Havayi

State of Hawaii Moku'a-ina o Hawai`i Stato di Usa [[Arkivo:|90px]] Chefurbo Honolulu Maxim granda urbo Honolulu Oficala linguo Angliana e Havayiana Surfaco 28 337 km² Habitanti Denseso di habitantaro 1 288 198 (2008) 72,83 hab./km² Guberniestro David Ige Transformo en stato: 21 di agosto 1959 Posto-kodexo abreviuro HI Reto www.hawaii.gov

Havayi esas Usana stato, ed anke arkipelago de 122 insuli. La precipua esas, de nord-westa vers sud-esta, Niihau, Kauai, Oahu, Molokai, Lanai, Kahoolawe, Maui ed Havayi. Lua chef-urbo esas Honolulu.

Bazala fakti pri Havayi.

Historio

La voyajo di James Cook en 1778 konsideresas l'unesma kontakto di Havayiani kun Europani. Cook nomizis l'arkipelago Sandwich Insuli, memoriganta John Montagu, 4ma Komto di Sandwich. Pos la voyaji di Cook, altra Europani exploris l'arkipelago.

Til 1893 Havayi esis nedependanta rejio. En januaro 1893 rejino Liliʻuokalani renversesis da provizora guvernerio. Usa anexis Havayi kom lua teritorio ye la 7m di julio 1898.

Havayi divenis Usana stato ye la 21ma di agosto 1959.

Geografio

Havayi situezas en mez-Pacifiko, 3 900 km sud-weste de San Francisco. La maxim granda monto di arkipelago esas volkano Mauna Kea, 'blanka monto', kun 4 205 m, ma fakte de radiko til somito, ol esas plu alta kam Monto Everest.

La stato konsistas ek ok insuli ed ek multa insuleti ed atoli. La maxim granda insuli esas Havayi (10 432 km²), Maui (1 883 km²) ed Oahu (1 545 km²). La maxim populoza insulo esas Oahu, ube jacas la chef-urbo dil stato, Honolulu, ed famoza plajo Waikiki. Oahu esas nomizita anke kom "kunvenoplaco" (per la Angliana The Gathering Place). Maui havas anke nomizo "insuli di vali" (The Valley Isle). Lanai esas "ananaso-insulo" (The Pineapple Isle), Molokai esas "amikala insulo" (The Friendly Isle) e Kahoolawe esas "skopo-insulo" (The Target Isle), pro ke ol esis la skopo di militala exerci. Havayi-insulo esas nomizita kom "granda insulo" (The Big Isle). Niihau esas "prohibita insulo" (The Forbidden Isle), pro ke ulu proprietas olu. Kauai esas nomizita kom "gardeno-insulo" (The Garden Isle).

Pro konstanta erupti ek volkani submara naskos nova insulo apud Havayi. Ol esas ankore sub la surfaco di maro, ma havas ja nomo, Loihi.

Ekonomio

Nune, turismo esas la maxim importanta [[ekonomio|ekonomial agado dil stato.

Demografio

La maxim granda urbo esas Honolulu, en Oahu. Altra importanta urbi esas Hilo (en Hawayi insulo), Kāne'ohe, Kailua, e Pearl City.