Brasilie

	República Federativa do Brasil; Föderative Republik Brasilien
{{{ARTIKEL-FLAGGE}}}	{{{ARTIKEL-WAPPEN}}}
	Wahlspruch: Ordem e Progresso; (Port. fir „Ornig un Furtschritt“)
Amtsspraach	Portugiisisch
Hauptstadt	Brasília
Staatsoberhaupt und Regierigschef	Luiz Inácio Lula da Silva
Flächi	8.545.215 km²
Iiwohnerzahl	200,123 Mio. (DSW-Datenreport Sept. 2007)
Bevölkerigsdichti	22 Iiwohner pro km²
Bruttoinlandsprodukt	3.067 Mrd US-$ (2006)
Bruttoinlandsprodukt pro Iiwohner	38716 US-$ (2007)
Währig	Real
Unabhängigkeit	vu Portugal, 1822 erklert, 1825 anerkännt
Nationalhimne	Hino Nacional Brasileiro]
Zitzone	UTC -2 bis -5
Kfz-Kennzeiche	BR
Internet-TLD	.br
Vorwahl	+55

Brasilie (portugiisisch Brasil, [bɾaˈziu̯] Uussproch^ⓘ^/?) isch vu dr Flechi un dr Bevelkerig här dr fimftgreescht Staat uf dr Ärd. Är isch dr greescht un bevelkerigsryychscht Staat z Sidamerika un nimmt mit sine 8.514.215 km² Flechi 47 % vum Kontinent yy.

Dr Name Brasilie goht uf dr portugiesisch Name pau-brasil vum Brasilholz-Baum (Caesalpinia echinata) zrugg, wu ne wichtig Uusfuerprodukt in dr Zyt vu dr frieje Kolonisation us dr Wälder vu dr Atantikkischte gsii isch. Brasa bedytet im Portugiesisch „Gluet“ un „gliejigi Chohle“; s Adjektiv brasil („gluetartig“) bezieht sich uf d Farb vum Holz, wu noch em Aahaue rot ychtet un z Europa zum Färbe vu Stoff bruucht woren isch. Hite isch die Baumart vum Uusstäärbe bedroht.

Geografy

D Landschaft vu Brasilien isch bregt vu uusdehnte Rägewälder vum Amazonas-Diefland im Norden un Hochebene, Biel un Gebirg im Side. Derwylscht landwirtschaftli Basis vum Land im Side un in dr Savannebiet vum Mittelweschte (Cerrado) lyt, läbt e Großdail vu dr Bevelkerig in dr Nechi vu dr Atlantikkischte, wu s au alli Großstedt het.

Brasilie het zeh Nochberstaate. Mit Uusnahm vu Chile un Ecuador gränzt s an alli sidamerikanische Staate (vu Nordoschten uus gege dr Uhrzaigersinn): an Französisch-Guayana mit 730 km, Suriname mit 593 km, Guyana mit 1298 km, Venezuela mit 1819 km, Kolumbie mit 1645 km, Peru mit 2995 km, Bolivie mit 3400 km, Paraguay mit 1290 km, Argentinie mit 1132 km un Uruguay mit 985 km. D gsamt Gränzlängi lyt bi 15.887 km un isch dodermit no dr sällene vu dr Volksrepublik China un vu Russland di drittlengscht Landgränze vu dr Wält.

Dr kontinäntal Dail vu Brasilie lyt in zwoo Zytzone, e Dail vorglagereti Insle ghere zuen ere dritte.

Bärg

Dr hegscht Gipfel isch dr 2994 m hoch Pico da Neblina, wu im glychnamige Nationalpark in dr Nechi vu dr Gränz zue Venezuela un Guayana lyt. Dr zweethegscht Bärg isch dr Pico 31 de Março (2973 m), dr dritthegscht dr Pico da Bandeira (2891 m). Am beriemteschte sin aber dr 710 m hoch Corcovado mit dr 30 m hoch Chrischtus-Statue un dr 395 m hoch Zuckerhuet bi Rio de Janeiro

Gwässer

Dr wichtigscht Fluss isch dr Amazonas, sy Wasserfierig vu 209.000 m³/s macht en zum mit Abstand wasserrychschte Fuss vu dr Ärd, greßer wie di sibe negschtchainere Fiss vu dr Wät zämme. Dr lengschte Fießwäg vu sym Flusssyschtem misst 6448 km; do wird er nume no iberdroffe vum dytli wasserermere Nil. Di wichtigschte Näbefliss, dr Rio Madeira un dr Rio Negro, sin scho vergychbar mit dr greschte Strem vu andere Kontinänt. Derno cheme dr Rio Icá un dr Rio Tapajós.

Iguazú-Wasserfell am Dreiländereck Argentinie/Brasilie/Paraguay

Dr Side vu Brasilie ghert bis uf e schmale Kischtestraife zum Yyzugsbiet vu dr Fliss Uruguay (1790 km) un Paraná (3998 km). Dr Paraná isch fascht uf dr ganze Lengi ufgstaut; z Itaipú lyt s zwaitgrescht Wasserchraftwärch vu dr Wält. Ain vu syne Näbefliss het em Land Paraguay dr Name gee; en andere isch dur d Iguazú-Wasserfell bekannt.

D Lagoa dos Patos bi Porto Alegre isch mit iber 10.000 km² di greescht Lagune vu Brasilie un di zwootgreescht z Sidamerika. Derno chunt di nit emo hab eso groß Laguna Merín im Side vu dr Stadt Rio Grande.

Insle

Zum Staatsbiet vu Brasilie ghere au ne baar Insle im Atlantik, z. B. d Sankt-Peter-un-Sankt-Pauls-Felse, wu rund 800 km vor dr Kischte lige un wu s nume ne Lychtdurm druf het, un di ehmolig Sträflingskolony Fernando de Noronha, wu nit wyt ewäg lyt vu sällere Felsgruppe. Boodi ligen uf em mittelatlantische Rugge. E vulkanische Ursprung hän d Insle Trindade un Martim Vaz, wu zum Bundesstaat Espírito Santo ghere. S oval Rocas-Atoll goht iber e baar Kilometer un isch wäg dr ussergwehnlige Dier- un Bflanzewält in d Lischt vum Wältnaturerb ufgnuu wore.

Di grescht brasilianisch Insle isch Marajó zwische dr Mindig vum Amazonas un em Rio Pará, wu zum Minigsbiet vum Rio Tocantins ghert. Si isch mit ere Flechi vu rund 48.000 km² greßer wie d Schwyz. Wel aber großi Dail in dr Rägezyt iberschwämmt sin, isch d Insle nume an e baar Ort bsidlet. Wel dr Nordstade vu Marajó ne Meereskischte isch, giltet d Ilha do Bananal im Rio Araguaia mit ere Flechi vu 20.000 km² as greschti Flussinsle vu dr Wält. Si lyt in eme Nationalpark im Bundesstaat Tocantins un isch greßer wie zem Byschpel Jamaika.

Klima

S Klima Brasilie, wu zwische 5° nerdliger un 34° sidliger Braiti lyt, isch in dr Hauptsach tropisch mit gringe johreszytlige Schwankige vu dr Tämperature. Numen im subtropische Side herrscht e gmäßigter Klima. Bsundersch im Amazonasbecki git s e Hufe Niderschleg, s het aber au relativ druckeni Landstrich mit dailwys lange Deerine, vor allem im Nordoschte vum Land. In dr hechere Lage im Side schneit s au ab un zue. Im Side git s an dr Gränz zue Bolivien un Paraguay en uusdehnt Fychtbiet, s Pantanal.

Rio de Janeiro
Belém

Flora un Fauna

No vor Kolumbie, Mexiko un Indonesien isch Brasilie s arterychscht Land vu dr Ärd. Entdeckt wore sin bishär unter anderem rund 55.000 Blietebflanzen-, iber 3000 Sießwasserfisch-^[1], 921 Amphibie-,^[2] 749 Reptilie-^[3] un 51 Primaten-Arte. Wel d Waldflechi allmee verchlaineret wird, isch e hoche Aadail vu däne Dierarte in sym Bstand gefehrdet.

Dr immergrien tropisch Rägewald vum Amazonasbiet isch di grescht Waldflechi uf dr Ärd, wu zämmehangt. Bishär sin dert iber 2.500 Baumarten entdeckt wore. Fascht alli vu däne bis zue 60 m hoche Baim findet mer im vu Iberschwämmige verschonte Eté-Wald vu dr Terra firme, wu 98 % vum Amazonasbiet umfasst. In däm Biet wachsen u. a. dr Gummibaum (caucho), verschideni Farb- un Edelhelzer (z. B. Palisander), Fruchtbaim (z. B. Paranussbaum) un Hailbflanze. Uffellig sin di eppe 1.000 verschidene Farn- un Orchideenarte. Näbe dr Terra firme git s d Várzea, wu bi Hochwasser iberschwämmt isch. Dert wachse Jupati- un Miriti-Palme. S Igapó-Biet isch dergege ständig iberschwämmt. As typischi Bflanze in diedäm Biet giltet d Açaí-Palme. Uf em Amazonas, aber vor allem uf syne Näbefliss, wachse Seerose mit bis zue 30 bis 40 cm große Bliete. An dr Kischte vu Amazonie lang (mit Uusnahm vu dr aigetlige Amazonasmindig) finde si uusdehnti Mangrovewälder, wu aber mit sechs Mangrovebaum-Arte verhältnismeßig artenarm sin.

Bsunders bekannt sin im gsamten Amazonasbiet vor allem Babegeie, Tukan un Kolibri. S sin extrem vyl Insekten- un Schmetterlingsarte bekannt. Greßeri Walddier sin dr Tapir, s Pekari, dr Jaguar un dr Puma. Dernäbe bevelkere chlaineri Wildchatze, Affe, Fuuldier, Girteldier un Omaisebäre dr Rägewald. An dr Staden un Flachgwässer läbe Anakonda, Kaiman un Wassersei (di greschte Chnagdier vu dr Wält) un anderi Suuger wie Risenotter, Flussdelfin un Seechie im diefere Wasser. Au ne Hufe Fischarte (rund 1.500) hän im Amazonas ihri Haimet. Dodrunter ain vu dr greschte bekannte Sießwasserfisch, dr Pirarucú wird 2 m lang un wigt rund 100 kg. Ussergwehlnli sin au dr Zitterool, wu 800-Volt-Stromschleg uusdailt, un d Piranha.

Dr usserscht Nordoschte vu Brasilie, wu firjer au us Rägewald bstanden isch, wird mittlerwyli fascht uusschließli fir Zuckerrohr-Plantasche un dr Aaböu vu Böuwulle brucht. Verainzelt findet mer no Mangroven un Palmehain.

Di typisch Vegetation vum semiaride Bärg- un Hochland im Zäntrum (Cerrado) un im Nordoschte vum Land (Sertão) isch d Savanne, vu Baum- un Grassavanne, no Nordoschte zues mit Hurschtsavanne mit ainzelne Laubbaim. Typischi Bewohner vu däne Druckezone sin dr Groß Omaisebär, dr Mähnewolf, dr Pampashirsch, dr Nandu un verschideni Girteldier. Dr Emas-Nationalpark, wu s au großi Raubchatze wie Jaguar un Puma, isch Wältnaturerb.

Im Pantanal het s no ne greßeri Dier- un Bflanzevylfalt. Karakteristisch sin näne zahlryche Vogelarte Flachlandtapir, Sumpfhirsch, Wassersöu un Kaiman. D Sumpfregion im Mittelweschte vum Land stoht sibe Monet im Johr unter Wasser. Hecher glägeni Biet vu dr Region sin in dr Hauptsach Savanne. Wie au im Cerrado un sogar im Amazonasbiet mache sich dert Waide brait fir Rinder breit.

In dr kischtenoche Gebirg vum Side un Sidoschte lige d Biet, wu am dichteschte bsidlet sin. Statt em urspringlige atlantische Rägewald, Läbesraum fir Affen un zahlrychi anderi Dierarte, dominiere hite Kaffeeplantasche. Di urspringli Vegetation git snume no in e baar Nationalpark.

Dr Side zaigt subtropischi Vegetation. Di urspringlige Wälder (Floresta ombrófila mista) us Araukarie, wu uf e Hechi vu bis zue 40 m chemme, sin zum große Dail zum Holz mache abgholzt wore. Hite git s in däre Regione mee Nidergrassteppe.

Naturschutz

Z Brasilie git s 62 Nationalpark (Parques Nacionais). Schutzbiet mit eme ähnlige Karakter git s unter em Name Estação Ecológica. S het au Schutzbiet vu dr Bundesstaate (Parques Estaduais) un uf Gmaiebeni. Die un anderi Flechine sin wäge ihre ekologische, wisseschaftlige, turistische un erzieherische Bedytig unter Schutz gstellt wore.

Organisatione, wu sich em Natur- un Arteschutz verschribe hän, sin^[4]:

Instituto Onca-Pintada (IOP): brasilianischi NGO zum Schutz vum Jaguars (Jaguar Concervation Fund – JCF)
Wal- un Delfinschutzorganisation (WDC): internationali Organisation fir dr Schutz vu Delfinen im Amazonas
Amazonas Region Protected Areas Programm (ARPA): Schutzbietprogramm zum Erhalt vum Rägewald

Umwält

Rägewaldzersterig

Derwylscht dr atlantisch Kischterägewald scho zue rund 93 % zerstert isch un d Räscht seli fragmäntiert sin, isch dr tropisch Rägewald vum Amazonasbiet ais vu dr greschte no verblibene Urwaldbiet vu dr Wält. Bis zue dr Aachumft vu dr Europäer isch er vu dr indigene Urbevelkerig extensiv gnutzt wore. Di maischte vu dr modärne Landnutzigsänderige hän dr Wärlder riisigi Schäde zuegfiegt, vor allem d Ryti fir neji landwirtschaftligi Flechine, d plantaschenartig Land- un Forschtwirtschaft, aber au Infrastrukturprojäkt wie Stroße, Minen un Großstaudämm. Nit nume dr Flechineverbruuch dur d Projäkt sälber wirke sich uus, d Stroße derfir mache d Biet au verfiegbar fir legale un illegale Holzyyschlag.

S Holz us däne Wälder wird nume zum Dail vu dr lokale Bevelkerig bruucht (z. B. zum Fyyren oder fir hecherwärtige Produkt, wu scho z Brasilie härgstellt wäre, wie Speerholz, Zällstoff oder Böuholz). E große Dail vum Holz wird aber international ghandlet. Z Brasilie git s rund 2.500 Unternämme, wu tropisch Hertholz chaufen un verchaufe. Di meeschte vun ene sin uusländischi Großunternämme. E Dail Tropehelzer wie z. B. Mahagoni sin mittlerwyli gsetzli gschitzt, dr Handel goht aber illegal wyter.

No dr FAO sin anne 2010 no 60,1 % vu dr Landesflechi mit Urwald deckt gsi, im Verglych zue 66,9 % anne 1990 (ohni ufgforschteti Flechine). Im Zytruum 2000–2005 isch dr Urwaldverluscht bi 32.000 km² im Johr gläge.^[5] Vu dr Gsamtflechi vu dr Wälder sin in dr letschte zwanzg Johr alljohr rund 0,5 % verlore gange.

Vu 2004 (ca. 27.000 km² alljohr^[6]) bis 2012 sin d Rote rugglaifig gsii. Anne 2005 sin s no offiziällen Aagabe 18.793 km² gsii, 2006 14.039 km². Noch em dytsche BMZ isch d Entwaldigsrot 2012 bi rund 4.570 km² oder 0,09 % vu dr gsamte Rägewaldflechi vu Brasilie gläge. Vu Augschte 2012 bis Juli 2013 het d Ryti aber wider uf 5.800 km² zuegnuu.^[7]

Dää Rugggang vum Primärwaldverluscht fiert di brasilianisch Regierig uf d Dursetzig vu ihre Umwältstandard zrugg, Umwältschitzer sään ender d Sterki vum Real, dr brasilainische Wehrig, un Sojaprys, wu in dr letschte Johr aabegange sin, as Grind.^[8] Zum Probläm vu dr Zersterig vu dr Rägewälder het im Jänner 2008 e Notfallkabinett vu dr Regierig iber Maßnahme berote.^[9] D Beherde zum Schutz vum Rägewald hän z kämpfe mit Gäld- un Personalmangel un au mit Korruption. Numen im Ramme vu Schutzbiet isch dr Amazonaswald relativ sicher. Anne 2002 het s wältwyt grescht Schutzbiet (Tumucumaque) vun eme tropische Rägewald im Norde vu Brasilie chenne grindet wäre.

Mitti 2008 het Brasilie ne Fond zum Schutz vum Amazonas-Rägewald in s Läbe gruefen un zum erschte Mol d Zämmehang zwische däm Schutz un dr globale Ufwermig akzäptiert.^[10] D Regierig blant bis anne 2021 Inväschtitione vu mehrere Millione Euro, go ne noohaltigi wirtschaftligi Grundlag fir d Amazonasbevelkerig z schaffe statt dr Ryti vum Rägewald. S Land lähnt aber e Yyflusnahm vum Uusland in sy Amazonas-Bolitik ab.^[11]

Rägewaldbede sin nährstoffarm, sällewääg isch d Vegetation uf d Widerverwärtig vu dr Nähr- un Mineralstoff us dr dote Biomass aagwise. Im tropisch haißfychte Klima zersetze Mikroorganisme Laubstrai in ere seli churze Zyt un fiere si dr Bflanze wider zue. Doderby chunnt s chuum zuen ere Bodebildig. Wänn dr Wald aber ewägghaue wird un d Humusschicht ohni Schutz gege d Sunne un d Niderschleg isch, no chunnt s schnäll zuen ere Erosion vu dr Bodeschicht. Wänn greßeri Flechine grytet un d Bede erodiert sin, cha si dr Wald au mittelfrischtig nimi regereriere.

Im Stoffchraislauf vum Rägewald isch Chohlestoff bunde. Wird dr Rägewald zerstert, wird dää Chohlestoff duurhaft as Chohledioxid (CO2) und Methan (CH4) in d Atmosphäre freigsetzt, wel dr Chohlestoffghalt vu dr Sekundärflechine (Acker, Waide oder dur Erosion degradierti Bede) dytli niderer isch wie im Primärwald. Des Chohledioxid un s Methan drage zum globale Dryybhuuseffäkt by, d Dryybhuusgas, wu z Brasilie emittiert wäre, gehn zue dreiviertel uf Brandrytine vu Wälder zrugg.

Anderi Umwältprobläm

En ander Umwältprobläm isch dr Bauxit- un Golddagböu, wu d Fliss vergiftet un di lokal Bevelkerig gfehrdet. D Goldgreber (Garimpeiros) nämme zum Uuswäsche vum Gold Quäcksilber (Amalgamverfahre). Di giftige Dämpf gehn in d Luft, un s Schwärmetall versycht Gwässer, Beden un Grundwasser un verursacht dodermit schwäri Gsundhaitsschäde bi Mänschen un Dier.

Au dur d Ärdelferderig git s Probläm: anne 2000 het s im Fluss Iguaçu ne Elpescht gee. Ai Johr speter isch vor dr brasilianische Kischte di dertemol grescht Elplattform vu dr Wält gsunke un het s dertig Ekosyschtem bedroht.

Stedt z Brasilie kämpfe mit Luftverschmutzig (Smog) un Abwasserprobläm.

Umwältabchuu

Brasilie het si däne Umwältabchuu aagschlosse: Ramsar-Konvention (1971), Washingtoner Arteschutzabchuu CITES (1973), Biodiversitäts-Konvention (1992), Basler Konvention (1989), Montreal-Protokoll, Kyoto-Protokoll (1997).

Bevelkerig

Urspringli vier Bevelkerigsgruppe bilde di brasilianisch Bevelkerig. Si sin hite eso stark vermischlet, ass e klari Zueornig vylmol nimi meglig isch. Die Gruppe sin:

d Portugiese, di urspringlige Kolonialischte
d Afrikaner, wu as Sklaven uf Brasilie verschaipft wore sin
verschiideni Yywanderergruppe, in dr Hauptsach vu Europa (Italiener, Dytsche, Spanier, Polen un Ukrainer) un Asie (Japaner, Koreaner, Libanesen un Syrer), wu si syt dr Mitti vum 19. Johrhundert z Brasilien aagsidlet hän. Syter anne 1818 sin iber 300.000 Dytschi yygwanderet, in dr Hauptsach in dr Side vum Land; in dr Staate Paraná, Rio Grande do Sul un Santa Catarina stamme hite ca. 40 % vu dr Bevelkerig vu Dytschland. E großi japanisch Bevelkerigsgruppe läbt z Brasilie (vor allem z São Paulo), derzue e Huffe Polen un Ukrainer (in dr Hauptsach z Paraná).
yyhaimischi Volksgruppe vu dr Tupi- un Guarani-Sprochfamilie (200 ethnischi Gruppe mit insgsamt rund 500.000 Mitglider). Eppe zwelf Brozänt vu dr Flechi vu Brasilie (zum greschte Dail z Amazonie) isch fir Indianer reserviert.^[12]

Noch ere Erhebig vum Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística (IBGE) anne 2005 sääne si rund 49,9 % vu dr Brasilianer sälber as Wyssi, 43,2 % as Mischling (pardo), 6,3 % as Schwarzi, 0,7 % as Geeli oder Indigeni. Dr grescht Dail vu dr afrobrasilianische Bevelkerig läbt im Nordoschte.

Religione

Noch em Zensus vu anne 2010^[13] bekänne si 64,6 % vu dr Bevelkerig zue dr remisch-katholische Chilche. Dää Aadail goht syt Johre allmee zruck: anne 1960 isch er no bi 91 % gläge, 1985 bi 83 % un 2000^[14] nume no bi 73,6 %. Dail vum brasilianische Katholizismus zaige starki Yyfliss vu afrobrasilianische Traditione.

22,2 % vu dr Bevelkerig sin Proteschtante. Die Konfession isch syt em 19. Johrhundert mit dytsche Yywandere in s Land chuu. Im 20. Johrhundert hän aber vor allem nordamerikanischi Missionschilche Erfolg ghaa, syt uugfehr 1960 het s e starki Zuenahm vu proteschtantische Freichilche gee. Hite git s 35.000 Freichilche z Brasilie. 2,0 % sin Aahänger vum Spiritismus, 0,3 % hän si zue afro-brasilianische Religione wie Candomblé un Umbanda bekännt.

Derzue git s fascht 1.400.000 Zyge vu Jehova, rund 225.000 Mormone, 245.000 Buddhischte, zmaischt Noochuu vu japanische Yywanderer, 107.000 Jude, iber 35.000 Muslim, zmaischt Noochuu vu syrisch-libanesische Yywanderer, un iber 5.500 Hindu. 8,0 % hän erklert, ass si kaire Religion aaghere.

Gschicht

Indianischi Kulture

Danz vu dr Tupinamba, us Hans Staden *Warhaftige Historia* (1557)

Schiff vum Pedro Alvares Cabral, Zaichnig um 1565

Sklaverei z Brasilie, Gmälde vum Jean-Baptiste Debret

Di eltschte Spurre vu mänschligem Läbe sin in dr Caverna da Pedra Pintada im Bundesstaat Piauí gfunde wore. Di eltschte datierte Fund stammen us dr Zyt um 11.700 BP. Um 7580 BP isch dert Keramik brucht wore (Paituna-Phase). Au d Itaparica-Phase zellt zue dr eltschte Kulture, am Abrigo do Sol in Mato Grosso do Sul sin ähnli alti Spuren us dr Zyt zwische 11.500 un 6.000 BP (Dourado-Tradition) gfunde wore. Skelettfund belegen, ass d Kischtebiet vum hitige Brasilien um 8.000 v. Chr. bewohnt gsii sin. D Nutzig vu Nussbaim losst si bis 8500 v. Chr. z Amazonie zruggverfolge, ächti Landwirtschaft het zwische 6000 und 2700 v. Chr. yygsetzt – do isch no Vyl nit klar. Vylmol isch dur Brand s Wachstum vu bstimmte Pflanze, wu Nahrig gliferet hän, gferderet wore, wie zem Byschpel Palme, e Prozäss, wu speteschtens im 4. oder 3. vorchrischtlige Johrdöusert noowysbar isch. Derzue sin d Bewirtschaftig vu Gärte chuu un ass allmee Gruppe sässhaft wore sin. Im 2. Johrhundert n. Chr. mueß d Bodenutzig arg intensiv gsii syy, dodruf wyst d sognännt Amazonian Dark Earth hii.

Di frieje Bewohner hän dur s Setze vu bstimmte Pflanzenarten un dur Bodeverbesserig s Ekosischtem vum Amazonasbecki grundlegend veränderet. Au ihri Sidlig– wie zem Byschpel uf dr riisige Flussinsle Marajó – sin greßer gsii wie lang aagnuu. E Huffe Gruppe hän sognännti Mound böue, wu an dr Kischte vu Brasilie sambaquis gnännt wäre, wänn si us Muschle böue sin. Vylmol sin s Grabbiel gsii, anderi en Art zeremoniälli Zäntren oder Residänze. Dr Mound-Kompläx vu Ibibate im bolivianischen Amazonie umfasst 11 ha, uf Marajo sin ellai 40 Mound gfunde wore.^[15]

In dr Provinz Mato Grosso sin e Huffe blanti Ort fgunde wore, wu Fischzucht un Landwirtschaft bis in d Zyt um 1500 bedribe woren isch. Di bis zue 60 ha große Stedt sin dur e Stroßenetz mitenander verbunde gsii – drotz ass in dr maischte Biet s Kanu s Furtbewegigsmittel gsii isch –, s sin Dämm un chintligi Weier gfunde wore. Wie an vyl Stelle vu Amerika sin d Mänschen am Xingu wahrschyns Opfer vu Epidemie wore, vor allem vu dr Schwarze Blootere.^[16]

Portugiesischi Kolonialzyt

Scho anne 1494 hän Portugal un Spanie d Ufdailig vu Sidamerika im Verdrag vu Tordesillas bschlosse. Do isch din unter dr Vermittlig vum Papscht Alexander VI. e Drännig vu dr Inträssessphäre feschtgschribe wore. Doderdur isch di ganz Weschtkischte spanischi Kolony wore, un di (zue däm Zytpunkt no allgmain uubekannte) Kischtenabschnitt vum hitige Brasilie portugiesischi. Am 22. April 1500 isch dr portugiesisch Seefahrer Pedro Alvares Cabral bim hitige Porto Seguro (im Side vum Bundesstaat Bahia) glandet un het s Land fir di portugiesisch Chrone in Bsitz gnuu. D Zyt vu 1500 bis 1530 isch bregt gsii vum Duschhandel nmit dr Yyhaimische.^[17] Wel d Franzosen aber gege dr Verdrag vu Tordesillas sälber au mit dr Indio Duschgschäft fir Rotholz aagfange hän, het di portugiesisch Chrone bschlosse, europäischi Sidler uf Brasilie z schicke.^[18]

Anne 1549 isch s hitig wurde Salvador da Bahia (São Salvador da Bahía de Todos os Santos) zue dr Hauptstadt ernännt wore. Ab 1530 sin Indio us em Landesinneren an d Kischte brocht wore, wu as Sklaven uf dr Zuckerrohrplantasche im Nordoschte hän mieße schaffe.^[19] Wäg dr herte Arbet, dr Verfolgig un dr Aafelligkait fir europäischi Chrankete, sin e Huffe vun ene gstorbe. D Kolonialherre hän derno versuecht, di verloregangen Arbetchraft dur Sklaven us Afrika z ersetze. Bis anne 1580 hän d Portugiese s ganz Land faktisch unter ihri Kontroll brocht.

Anne 1629 hän si d Niderländer in dr Nechi vum htige Recife nidergloo un 1637 unter dr Fierig vum Johann Moritz vu Nassau-Siegen die Aaböubiet eroberet, wu derno nomol churz ufbliet sin. Bis 1654 isch dr Nordoschte, v. a. s Biet um Pernambuco, unter niderländischer Kontroll gstande. In dr Schlacht vu Guararapes sin di niderländische Druppe im nämlige Johr gschlaa un wider verdribe wore.

Rychi Barockstedt hän si im 17. Johrhundert entwicklet, wu Bandeirantes-Expeditione s Hinterland uugchundschafte hän un näben andere Bodeschetz au Gold un Diamant entdeckt hän. Im nämlige Johrhundert hän entflocheni Sklaven aifachi Sidlige ufböue, sognännti Quilombo. Wu in dr Quilombo Ufständ gege d Unterdruckig vu dr Schwarzen uusbroche sin, het mer bis 1699 alli Sidlige wider zerstert. Anne 1763 isch Rio de Janeiro d Hauptstadt wore, wel si s wirtschaftli Zäntrum vum in Side verlageret het. 25 Johr speter het dr Offizier un Zahndokter Tiradentes en Ufstand aagfeiert, wu aber nidergschlaa woren isch. Anne 1792 isch dr hitig Nationalheld vu Brasilie hiigrichtet wore. Glychzytig het e Konflikt mit Spanien aagfange, wel d Bandeirantes-Expeditione d Weschtgränze vu Brasilie gege d Veryybarige verschobe hän.

Chenig- un Chaiserrych Brasilie

Anne 1807 sin franzesischi Druppe vum Napoleon Bonaparte z Portugal yygfalle. Dodruf isch dr portugiesisch Chenig João VI. unter britischem Schutz uf Brasilie gflichtet, zerscht uf Bahia, speter uf Rio de Janeiro, un het dr bis dert strikt verbotten Uuslandshandel erlaubt. Mit dr Ibersidlig vum Chenig un em gsamt Hofstaat het Brasilie dr Status vun eme glychbrächtige Mitglid vum Mueterland iberchuu, un d Hauptstadt Rio de Janeiro isch faktisch s Zäntrum vum domolige portugiesische Wältrych mit Uusnahm vum franzesisch bsetzte Portugal gsii. Uf em Wiener Kongress 1815 isch Brasilie mit Portugal glychgstellt gsii.

Noch em Abzug vu dr franzesische Druppe vu Portugal het dr Chenig João VI. 1821 gege sy Wille wider uf Portugal mieße retuurchehre go sy Droonaaspruch z sichere. Är het d Herrschaft iber Brasilie sym Suhn Pedro iberloo. Dr Pedro I. het am 7. Septämber 1822 z São Paulo d Unabhängigkait vu Brasilie vu Portugal verchindet un het si am 22. Septämber zum erschte brasilianische Chaiser gmacht. Anne 1828, no drei Chriegsjohr gegen Argentinie, het si d Provinz Uruguay glest un d Unabhängigkait vu Brasilie verchindet. Drei Johr speter isch s zum e Militerufstand chuu, wäge däm het dr Chaiser Pedro I. abdankt un d Herrschaft uf sy fimfjehrige suhn Pedro II. iberdrait. Är sälber isch retuur gangen uf Portugal un het dert as portugiesische Chenig Pedro IV. s Erb vu sym Vater aadrätte.

E Zuesatzpunkt vu dr 1822 gschaffene Verfassig het no am Dag vu dr Abdankig vum Pedro I. e baar Reforme megli gmacht. Zem Byschpel nisch d Yysetzig vu aim ainzige Regänt bschlosse wore. In dr Farrape-Revolution 1835 het si d Provinz Rio Grande do Sul as Republik Piratini abgspalte, isch aber noch eme zehjehrige Chrieg mit dr Regierigsdruppe wider in s Chaiserrych yyglideret wore. In dr Regäntezyt het s no ne Raie vu wytere Ufständ im Norden un Nordoschte gee, wu relativ schnäll nidergschlaa wore sin un vor elm e Huffen Arme s Läbe gchoschtet hän.

Mit dr Grindig vu dr erschte Kolony São Leopoldo z Rio Grande do Sul het anne 1824 di dytsch Yywanderig uf Brasilien aagfange.

s Zwait Chaiserrych Brasilie

Anne 1840, also no vor syre Volljehrigkait, isch dr Pedro II. zum Chaiser gchrent wore. Anne 1864 het Paraguay Brasilie dr Chrieg erklert. No fimf Johr hän Brasilien, Uruguay un Argentinie d Druppe vu Paraguay im bluetigschte Chrieg vu dr latynamerikanische Gschicht bsigt. Drotz ass d Chriegsjohr em Land zuegsetzt ghaa hän, het Brasilie wäg em Kautschukboom e gueti wirschaftligi Entwicklig erläbt. Brasilie het s Monopol uf Kautschuk ghaa un het wäge däm mit em Export vu sällem gueti Yynahme ghaa.

D Sklaverei isch anne 1888 vu dr Chronprinzässi Isabella, ere Dochter vum Pedro II., mit em „Guldine Gsetz“ (Lei Áurea) offiziäll abgschafft wore. Drotz ass d Sklaverei scho syter anne 1853 gächtet woren isch, het s Verbot zue Ufständ vu Großgrundbsitzer un dr Armee gfiert. S Militer het si derno an d Macht butscht. Dr Chaiserr isch derno am 15. Novämber 1889 in s Exil uf Paris gange un het dr Wäg frei gmacht fir di erscht Republik.

Republik un Oligarchy

Di erscht brasilianisch Republik mit ere federative Verfassig isch am 24. Februar 1891 vum Marschall Manuel Deodoro da Fonseca as Verainigti Staate vu Brasilie (República dos Estados Unidos do Brasil) uusgrieft wore. In dr Zyt derno het si ne oligarchisch Sischtem etabliert. Dr Wohlstand isch gsicheret gsii dur di groß Kaffee-Noofrog un d Wirtschaft het si uf dä Zwyg kunzäntriert. In dr Erscht Wältchrieg isch Brasilien offiziäll uf dr Syte vu dr Alliierte gege Dytschland yydrätte, het aber nit aktiv mitgmacht. In dr Chriegsjohr isch d Noofrog no Kaffee stark zruckgange. In dr 1920er Johr hän großi Dail vu dr Bevelkerig en Änd vu dr Oligarchy gforderet.

Ära Getúlio Vargas un d Zyt derno

dr Getúlio Vargas in dr Zyt vu dr Revolution vu 1930

Wu anne 1930 d Kaffeebryys nomol yybroche sin, het dr Getúlio Vargas, dr „Vater vu dr Arme“, ne Ufstand aagfiert un isch eso Bresidänt wore. In dr erschte Monet vu syre Regierigszyt isch d Wirtschaft vu Brasilie dytli gwachse. Anne 1937 isch d Herrschaft vum Vargas as „Diktator, wu s guet maint“ feschtgschribe wore, 1942 het er uf Druck vu dr USA dr Chrieg gege d Achsemächt erklert. Är het e 25.000 Mann stark Kontingänt (Força Expedicionária Brasileira) uf Italie gschickt, wu unter anderem in dr Schlacht um Monte Cassino yygsetzt woren isch. Noch em Änd vum Zweete Wältchrieg isch dr Vargas vu dr Armee abgsetzt wore.

Scho fimf Johr speter isch er vum Volk wider zum Bresidänt gwehlt wore. Wel si d USA gege di sozialistisch Bolitik vu Brasilie gstellt hän un derno di Rächte un d Armee em Vargas sy Ruckdritt gforderet hän, het er si anne 1954 umbrocht. Em Vargas sy Noofolger Juscelino Kubitschek het mit Hilf vu dr Partido Trabalhista Brasileiro (PTB) fir neji, uusländischi Inveschtore gsorgt, wu di di brasilianisch Wirtschaft in dr spote 1950er Johr aadribe hän. Anne 1960 isch derno dr Jânio da Silva Quadros zum Bresidänt gwehlt wore. No sym Amtsaadritt 1961 het er versuecht, d Abhängigkait vu dr USA z lesen un dr defizitär Staatshuushalt z konsolidiere. No nume wenig Monet im Amt isch er wider zruckdrätte, sy Noofolger isch dr Vize-Bresidänt João Goulart wore, churz nodäm di nei Hauptstadt Brasília no drei Johr Böuzyt yygweit woren isch. Au dr Goulart isch in dr Bevelkerig nit unumstritte gsii, sy Amtszyt isch bregt sii vun ere galoppierende Inflation un ere Polarisierig zwisch em linken un em rächte Lager.

Militerdiktatur

Anne 1964 het s Militer butscht un dr João Goulart abgsetzt. S nei Reschiim unter em Marschall Humberto Castelo Branco het di link Opposition unterdruckt un rund 300 Persone di bolitische Rächt entzoge. E 1965 verabschidet Gsetz het di burgerlige Freihaite yygschränkt, het dr Nationalregierung wyteri Machtbefugnis zuegsproche un d Wahl vum Bresidänt un em Vizebresidänt dur dr Kongräss bstimmt.

Dr ehmolig Chriegsminischter Marschall Artur da Costa e Silva, Kandidat vu dr Regierigsbartei ARENA (Aliança Renovadora Nacional; alemannisch: Allianz fir di national Erneierig) isch anne 1966 zum Bresidänt gwehlt wore. Di Brasilianisch Demokratisch Bewegig (MDB, Movimento Democrático Brasileiro), di ainzig legal Oppositionsbartei, het si us Brotescht gwaigeret, e Kandidat fir d Wahl ufzstelle, wel d Regierig alli Gegekandidate, wu mer het chenne ärnscht nee, nit zuegloo het. Anne 1966 het d ARENA au d National- un Barlemäntswahle gwunne. S Johr 1968 het Studänteuurueje un Straik brocht. S Militerreschiim het mit bolitische Syyferigsaktione un Zänsur reagiert. Im Augschte 1969 isch dr Costa entmachtet wore. S Militer het dr Gäneral Emílio Garrastazu Médici zue sym Noofolger bstimmt un dr Kongräss het e zum Bresidänt gwehlt. Unter em Médici sin d Repressione versterkt wore un doderur hän di revolutionere Aktivitete zuegnuu. Dr remisch-katholisch Klerus het allmee sy kritischi Stimm ghobe un het d Bedingige vu dr arme Bevelkerig aaprangeret.

Anne 1974 isch dr Gäneral Ernesto Geisel zum brasilianische Bresidänt gwehlt wore. Wäg dr relative bolitische Stabilitet un dr Ferderig vu dr Induschtry isch d Zyt vu dr Militermachthaber au ne Zyt vum Wirtschaftsboom gsii; e Huffe Inveschtore – au vu Dytschland – hän in dr 1970er Johr z Brasilien inveschtiert. Mer het gsait, ass São Paulo in sällere Zyt di „grescht dytsch Induschtrystadt usserhalb vu Dytschland“ gsii sei.

Unter em Geisel un sym Noofolger, em João Baptista de Oliveira Figueiredo (Bresidänt vu 1979 bis 1985), het d Militerjunta d Repressione allmee abgschwecht un schließlig anne 1985 freji Wahle zuegloo.

Demokraty

Dr Wahlsiig vum Tancredo Neves gege dr João Figueiredo 1985 het s Änd vu dr 21-jehrige brasilianische Militerdiktatur markiert. Dr Tancredo Neves isch 1985 unter bis hite nit gchlerte Umständ no vir sym Amstaadritt gstorbe, statt ihm isch dr José Sarney Bresidänt wore, wu bi dr Wahl as Vizebresidänt aagchindet woren isch. Im nämlige Johr isch s Wahlrächt fir Analphabeten yygfiert wore. Anne 1988 isch e neji Verfassig verabschidet wore, wu d Sozialuusgabe din hecher aagsetzt wore sin, wu s aber kai Landreform un kai Schutz vu dr indigene Bevelkerig din ghaa het. D Inflation isch in däne Johr bi bis zue 1000 % gläge. Am 26. April 1991 isch Mercosur (portugiesisch Mercosul) grindet wore, e gmainsame Binnemärt vu Brasilie zämme mit Argentinie, Paraguay un Uruguay mit iber 230 Millionen Yywohner.

Anne 1988 isch dr Gwerkschafter un Umweltschitzer Chico Mendes umbrocht wore, ai Johr speter isch en erschte Umwältschutzplan bschlosse wore. Im Johr 1992 het dr UN-Umwältgipfel z Rio de Janeiro stattgfunde.

Dr Bresidänt Fernando Collor de Mello isch 1992 no Korruptionsvorwirf vu sym Amt zruckdrätte. Anne 1993 het si d Bevelkerig in eme Referändum aidytig gege d Wideryyfierig vu dr Monarchy uusgsproche.

Mit dr unter em Fernando Henrique Cardoso bschlossene Wehrigsreform 1994 un dr neie Wehrig Plano Real het d Hyperinflation vorerscht chenne aaghalte wäre. Go dr Huushalt saniere het s Barlemänt d Privatisierig vu Staatsmonopol bschlosse, ainewäg isch d Staatsverschuldig unter em Cardosos vu 28,1 % uf 55,5 % vum Bruttoinlandsprodukt aagstige.^[20]

Vu 2003 bis 2011 isch dr Luiz Inácio Lula da Silva vu dr Arbaiterbartei Partido dos Trabalhadores (PT) Bresidänt vu Brasilie gsii. Är het er Verringerig vu dr Staatsverschuldig priorisiert, aber au soziali Programm wie „Null Hunger“ (Fome Zero) un Bolsa Família umgsetzt. Anne 2004 het Brasilie zem erschte Mol in syre Gschicht UN-Fridesdruppen aagfiert, s Militär het 1.470 Soldaten uf Haiti gschickt.

Anne 2011 isch d Dilma Rousseff as erschti Frau Bresidänti vu Brasilie wore. Im Juni 2013 sin alndeswyti Brotescht gege d Uusdragig vu dr Fueßballwaltmaischterschaft 2014, Korruption un soziali Missständ uusbroche.

Verwaltigsgliderig

Brasilien isch in 26 Bundesstaaten un ai Bundesdistrikt (Distrito Federal do Brasil) glideret, wu statistisch zue fimf Regione zämmegfasst sin. D Staate hän anne 2010 insgsamt 5565 Gmaine umfasst.

Region	Bundesstaat	Hauptstadt	Yywohner^[21]	Flechi	Gmaine^[22]
Norde (Região Norte)
	Rondônia Rondônia	Porto Velho	000000001562409.00000000001.562.409	000000000238512.8000000000238.512,8 km²	000000000000052.000000000052
	Acre (Bundesstaat) Acre	Rio Branco	000000000733559.0000000000733.559	000000000153149.9000000000153.149,9 km²	000000000000022.000000000022
	Amazonas (brasilianischer Bundesstaat) Amazonas	Manaus	000000003483985.00000000003.483.985	000000001577820.20000000001.577.820,2 km²	000000000000062.000000000062
	Roraima Roraima	Boa Vista	000000000450479.0000000000450.479	000000000225116.2000000000225.116,2 km²	000000000000015.000000000015
	Pará Pará	Belém	000000007581051.00000000007.581.051	000000001253164.50000000001.253.164,5 km²	000000000000143.0000000000143
	Amapá Amapá	Macapá	000000000669526.0000000000669.526	000000000143453.7000000000143.453,7 km²	000000000000016.000000000016
	Tocantins Tocantins	Palmas	000000001383445.00000000001.383.445	000000000277620.9000000000277.620,9 km²	000000000000139.0000000000139
Nordoschte (Região Nordeste)
	Maranhão Maranhão	São Luís	000000006574789.00000000006.574.789	000000000331983.3000000000331.983,3 km²	000000000000217.0000000000217
	Piauí Piauí	Teresina	000000003118360.00000000003.118.360	000000000252378.6000000000252.378,6 km²	000000000000224.0000000000224
	Ceará Ceará	Fortaleza	000000008452381.00000000008.452.381	000000000146348.3000000000146.348,3 km²	000000000000184.0000000000184
	Rio Grande do Norte Rio Grande do Norte	Natal	000000003168027.00000000003.168.027	000000000053806.800000000053.806,8 km²	000000000000167.0000000000167
	Paraíba Paraíba	João Pessoa	000000003766528.00000000003.766.528	000000000056489.800000000056.489,8 km²	000000000000223.0000000000223
	Pernambuco Pernambuco	Recife	000000008796448.00000000008.796.448	000000000098937.800000000098.937,8 km²	000000000000185.0000000000185
	Alagoas Alagoas	Maceió	000000003120494.00000000003.120.494	000000000027767.700000000027.767,7 km²	000000000000102.0000000000102
	Sergipe Sergipe	Aracaju	000000002068017.00000000002.068.017	000000000022050.300000000022.050,3 km²	000000000000075.000000000075
	Bahia Bahia	Salvador da Bahia	000000014016906.000000000014.016.906	000000000567295.5000000000567.295,5 km²	000000000000417.0000000000417
Sidoschte (Região Sudeste)
	Minas Gerais Minas Gerais	Belo Horizonte	000000019597330.000000000019.597.330	000000000588383.6000000000588.383,6 km²	000000000000853.0000000000853
	Espírito Santo Espírito Santo	Vitória	000000003514952.00000000003.514.952	000000000046184.100000000046.184,1 km²	000000000000078.000000000078
	Rio de Janeiro (Bundesstaat) Rio de Janeiro	Rio de Janeiro	000000015989929.000000000015.989.929	000000000043909.700000000043.909,7 km²	000000000000092.000000000092
	São Paulo (Bundesstaat) São Paulo	São Paulo	000000041262199.000000000041.262.199	000000000248808.8000000000248.808,8 km²	000000000000645.0000000000645
Side (Região Sul)
	Paraná Paraná	Curitiba	000000010444526.000000000010.444.526	000000000199709.1000000000199.709,1 km²	000000000000399.0000000000399
	Santa Catarina Santa Catarina	Florianópolis	000000006248436.00000000006.248.436	000000000095442.900000000095.442,9 km²	000000000000293.0000000000293
	Rio Grande do Sul Rio Grande do Sul	Porto Alegre	000000010693929.000000000010.693.929	000000000281370.0000000000281.370,0 km²	000000000000496.0000000000496
Mittelweschte (Região Centro-Oeste)
	Mato Grosso do Sul Mato Grosso do Sul	Campo Grande	000000002449024.00000000002.449.024	000000000358158.7000000000358.158,7 km²	000000000000078.000000000078
	Mato Grosso Mato Grosso	Cuiabá	000000003035122.00000000003.035.122	000000000906806.9000000000906.806,9 km²	000000000000141.0000000000141
	Goiás Goiás	Goiânia	000000006003788.00000000006.003.788	000000000340086.7000000000340.086,7 km²	000000000000246.0000000000246
	Distrito Federal do Brasil Distrito Federal do Brasil	Brasília	000000002570160.00000000002.570.160	000000000005789.20000000005.789,2 km²	000000000000001.00000000001

Bilder

Literatur

Ursula Prutsch/Enrique Rodrigues-Moura: Brasilien: eine Kulturgeschichte. Transcript, Bielefeld 2013, ISBN 978-3-8376-2391-8.
Moritz Lamberg: Brasilien: Land und Leute. Salzwasser Verlag, Paderborn, 2011, ISBN 978-3-86195-995-3.
Alzamora, Geane; Gambarato, Renira & Malaguti, Simone (Hrsg.): Kulturdialoge Brasilien-Deutschland: Design, Film, Literatur, Medien. Berlin: Ed. Tranvía, Verl. Frey. 2008, ISBN 978-3-938944-19-6.
Uwe Holtz (Hrsg.): Brasilien. Eine historisch-politische Landeskunde. Schöningh, Paderborn 1981, ISBN 3-506-15507-5.
Dietrich Briesemeister, Gerd Kohlhepp, Ray-Güde Mertin, Hartmut Sangmeister, Achim Schrader (Hrsg.): Brasilien heute. Politik – Wirtschaft – Kultur. Biblioteca Iberoamericana 53. Vervuert, Frankfurt am Main 1994, ISBN 3-89354-553-0.
Walther L. Bernecker, Horst Pietschmann, Rüdiger Zoller: Eine kleine Geschichte Brasiliens. Suhrkamp, Frankfurt am Main 2000.
Alfredo Pinto Escoval: Brasilien. In Wolfgang Gieler (Hrsg.): Handbuch der Ausländer- und Zuwanderungspolitik. Von Afghanistan bis Zypern. Bonn 2006, ISBN 3-8258-6444-8.
Maik Sadzio: Kulturenwende - Transkulturelle und transreligiöse Identitäten. Auswertung einer empirischen Studie unter pädagogischen MultiplikatorInnen in Belém-Pará/Brasilien, 2010. ISBN 978-3-8391-5006-1
Martin Coy, Florian Geipel: Staudämme in Brasilien. Geographische Rundschau 56(12), S. 28 – 35 (2004), ISSN 0016-7460
Rosine de Dijn: Das Schicksalsschiff - Rio de Janeiro - Lissabon - New York 1942, DVA, München 2009 ISBN 978-3-421-04350-4
Christian Haußer. Auf dem Weg der Zivilisation. Geschichte und Konzepte gesellschaftlicher Entwicklung in Brasilien (1808–1871). Stuttgart, Franz Steiner Verlag, 2009 (Beiträge zur Europäischen Überseegeschichte, 96).

Weblink

Commons: Brasilien – Sammlig vo Multimediadateie

Datebank vu Literatur zue dr gsellschaftliche, politische un wirtschaftliche Situation z Brasilien
Offiziälli brasilianischi Portal (port.):
Brasilie – Turismusamt
Länderinformatione vum Uuswärtigen Amt
Länderprofil vum Statistische Bundesamt
CIA Factbook – Brazil – Länderinformatione vu dr CIA (änglisch)
Websyte vu dr brasilianische Botschaft z Dytschland
Websyte vu dr brasilianische Botschaft z Eschtrych
HWWI-Länderprofil zum Thema Brasilie un Migration (PDF-Datei; 537 kB)

Fueßnote

↑ Fishbase: List of Freshwater Fishes for Brazil. Abgruefen am 30. Oktober 2012
↑ Artelischt vu dr Amphibie vu Brasilie bi Amphibiaweb. Abgruefen am 30. Oktober 2012
↑ Artelischt vu dr Reptilie vu Brasilie bi Reptile Database. Abgruefen am 30. Oktober 2012
↑ Arteschutz un Naturschutz z Brasilie Archivlink (Memento vom 1. Septämber 2013 im Internet Archive)
↑ Rhett A. Butler mit Daten der FAO: Rainforest loss slows (HTML) mongabay.com. 7. Oktober 2010. Abgrüeft am 22. Juli 2010.
↑ Informationsbroschüre „Ready for REDD“ Archivlink (Memento vom 4. Dezämber 2013 im Internet Archive) (PDF; 3,1 MB) – REDD-Aktivitäten des Bundesministeriums für wirtschaftliche Zusammenarbeit (BMZ), Stand Augschte 2011
↑ Karte zeigt erstmals detailliert Entwaldung der Erde. Heise Newsticker vum 15. Novämber 2013
↑ n-tv.de: Soja-Preise fallen – Regenwald stirbt langsamer, 11. Augschte 2007
↑ BBC: Brazil vows to stem Amazon loss, 24. Januar 2008
↑ Umwältschutzorganisation Greenpeace
↑ BBC: Brazil launches rainforest fund (Memento vom 15. Juni 2014 im Internet Archive), 1. Augschte 2008
↑ Dieter Gawora, Maria Helena de Souza Ide, Romulo Soares Barbosa (Hrsg.), Mirja Annawald (Übers.): Traditionelle Völker und Gemeinschaften in Brasilien. Lateinamerika-Dokumentationsstelle. Kassel University Press, Kassel 2011.
↑ Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística: Censo Demográfico 2010 (Zensus 2010, PDF, portugiesisch).
↑ Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística: Censo Demográfico 2000 (Memento vom 24. Septämber 2015 im Internet Archive) (Zensus 2000, PDF, portugiesisch; 12,8 MB)
↑ Zämmefassig zue dr Kulture vum Amazonasbiet vgl. Clark L. Erickson: Amazonia - The Historical Ecology of a Domesticated Landscape, in: Helaine Silverman, William Isbell (Hrsg.): Handbook of South American Archaeology, Springer, 2008, S. 157–183 und daselbst: José R. Oliver: The Archaeology of Agriculture in Ancient Amazonia, S. 185–216.
↑ BBC News: ‘Lost towns’ discovered in Amazon, 28. Augschte 2008
↑ Alexander Marchant: From Barter To Slavery. The Economic Relations of Portuguese and Indians in the Settlement of Brazil 1500-1580. Gloucester 1966, S. 13.
↑ Urs Höner: Die Versklavung der brasilianischen Indianer. Der Arbeitsmarkt in portugiesisch Amerika im XVI. Jahrhundert. Zürich 1980, S. 29.
↑ Georg Thomas: Die portugiesische Indianerpolitik in Brasilien, 1500-1640. Berlin 1968, S. 28–29.
↑ Geisa Maria Rocha: Celso Furtado and the Resumption of Construction in Brazil: Structuralism as an Alternative to Neoliberalism. In: Latin American Perspectives. Vol. 34, No. 5, Brazil under Cardoso (Sep., 2007), S. 132–159, S. 139.
↑ Ergebnis vu dr Volkszellig vum 1. Aug. 2010 (Memento vom 24. Septämber 2015 im Internet Archive) (PDF; 74 kB) Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística, abgruefen am 22. Septämber 2013.
↑ Vereffentlichung vu dr Ergebnis vu dr Volkszellig vum 1. Aug. 2010 (Memento vom 11. April 2014 im Internet Archive) (PDF; 55 kB) Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística, abgruefen am 22. Septämber 2013.

Koordinate: 5°N- 33°S, 35-74°W

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Brasilien“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.

[1] Fishbase: List of Freshwater Fishes for Brazil. Abgruefen am 30. Oktober 2012

[2] Artelischt vu dr Amphibie vu Brasilie bi Amphibiaweb. Abgruefen am 30. Oktober 2012

[3] Artelischt vu dr Reptilie vu Brasilie bi Reptile Database. Abgruefen am 30. Oktober 2012

[4] Arteschutz un Naturschutz z Brasilie Archivlink (Memento vom 1. Septämber 2013 im Internet Archive)

[Waldbedeckung-5] Rhett A. Butler mit Daten der FAO: Rainforest loss slows (HTML) mongabay.com. 7. Oktober 2010. Abgrüeft am 22. Juli 2010.

[BMZ-6] Informationsbroschüre „Ready for REDD“ Archivlink (Memento vom 4. Dezämber 2013 im Internet Archive) (PDF; 3,1 MB) – REDD-Aktivitäten des Bundesministeriums für wirtschaftliche Zusammenarbeit (BMZ), Stand Augschte 2011

[7] Karte zeigt erstmals detailliert Entwaldung der Erde. Heise Newsticker vum 15. Novämber 2013

[8] -tv.de: Soja-Preise fallen – Regenwald stirbt langsamer, 11. Augschte 2007

[9] BBC: Brazil vows to stem Amazon loss, 24. Januar 2008

[10] Umwältschutzorganisation Greenpeace

[11] BBC: Brazil launches rainforest fund (Memento vom 15. Juni 2014 im Internet Archive), 1. Augschte 2008

[Gawora-12] Dieter Gawora, Maria Helena de Souza Ide, Romulo Soares Barbosa (Hrsg.), Mirja Annawald (Übers.): Traditionelle Völker und Gemeinschaften in Brasilien. Lateinamerika-Dokumentationsstelle. Kassel University Press, Kassel 2011.

[census2010-13] Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística: Censo Demográfico 2010 (Zensus 2010, PDF, portugiesisch).

[14] Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística: Censo Demográfico 2000 (Memento vom 24. Septämber 2015 im Internet Archive) (Zensus 2000, PDF, portugiesisch; 12,8 MB)

[15] Zämmefassig zue dr Kulture vum Amazonasbiet vgl. Clark L. Erickson: Amazonia - The Historical Ecology of a Domesticated Landscape, in: Helaine Silverman, William Isbell (Hrsg.): Handbook of South American Archaeology, Springer, 2008, S. 157–183 und daselbst: José R. Oliver: The Archaeology of Agriculture in Ancient Amazonia, S. 185–216.

[16] BBC News: ‘Lost towns’ discovered in Amazon, 28. Augschte 2008

[17] Alexander Marchant: From Barter To Slavery. The Economic Relations of Portuguese and Indians in the Settlement of Brazil 1500-1580. Gloucester 1966, S. 13.

[18] Urs Höner: Die Versklavung der brasilianischen Indianer. Der Arbeitsmarkt in portugiesisch Amerika im XVI. Jahrhundert. Zürich 1980, S. 29.

[19] Georg Thomas: Die portugiesische Indianerpolitik in Brasilien, 1500-1640. Berlin 1968, S. 28–29.

[20] Geisa Maria Rocha: Celso Furtado and the Resumption of Construction in Brazil: Structuralism as an Alternative to Neoliberalism. In: Latin American Perspectives. Vol. 34, No. 5, Brazil under Cardoso (Sep., 2007), S. 132–159, S. 139.

[Volkszählung2010-21] Ergebnis vu dr Volkszellig vum 1. Aug. 2010 (Memento vom 24. Septämber 2015 im Internet Archive) (PDF; 74 kB) Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística, abgruefen am 22. Septämber 2013.

[Gemeindestatistik-22] Vereffentlichung vu dr Ergebnis vu dr Volkszellig vum 1. Aug. 2010 (Memento vom 11. April 2014 im Internet Archive) (PDF; 55 kB) Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística, abgruefen am 22. Septämber 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]