Order Świętych Maurycego i Łazarza

Order Świętych Maurycego i Łazarza
Ordine dei Santi Maurizio e Lazzaro

Awers odznaki orderowej (II i III klasa)
Awers gwiazdy orderowej
Baretka kawalerska
Ustanowiono	1572 – zakon rycerski 1816 – order państwowy 1946 – order domowy

Kościół Sant’ Antonio di Ranverso k. Turynu, od 1776 do dziś w posiadaniu zakonu

Zakon (lub order) świętych Maurycego i Łazarza – pot. maurycjanie (wł. Ordine dei Santi Maurizio e Lazzaro) – obecnie zakon rycerski i order domowy dynastii sabaudzkiej, do 1946 odznaczenie państwowe Królestwa Włoch.

Historia

Historia do 1946 roku

Order został utworzony – pierwotnie jako zakon rycerski – przez księcia Emanuela Filiberta w 1572 z połączenia sabaudzkiego Zakonu św. Maurycego z włoskimi zakonnikami św. Łazarza (podlegającymi obediencji magistralnej z siedzibą w Kapui). Powstały w efekcie nowy zakon przejął włoskie posiadłości lazarytów i ich augustiańską regułę. Utworzenie nowego zakonu pod wezwaniem świętych Maurycego i Łazarza potwierdził papież Grzegorz XIII mocą bulli Pro Commisa z 1572. Dawny zakon św. Maurycego był religijnym zakonem rycerskim, a nowy zakon pod wezwaniem obu świętych posiadał charakter odznaczenia za zasługi wobec dynastii sabaudzkiej. Król Sardynii Wiktor Emanuel I nadał mu w roku 1816 nowe statuty, najobszerniejsze w historii orderów świata (226 paragrafów w 10 rozdziałach). Order podzielony został na trzy klasy:

• Kawaler z prawa (Cavaliere di giustizia) i kawaler z łaski (Cavaliere di grazia)
• Komandor (Commendatore, di grazia, di giustizia)
• Kawaler Wielkiego Krzyża (Cavaliere di Gran Croce, di grazia, di giustizia)

Godność kawalera z łaski nadawana była za długoletnią służbę państwową osobom stanu nieszlacheckiego, które posiadały co najmniej rangę podpułkownika lub jej odpowiednik w służbie cywilnej. Przy wszystkich stopniach „kawalerów z prawa” należało się wykazać ośmioma przodkami stanu szlacheckiego po mieczu i po kądzieli, mieć zezwolenie papieskie na ew. drugie małżeństwo oraz stosować się do zakazu poślubienia kobiety owdowiałej. Opłata wstępna wynosiła 1500 lirów w złocie, ale ubogi kawaler w wieku emerytalnym mógł uzyskać rentę w wys. 600 lirów.

Order Świętych Maurycego i Łazarza otrzymał w latach 1855–1857 nowe statuty: podzielono go na 5 klas według znanego schematu Legii Honorowej, dodając klasy Wielkiego Oficera (Grande Ufficiale, komandoria z gwiazdą) i oficera (Cavaliere Ufficiale), zniesiono wywód szlachectwa i podział na kawalerów z prawa i z łaski, i ustalono liczbę nadań na najwyżej: 60 Wielkich Krzyży, 150 Wielkich Oficerów, 500 komandorów, 2000 oficerów i nieograniczoną liczbę kawalerów. Nieomal masowo nadawany, order pozostał w tej postaci do zniesienia monarchii w roku 1946.

Insygnia

Insygnia dawnego orderu to oznaka i gwiazda orderowa. Oznaką jest podwójny krzyż złożony z białego krzyża liliowego, zwanego także krzyżem św. Maurycego, i położonego na ukos między jego ramionami zielonego krzyża św. Łazarza (krzyża maltańskiego) z kulkami na zakończeniach ramion. I awers i rewers oznaki są identyczne.Gwiazda I klasy była srebrną muszlą z nałożoną na nią oznaką orderową, gwiazda II klasy srebrnym rombem z oznaką orderu. Wszystkie oznaki od I do IV klasy zawieszone były na złotej koronie królewskiej. Order noszony był na zielonej wstędze, przy I klasie z lewego ramienia na prawy bok.

Baretki SSML
	przed 1946 (Monarchia)	po 1946 (Republika)
Kawaler Krzyża Wielkiego (Cavaliere di Gran Croce)
Wielki Oficer (Grande Ufficiale)
Komandor (Commendatore)
Oficer (Ufficiale)
Kawaler (Cavaliere)

Organizacja po 1946 roku

Symbol Zakonu

Zgromadzenie, uznane w 1951 roku przez Republikę Włoską jako charytatywna organizacja społeczna, istnieje do dnia dzisiejszego w postaci orderu domowego dynastii sabaudzkiej i prywatnego świeckiego zakonu rycerskiego. Ma ok. 3000 członków w różnych krajach Europy i Ameryki. Jest to powrót do dawnego rycerskiego zgromadzenia orderowego, ze specjalnym kanonicznym rytuałem, mundurami, płaszczami rycerskimi, oraz członkostwem kapelanów i kobiet. Dla kobiet wprowadzono stopnie Dama, Dama Ufficiale, Dama di Commenda i Dama di Gran Croce. Przywrócono stopnie kawalerów z prawa i z łaski oraz wywód szlachectwa dla kawalerów i dam z prawa, przy czym zachowano 5 klas dawnego orderu za zasługi. Jego obecnym Wielkim Mistrzem jest Wiktor Emanuel di Savoia-Carignano, głowa dynastii sabaudzkiej, książę Neapolu i tytularny Król Włoch. Nowi członkowie są przyjmowani raz do roku w marcu, w rocznicę śmierci króla Humberta II, na walnym zebraniu w opactwie Hautecombe (gmina Saint-Pierre-de-Curtille, Sabaudia). Posiadacze dawnego sabaudzko-włoskiego Orderu Zasług Cywilnych są automatycznie członkami zakonu Maurycego i Łazarza.

Jednym z najznamienitszych polskich kawalerów dawnego Orderu Świętych Maurycego i Łazarza był generał Władysław Anders. Zwierzchnikiem Polskiej Delegatury dzisiejszego zakonu był w swoim czasie hr. Juliusz Ostrowski, obecny prezes Związku Polskich Kawalerów Maltańskich. Obecnie Zakon Świętych Maurycego i Łazarza (od 2002) nie posiada polskiej jurysdykcji. Należy do niego także grupa Polaków w większości żyjących na emigracji.

Bibliografia

• Gustav Adolph Ackermann, Ordensbuch sämmtlicher in Europa blühender und erloschener Orden und Ehrenzeichen, Annaberg 1855

Linki zewnętrzne

• Strona Zakonu św.św. Maurycego i Łazarza. aicods.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-02)].