aql

Oʻzbekcha (uz)

• Ozarbayjoncha: aqıl
• Turkcha: akıl, zeka

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1. Inson miyasining dunyoni aks ettirish va shaxening voqelikka munosabatini boshqarib turadigan faoliyati; fikrlash qobiliyati. ◆ Jonzotlar ichida birgina odamzotga aql ato etib, yuragiga diyonatni joy,shbdi. N. Norqobilov, „Toʻqnashuv.“

2. Fikrlash qobiliyatining amali; fahmidrok, zehn. ◆ Aqling bshan koʻr, koʻz aldaydi. Maqol. ◆ Qaysi vazirim aqli ziyrak, donishmandligini bildirsa, xazinamdan oʻn tillo va bosh-oyoq sarpo beraman. "Luqmoni Hakim. "

3. Mulohaza, maslahat tarzidagi fikr. ◆ Koʻpdan koʻp aql chiqar. Maqol. ◆ Endi menim aqdim shukim, oʻshal kandidatingiz tomoniga oʻtganlarni qoʻlga olish uchun Nurmat akamning hovlisiga chaqirib, bir oz ziyofatcha bilan koʻngillarini topib.. shoyad qoʻlga olib qolarmiz. Hamza, „Burungi saylovlar.“

Aqldan ozmoq Fikrlash qobiliyatini yoʻqotmoq, es-hushidan ayrilmoq. ◆ Birinchi qadah chanqoqni bosish uchun, ikkinchisi — xursandchshshk, uchinchisi — kayf qilib huzurlanish, toʻrtinchisi esa aqldan ozish uchun ichiladi. Gazetadan.

Aql bovar qilmaslik aqlga sigʻmaslik Tasavvurga sigʻmaslik, tasavvur eta olmaslik. ◆ Nurlan aql bovar qilmaydigan hikoyasini bazoʻr tamomladi. Gazetadan.

Aqldan adashmoq yoki aqlini yoʻqotmoq. Aqldan adashmoq yoki aqlini yoʻqotmoq, aqlini yemoq, aqli ketmoq. Toʻgʻri fikr-mulohaza yuritish, toʻgʻri idrok etish holatini yoʻqotmoq, es-hushini yoʻqotmoq. ◆ ..Qizning chiroyliligiga bazzoz bola behush boʻlib, aqldan adashib yotib qolibdi.. "Luqmoni Hakim". ◆ Yaxshi koʻrganda, qizlar aqlini yoʻqotib qoʻyadi, deyishadi. P. Qodirov, „Uch ildiz.“ ◆ Bobo, xafa qilding menday oʻgʻlingni, Aqling ketib, bobo, senga ne boʻldi. "Nurali".

Aqldan emas Aql yuritib qilingan toʻgʻri ish emas. ◆ Giyohvandlik bilan kurash yoʻlida tabiatni xonavayron qilish aqldan emas. "Saodat".

Aqli yetmoq Toʻgʻri idrok etmoq, mohiyatini tushunmoq.

Aql kirmoq (yoki bitmoq) Aql bilan ish tutadigan boʻlmoq, es-hushini yigʻib olmoq. ◆ Qachon senga aql kiradi?! Soʻzlashuvdan.

Aqlni olmoq Es-hushini ogʻdirmoq, mahliyo qilmoq. ◆ Kiygani gulgun qirmizi, Aqlingni olar jodu koʻzi. "Malikai ayyor".

Aqlini tanimoq Aql bulan ish tutadigan boʻlmoq, shunday yoshga yetmoq. ◆ Inson tugʻilib, aqlini tanigan kundanoq tevarak-atrofni oʻrab turgan borliq.. haqida oʻshay boipaydi. Gazetadan.

Aql tish q. tish.

Aql oʻrgatmoq Pand-nasihat, oʻgit, yoʻl-yoʻriq tarzidagi fikr-mulohaza aytmoq. ◆ Birov qoqilganda, aql oʻrgatuvchilar, taftishchilar koʻpayadi. S. Nurov, „Maysalarni ayoz urmaydi.“

Tarjimalari

Ruscha _ru

aql
1 ум, разум, рассудок; интеллект; ◆ porloq aql блестящий ум, светлый ум; ◆ sogʻlom aql здравый ум, здравый рассудок; ◆ oʻtkir aql пытливый, проницательный ум; ◆ inson aql egasidir человек обладает разумом; ◆ aql bilan с умом, разумно; ◆ oʻz aqli bilan своим собственным умом; ◆ aql borida пока (ты) в здравом рассудке; пока не поздно; ◆ aql tuzilishi склад ума; ◆ aqling joyidami? в уме ли ты?; ◆ aqli kalta (odam) недалёкий, ограниченный (человек); ◆ aqli kaltalik ограниченность (умственных способностей); ◆ aqli raso (odam) (человек) зрелого ума; ◆ aqli rasolik умственная зрелость; ◆ aqli salim здравомыслящий, имеющий, здравый рассудок; ◆ aqli qasir (odam) человек с недостаточными умствеными способностями; ◆ aqli qisqa = ◆ aqli kalta  ; ◆ aqli qisqalik = ◆ aqli kaltalik  ; ◆ aqlning ishlashi деятельность ума; ◆ aqlga muvofik ravishda разумно, рационально; ◆ aqlga xilof ravishda вопреки разуму; ◆ aqlga qarab = ◆ aqlga muvofiq ravishda  ; ◆ aqlingga balli! (букв. хвала твоему уму!) браво! (об умном поступке, разумном совете); ◆ aql koʻrsatmoq (или oʻrgatmok) учить уму-разуму; давать советы, наставления; ◆ aql yugurtirmoq рассудить, раскинуть умом, поразмыслить; ◆ aqli yetdi 1) он уразумел, он понял, он постиг (что-л.); 2) он допустил возможность (чего-л.), он поверил (во что-л.); ◆ uning kelishiga aqlim yetmaydi я не верю, что он придёт; ◆ aql yetmas непостижимый; ◆ aqli kirib qoldi он образумился, он остепенился, он поумнел; ◆ aqli shoshdi он растерялся, опешил; ◆ aqlni shoshiradigan умопомрачительный; ◆ aqlni shoshiradigan darajada до умопомрачения; ◆ aqlingni yedingmi? ты что, с ума спятил?;◆ aqlini olmoq 1) свести (кого-л.) с ума; 2) привести (кого-л.) в восхищение; ◆ aqlga sigʻadigan или ◆  aqlga toʻgʻri keladigan 1) разумный; 2) правдоподобный; ◆ aqlga sigʻmaydigan или ◆  aqlga toʻgʻri kelmaydigan 1) неразумный; 2) невероятный; неправдоподобный; ◆ aqliga kelmoq образумиться, обрести рассудок; ◆ aqldan ozmoq или ◆  aqldan toymoq сходить с ума, терять рассудок, помешаться; ◆ aqldan ozdirmoq то же, что ◆  aqlini olmok! ; ◆ aql yoshda emas, boshda посл. ум не в летах, а в голове; ◆ oʻz aqlingdan qolma внимай голосу рассудка; ◆ jahl kelganda aql ketadi посл. когда приходит гнев, уходит разум; ◆ ahmoqning aqli tushdan keyin посл. у глупца ум - после полудня; ◆ aqlingga aql qoʻsh; jahlingga - sabr посл. прибавь ума к своему уму, а к своему гневу - терпения; ◆ aqlni ahmoqdan oʻrgan посл. учись разуму у дурака (т. е. смотри на него и делай наоборот); ◆ aql-bosh]] = ◆ aql-hush  ;
2 соображение; совет; ◆ aql bermoq дать совет, посоветовать; ◆ aql oʻrgatmoq поучать; ◆ Mana koʻrdingizmi, shu ham sizdan chiqqan aql edi (А. Ќаћћор, «Сароб») Вот видите, это тоже был ваш совет; ◆ 

• aql tishi зуб мудрости; ◆ aql topmoq находить выход (из какого-л. положения); ◆ Behuda yonma, uka, aql top! (Ойбек, «Ќутлуѓ ќон») Зря не горюй, братец, придумай что-нибудь!