PETN

	; PETN
	1,3-Dinitrato-2,2-bis; (nitratomethyl)propane; Tên quy định IUPAC
Công thức hóa học	C5H8N4O12
Phân tử gam	316,14 g/mol
Nhạy nổ với va chạm	Trung bình
Nhạy nổ với ma sát	Trung bình
Mật độ	1,773 g/cm³ tại 20°C
Tốc độ truyền nổ	8.400 m/s
Tương đương TNT	1,66
Nhiệt độ nóng chảy	141,3 °C
Điểm phát nổ	Phân hủy tại 190 °C
Bề ngoài	Trắng, không mùi, ; kết tinh, rắn.
Số CAS	78-11-5
PubChem	6518
SMILES	C(C(CO[N+](=O)[O-])(CO[N+](=O)[O-]); CO[N+](=O)[O-])O[N+](=O)[O-]

PETN (pentaerythritol tetranitrat, tên thường gọi: penthrit; công thức hóa học: C(CH₂ONO₂)₄) là một trong số những chất nổ mạnh nhất đã biết, nó nhạy nổ ma sát và nhạy nổ chấn động hơn TNT, không bao giờ sử dụng một mình làm thuốc dẫn nổ. PETN ban đầu được dùng làm thuốc dẫn nổ và thuốc nổ chính của đạn nhỏ, nay nó được dùng làm thuốc nổ sau trong kíp nổ, được dùng làm thuốc lõi của dây truyền nổ.

Trong dược phẩm, PETN được dùng làm thuốc dãn mạch như glyceryl trinitrat, "lentonitrat", là PETN nguyên chất.^[1]

Lịch sử

Pentaerythritol tetranitrate được chuẩn bị đầu tiên và được cấp bằng sáng chế vào năm 1894 bởi nhà sản xuất thuốc nổ Rheinisch-Westfälische Sprengstoff A.G. của Cologne, Đức. Việc sản xuất PETN bắt đầu vào năm 1912, khi phương pháp sản xuất được cải thiện đã được chính phủ Đức cấp bằng sáng chế. PETN đã được quân đội Đức sử dụng trong Thế chiến I.Nó cũng được sử dụng trong các robot tự động MG FF / M và nhiều hệ thống vũ khí khác của Luftwaffe trong Thế chiến II, đặc biệt là trong vỏ bom Minengeschoß nổ cao.

Tính chất

Là một chất hóa học bền. Bảo quản vận chuyển dễ hơn RDX. Tan mạnh trong methyl axetat, có thể phân hủy trong acetone, tan một ít trong ethanol và benzene.

Tốc độ truyền nổ của PETN khi mật độ 1,7 g/cm³ là 8.400 m/s. Mật độ tối đa của tinh thể khoảng 1,773 g/cm³, chảy ở 141 °C.

Các thông số kỹ thuật:

Nhiệt độ phát nổ 215 °C
Trị tương đương TNT: 1,66
Trị thử khối chì: 52,3
Năng lượng nổ: 5.8 MJ/kg

Ảnh hưởng tới môi trường

PETN không phải là một chất có sẵn trong tự nhiên, nên nó ảnh hưởng không tốt với môi trường. PETN bị phân hủy bởi vi khuẩn, khi nó thải ra từ phân hay nước tiểu chưa xử lý, hoặc sản phẩm không bảo quản. Theo một số báo cáo, PETN bị phân hủy bởi vi khuẩn, denitrat chuyển thành các trinitrat và dinitrat, pentaerythritol dinitrat là sản phẩm cuối cùng được biết đến, sau đó chưa rõ.

Sản xuất

Sản xuất là do phản ứng của pentaerythritol với axit nitric đậm đặc để tạo thành kết tủa có thể kết tinh lại từ axeton để tạo ra tinh thể có thể xử lý được.

Các biến thể của phương pháp được xuất bản lần đầu tiên trong một bằng sáng chế Mỹ 2,370,437 của Acken và Vyverberg (1945 đến Du Pont) tạo thành cơ sở cho tất cả sản xuất thương mại hiện tại.

PETN được sản xuất bởi nhiều nhà sản xuất dưới dạng bột, hoặc cùng với nitrocellulose và chất làm dẻo làm tấm nhựa mỏng (ví dụ: Primasheet 1000 hoặc Detasheet). Dư lượng PETN dễ dàng phát hiện được trên tóc của những người xử lý nó. [16] Việc giữ lại dư lượng cao nhất là trên tóc đen; một số dư lượng còn lại sau khi giặt.

Điều chế

Nitrát hóa pentaerythritol, bằng hốn hợp axít sulfuric và axít nitric đậm đặc. Một phương pháp được ưa chuộng là ICI, theo phương pháp này, người ta nitrát hóa bằng riêng axít nitric đậm đặc, việc trộn axít có thể tạo ra các sản phẩm chứa lưu huỳnh không ổn định.

C(CH₂OH)₄ + 4HNO₃ → C(CH₂ONO₂)₄ + 4H₂O

Các tên khác

Vasodiatol, Baritrate, Penthrit, Quintrate, Angicap, Perityl, Antora, Pentanitrolum, Dipentrate, Nitropenta.

Sử dụng y tế

Giống như nitroglycerin (glyceryl trinitrate) và các nitrat khác, PETN cũng được sử dụng y học như một thuốc giãn mạch trong điều trị bệnh tim.Những loại thuốc này hoạt động bằng cách giải phóng tín hiệu khí nitric oxide trong cơ thể. Thuốc tim Lentonitrat gần như là PETN tinh khiết.

Theo dõi việc sử dụng thuốc của bệnh nhân đã được thực hiện bằng cách xác định nồng độ huyết tương của một số sản phẩm thủy phân của nó, pentaerythritol dinitrate, pentaerythritol mononitrate và pentaerythritol, trong huyết tương bằng sắc ký khí khối phổ.

Xem thêm

Tham khảo

Cooper, Paul W., Explosives Engineering, New York: Wiley-VCH, 1996. ISBN 0-471-18636-8
T. Urbanski: Chemistry and technology of explosives. 1961
Dr.R. Haas, Dipl.Ing J. Thieme: Synonymverzeichnis der Explosivstoffe
J.Gartz: "Kulturgeschichte der Explosivstoffe " E.S.Mittler & Sohn.Hamburg.2006.

Chú thích

^ Russek H. I. (1966). “The therapeutic role of coronary vasodilators: glyceryl trinitrate, isosorbide dinitrate, and pentaerythritol tetranitrate”. American Journal of Medical Science. 252 (1): 9–20. PMID 4957459.

Liên kết ngoài

Prva Iskra Namenska AD (Serbia) Lưu trữ 2007-09-11 tại Wayback Machine

[1] Russek H. I. (1966). “The therapeutic role of coronary vasodilators: glyceryl trinitrate, isosorbide dinitrate, and pentaerythritol tetranitrate”. American Journal of Medical Science. 252 (1): 9–20. PMID 4957459.

[1]