Jean-Paul Belmondo

Jean-Paul Belmondo
	; Jean-Paul Belmondo (1960)
Imię i nazwisko	Jean-Paul Charles Belmondo
Data i miejsce urodzenia	9 kwietnia 1933 ; Neuilly-sur-Seine
Data i miejsce śmierci	6 września 2021 ; Paryż
Zawód	aktor, producent filmowy
Współmałżonek	Elodie Constantin; (1953–1965; rozwód); Natty Tardivel; (2002–2008; rozwód)
Lata aktywności	1953–2015
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Jean-Paul Charles Belmondo, zwany Bébel (ur. 9 kwietnia 1933 w Neuilly-sur-Seine, zm. 6 września 2021 w Paryżu^[1]) – francuski aktor i producent filmowy. Jedna z twarzy francuskiej Nowej Fali. Najbardziej znany z ról w filmach Do utraty tchu (1960), Szpicel (1962), Szalony Piotruś (1965) i Podróż rozpieszczonego dziecka (1988)^[2].

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się w Neuilly-sur-Seine^[3]^[4], w regionie Île-de-France, w departamencie Hauts-de-Seine jako syn paryskiego rzeźbiarza pieds-noirs Paula Belmondo (1898–1982), urodzonego w Algierii, którego rodzice pochodzili z Sycylii i Piemontu^[5] i tancerki Sarah Rainaud-Richard (1901–1997). Ma starszego brata – Alaina (ur. 1931). Jako dziecko chciał być klownem^[6]. W młodości nie był dobrym uczniem w szkole^[7]^[8], ale rozwinął wielką pasję do amatorskiego boksu i piłki nożnej^[9]^[10].

Kariera

W wieku 17 lat zaczął grać na scenie. W 1954 roku studiował w szkole sztuk dramatycznych Conservatoire national supérieur d’art dramatique (CNSAD) w Paryżu^[11]. Od roku 1955 rozpoczął karierę filmową, grając drobne role, w tym w filmie krótkometrażowym Molière (1956) i komedii Pieszo, konno i wozem (À pied, à cheval et en voiture, 1957). Na planie komedii Bądź piękna i milcz (Sois belle et tais-toi, 1958) w roli Pierrota poznał Alaina Delona, z którym zagrał jeszcze w następnych czterech innych obrazach – Sławne miłości (Amours célèbres, 1961), Czy Paryż płonie? (Paris brûle-t-il?, 1966), Borsalino (1970) i Dziewczyna dla dwóch (Une chance sur deux, 1998)^[12].

Jednak dopiero rola Michela Poiccarda / Laszlo Kovacsa w Jean-Luca Godarda Do utraty tchu (À bout de souffle, 1960) przyniosła mu sławę i stała się jedną z kluczowych postaci francuskiej Nowej Fali^[13]. Za tytułową rolę w dramacie wojennym Jean-Pierre’a Melville’a Ksiądz Leon Morin (Léon Morin, prêtre, 1961) był nominowany do Nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej jako najlepszy aktor zagraniczny^[14]. W komedii Skórka z banana (Peau de banane, 1963) u boku Jean-Pierre’a Marielle wystąpił jako Michel Pollard Thibault, były mąż Jeanne Moreau. Jako Ferdinand „Piotruś” Griffon w melodramacie Jean-Luca Godarda Szalony Piotruś (Pierrot le Fou, 1965) zdobył nominację do Nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej jako najlepszy aktor zagraniczny^[14]. Za rolę ekscentrycznego policjanta Antoniego Ceruttiego (komisarza dywizji Stanislasa Borowitza), który zaczyna działać na granicy prawa, by dopaść przestępców odpowiedzialnych za zabójstwo w komedii kryminalnej Georges’a Lautnera Glina czy łajdak (Flic ou voyou, 1979) był nominowany do Nagrody Jupitera^[14].

W wieku trzydziestu lat wydał autobiografię 30 lat, 25 filmów, choć grał w nich zaledwie od sześciu lat. Filmy przyniosły mu sławę i pieniądze, lecz jego pasją pozostał teatr.

Odznaczony Orderem Narodowym Zasługi (klasa IV – 1986^{[potrzebny przypis]}, klasa III – 1994^[15], klasa II – 2017^[16]), odznaczony Legią Honorową (klasa V – 1980^{[potrzebny przypis]}, klasa IV – 1991^{[potrzebny przypis]}, klasa III – 2007^[17], klasa II – 2019^[18]).

Za kreację Sama Liona w komediodramacie Claude’a Leloucha Podróż rozpieszczonego dziecka (Itinéraire d’un enfant gâté, 1988) zdobył nagrodę Cezara 1989 dla najlepszego aktora^[14]. W 2011 odebrał honorową Złotą Palmę na 64. Festiwalu Filmowym w Cannes^[14], a w 2016 został uhonorowany Złotym Lwem za całokształt twórczości na 73. Festiwalu Filmowym w Wenecji^[14].

Był na okładkach magazynów takich jak „Life” (w listopadzie 1966), „Film” (w marcu 1974, w sierpniu 1985), „L’Officiel Hommes” (w lutym 1979), „Ekran” (w październiku 1983), „Paris Match” (w kwietniu 1993), „Gala” (w maju 2011), „GQ” (w kwietniu 2014, w kwietniu 2018) i „Esquire” (w lutym 2015, w listopadzie 2017)^[19].

Życie prywatne

4 grudnia 1953 poślubił Elodie Constantin, z którą miał trójkę dzieci: córki – Patricie (ur. 1953, zm. 1993)^[20] i Florence (ur. 1960) oraz syna Paula Alexandre (ur. 23 kwietnia 1963)^[21], który został kierowcą wyścigowym. Jednak 29 września 1966 doszło do rozwodu. Związany był z Ursulą Andress (1965–1972) i Laurą Antonelli (1972–1980)^[22]. 29 grudnia 2002 ożenił się z Natty Tardivel, z którą miał córkę Stellę (ur. 13 sierpnia 2003). 5 września 2008 rozwiódł się^[23]. W latach 2008–2012 związany był z Barbarą Gandolfi^[24].

22 sierpnia 2001 wyszedł z paryskiego szpitala, w którym spędził dwa tygodnie z powodu udaru mózgu.

Śmierć

Zmarł 6 września 2021 w swoim domu w Paryżu w wieku 88 lat, po okresie złego stanu zdrowia^[25]; został pochowany 10 września na cmentarzu Père-Lachaise w Paryżu.

Filmografia

2009: Un homme et son chien jako Charles
2000: Moja krew (L’Aîné des Ferchaux) jako Paul Ferchaux
2000: Amazonka (Amazone) jako Edouard
2000: Aktorzy (Les Acteurs) jako on sam
1999: Być może (Peut-être) jako Ako
1998: Dziewczyna dla dwóch (Une chance sur deux) jako Léo Brassac
1996: Désiré jako Désiré
1995: Sto i jedna noc (Les Cent et une nuits) jako profesor Bébel
1995: Nędznicy (Les Misérables) jako Henri Fortin/Jean Valjean/Roger Fortin
1992: Obrońca (L’Inconnu dans la maison) jako Loursat
1988: Podróż rozpieszczonego dziecka (Itinéraire d’un enfant gâté) jako Sam Lion
1987: W imię przyjaźni (Le Solitaire) jako Stan Jalard
1985: Skok (Hold-Up) jako Grimm
1984: Złoto dla pazernych (Les Morfalous) jako Pierre Augagneur
1984: Wesołych Świąt (Joyeuses Pâques) jako Stephane Margelle
1983: Raptus (Le Marginal) jako komisarz Phil Jordan
1982: As nad asy (L’As des as) jako Jo Cavalier
1981: Zawodowiec (Le Professionnel) jako Josselin Beaumont (Joss)
1979: Glina czy łajdak (Flic ou voyou) jako Antonio Cerutti/Stanislas Borovitz
1979: Błazen (Le Guignolo) jako Alexandre Dupré
1977: Dubler (L’Animal) jako Mike Gaucher i Bruno Ferrari
1976: L’Alpagueur jako Roger Pilard
1976: Ciało mojego wroga (Le Corps de mon ennemi) jako François Leclercq
1975: Niepoprawny (L’Incorrigible) jako Victor Vauthier
1975: Strach nad miastem (Peur sur la ville) jako komisarz Jean Letellier
1974: Stavisky... jako Serge Alexandre Stavisky
1973: L’Héritier jako Barthelemy Cordell
1973: Le Magnifique jako Bob Saint-Clair/François Merlin
1972: La Scoumoune jako Roberto Borgo
1972: Doktor Popaul (Docteur Popaul) jako dr Paul Simay
1971: Cenny łup (Le Casse) jako Azad
1971: Małżonkowie roku drugiego (Les Mariés de l’an II) jako Nicolas Philibert
1970: Borsalino jako Francois Capella
1969: Mężczyzna, który mi się podoba (Un homme qui me plaît) jako Henri
1969: Syrena z Missisipi (La Sirène du Mississippi) jako Louis Mahé
1969: Mózg (Le Cerveau) jako Arthur Lespinasse
1968: Człowiek w pięknym krawacie (Ho!) jako François Holin (Ho)
1967: Casino Royale jako francuski legionista
1967: Życie złodzieja (Le Voleur) jako Georges Randal
1966: Kochany łobuz (Tendre voyou) jako Tony Marechal
1966: Czy Paryż płonie? (Paris brûle-t-il?) jako Pierreflot/Y. Morandat
1965: Par un beau matin d’été jako Francis
1965: Człowiek z Hongkongu (Les Tribulations d’un chinois en Chine) jako Arthur Lempereur
1965: Szalony Piotruś (Pierrot le fou) jako Ferdinand Griffon zwany Piotrusiem
1964: 100 tysięcy dolarów w słońcu (Cent mille dollars au soleil) jako Rocco
1964: Weekend w Zuydcoote (Week-end a Zuydcoote) jako Julien Maillat
1964: Échappement libre jako David Ladislas
1964: Człowiek z Rio (L’Homme de Rio) jako Adrien Dufourquet
1964: Polowanie na mężczyznę (La Chasse à l’homme) jako Fernand
1963: Le Doulos jako Silien
1963: Dragées au poivre jako Raymond
1963: Młodszy Ferchau (L’Aîné des Ferchaux) jako Michel Maudet
1963: Peau de banane jako Michel
1963: Wzburzone morze (Mare matto) jako Il Livornese
1962: Małpa w zimie (Un singe en hiver) jako Gabriel Fouquet
1962: Il Giorno più corto
1962: Cartouche-zbójca (Cartouche) jako Louis-Dominique Bourguignon alias Cartouche
1961: Un nommé La Rocca jako Roberto La Rocca
1961: Ksiądz Leon Morin (Léon Morin, prêtre) jako Leon Morin
1961: Kobieta jest kobietą (Une Femme est une femme) jako Alfred Lubitsch
1961: Syn marnotrawny (La Viaccia) jako Amerigo
1961: Sławne miłości (Amours célèbres) jako Lauzun
1960: La Française et l’amour jako Gilles
1960: Les Distractions jako Paul
1960: Charlotte et son jules jako Jean
1960: Ryzykanci (Classe tous risques) jako Eric Stark
1960: List nowicjuszki (Lettere di una novizia) jako Giuliano Verdi
1960: Matka i córka (La Ciociara) jako Michele
1960: Do utraty tchu (À bout de souffle) jako Michel Poiccard alias Laszlo Kovacs
1960: Moderato Cantabile jako Chauvin
1959: Ein Engel auf Erden jako Michel Barrot
1959: Les Trois mousquetaires jako D’Artagnan
1959: Na dwa spusty (À double tour) jako Laszlo Kovacs
1958: Bądź piękna i milcz (Sois belle et tais-toi) jako Pierrot
1958: Un drôle de dimanche jako Patrick
1958: Les Copains du dimanche jako Trebois
1958: Oszuści (Les Tricheurs) jako Lou
1957: À pied, à cheval et en voiture jako Venin
1956: Molière jako Le Merluche

Nagrody

Rok	Nagroda	Kategoria	Film
1989	Cezar	Najlepszy aktor^[26]	Podróż rozpieszczonego dziecka (1988)
2011	64. MFF w Cannes	Honorowa Złota Palma za całokształt twórczości^[14]	–
2016	73. MFF w Wenecji	Honorowy Złoty Lew za całokształt twórczości^[26]	–

Przypisy

↑ La mort de Jean-Paul Belmondo, star populaire du cinéma français. lemonde.fr. [dostęp 2021-09-06]. (fr.).
↑ Lucia Bozzola: Jean-Paul Belmondo Biography. AllMovie. [dostęp 2022-09-06]. (ang.).
↑ Jean-Paul Belmondo – Sztárlexikon. Starity.hu. [dostęp 2017-08-02]. (węg.).
↑ Personalidade: Jean-Paul Belmondo (França). InterFilmes.com. [dostęp 2017-08-02]. (port.).
↑ Paul Belmondo (1898–1982). Find a Grave. [dostęp 2017-08-02]. (ang.).
↑ Jean-Paul Belmondo: Les 400 coups de Bébel. France Dimanche. [dostęp 2017-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-03)]. (fr.).
↑ Christian Brincourt: Jean-Paul Belmondo: “80 piges, au fond de moi, je ny crois pas”. „Paris Match”, 2013-04-14. [dostęp 2022-12-18]. (fr.).
↑ Les racines de Jean-Paul Belmondo. Geneanet, 2021-09-14. [dostęp 2022-12-18]. (fr.).
↑ France Bleu: Jean-Paul Belmondo, le passionné de sport. France Bleu, 2021-09-06. [dostęp 2022-12-18]. (fr.).
↑ Olivier De Bruyn: Football, boxe, … Jean-Paul Belmondo et le sport, une grande histoire d’amour. Marianne, 2021-09-06. [dostęp 2022-12-18]. (fr.).
↑ Jean-Paul Belmondo. AlloCiné. [dostęp 2017-08-02]. (fr.).
↑ Jean-Paul Belmondo. MYmovies.it. [dostęp 2017-08-02]. (wł.).
↑ Jean-Paul Belmondo. Listal. [dostęp 2017-08-02]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Jean-Paul Belmondo Awards. FamousFix.com. [dostęp 2021-05-27]. (ang.).
↑ Décret du 14 mai 1994 portant promotion et nomination. JORF 1994. [dostęp 2017-08-02]. (fr.).
↑ Décret du 2 mai 2017 portant élévation aux dignités de grand’croix et de grand officier [online], JORF 2017 [dostęp 2021-09-07] (fr.).
↑ Décret du 6 avril 2007 portant promotion. JORF 2007. [dostęp 2017-08-02]. (fr.).
↑ Décret du 13 juillet 2019 portant élévation aux dignités de grand’croix et de grand officier [online], JORF 2019 [dostęp 2021-09-07] (fr.).
↑ Jean-Paul Belmondo Magazines. FamousFix.com. [dostęp 2021-05-27]. (ang.).
↑ Patricia Belmondo w bazie IMDb (ang.)
↑ Paul Belmondo w bazie IMDb (ang.)
↑ Mort de Laura Antonelli, star italienne des années 1970 et ex-femme de Jean-Paul Belmondo. AlloCiné. [dostęp 2021-09-06]. (fr.).
↑ Natty Belmondo w bazie IMDb (ang.)
↑ Jean-Paul Belmondo Relationships. FamousFix.com. [dostęp 2021-05-27]. (ang.).
↑ Rick Lyman: Jean-Paul Belmondo, Magnetic Star of the French New Wave, Dies at 88. „The New York Times”, 6 września 2021. [dostęp 2021-09-06]. (ang.).
↑ ^a ^b Jean-Paul Belmondo Awards. AllMovie. [dostęp 2022-12-18]. (ang.).

Bibliografia

Hanna Zamenhof–Nowicka. Wieczny kaskader. „Film”. nr 19/1980 (1640 [XXXV]), s. 20–21, 11 maja 1980. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X.
Alexandre Astruc. Czy należy spalić Belmondo?. „Film”. nr 4/1983 (1751 [XXXVIII]), s. 8–9, 23 stycznia 1983. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X.
Portret na życzenie: Jean-Paul Belmondo. „Film”. nr 5/1983 (1752 [XXXVIII]), s. 22, 30 stycznia 1986. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X.
Jacek Życiński. Kochany łobuz. „Film”. nr 31/1985 (1883 [XL]), s. 16–19, 4 sierpnia 1985. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X.

Linki zewnętrzne

Jean–Paul Belmondo (1933–2021) w bazie IMDb (ang.)
Jean–Paul Belmondo w bazie Filmweb
Jean–Paul Belmondo w bazie Notable Names Database (ang.)
Jean–Paul Belmondo w bazie Discogs.com (ang.)

[1] La mort de Jean-Paul Belmondo, star populaire du cinéma français. lemonde.fr. [dostęp 2021-09-06]. (fr.).

[2] Lucia Bozzola: Jean-Paul Belmondo Biography. AllMovie. [dostęp 2022-09-06]. (ang.).

[3] Jean-Paul Belmondo – Sztárlexikon. Starity.hu. [dostęp 2017-08-02]. (węg.).

[4] Personalidade: Jean-Paul Belmondo (França). InterFilmes.com. [dostęp 2017-08-02]. (port.).

[5] Paul Belmondo (1898–1982). Find a Grave. [dostęp 2017-08-02]. (ang.).

[6] Jean-Paul Belmondo: Les 400 coups de Bébel. France Dimanche. [dostęp 2017-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-03)]. (fr.).

[7] Christian Brincourt: Jean-Paul Belmondo: “80 piges, au fond de moi, je ny crois pas”. „Paris Match”, 2013-04-14. [dostęp 2022-12-18]. (fr.).

[8] Les racines de Jean-Paul Belmondo. Geneanet, 2021-09-14. [dostęp 2022-12-18]. (fr.).

[9] France Bleu: Jean-Paul Belmondo, le passionné de sport. France Bleu, 2021-09-06. [dostęp 2022-12-18]. (fr.).

[10] Olivier De Bruyn: Football, boxe, … Jean-Paul Belmondo et le sport, une grande histoire d’amour. Marianne, 2021-09-06. [dostęp 2022-12-18]. (fr.).

[11] Jean-Paul Belmondo. AlloCiné. [dostęp 2017-08-02]. (fr.).

[12] Jean-Paul Belmondo. MYmovies.it. [dostęp 2017-08-02]. (wł.).

[13] Jean-Paul Belmondo. Listal. [dostęp 2017-08-02]. (ang.).

[awards-14] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Jean-Paul Belmondo Awards. FamousFix.com. [dostęp 2021-05-27]. (ang.).

[15] Décret du 14 mai 1994 portant promotion et nomination. JORF 1994. [dostęp 2017-08-02]. (fr.).

[16] Décret du 2 mai 2017 portant élévation aux dignités de grand’croix et de grand officier [online], JORF 2017 [dostęp 2021-09-07] (fr.).

[17] Décret du 6 avril 2007 portant promotion. JORF 2007. [dostęp 2017-08-02]. (fr.).

[18] Décret du 13 juillet 2019 portant élévation aux dignités de grand’croix et de grand officier [online], JORF 2019 [dostęp 2021-09-07] (fr.).

[magazines-19] Jean-Paul Belmondo Magazines. FamousFix.com. [dostęp 2021-05-27]. (ang.).

[20] Patricia Belmondo w bazie IMDb (ang.)

[21] Paul Belmondo w bazie IMDb (ang.)

[22] Mort de Laura Antonelli, star italienne des années 1970 et ex-femme de Jean-Paul Belmondo. AlloCiné. [dostęp 2021-09-06]. (fr.).

[23] Natty Belmondo w bazie IMDb (ang.)

[dating-24] Jean-Paul Belmondo Relationships. FamousFix.com. [dostęp 2021-05-27]. (ang.).

[25] Rick Lyman: Jean-Paul Belmondo, Magnetic Star of the French New Wave, Dies at 88. „The New York Times”, 6 września 2021. [dostęp 2021-09-06]. (ang.).

[award-26] Jean-Paul Belmondo Awards. AllMovie. [dostęp 2022-12-18]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

1969–1989	Luis Buñuel (1969) Orson Welles (1970) Ingmar Bergman / Marcel Carné / John Ford (1971) Charles Chaplin / Anatolij Gołownia / Billy Wilder (1972) Alessandro Blasetti / Luis Buñuel / Frank Capra / George Cukor / Jean-Luc Godard / Siergiej Jutkiewicz / Alexander Kluge / Akira Kurosawa / Michael Powell / Satyajit Ray / King Vidor / Cesare Zavattini (1982) Michelangelo Antonioni (1983) Federico Fellini / John Huston / Manoel de Oliveira (1985) Paolo i Vittorio Taviani (1986) Luigi Comencini / Joseph L. Mankiewicz (1987) Joris Ivens (1988) Robert Bresson (1989)
1990–2009	Miklós Jancsó / Marcello Mastroianni (1990) Mario Monicelli / Gian Maria Volonté (1991) Francis Ford Coppola / Jeanne Moreau / Paolo Villaggio (1992) Claudia Cardinale / Robert De Niro / Roman Polański / Steven Spielberg (1993) Suso Cecchi D’Amico / Ken Loach / Al Pacino (1994) Woody Allen / Giuseppe De Santis / Goffredo Lombardo / Ennio Morricone / Alain Resnais / Martin Scorsese / Alberto Sordi / Monica Vitti (1995) Robert Altman / Vittorio Gassman / Dustin Hoffman / Michèle Morgan (1996) Gérard Depardieu / Stanley Kubrick / Alida Valli (1997) Warren Beatty / Sophia Loren / Andrzej Wajda (1998) Jerry Lewis (1999) Clint Eastwood (2000) Éric Rohmer (2001) Dino Risi (2002) Dino De Laurentiis / Omar Sharif (2003) Stanley Donen / Manoel de Oliveira (2004) Hayao Miyazaki / Stefania Sandrelli (2005) David Lynch (2006) Bernardo Bertolucci / Tim Burton (2007) Ermanno Olmi (2008) John Lasseter / Brad Bird / Pete Docter / Andrew Stanton / Lee Unkrich (2009)
2010–2029	John Woo (2010) Marco Bellocchio (2011) Francesco Rosi (2012) William Friedkin (2013) Thelma Schoonmaker / Frederick Wiseman (2014) Bertrand Tavernier (2015) Jean-Paul Belmondo / Jerzy Skolimowski (2016) Jane Fonda / Robert Redford (2017) David Cronenberg / Vanessa Redgrave (2018) Pedro Almodóvar / Julie Andrews (2019) Ann Hui / Tilda Swinton (2020) Roberto Benigni / Jamie Lee Curtis (2021) Catherine Deneuve / Paul Schrader (2022) Liliana Cavani / Tony Leung Chiu Wai (2023) Sigourney Weaver / Peter Weir (2024)