseis/67_Synedrio__THeatriko_entypo-Programma.pdf
Σκοπός
Κύριος σκοπός του συνεδρίου είναι η ανάδειξη της κρίσιμης θέσης των τεχνών στον σχεδιασμό της εκπαιδευτικής πολιτικής για το μελλοντικό σχολείο και η παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού.
Ειδικότεροι στόχοι του συνεδρίου είναι:
Η παρουσίαση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των καλλιτεχνικών μαθημάτων στο σημερινό ελληνικό σχολείο και η κοινωνική και ψυχοπαιδαγωγική τους διάσταση.
Η κριτική προσέγγιση της ταυτότητας των μαθημάτων που έχουν αντικείμενο την τέχνη (θέατρο, μουσική, εικαστικά).
Η ανάδειξη πρωτοβουλιών και νέων κατευθύνσεων στη διδακτική και σε καινοτόμες πρακτικές.
Η υποστήριξη της συνεργασίας των διδασκόντων στα μαθήματα των τεχνών μεταξύ τους και η προώθηση της επικοινωνίας με διδάσκοντες άλλων διδακτικών αντικειμένων.
Ο ρόλος των τεχνών σε εξωδιδακτικές δράσεις και στη σχολική κοινότητα.
Να διαγραφούν οι προοπτικές για τη θέση των τεχνών στο σχολείο του 21ου αιώνα.
Να λειτουργήσει το Πανεπιστήμιο ως σύνδεσμος στις βαθμίδες της εκπαίδευσης.
Με τη βεβαιότητα ότι η τέχνη μπορεί να μεταμορφώσει τη ζωή και με την πίστη ότι η παιδεία θεάτρου, μουσικής και εικαστικών είναι αγαθό που το δικαιούνται εξ ίσου όλοι οι μαθητές μοιραζόμαστε εμπειρίες και όνειρα για ένα νέο αύριο.
Συμμετοχές
Το συνέδριο απευθύνεται στους εκπαιδευτικούς Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, πανεπιστημιακούς, επιστήμονες, στελέχη της εκπαίδευσης, διευθυντές σχολικών μονάδων, ερευνητές, καλλιτέχνες, φοιτητές που ενδιαφέρονται να εργαστούν σε σχολείο και όσους ενδιαφέρονται για την παρουσία της τέχνης στη σχολική πραγματικότητα.
Θεματικοί άξονες
Η διδασκαλία του έργου τέχνης στο σχολείο. Πώς ο μαθητής σε κάθε βαθμίδα μπορεί να προσεγγίσει ένα δραματικό έργο, ένα κινηματογραφικό έργο, ένα μουσικό ή ένα εικαστικό έργο: ο μαθητής αναγνώστης, ακροατής, θεατής. Προβληματισμοί, προτάσεις για δημιουργική διδασκαλία και η επικοινωνία της σχολικής κοινότητας με την καλλιτεχνική παραγωγή (παραστάσεις, συναυλίες, μουσεία / εκθέσεις).
Ο μαθητής – δημιουργός: πώς θα διδάξουμε τον μαθητή να ανεβάσει μία παράσταση, να τραγουδήσει ένα τραγούδι ή να παίξει ένα μουσικό όργανο, να φτιάξει ένα εικαστικό έργο. Προβληματισμοί και προτάσεις.
Η τέχνη ως διδακτικό μέσο: θέατρο, κινηματογράφος, χορός, μουσική και εικαστικά ως μέσα για δημιουργική διδασκαλία στα μαθήματα γενικής παιδείας.
Τέχνες και γνωστική και ψυχοκοινωνική ανάπτυξη: μουσική, εικαστικά, κινηματογράφος, χορός και θέατρο ως όχημα ολοκληρωμένης αγωγής.
Οι συνέργειες των τεχνών στο χώρο της εκπαίδευσης: παραδείγματα καλών πρακτικών συνεργασίας δύο ή περισσότερων εκπαιδευτικών ειδικοτήτων στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Η δημιουργική συνεργασία εκπαιδευτικών ειδικοτήτων και εκπαιδευτικών μαθημάτων γενικής παιδείας: παραδείγματα καλών πρακτικών.
Η εξειδικευμένη καλλιτεχνική εκπαίδευση: Μουσικά & Καλλιτεχνικά Σχολεία.
Η τέχνη στη διαπολιτισμική σχολική εκπαίδευση.
Η τέχνη στα σχολεία ειδικής αγωγής.
Η τέχνη σε σχολικές μονάδες προσφύγων.
Τέχνες και νέες τεχνολογίες.
Το σχολείο παράγει τέχνη ισχυροποιεί δεσμούς και παρεμβαίνει στην Κοινότητα: παραδείγματα καλών πρακτικών.
Η τέχνη ως μέσο κοινωνικής αφύπνισης στο χώρο του σχολείου.
Η τέχνη ως εξωδιδακτική δραστηριότητα.
Διαχείριση κρίσεων στην τάξη.
Η τέχνη ως δημιουργία στο σχολείο που βασίζεται σε προσωπικές ανάγκες μαθητών και δασκάλων.
http://www.theatre.uoa.gr/proboli-anakoinwshs/oi-texnes-sto-ellhniko-sxoleio-paron-kai-mellon.html
http://texnes-ellinikosxoleio.uoa.gr
https://www.facebook.com/texnesellinikosxoleio/
Στόχος της εκδήλωσης είναι η σύσφιξη των σχέσεων Σουηδίας-Ελλάδας μέσω της υποδοχής στην Ελλάδα του μεγαλύτερου Σουηδού δραματουργού. Αφετηρία της διεθνούς ημερίδας είναι η πρωτοβουλία να βρεθούν από κοινού σημαντικοί καλλιτέχνες και των δύο χώρων και να συζητήσουν πάνω στην προσφορά και την επιρροή του μεγάλου συγγραφέα και δραματουργού.
Για πρώτη φορά, το ελληνικό κοινό θα έχει την ευκαιρία να ακούσει και να συζητήσει με τον Ture Rangström, σκηνοθέτη και καλλιτεχνικό διευθυντή (επί σειρά δεκαετιών) του πρωτοποριακού θεάτρου Ιντίμα που ίδρυσε ο Αύγουστος Στρίντμπεργκ μαζί με τον Αύγουστο Φαλκ στις αρχές του 20ού αιώνα. Ο Ture Rangström, απόγονος και ο ίδιος του Φαλκ, κομίζει έναν σημαντικό πλούτο εμπειριών και γνώσεων.
Επίσης, να υποδεχθεί τη «μεγάλη κυρία» του Σουηδικού θεάτρου και διεθνούς φήμης Σουηδή ηθοποιό Stina Ekblad, που έχει πρωταγωνιστήσει σε παραγωγές μεγάλων σκηνοθετών, ανάμεσά τους ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, o Aντρέι Βάϊντα, ο Ματς Εκ κ.ά.
Παράλληλα, να παρακολουθήσει τον διάλογο σημαντικών καλλιτεχνών της ελληνικής θεατρικής ζωής, όπως ο σκηνοθέτης και τωρινός καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού θεάτρου, Στάθης Λιβαθινός, ο σκηνοθέτης και πρώην καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού θεάτρου, Γιάννης Χουβαρδάς, κ.ά. γνωστοί σκηνοθέτες και ηθοποιοί.
Την εκδήλωση θα πλαισιώσει η καταξιωμένη μεταφράστρια του Στρίντμπεργκ στην Ελλάδα, Δρ. Μαργαρίτα Μέλμπεργκ, που θα ανιχνεύσει στην εναρκτήρια ομιλία της τα σημεία επαφής ανάμεσα τις δύο πολιτισμικές κληρονομιές, Ελλάδας-Σουηδίας, με άξονα τον Σουηδό δραματουργό.
Για το έργο του, τέλος, θα μιλήσουν θεατρολόγοι, μέλη του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών.
Η πρωτοβουλία ανήκει στην κ. Μαρία Σεχοπούλου, δρ. θεατρολογίας και διδάσκουσα στο ΤΘΣ, που έχει ασχοληθεί συστηματικά με την πρόσληψή του Στρίντμπεργκ στην Ελλάδα.
Η εκδήλωση έχει τεθεί υπό την αιγίδα της Κοσμητείας και είναι αφιερωμένη στα 180 χρόνια της Φιλοσοφικής Σχολής.
Θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη, 23 Μαρτίου 2017 (AULA, 16:00-19:30 μ.μ.) με θέμα : «Θουκυδίδης Δραματικός: Το θέατρο του Πολέμου».
Θα περιλαμβάνει ομιλίες, συζήτηση και παράσταση με τίτλο: «Πόλεμος Βίας Διδάσκαλος: Τα περί Πλάταιαν και άλλα Δεινά».
VIDEOS
ΑΝΑΓΟΡΕΥΣΗ ΤΗΣ EDITH HALL ΣΕ ΕΠΙΤΙΜΗ ΔΙΔΑΚΤΟΡΑ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ
• Προσφώνηση από τον Αναπληρωτή Πρύτανη του Εθνικού και Καποδιστριακού
Πανεπιστημίου Αθηνών, καθηγητή Ναπολέοντα Ν. Μαραβέγια.
• Παρουσίαση του έργου και της προσωπικότητας της τιμωμένης από τον
ομότιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Βάλτερ Πούχνερ
•Αναγόρευση της τιμωμένης:
•Ανάγνωση των κειμένων του Ψηφίσματος του Τμήματος, της
Αναγόρευσης και του Διδακτορικού Διπλώματος από την Πρόεδρο του
Τμήματος Θεατρικών Σπουδών, καθηγήτρια Άννα Γ. Ταμπάκη.
http://delos.uoa.gr/opendelos/player?rid=f18cf087
ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ
• Περιένδυση της τιμωμένης με την τήβεννο της Σχολής από την Κοσμήτορα
της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, καθηγήτρια Ελένη
Μιχ. Καραμαλέγκου.
• Ομιλία της τιμωμένης με θέμα: «Aristotle and the Idea of an Athenian
University».
http://delos.uoa.gr/opendelos/player?rid=faeacf78
Συνακόλουθα, η ίδρυση Τμημάτων Θεατρικών Σπουδών στα ελληνικά πανεπιστήμια θα δώσει μεγάλη ώθηση στην περιορισμένη μέχρι τότε θεατρική / θεατρολογική έρευνα στη χώρα μας τόσο με την επιστημονική δραστηριότητα του Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού, όσο και με την «παραγωγή» νέων επιστημόνων που σήμερα συγκροτούν την επιστημονική κοινότητα των Ελλήνων Θεατρολόγων η οποία επιδεικνύει εντυπωσιακή δυναμική.
Στην περαιτέρω ανάπτυξη της Ελληνικής Θεατρολογίας θα συμβάλλουν επίσης τα Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών που άρχισαν σταδιακά να λειτουργούν στα ελληνικά πανεπιστήμια, καταρτίζοντας νέους ερευνητές και υποψήφιους διδάκτορες.
Τα αποτελέσματα της πνευματικής αυτής δημιουργίας των τελευταίων χρόνων προσδίδουν σήμερα στην Ελληνική Θεατρολογία μία εντελώς διαφορετική διάσταση σε σχέση με το παρελθόν.
Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης είκοσι (20) και πλέον χρόνων λειτουργίας του, το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών διοργανώνει Συνέδριο με θέμα:
«Πηγές της έρευνας στη σύγχρονη Ελληνική Θεατρολογία»
Σκοπός του η αποτύπωση της σύγχρονης θεατρολογικής έρευνας μέσα από την αξιοποίηση παλαιών και νέων ερευνητικών εργαλείων που τίθενται στην υπηρεσία των ερευνητών, θεατρολόγων και μη:
• Άγνωστα θεατρικά έργα και ποικίλα κείμενα θεατρολογικού ενδιαφέροντος, εκδεδομένα και μη.
• Χειρόγραφα και άγνωστο αρχειακό υλικό.
• Βιβλιογραφίες και ευρετήρια
• Τύπος (εφημερίδες, περιοδικά, ημερολόγια)
• Ηλεκτρονικές πηγές και βάσεις δεδομένων
• Ψηφιακό και οπτικοακουστικό υλικό
• Θεατρικά προγράμματα και άλλα τεκμήρια παραστασιογραφίας
• Βιβλιοθήκες, Αρχεία και Ειδικές Συλλογές
Με τη διοργάνωση του συνεδρίου δίνεται βήμα σε νέους επιστήμονες και όχι μόνο, ερευνητές, διδάκτορες και υποψήφιους διδάκτορες να παρουσιάσουν άγνωστα ντοκουμέντα, καθώς επίσης τα πορίσματα των εν εξελίξει ερευνών τους με στόχο η νέα αυτή επιστημονική συγκομιδή να εμπλουτίσει τη σημερινή εικόνα της Ελληνικής Θεατρολογίας.
Το Συνέδριο θα διεξαχθεί από τις 27 έως τις 29 Απριλίου 2017 στο Κεντρικό Κτήριο του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Το συνέδριο θα ασχοληθεί με την ιστορία της Κωνσταντινουπόλεως, τη σημασία της για τον Ελληνισμό, την πρόσληψή της από την νεότερη ιστοριογραφία και λογοτεχνία, καθώς και τις διαφορετικές οπτικές και προσεγγίσεις της που εμφανίζονται κατά καιρούς στα σχολικά εγχειρίδια.
Θεματικές Ενότητες
Ως επιμέρους θεματικές του συνεδρίου ορίζονται ενδεικτικά και όχι περιοριστικά οι εξής:
• Η Κωνσταντινούπολη ως πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας
• Ο Ελληνισμός της Κωνσταντινουπόλεως μετά την Άλωση
• Το Οικουμενικό Πατριαρχείο
• Η Κωνσταντινούπολη μεταξύ Ανατολής και Δύσης
• Η Κωνσταντινούπολη των περιηγητών
• Ο Εν Κωνσταντινουπόλει Ελληνικός Φιλολογικός Σύλλογος
• Η Κωνσταντινούπολη στην νεότερη λογοτεχνία
• Η Παιδεία, η λογοτεχνική δημιουργία και η μουσική
στην Κωνσταντινούπολη (19ος- 20ος αι.)
• Η Κωνσταντινούπολη στα σχολικά εγχειρίδια
28 Ιουνίου – Πειραιώς 260 (D)
1. Δεκαετία 1980 / 14:00-15:10 : Περιλαμβάνει αποσπάσματα από τα έργα:
- Santa Sofia. Teatro Khmer
- Oratoria n. 4: Tohû Wâ Bohû. Apparenze pre-mondiali
- Oratoria n. 5: Sono consapevole dell’odio che nutri per me
- La cripta degli adolescenti
- La discesa di Inanna
2. Δεκαετία 1990 / 15:15-16:45 : Περιλαμβάνει αποσπάσματα από τα έργα:
- Amleto, la veemente esteriorità della morte di un mollusco
- Lucifero. Quanto più una parola è vecchia, tanto più va a fondo
- Oratoria n. 5: Sono consapevole dell’odio che nutri per me
- Orestea (una commedia organica?)
- Giulio Cesare
- Genesi. From the Museum of Sleep
- Voyage au bout de la nuit
- Il Combattimento di Tancredi e Clorinda
3. Tragedia Endogonidia / 17:30-19:10 : Περιλαμβάνει αποσπάσματα από τα έργα:
- Cesena #01
- Berlin #03
- London #09
4. 2006-2012 / 19:15-20:15 : Περιλαμβάνει αποσπάσματα από τα έργα:
- Hey, girl!
- Sul concetto di volto nel Figlio di Dio
- Io penso
- The Phenomenon Called I
- FOLK.
29 Ιουνίου – Πειραιώς 260 (H)
5. Όπερα και μπαλέτο / 16:00-17:30 : Περιλαμβάνει αποσπάσματα από τα έργα:
- Parsifal
- Le Sacre du Printemps
6. Purgatorio / Καθαρτήριο / 20:30-21:50
Β) Συνάντηση του Romeo Castellucci με το κοινό
29/06/2015, 18:00-19:45 – Πειραιώς 260 (Η)
Επιστημονική επιμέλεια, συντονισμός
Έλενα Παπαλεξίου, Λέκτωρ Τμ. Θεατρικών Σπουδών, Παν/μίου Πελοποννήσου
Χαιρετισμοί
Άννα Ταμπάκη, Καθηγήτρια Παν/μίου Αθηνών
Monica Zecca, Διευθύντρια Ιταλικού Μορφωτικού Ινστιτούτου Αθηνών
Με διερμηνεία στα ελληνικά.
[Οποιος έχει προμηθευτεί εισιτήριο για τις παραστάσεις «Go down, Moses», δικαιούται να παρακολουθήσει δωρεάν τη μία από τις 2 ημέρες προβολών. Θα πρέπει να δηλώσει το ενδιαφέρον του και να λάβει νέο δελτίο εισόδου για όποια ημέρα επιθυμεί.]
Η Claudia Castellucci είναι ένα σημαντικό κεφάλαιο της ιστορίας του παγκόσμιου χορού και θεάτρου. Από το 1981 έως σήμερα συνεργάζεται αδιαλείπτως στις παραγωγές της Socìetas Raffaello Sanzio, ως θεωρητικός του θεάτρου, δραματουργός, ερμηνεύτρια, χορογράφος και κινησιολόγος. Η έρευνά της για τη μετρική και τη μελωδία έχουν ως αφετηρία το μανιφέστο της Santa Sofia-Teatro Khmer, με το οποίο εγκαινιάστηκε το εικονοκλαστικό θέατρο της Socìetas Raffaello Sanzio (1986). Έκτοτε, η Claudia Castellucci έχει διαγράψει μία μακρά καλλιτεχνική πορεία στο πεδίο του χορού. Στα τέλη της δεκαετίας του 1989 συστήνει τη Scuola Teatrica della Discesa, μία ομάδα νέων καλλιτεχνών που επεξεργάζεται και μελετά τη σχέση κίνησης και φιλοσοφίας, ενώ το διάστημα 2003-2008 ηγείται της Stoa, μιας δεύτερης πειραματικής σχολής, ειδικότερα αφιερωμένης στη ρυθμική κίνηση, με την οποία συνθέτει πέντε balli, χορούς που διακρίνονται για την ερμηνεία της κίνησης με γνώμονα τη μετρική της μουσικής χρόνωσης.
Ορόσημο στη σταδιοδρομία της αποτελεί το 2009, έτος κατά το οποίο η τέχνη της διακλαδώνεται προς δύο κατευθύνσεις: τη Mòra, μία ομάδα που συγκροτείται από χορευτές κλασικής εκπαίδευσης, με την οποία έχει παρουσιάσει σε διεθνή φεστιβάλ και θέατρα χορογραφίες όπως το Homo Turbae και την Calla, μία σχολή που μελετά την κινησιολογία σε συνάρτηση με τη φιλοσοφία και την κοινωνική αγωγή, με την οποία έχει παρουσιάσει δρώμενα, εορτασμούς, ρυθμικές επιδείξεις, δράσεις για παιδιά και την παράσταση Sorties de la Caverne. Το 2011 ξεκίνησε μία μελέτη βασισμένη στην Ιεροτελεστία της Άνοιξης, την οποία ολοκλήρωσε το 2012 με τον χορό La seconda Neanderthal.
Οι «Ρυθμικές Ασκήσεις των Αθηνών» έχουν χαρακτήρα εισαγωγικό αναφορικά με τον Ρυθμό, ο οποίος χαρακτηρίζει την τέχνη της αναπαράστασης που βρίσκεται στο κέντρο του προβληματισμού της και αποτελεί τον κύριο άξονα διδασκαλίας στις Σχολές τις οποίες έχει δημιουργήσει στη γενέτειρά της την Cesena, καθώς και σε άλλες πόλεις του κόσμου. Βιβλία και δοκίμιά της έχουν εκδοθεί από τους πλέον έγκριτους ευρωπαϊκούς οίκους. Οι Ρυθμικές Ασκήσεις πραγματεύονται πρακτικές που είναι ικανές να συνδέσουν στοιχεία ετερόκλητα μεταξύ τους και λειτουργούν ως ένα είδος γλώσσας που επιτρέπει στα μέλη της να αναγνωριστούν. Ρυθμικά μοτίβα που σχετίζονται με τη σωματική κίνηση και το θεωρητικό προβληματισμό, τοποθετημένα χρονικά και σε συνάρτηση με την πόλη.
Η Claudia Castellucci προσκλήθηκε στην Αθήνα από το Ερευνητικό Πρόγραμμα ARCH- Archival Research and Cultural Heritage: The Theatre Archive of Romeo Castellucci and Socìetas Raffaello Sanzio, το οποίο υλοποιείται στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Δράσης «Αριστεία ΙΙ» από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και άλλα συνεργαζόμενα ιδρύματα (Πανεπιστήμιο Κρήτης, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ακαδημία Αθηνών), με την επιστημονική μου ευθύνη.
Organisateurs: Marie-Élisabeth Mitsou, directrice d’études à l’EHESS - Loïc Marcou, chercheur associé au CETOBaC (EHESS)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ: Εισαγωγή στην εποχή, στα αισθητικά και καλλιτεχνικά ρεύματα, με έμφαση στον προσδιορισμό του κλασικισμού, περιγραφή της θεατρικής ζωή στο Παρίσι, βιο-εργογραφία του Μολιέρου και ανάλυση της τεχνικής του (σε συνδυασμό με την προβολή χαρακτηριστικών ταινιών). Θέματα που θα αναπτυχθούν: H δραµατική θεωρία του Μολιέρου • Η αντίληψη περί κωµωδίας: 1. Η ύλη της κωµωδίας, 2. Η απόδοση εκ του φυσικού (Peindre d’après nature). • Η φάρσα – η φαρσοκωµωδία: Ι. Παραδοσιακοί τύποι, ΙΙ. Ανανέωση της φάρσας – Η φάρσα στη µεγάλη κωµωδία. Η πλοκή στις µεγάλες κωµωδίες: Τελειοποίηση της πλοκής, Ψυχολογική πλοκή. Οι λύσεις (dénoumenents) • Ο Μολιέρος, ζωγράφος των ηθών. H απεικόνιση των χαρακτήρων – «Απεικόνιση εκ του φυσικού»: Ι. Αιώνια ανθρώπινη αλήθεια, ΙΙ. Σύνθετοι χαρακτήρες. • Η περιγραφή των χαρακτήρων – Ι. Η έμμεση περιγραφή, ΙΙ. Η «αποδεικτική μέθοδος». • Το κωμικό στον Μολιέρο – Η υψηλή κωμωδία. Castigat ridendo mores. • Η «φιλοσοφία» του Μολιέρου – Η επιτήδευση (La préciosité), Η εκπαίδευση των γυναικών, Ο έρωτας και ο γάμος, Η θρησκεία, Η ορθή φύση. Θα ακολουθήσει ανάλυση θεατρικών έργων με τη συμμετοχή των φοιτητών και την ανάληψη από μέρους τους εργασιών.
* Το μάθημα προσφέρεται ως επιλεγόμενο στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών και στο Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας.
Αnna Tabaki, Professeure Émérite,
Département d’études théâtrales, Université Nationale et Capodistrienne d’Athènes
https://www.youtube.com/watch?v=D3QCR-Hv8pw&t=391s
À l’épicentre de cette présentation sera mise la contribution décisive de quelques hommes et femmes de théâtre, dramaturges, metteurs en scène et traducteurs grecs, très familiarisés avec la culture française, comme Dimitris Mavrikios, Stratis Paschalis, Chryssa Prokopaki, Zoé Samara, Andréas Staïkos, à la réhabilitation du répertoire classique français du xviie et du xviiie siècles, notamment Corneille, Racine, Molière et Marivaux. Leur activité notoire a débouché sur des traductions et des représenta tions remarquables. Après avoir parcouru les tentatives touchant Marivaux (Le Jeu de l’amour et du hasard, L’Île des esclaves, Le Triomphe de l’amour), Corneille (L’Illusion comique) et Racine (Andromaque, Phèdre, Bérénice), le focus sera déplacé sur l’exemple également emblématique offert par les traductions de trois comédies de Molière par C. Prokopaki (Le Misanthrope, L’École des femmes, Amphitryon), qui ont marqué l’inauguration d’une ère nouvelle sur le plan esthétique et stylistique avec la réintroduc tion du vers rimé. Mon analyse insistera sur les traductions de tragédies raciniennes, entreprises à tour de rôle par Stratis Paschalis (Andromaque, Phèdre, Bérénice) et par Dimitris Mavrikios (Andromaque). Appréciant dans l’œuvre de ce grand classique qui, jusqu’à une période récente, était presque totalement oublié en Grèce, ses qualités de style exceptionnelles et sa profondeur poétique fondée sur la sobriété du lexique, ils ont élaboré des traductions de grande qualité, tant en vers libre qu’en vers rimé.
Αναμφίβολα οι θεατρικές σπουδές αποτελούν ένα σύνθετο και πολυπρισματικό αντικείμενο: κείμενο και παράσταση, με τη σύμπλευση των καλών τεχνών αλλά και των ερωτημάτων που θέτουν η διανοητική και κοινωνική ιστορία, καθώς και ο συγκριτισμός.
Πώς γράφεται αλήθεια μια ιστορία του νεοελληνικού θεάτρου, με τη διάσπαση των πολιτισμικών πυρήνων και τις ασυνέχειες που διέπουν τον γεωγραφικό χώρο στον οποίο ξετυλίγονται τα φαινόμενα από την κρητική Αναγέννηση ως την ίδρυση του ελληνικού κράτους και την παγίωση της θεατρικής ζωής (17ος-19ος αι);
«Ο Φιάκας. Κωμωδία εις Μέρη δύο υπό Δ.Κ. Μισιτζή»:
Δραματουργική προσέγγιση και παράσταση
Η πολυπαιγμένη και εξαιρετικά δημοφιλής αυτή κωμωδία, οργανικό προϊόν των πολιτιστικών συσσωματώσεων (Φιλολογικών Συλλόγων και Λεσχών) της Κωνσταντινούπολης του τέλους του 19ου αιώνα, εντάσσεται ειδολογικά στην πλούσια παράδοση της κωμωδίας ηθών και παίζεται σε όλον τον ελληνικό χώρο ως μονόπρακτη, στο δεύτερο δηλαδή μέρος της παράστασης, σύμφωνα με τη συνήθεια της εποχής. Δημιούργημα, με στόχο σαφώς ηθικοδιδακτικό, του λόγιου διδασκάλου Δημοσθένη Μισιτζή, του οποίου έχουμε και άλλα δείγματα θεατρικής γραφής, απολαμβάνει μια ιδιόμορφη τύχη, καθώς στις αρχές του 20ού αιώνα περνά στη σφαίρα της λαϊκής λογοτεχνίας, συχνά δε τμήματά της αποστηθίζονται από τους φανατικούς αναγνώστες και θεατές της. Έχοντας ενσκήψει ερευνητικά στο έργο, πώς αντιμετωπίζει ο ευφυής σκηνοθέτης αυτή τη δισημία στην παράστασή του;
Περιεχόμενα: Ι. Προεισαγωγικά, ΙΙ. Δ.Κ. Μισιτζής – η ταυτότητα του συγγραφέα, ΙΙΙ. Η ενασχόλησή του με τη δραματουργία, ΙV. Εκδόσεις [του Φιάκα], V. Παραστάσεις [του Φιάκα] στον φθίνοντα 19ο αιώνα, και VI. Η κριτική [στον τύπο] της εποχής.
https://www.youtube.com/watch?v=Zx6cd82CM30&t=10s
Κυρίως μέρος, «Λόγος περί ευδαιμονίας»
Επίμετρο
Ανάμεσα στον ορθό λόγο και στον ευδαιμονισμό
I. Τα χαρακτηριστικά του αιώνα
ΙΙ. Μια «τρυφερή, ευαίσθητη ψυχή» και μια ηδονική ιδιοσυγκρασία
ΙΙΙ. Φιλοσοφικές απηχήσεις του αιώνα: ο «Λόγος (ή Στοχασμοί) περί ευδαιμονίας»
Η Εμιλί ντυ Σατλέ (Émilie du Châtelet, 1706-1749) συνέθεσε αυτό το ενδιαφέρον και πολύπλευρο κείμενο για να ξαλαφρώσει την καρδιά της, χωρίς να θέτει αξιώσεις δημοσίευσης, με άλλα λόγια, πρόκειται για ένα κείμενο απαλλαγμένο από αυτοκριτική. Προικισμένη με μια ισχυρή πνευματική εμπειρία, ιδιοσυγκρασία συναισθηματική και συνάμα αισθησιακή, όσμωση στοιχείων που λίγοι σύγχρονοί της μπορούσαν να καυχηθούν ότι είχαν, η Μαντάμ ντυ Σατλέ προβαίνει σ’έναν απολογισμό. Απολογισμό των προσωπικών της φιλοδοξιών, του μεγάλου έρωτα που έζησε με τον Βολταίρο, των ελπίδων και των απογοητεύσεών της. Επιχειρεί να απαντήσει στο ερώτημα που απασχολεί με εμμονή την εποχή της: πώς μπορούμε να ευτυχήσουμε επί γης; Ειδικότερα πώς μπορεί να είναι κάποιος ευτυχής όταν είναι γένους θηλυκού, και μάλιστα όταν είναι, όπως αυτή, μια γυναίκα έξω από τα καθιερωμένα, που της είναι, ωστόσο, απαγορευμένες οι περισσότερες από τις φιλοδοξίες και οι τιμές της δόξας που είναι επιτρεπτές στους άνδρες; Πώς μπορεί εντέλει να είναι μια γυναίκα ευτυχής, όταν είναι ερωτευμένη με πάθος, διεκδικεί την αποκλειστικότητα και είναι τυραννική;
Πρόκειται για ένα κείμενο που, μετά τον πρόωρο θάνατό της, φαίνεται ότι κυκλοφόρησε στον κύκλο της σε χειρόγραφη μορφή. Ο Robert Mauzi στη θεμελιώδη μελέτη του για την ιδέα της ευδαιμονίας στον αιώνα του Διαφωτισμού το ενέταξε στα φιλοσοφικά δοκίμια της εποχής του Διαφωτισμού και επιμελήθηκε, ως συνέχεια της εμβληματικής του διατριβής, την κριτική του έκδοση. Στις μέρες μας, ιδίως μετά το 2006, η Émilie du Châtelet έχει αποτελέσει εκτεταμένο πεδίο μελέτης και έρευνας, έχουν διοργανωθεί εκθέσεις, Συνέδρια αφιερωμένα στην προσωπικότητά της και το έργο της, έχει εμπνεύσει τηλεοπτικές σειρές και κινηματογραφικές ταινίες, καθώς και μια όπερα. Ενδεχομένως πρέπει να επανατοποθετηθεί το ίδιο το είδος του κειμένου της «Δοκίμιο (ή Στοχασμοί) περί ευδαιμονίας» που ακροβατεί ανάμεσα στο φιλοσοφικό δοκίμιο και στον προσωπικό, εξομολογητικό και αυτοβιογραφικό λόγο.
Η μελέτη διαιρείται σε τέσσερα μέρη. Σε ένα σύντομο πρώτο, όπου αφενός μεν τοποθετείται το θέατρο στο πλαίσιο των φιλοσοφικών και αισθητικών θεωριών του 18ου αίώνα και εισάγεται αφετέρου ο αναγνώστης στη σύνθετη προσωπικότητα του Ρουσσώ. Ακολουθούν τρεις ερμηνευτικές αναγνώσεις κειμένων του που σχετίζονται με τις τέχνες και τον πολιτισμό: το «Δοκίμιο περί των επιστημών και τεχνών», ο «Λόγος περί των απαρχών και των βάσεων της ανισότητας μεταξύ των ανθρώπων» και η «Επιστολή στον Νταλαμπέρ για τα θεάματα» στην οποία και επικεντρώνεται η ανάλυσή μας, εξαντλώντας όλα τα επίπεδα ανάγνωσής της και σκιαγραφώντας τα βαθύτερα αίτια συγγραφής της.
Aspects of Enlightenment’s Philosophical Thought: The Case of Jean-Jacques Rousseau and His Views on Spectacles
The chapter is divided into four parts. First, in a short one, where the theatre is placed in the context of 18th-century philosophical and aesthetic theories, and the reader is introduced into the complex personality of Rousseau. In the rest three parts of the chapter, the three interpretive readings of Rousseau’s writings relating to the arts and culture are analyzed and discussed: the ''Discourse on the Arts and Sciences'', the ''Discourse on the Origin and Foundations of Inequality among Men'', and the ''Lettre to D’Alembert on the Spectacles'', in which our analysis focuses, exhausting all levels of reading, and outlining the underlying causes of its writing.
Συμμετοχή στο ΙΑ΄ Πανιόνιο Συνέδριο (Κεφαλονιά, 22-28 Μαΐου 2018).