Yah anináahgo doodago naaltsoos hidijeehí bee i’í’áád, t’áá ałtsohjį’ baa dahonít’i’ bohónéedzą́ągo bee náhoo’aahígíí bee ná’ahoot’i’. 

Ha’dilnééh bee ahoot’i’í ná bíighahígíí bik’ih diilnííh 

Béésh łichíi’ii nitsékeesí biyi’jį’ ha’dilnééh: Nitsaa bił hadahwiisdzoh lą’í dah béésh łichíi’ii nitsékeesí biyi’jį’ hahodít’éhígíí bee ida’ii’nííł biniiyé ha’dilééh dóó iná’í’a’ bee nił ha’dít’éhí háádidlééh yee ná hooł’a’. Nitsaa bee nił hahoodzoh béésh łichíi’ii nitsékeesí biyi’jį’ hahodít’éhígíí hada’dilne’ígíí daats’í yí’oołkąąh díniił’įįłgo nitsaa bee nił hahoodzoh bik’ih diilnííh. Nitsaa bee nił hahoodzoh t’áá íiyisíí eii diné bits’íís bich’į’ anídahazt’i’í bá ida’ii’nííł bee béésh łichíi’ii nitsékeesí biyi’jį’ bee bił hahodít’éhígíí ííshją́ą́shį́į́ doo bá nidanitł’ah da. 

Naaltsoos hidijeehí bee ha’dilnééh: Nitsaa bił hahoodzoh t’áá át’é biyi’ nidi éí New Hampshire, North Dakota, Wisconsin, dóó Wyoming nidiga’ National Mail Voter Registration Form (Bilagáana k’ehgo)  béésh łichíi’ii nitsékees biyi’ adiilííł, béé’diidlííł, dóó yah adííłtsos. Naaltsoos hadilnéhígíí lą’í dah saad bee hadadilyaaígíí hólǫ́. nik’is doodago nighan haz’ą́ągi t’áá háída naaltsoos hadilnéegi shika’anilyeed bididííniił, hwinidzindą́ą́’. 

Yah ajigháahgo ha’dilnééh: Naat’áanii bił nahaz’ání dikwíigo shį́į́ ałáá ádaat’éhídi ha’diléehgo bíighah, díí:  

• Nitsaa bił hahoodzoh dóó t’áá akǫ́ǫ́h ida’ii’nííł bił nahaz’ánídi
• Nitsaa bił hahoodzoh chidí bá hada’dilne’ bił nahaz’ánídi 
• T’áá ałtsoh bika’anída’awo’ dóó diné bits’íís bich’į’ anáhoot’i’ bił nahaz’ánídi 
• Ła’ naaltsoos wólt’í bádahooghangóó
• Ła’ hódahdi bidziilgo da’ólta’ dóó hódahdi yéego bidziilgo da’ólta’ bił nahaz’ánídi 

T’áá háída ha’dilnéegi yee nika’adoowołígíí ła’ bił ní’aashgo bíighah, nínízindą́ą́’. 

Diné yah iigháahgo e’e’áádgo bohónéedzą́ągo bee háhoo’aah bee t’áá ałtsohjį’ baa dahonít’i’ 

Yah anináahgo i’í’áadgo, bohónéedzą́ągo háhoo’aah bee t’áá ałtsohjį’ baa dahonít’i’ eii i’í’áád doo ná nanitł’ah da biniiyé yíníkeedgo bee ná’ahoot’i’. Americans with Disabilities Act ida’iilníłídi t’áá ałtsohjį’ baa dahonít’i’ bi nánél’į́įgo nááhéesdzooígíí (Bilagáana k’ehgo) ha’át’íish yiníkeedgo ná bíighahígíí bee baa dahane’í bee hólǫ́. 

Bohónéedzą́ągo háhoo’aah bee t’áá ałtsohjį’ baa dahonít’i’ bee haz’áanii yik’ih déez’į́į’go yaa’áhalyánígíí bee binahjį’ dahane’ígíí éí díí:  

• Naaldlooshii áka’análwo’í bee áka’e’e’yeed
• T’áá háíshį́į́ nika’iilyeedgo i’í’áád Į́bá nanilnishí doodago nidaalnishí da’ahótą’ yá naagháhí éí doodaÓ 
• Ida’ii’níiłdi bąąh hááda’aldahí jótą’go bąąh daní’áhí
• Baa dahonít’i’gi nináda’abąs bá nahaz’ánígíí
• E’et’áád dóó ida’ii’nííł bee nida’anishí nitsaago bee ak’ehda’ashchínígíí 
• Ida’ii’níiłdi yah adahazt’i’ dóó ch’é’atiin eii ą́ą dah alzhin aníłtéel łeh 
• Ida’ii’níiłdi bikáá’ dah asdáhí ádił naalbąąsí bá yah adahazt’i’ 
• Nahaz’ą́ bik’eh t’ááńa’í dah ida’ii’nííł nidaajaahí. Díí nidaajaahí diné inída’a’a’ bináá’ doo yee da’oonígíí, doo hazhó’ó bináá’ yee da’oonígí, doodago nááná ła’ t’áá ałtsohjį’ baa dahonít’i’ deiníziní yíka’anídaalwo’. 
• Ida’ii’nííł yinidaalnishí ida’ii’nííł nidaajaahí baa honít’i’í choo’į́įgi yee yíka’anídaajahí 

Ida’ii’nííł Bijį́h bitséedi nitsaa bił hahoodzoh doodago t’áá akǫ́ǫ́h ida’ii’nííł bił haz’ánígíí (Bilagáana k’ehgo) bich’į’ hane’ aniléehgo bíighah, i’í’áád haz’ánígi (Bilagáana k’ehgo) bohónéedzą́ągo bee há hoo’aahí t’áá ałtsohjį’ baa dahonít’i’í nínízinígíí daats’í bee dahólǫ́ bee baa nanítáahgo. Bich’į’ yáníłti’go, ha’át’íish nínízin áko i’í’áád doo bee nánanitł’ah daaígíí hazhó’ó bee bił hólne’ dooleeł. Bee inda’ii’nííł nizaad bee hadít’éego doodago nááná łahgo át’éego hadadilyaaígíí Į́díí nitsaago bee ak’eda’ashchínígíí doodago diits’a’go bik’ih sinilígíí dahÓ ałdó’ yínikeed dooleeł.

Ida’ii’níiłdi doo ná baa dahwiizt’i’ dago bóhwiinił’ą́ągo, ida’ii’nííł bee nił haz’ánígíí nááná ła’ bee adahazt’i’íísh dahólǫ́ diníigo nabídiłkid dooleeł. Ni díí ná bíighah:  

• Tł’óódę́ę́’ hwił ne’alwo’í ida’ii’nííł bee i’í’áád (Bilagáana k’ehgo), áadi ida’ii’nííł yił naalnishí bee i’í’áád t’áá ałtsoh nínízinígíí nichidí bich’į’ ná ch’íidoojih.  
• Ida’ii’nííł łahgo bił haz’ánídi eii baa dahonít’i’ hólónídi i’díí’ał

Naaltsoos hidijeehí doodago doo áadi na’adááhóó bee ida’ii’nííł bá bohónéedzą́ągo bee há hoo’aah

Nitsaa bił hadahwiisdzoh lą’í dah biyi’, iná’í’a’ídi doo bee ná baa dahonít’i’góógo doo áadi na’adáágóó i’ji’áád aniléehgo bíighah, Ida’ii’nííł Bijį́h ch’aa yínáał dooleeł, doodago bik’i’dinitįįhgo t’áá hooghandóó i’díí’ał.  Nitsaa bee nił hahoodzoh doo áadi na’adáh bee i’ii’nííł bíídííkił (Bilagáana k’ehgo). Nitsaa bił hadahwiisdzoh ła’ naaltsoos hidijeehí yee ida’ii’nííł yił nídahoołah.

Nitsaa bee nił hahoodzoh biyi’ naaltsoos hidijeehí bee e’et’áád bohónéedzą́ągo bee há dahoo’aah bee binahjį’ dahane’í kǫ́ǫ́h ła’:

• Ida’ii’nííł bee ádahodooníłígíí nááná łahgo át’éego bee hada’dilyaaígíí, díí nitsaago bee ak’eda’ashchínígíí doodago diits’a’go bik’ih sinilígíí 
• ła’go át’éego yizhí alnéhígíí bee nahaz’ánígíí, díí bił ada’dilchidgo nizhi’ aniléhígíí dah. 
• Nahdę́ę́’ jizį́įgo e’et’áád bee dah dajiishį́’hí bee na’anishí.  Díí bee ahoot’i’í béésh łichíi’ii nitsékeesí bee bee e’etádí dah dajiishį́į́h, béé’alįįh, dóó naaltsoos hisijeehí bee bił ájiił’įįh doodago ida’iinííł bił haz’ánídi yah ajiłtsos. 

Ííshją́ą́shį́į́ bee i’ííní’ahígíí yah anáníłtsóós binahó’áh. Nitsaa bił hahoodzoh bibee haz’áanii bik’ehgo, naaltsoos hidijeehí bee bił anídiidlííł, sits’aa’ biih íí’ał, doodago t’áá háída ná yah anéídoołtsos. Electronic ballot return (Bilagáana k’ehgo) éí nááná ła’ bee ahoot’i’ eii nitsaa bee nił hahoodzooígíí biyi’ daats’í hólǫ́. díí bee ahoot’i’í bee i’ííní’ahígíí béésh łichíi’ii nitsékeesí biyi’ hane’ ach’į’ ál’íní, béésh bee hane’í bee bi’iilníhí, doodago béésh łichíi’ii nitsékeesí biyi’ bee hahodít’éhígíí bee bi’níłnííh anidoolííł.

Diné ida’iiníłí bits’íís bich’į’ anídahazt’i’í bá nááná ła’ ił ch’éhat’aahí dóó bee binahjį’ ádhodooníłí 

• Nitsaa bee nił hahoodzoh béésh łichíi’ii nitsékeesí biyi’ bee bił hahodít’éhígíí bee nił anáhoot’i’go doodago iná’í’a’ídi bee baa honít’i’í doo naaznilgóógo, t’áá akǫ́ǫ́h ida’ii’nííł bił haz’ánígíí (Bilagáana k’ehgo) bich’į’ hane’ anilééh. 
• National Disability Rights Network (Bilagáana k’ehgo) bił nitsaa bee nił hahoodszoh biyi’ bił haz’ání ak’ih déez’į́įgo aa’áhalyání dóó há yáłti’í ła’ hanítáh.
• Kǫ́ǫ́h éí diné inída’a’í bits’íís bich’į’ anídahazt’i’í bá bee binahjį’ ádhodooníłí ła’ nááná nááhéedzoohígíí (Bilagáana k’ehgo).

I’í’áadgo nits’íís bich’į’ anáhoot’i’ígíí biniinaa ná hodoonih nít’ę́ę́’ nínízingo, bee nił hoo’a’ígíí (Bilagáana k’ehgo) to the Department of Justice bił haz’áníjį’ baa hodíilnih. 

Wááshindoo bibee nahaz’áanii i’í’áád bee ná’ahoot’i’ígíí  yik’ih déez’į́į́’go yaa’áahalyą́

Wááshindoon bibee nahaz’áanii dikwíishį́į́ American diné bits’íís bich’į’ anídahazt’i’í hadilééh dóó e’e’áád bee bá adahazt’i’í  yik’ih déez’į́į́’go yaa’áhalyánígíí: 

• Americans with Disabilities Act (ADA) (Bilagáana k’ehgo)
• Help America Vote Act (HAVA) (Bilagáana k’ehgo)
• National Voter Registration Act (NVRA) (Bilagáana k’ehgo)
• Voting Accessibility for the Elderly and Handicapped Act (VAEHA) (Bilagáana k’ehgo)
• Voting Rights Act (VRA) (Bilagáana k’ehgo)

Wááshindoon bibee nahaz’áanii eii Department of Justice bił haz’ánídę́ę́’ I’í’áád Bee Ná’adahazt’i’í Nił Bééhozin bik’ego adoolníłí (PDF) (Bilagáana k’ehgo) biyi’ i’í’áád bííníghah yik’ih déez’į́įgo yee naa’áhalyą́.