O Gabinete de Medallas da Biblioteca Nacional de Francia (en francés: Cabinet des Médaillesde la Bibliothèque Nationale de France), denominado oficialmente Departamento de Moedas, Medallas e Antigüidades da Biblioteca Nacional de Francia (Département des Monnaies, médailles et antiques de la Bibliothèque Nationale de France) é unha institución encargada de conservar, difundir e dar valor ás coleccións numismáticas e de antigüidades da Biblioteca Nacional de Francia.[1]
Herdeiro do antigo Gabinete de Medallas dos reis de Francia, é o máis antigo dos museosfranceses abertos ao público. O Gabinete sitúase dentro das instalacións da Biblioteca Nacional de Francia, no número 58 da rúa de Richelieu e no número 5 da rúa Vivienne, no distrito II de París. É visitable en horario de 10:00 a 18:00 horas de luns a sábado.[2]
O Departamento de Moedas, Medallas e Antigüidades da Biblioteca Nacional de Francia acolle coleccións de xoias, pedras gravadas (entalladuras e camafeos), esculturas, cerámica e "medallas" (o nome dado ata o século XIX ás moedasantigas) recollidas polos reis de Francia desde a Idade Media. Estas coleccións leváronse a cabo non só polo lecer dos soberanos e das súas familias, senón tamén como reserva de metais nobres e de riqueza.
Foi Francisco I quen, caracterizándoo dentro do patrimonio da Coroa —ao que pertence de iure—, lle atribuíu ao Gabinete unha certa autonomía dentro dos muros do castelo de Fontainebleau, o que constituíu o xermolo da primeira colección, que foi alimentado despois por Catarina de Médici. Ao remate das guerras de relixión, Carlos IX (1560-1574) creou o posto de "garda particular das medallas e das antigüidades do rei", para protexer o patrimonio da Coroa.[3] O primeiro garda do que se ten constancia da ocupación deste posto foi Pierre-Antoine de Rascas de Bagarris, nomeado por Henrique IV.[4]
Unha das salas do Gabinete de Medallas
O Gabinete viviu a súa etapa de verdadeiro pulo e esplendor baixo o reinado de Lois XIV, quen enriqueceu o "gabinete de curiosidades" que herdara do seu tío Gastón de Orleáns con numerosas adquisicións, entre as que salienta o tesouro do nobresalioKhilderico I, doado polo emperador Leopoldo I en 1665.[5] O abade Bénigne Breunot, que xa era responsable das coleccións de Gaston de Orleans, foi nomeado administrador encargado do Gabinete.[6][7] A raíz duns sucesos ocorridos o 15 de novembro de 1666, motivados pola falta se seguranza, o Gabinete foi trasladado á sede da biblioteca do rei, na rúa Vivienne.[8]
Un dos administradores do Gabinete de Medallas no século XVII Camille Le Tellier de Louvois (1675-1718)
En 1682 publicouse a primeira colección das moedas do gabinete de Lois XIV, consistente en corenta e unha pranchas encomendadas ao gravador francés Gilles Jodelet de La Boissière: este volume, encargado polo ministro Colbert, non tivo continuación, por mor da súa morte.
Logo, o Gabinete foi novamente trasladado en febreiro de 1648, esta vez ao Palacio de Versalles, onde o rei mandou acomodar unhas instalacións para o efecto. Estes traballos levaron consigo un desembolso importante, que sufragou tamén unha edición dun inventario crítico ilustrado a cargo de diversos especialistas.[9][10]
En 1717, o erudito Camille Le Tellier de Louvois, daquela administrador do Gabinete, decidiu a volta da institución desde Versalles a París, feito que non ocorreu finalmente ata 1741, cando pasou a ocupar o salón da Marquesa de Lambert no antigo hotel de Nevers, ao pé da rúa Richelieu, na actual sede da Biblioteca Nacional de Francia. Mentres tanto, de 1720 a 1740, o arquitecto francés Jules-Robert de Cotte preparou a estancia ata a converter nun lugar suntuso coñecido como "O Salón Luís XV", que finalmente acabou por ser destruído en 1860 a raíz dunha nova remodelación da zona.[11][12][13]
Desa época, o Gabinete conserva aínda hoxe medallas e pinturas de Boucher, Natoire e Van Loo. Entre os anticuarios e eruditos que dirixiron o Gabinete, un dos máis sobranceiros foi Dumersan, quen comezou os seus traballos en 1795 e conseguiu protexer a colección da súa dispersión logo da derrota dos aliados de Napoleón e publicou unha historia e unha descrición da colección en 1838.[14]
Con todo, cando o arquitecto Jean-Louis Pascal proxectou e construíu a actual sede do Departamento de Moedas e Medallas, entre 1890 e 1913, nunha zona nova da Biblioteca Nacional de Francia na rúa Vivienne, decidiu, coordinadamente co director do departamento, o numismáticoErnest Babelon, reconstituír o Salón de Lois XV: a inauguración tivo lugar en 1917.[15][16]
Ao longo de todo este tempo transcorrido desde a súa creación, o Gabinete foi adquirindo unha sona crecente, en parte grazas aos numerosos agasallos e doazóns: en 1776, o abade e numismático Barthélemy achegou mediante adquisición a colección de 32.000 moedas do mundo grego de Joseph Pellerin, ademais das antigüidades do Conde de Caylus ou, en 1862, as do Duque de Luynes. En 1917 foi instalado, finalmente, nas instalacións actuais, no primeiro andar do edificio da Biblioteca Nacional de Francia.[17]
A iso cómpre engadirlle outros artigos relacionados coa numismática, como medallas (93.000 pezas) e fichas monetiformes (20.000 pezas), desde o Renacemento ata os nosos días.
A primeira denominación do cargo da paersoa encargada do gabinete foi "intendente de medallas e antigüidades do Rei" (1601). Posteriormente cambiouse a "intendente do Gabinete de Medallas e Antigüidades do Rei" (1660) e a "comisario da garda da Biblioteca e do Gabinete de Medallas do Rei" (1666). Baixo Lois XV, a denominación pasou a "garda do Gabinbete de Medallas do Rei". En 1795 instituíuse a duplicidade dun "conservador-profesor" e un "conservador-bibliotecario", que foi substituído ese mesmo ano polo posto de "director a cargo do Gabinete de Antigüidades e Medallas. Esta situación bastante confusa provocou rivalidades ata 1848. Logo nomeouse un conservador xefe para o cargo de director do departamento das devanditas coleccións.[6][22][23]
1601-1620: Pierre-Antoine de Rascas de Bagarris.
1620- ?: Jean de Chaumont-Quitry [?] e un tal Roddez [?].
No departamento reside unha importante colección de documentos relativos ás súas coleccións, composta por 80.000 obras. Como centro de documentación e de investigación, publica a serie de Tresors monétaires (22 volumes, desde 1979 a 2006).
O Gabinete de Medallas publica en liña o seu catálogo, titulado Catalogue des Médailles et Antiques de la Bibliothèque nationale de France, no que se poden facer procuras con diversos criterios.[26] Paralelamente, ofrece no seu sitio web unha pormenorizada listaxe de todos os catálogos impresos publicados sobre os seus fondos, ordenados segundo a súa tipoloxía e a súa época.[27]
↑Babelon, Ernest. "Le Tombeau du roi Childéric et les origenes de l'orfèvrerie cloisonnée". Mémoires de la Société nationale des antiquaires de France, 1923. Páxinas 1-113.
Dumersan, T. M. Notice des monuments exposés dans le Cabinet des Médailles et antiques de la Bibliothèque du Roi.... M. Journé. París, 1822.
Dumersan, T. M. Histoire de Cabinet des Médailles, antiques et pierres gravées, avec une notice sur la Bibliothèque Royale et une description des objets exposés dans cet établissement. París, 1838.
Rodríguez, C. "Dans les coulisses du Cabinet des Médailles" (serie de artigos en diversos números). En Numismatique et Change.
Schnapper, A. Curieux du Grand Siècle. Collections et collectionneurs dans la France du XVIIe siècle. Flammarion, 1994. ISBN 9782080106100. (Ver recensión en Revue de l'Art. 1995, 10 pp. 84-85)
e 
Camafeo de Augusto, procedente do Tesouro de Saint Denis. Adquirido en 1791.
O Trono de Dagoberto, de época carolinxia.
Tesouro de Gourdon.
Espello etrusco. Ca. 350-325 a. de C.
Unha das pezas do xadrez de Carlomagno. Marfil. Século XI.
