Kacu tekst Azerbaidžan

{{10000}}{{A10000}}
{{Valdkund
| Nimi = Azerbaidžanan Tazovaldkund<br />Azərbaycan Respublikası
| Valdkundznam = Emblem of Azerbaijan.svg
| Flag = Flag of Azerbaijan.svg
| Valdkundznam text = Azerbaidžanan valdkundznam
| Flag text = Azerbaidžanan flag
| Pälidn = Baku
| Eläjiden lugu = 10,046,516<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/aj.html Azerbaidžanan ristitišton endustuz vn 2018 heinkus // Mail'man faktoiden kirj. — ''Cia.gov''.] {{ref-en}}</ref>
| Voz' = 2018
| Pind = 86,600
| Kart = Azneutmap.PNG
| Kel' = [[azerbaidžanan kel'|azerbaidžanan]]
| Valdkundan pämez' = [[Alijev Il'ham|Il'ham Alijev]]
| Päministr = [[Asadov Ali Idajat oglu|Ali Asadov]]
| Religii = [[islam]]
| Valüt = [[azerbaidžanan manat]] (AZN)
| Internet-domen = [[.az]]
| Telefonkod = +994
| Aigvö = [[UTC]]+4
}}
'''Azerbaidžan''' ({{lang-az|Azərbaycan}}), täuz' oficialine nimi — '''Azerbaidžanan Tazovaldkund''' ({{lang-az|Azərbaycan Respublikası}} [ɑːzæɾbɑjˈd͡ʒɑn ɾespublikɑˈsɯ]), om valdkund [[Evrazii|Evrazijas]]. Sijadase sen [[Azii|Azijas]] paloin vai täuzin, [[Kaspijan meri|Kaspijan meren]] randal. Pälidn da kaikiš suremb lidn om [[Baku]].

== Istorii ==
[[Azerbaidžanan Demokratine Tazovaldkund]] (1918) lugedas ezmäižeks demokratijaks islamižes mail'mas.

Vl 1918 [[Gändž]] oli Azerbaidžanan pälidnan lühüdaks aigaks, sid' sirtihe pälidnad [[Baku]]hu.

Azerbaidžanan territorijal om lidnoid, kudambad konz-ze oliba olnuded erižiden istorižiden valdkundoiden pälidnoikš: [[Gändž]], [[Šeki]], [[Kabal]], [[Bard]], [[Šemah]], [[Šuš]] i [[Nahičevan' (lidn)|Nahičevan']].

Vn 1991 18. päiväl redukud Azerbaidžan tedištoiti ičeze ripmatomudes [[Nevondkundaline Ühtištuz|NSTÜ:späi]].

=== Konstitucii ===
Valdkundan edeližed Konstitucijad oliba vahvištadud vozil 1921, 1925, 1937, 1978 i 1991. Nügüdläine kudenz' lugul Konstitucii<ref>[http://en.wikisource.org/wiki/Constitution_of_Azerbaijan Vn 1995 Azerbaidžanan Konstitucii (vn 2002 vajehtusidenke) Vikipurtkiš (''en.wikisource.org'').] {{ref-en}}</ref><ref>[http://www.constituteproject.org/ontology/Azerbaijan?lang=en Azerbaidžanan Konstitucijan tekst (2016) ''constituteproject.org''-saital.] {{ref-en}}</ref> ({{lang-az|Konstitusiyası}}) tuli väghe vn 1995 12. päiväl kül'mkud, se om olmas voziden 2002, 2009 i 2016 vajehtusidenke.

== Geografijan andmused ==
[[Fail:Azerbaijan Topography.png|thumb|left|250px|Azerbaidžanan topografine kart]]
Azerbaidžanal om mavaldkundröunoid [[Iran]]anke suves (röunan piduz — 689 km), [[Armenii|Armenijanke]] päivlaskmas (996 km), [[Turkanma]]nke (17 km) da [[Gruzii|Gruzijanke]] (428 km) lodehes, [[Venäma]]nke pohjoižes (338 km). Ühthine röunoiden piduz — 2468 km. Azerbaidžan om valdmererandatoi valdkund, no [[Kaspijan meri|Kaspijan meren]] randanpird om 713 km pitte päivnouzmas. Valdkundan pind — 86 600 km².

Mäged ottas valdkundan pol't, [[Kavkaz]]an Sur' mägisel'g om pohjoižes, Pen' sel'g otab päivlaskmad da suved. Kuran da Araksan alangišt otab Azerbaidžanan keskuzpalad. Znamasine jogi om [[Kur (jogi Kavkazantaguižes)|Kur]] ({{lang-az|Kür}}), lankteb Kaspijan merhe.

Klimat om erazvuitte, [[subtropine vö|subtropižes vönespäi]] korktoiden mägiden vilhusai.

Londuseližed pävarad oma [[kivivoi]], [[londuseline gaz]], [[raud|raudkivend]], [[alüminii|boksitad]], [[gidroenergii]].

== Politine sistem ==
[[Fail:Sabayil, Baku, Azerbaijan - panoramio (146).jpg|thumb|right|250px|Azerbaidžanan ohjastusen pert' [[Baku]]s vl 2015 (huralpäi)]]
Ohjandusen form om unitarine [[prezidentine tazovaldkund|prezidentine]] tazovaldkund dominirujanke partijanke. Valdkundan pämez' om prezident ({{lang-az|Prezidenti}}), kaik rahvaz valičeb händast seičemeks vodeks strokuiden röunatusita. Prezident paneb ohjastusen kaikid valdkundmehid radsijha, sidä kesken päministrad ({{lang-az|Azərbaycan baş nazirlərinin siyahısı}}).

Parlament om üks'kodine Nacionaline Suim ({{lang-az|Milli Məclis}}) 125 ühtnijanke, mugažo rahvaz valičeb kaikid heid videks vodeks.

Azerbaidžanan prezident om [[Il'ham Alijev]] vspäi 2003, valitihe händast vn 2018 11. päiväl sulakud rata nellän' strok (sai 74,51% ezmäižes turas). Parlamentan ühtnijoiden järgenduseližed valičendad oliba vn 2015 1. päiväl kül'mkud. [[Ali Asadov]] radab päministran vs 2019 redukun 8. päiväspäi.

== Administrativiž-territorialine jagand ==
&nbsp;&nbsp;&nbsp;''Kacu kirjutuz: [[Azerbaidžanan administrativiž-territorialine jagand]].''

Azerbaidžan jagase 66 rajonaks ({{lang-az|rayon}}) da 11 lidnaks ({{lang-az|şəhər}}) tazovaldkundan alištusenke. Rajonad ühtetas 10 ekonomižhe regionha.

== Eläjad ==
Vl 2011 valdkundan eläjiden lugu oli 9,165,000 ristitud. Kaikiš suremb ristitišt om nügüd'.

Rahvahad (2009): [[azerbaidžanlaižed]] — 91,6%, [[lezgilaižed]] — 2,0%, [[venänikad]] — 1,3%, [[armenijalaižed]] — 1,3%, [[tališalaižed]] — 1,3%, toižed rahvahad — 2,5%.

Uskondan mödhe (2010): [[islam]]anuskojad — 96,9% (šijitad tobjimalaz), [[hristanuskond|hristanuskojad]] — 3,0%, toižed uskojad i märhapanendata — 0,1%.

Toižed sured lidnad (enamba 100 tuh. ristituid vl 2012, surembaspäi penembha): [[Gändž]], [[Sumgajit]], [[Mingečaur]]. Vl 2012 kaik oli 77 lidnad valdkundas, 9 niišpäi enamba mi 50 tuh. eläjidenke. Lidnalaižiden pala om 56,4% (2020).

== Ižanduz ==
Azerbaidžan om [[Ripmatomiden Valdkundoiden Ühtnend|RVÜ:n]] valdkundoiden lider [[kogosüdäiprodukt]]an kazvandan mödhe, vozil 2003−2008 se ližazi kahthe kudenke kümnendesenke kerdha.

Vl 2009 Azerbaidžanan päeksport oli [[kivivoi]] (81%); toine eksport — likujad [[buraudamižčuhunduz|buraudamižčuhundused]] (1%), [[sahar (produkt)|sahar]] (1%).

== Homaičendad ==
<references />

== Irdkosketused ==
;Tobmuz
* [http://www.president.az/ Azerbaidžanan prezidentan oficialine sait (''president.az'').] {{ref-az}} {{ref-ru}} {{ref-en}}
* [http://www.meclis.gov.az/ Azerbaidžanan parlamentan oficialine sait (''meclis.gov.az'').] {{ref-az}}

;Ühthine informacii valdkundas
* [http://www.stat.gov.az/ Azerbaidžanan Tazovaldkundan Valdkundaližen statistikan komitetan sait (''stat.gov.az'').] {{ref-az}} {{ref-en}}
{{Commons|Azerbaijan}}

{{Evrop}}
{{Azii}}

[[Kategorii:Azerbaidžan| ]]