Michał I Asen
 Michał I Asen | |
| car Bułgarii | |
| Okres | |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia |
1238/1241 |
| Data śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Żona |
Maria, córka bana Maczwy |
Michał I Asen[1] (ur. 1238/1241, zm. 1256, bułg. Михаил I Асен) car bułgarski w latach 1246-1256. Syn Iwana Asena II.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Michał I Asen pochodził z bułgarskiej dynastii Asenowiczów. Był synem Iwana Asena II i trzeciej żony Iwana Asena II, poślubionej w ostatnich latach życia, Ireny Komneny, córki cesarza Tesaloniki Teodora Angelosa[2].
Po śmierci ojca Michała I w 1241 roku na tron wstąpił jego przyrodni brat, siedmioletni Koloman I Asen. W toku walk między stronnictwami bojarskimi grupa skupiona wokół carowej wdowy Ireny zawiązała spisek na życie młodziutkiego Kolomana I Asena. W 1246 roku 12-letni car został otruty, a na tron wprowadzono jego brata, najwyżej ośmioletniego, Michała I Asena[2]. W okresie małoletniości Michała władzę sprawowała matka Irena oraz sewastokrator Piotr, który rządził w istocie jako namiestnik zachodniej połowy państwa[3].
Wewnętrzne walki w carstwie wkorzystał cesarz nicejski Jan III Watatzes i w 1246 roku wtargnął w granice Bułgarii i zajął bez walki ziemie zdobyte przez Iwana Asena II: Macedonię po Wardar i południową Trację aż do górnego biegu Maricy. W granicach cesarstwa znalazły się Skopje i Filipopol. W grudniu 1246 roku Jan III Watatzes zdobył Tesalonikę rozstrzygając na swą korzyść spór o pierwszeństwo do spadku po Bizancjum. W tym samym roku Węgrzy opanowali sporne: Belgrad i Braniczewo. Bułgaria była bezsilna[2].
Po osiągnięciu pełnoletniości Michał I Asen podjął próbę odzyskania utraconych ziem. Zawarł sojusz z Rościsławem banem Maczwy (ziemi między Sawą, Driną a górami Cera), Belgradu i Braniczewa, osadzonemu na tych ziemiach przez króla węgierskiego. Michał I Asen przypieczętował sojusz poślubiając córkę Rościsława, Marię. W 1255 roku, po śmierci Jana III Watatzesa (1254), najechał ziemie cesarskie zdobywając kilka twierdz w Rodopach, m.in. Stanimachos i Peristicę (obec. Perusztica)[2][3]. W odpowiedzi na agresję bułgarską, nowy cesarz nicejski Teodor II Laskarys wyprawił się dwukrotnie przeciw Bułgarii i po ciężkich walkach odebrał utracone twierdze. W czerwcu lub lipcu 1256 roku car został zmuszony do zawarcia pokoju w Regina (Erkene w Tracji). Na mocy zawartego układu cesarze nicejscy zachowywali swe zdobycze, jedynie północna Macedonia ze Skopje wracała do Bułgarii[4].
Jesienią 1256 roku Michał I Asen został zamordowany przez swego stryjecznego brata Kałojana[2][5]
Związki rodzinne
[edytuj | edytuj kod]| Asen I (panował 1188–1196) |
|||||||||||
| Aleksander | 1 Anna (Anisja) |
Iwan Asen II (zm. 1241, panował 1218–1241) |
2 Anna Maria Węgierska |
3 Irena Komnena |
|||||||
| 1 | 1 | 2 | 2 | 2 | 2 | 3 | 3 | 3 | |||
| Biełosława (?) ∞ Stefan Władysław |
Tamara | Piotr zm. 1237 |
Anna Teodora ∞ sewastokrator Piotr | ||||||||
| Kałojan (jako Koloman II Asen panował 1256) |
Maria (?) ∞ Teodor Angelos |
Helena ∞ Teodor II Laskarys |
Koloman I Asen (ur. 1235, zm. 1246 panował 1241–1246) |
Maria ∞ Mico |
Michał I Asen (ur. 1238/1241, zm. 1256 panował 1246–1256) | ||||||
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kwestia numeracji carów bułgarskich jest jak się wydaje dosyć płynną. T. Wasilewski określa tego władcę konsekwentnie jako Michała Asena, chociaż w stosunku do jego późniejszego następcy, trzeciego władcy o imieniu Michał w drugim państwie bułgarskim, używa określenia Michał III Szyszman (Historia Bułgarii, s. 95-96 i 105). Podobnie postępuje G. Ostrogorski w Dziejach Bizancjum (s. 414 i 485). W. Giuzelew uznaje z kolei Michała Asena za drugiego władcę tego imienia, najprawdopodobniej po Borysie Michale z okresu pierwszego państwa, choć w stosunku do Piotrów nie wykazuje tej konsekwencji (Bułgarzy, s. 90 i 84-84)
- ↑ a b c d e T. Wasilewski: Historia Bułgarii. s. 95.
- ↑ a b W. Giuzelew: Bułgaria. Zarys dziejów. s. 90.
- ↑ T. Wasilewski: Historia Bułgarii. s. 96.
- ↑ Według D Langa Michał I Asen zginął w 1257 roku (Bułgarzy, s. 83)
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- T. Wasilewski: Historia Bułgarii. Wrocław: Ossolineum, 1988, s. 95. ISBN 83-04-02466-7.
- W. Giuzelew: Bułgarskie średniowiecze. W: Bułgaria. Zarys dziejów. I. Dymitrow (red.). Warszawa: Książka i Wiedza, 1986, s. 90. ISBN 83-05-11583-6.
- D.M. Lang: Bułgarzy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983, s. 83. ISBN 83-06-00831-6.
- G. Ostrogorski: Dzieje Bizancjum. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2008, s. 414 i 485. ISBN 978-83-01-15268-0.