Estatero

Estatero arcaico de prata de Corinto, con Pegaso no anverso. Ca. 555-515 a. de C.

O estatero (do grego: στατήρ, "peso") ou a estatera (a través do lat: statēra) foi unha moeda da Antiga Grecia cuñada en prata, electro e ouro en diversas rexións e épocas, que se basea nunha anterior unidade de peso. O termo utilízase tamén para designar outras moedas similares, a imitación dos estateros gregos, emitidas noutros lugares da Europa Antiga e do Oriente Medio.

En función das súas autoridades emisoras e da súa tipoloxía, os estateros poden recibir denominacións máis específicas, como "dárico", "filipo" ou "creseida".

Historia

Unidade de peso

Segundo o historiador inglés Robin Lane Fox, o estatero como unidade de peso ten a súa orixe na illa de Eubea, cun peso duns 16,8 gramos ou 0,59 onzas, tomando como base o siclo fenicio, cun peso semellante, e que tamén se correspondía coa quincuaxésima parte dunha mina.

Moeda de prata

Estatero de prata de Delfos. Ca. 338-334 a. de C.

O estatero como moeda de prata da Antiga Grecia, primeiro en forma de lingote e máis tarde xa como moeda cuñada, apareceu no século VIII a. de C. e mantívose en circulación ata o século I da nosa era. O primeiro estatero cuñado que se coñece, xa coa marca da autoridade emisora saíu dos obradoiros monetarios de Exina arredor do ano 700 a. de C. e amosa o tradicional sapoconcho das moedas desta procedencia. Un destes exemplares consérvase no Gabinete de Medallas da Biblioteca Nacional de Francia, en París.

O estatero de prata emitido en Corinto, de 8,6 gramos de peso, dividiuse en tres dracmas de prata de 2,9 gramos, aínda que a súa vinculación co didracma (dous dracmas) ateniense de prata era evidente, xa que compartían o mesmo peso de 8,6 gramos (0,30 oz). Consecuentemente, o tetradracma (catro dracmas) ateniense pesaba 17,2 gramos (0,61 oz). A cuñaxe de estateros tamén se produciu en diversas cidades-Estado gregas, como é o caso da xa citada Aegina, Aspendos, Delfos, Knossos ou Cidonia, moitas outras de Xonia, Lampsaco, Metaponto, Olimpia, Paestum, Siracusa, Thasos ou Tebas, entre outras.

Moeda de ouro

Moeda de ouro de 20 estateros do rei grecobactriano Eucratides I, a maior moeda áurea da Antigüidade. Peso: 169,2 g. Diámetro: 58 mm. Gabinete de Medallas, París.

Tamén existiu o estatero de ouro, aínda que a súa cuñaxe foi máis esporádica e só nalgúns lugares, xa que se trataba máis comunmente dunha unidade de conta equivalente, segundo a época e o lugar, a 20 ou a 28 dracmas dependendo en sitio e tempo (o de Atenas, por exemplo, era de 20 dracmas). O motivo destas variacións é que o estatero de ouro pesaba xeralmente 8,5 gramos, o dobre ca un dracma, mentres que a pariedade entre o ouro e a prata tiña flutuacións, ata que se estableceu en 1:10. O uso do ouro na cuñaxe de estateros parece maioritariamente de orixe macedonia. Os tipos máis coñecidos de estateros de ouro gregos correspóndense cos de 28 dracmas de Cízico.

O estatero no sistema monetario da Antiga Grecia

Equivalencias

As equivalencias do estatero coas outras moedas daquela época é a seguinte:

• 1 talento = 60 minas
• 1 mina = 100 dracmas
• 1 estatero = 2 dracmas
• 1 dracma = 6 óbolos
• 1 óbolo = 8 calcos

Divisores

O estatero tiña moi numerosas fraccións, das que as máis utilizadas eran as seguintes:

• Hemiestatero: medio estatero.
• Trité: un terzo.
• Tetarté: un cuarto.
• Hecté: un sexto.
• Hemitetarté: un oitavo.
• Hemihecté: un doceavo.

Estateros non gregos

Estatero celta de billón achado en Armórica

Os guerreiros das tribos celtas trouxeron este valor á Europa Central e Occidental logo de tomaren contacto con el mentres servían como mercenarios no norte de Grecia.

Na Galia, ao regresaren á súa terra os xefes galos que serviron nos exércitos de Filipo II de Macedonia ou nos de Alexandre e os seus sucesores, tamén emitiron estateros de ouro (coñecidos como "filipos"), tomando como modelo os emitidos por Filipo II. Algúns destes estateros galos foron, pola súa vez, importados polos británicos en grandes cantidades, quen, por imitación, chegaron tamén a producilos nas illas. Estes estateros británicos adoitan pesar entre 4,5 e 6,5 gramos (0,16 a 0,23 oz).

Ademais de nas Illas Británicas, os estateros celtas e as súas imitacións chegaron tamén a emitirse nas actuais Polonia e República Checa. E seguindo a extensión da cultura grega cara ao leste da man de Alexandre, os estateros chegaron mesmo a territorios asiáticos nos actuais Afganistán e Paquistán, no tempo do emperador Kanishka (século II d. de C.).

Galería de imaxes

• 
  Terzo de estetero de electro emitido en Lidia principios do século VI a. de C.
• 
  Estatero corintio, con Pegaso no anverso e Atenea con caso no reverso.
• 
  Estatero de ouro de Alexandre o Grande, con Niké no reverso. Ca. 328-323 a. de C.
• 
  Estatero de Velia, na Campania, cuñado cara a 334-300 a. de C.
• 
  Estatero de Licia, durante a dominación aqueménida, cuñado cara a 390-370 a. de C.
• 
  Estatero celta de ouro dos coritanos. Entre 50 e 20 a. de C.

Véxase tamén

Outros artigos

• Estatero de ouro exipcio
• Moeda da Antiga Grecia
• Dárico
• Creseida
• Filipo (moeda)

Bibliografía

• Alfaro Asins, C. et al. Diccionario de numismática. Ministerio de Cultura. Madrid, 2009. ISBN 978-84-8181-405-7
• Baldwin, A. Catalogue of Greek coins. Museum of Fine Arts. Boston, 1955
• Barclay Head, V. H. Historia Numorum: a Manual of Greek Numismatics. Londres e Oxford, 1911.
• Carradice, I.; Price, M. Coinage in the Greek World. Londres, 1988. ISBN 978-0900652820
• De Jersey, Philip. Celtic Coinage in Britain. Shire Publications. 1996. ISBN 0-7478-0325-0
• Fox, R. L. Travelling Heroes: Greeks and Their Myths in the Epic Age of Homer. Allen Lane. Londres, 2008. Páxina 94. ISBN 978-0-7139-9980-8
• Girod. Dictionaire epécial et classique des monnaies, poids, messures, divisions du temps, chez les grecs, les romains, les juifs et les égyptiens. París-Lion, 1827
• Price, M. J. The coinage in the name of Alexander the Great and Philip Arrhidaeus. Vol I. The British Museum & Swiss Numismatic Society. Zúric/Londres, 1991.
• Smith, W. A Dictionary of Greek and Roman Antiquities. John Murray. Londres, 1890.