Tampere
| Tampere | |
|---|---|
Tampere şehri | |
 | |
 Bayrak  Arma | |
  Tampere Tampere'nin Finlandiya'daki konumu | |
| Ülke |  Finlandiya |
| Bölge | Pirkanmaa |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | Lauri Lyly (SDP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 689.59 km² |
| Nüfus (2020) | |
| • Toplam | 239.076 |
| • Yoğunluk | oto/km² |
| Zaman dilimi | UTC+02.00 (DAS) |
| • Yaz (YSU) | UTC+03.00 (DAYS) |
Resmî site www.tampere.fi | |
Tampere (İsveççe: Tammerfors), Finlandiya'nın Pirkanmaa bölgesinin merkezi olan şehirdir. Şehir, Näsijärvi ile Pyhäjärvi göllerinin arasında yer almaktadır. Nüfusu 31 Ağustos 2017 tarihi itibarıyla 230.537 olup[2] Finlandiya'nın Büyük Helsinki dışında bulunan en büyük şehridir.
Tampere, ülkenin sanayi merkezi olup başta kerestecilik, bilişim ve havacılık gibi sanayi dalları yer almaktadır. Ayrıca büyük tiyatro ve arenaları ile kültür ve turizm alanında da oldukça gelişmiştir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Tampere, 1775 yılında İsveç Kralı III. Gustav tarafından Tammerkoski kanalının kıyısında bir pazar yeri olarak kuruldu. 1 Ekim 1779 tarihinde şehir statüsü almıştır.[3]
Tampere, 19. yüzyılda gelişerek bir sanayi kenti haline geldi.[4]
Tampere, 20. yüzyılın başında Finlandiya'nın birçok önemli siyasi olayının merkeziydi. 1 Kasım 1905'te, genel grev sırasında ünlü Kızıl Delerasyon Keskustori'de ilan edildi.[5] Finlandiya'nın bağımsızlığını kazanmasının ardından 1918'de Tampere, Finlandiya İç Savaşı sırasında stratejik açıdan önemli yerlerden biriydi.[6]
II. Dünya Savaşı'ndan sonra Tampere bazı komşu belediyeler ile birleşerek büyüdü. Tampere, tekstil ve metal sanayileri ile bilinirken 1990'larda yerini büyük oranda bilgi teknolojisi ve telekomünikasyon endüstrisine bırakmıştır.
İklim
[değiştir | kaynağı değiştir] Tampere (1981–2010) iklimi 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| En yüksek sıcaklık (°C) | 8,0 | 9,4 | 14,9 | 24,2 | 28,4 | 31,7 | 33,1 | 32,1 | 24,8 | 18,4 | 11,1 | 9,6 | 33,1 |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | −3,4 | −3,5 | 1,2 | 8,2 | 15,4 | 19,5 | 22,2 | 19,9 | 14,0 | 7,5 | 1,5 | −1,9 | 8,4 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | −6,4 | −6,9 | −2,8 | 3,3 | 9,7 | 14,1 | 16,9 | 15,0 | 9,8 | 4,6 | −0,6 | −4,5 | 4,4 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | −9,7 | −10,6 | −6,6 | −1,3 | 3,8 | 8,6 | 11,7 | 10,4 | 5,9 | 1,9 | −3 | −7,6 | 0,3 |
| En düşük sıcaklık (°C) | −37 | −36,8 | −29,6 | −19,6 | −7,3 | −2,8 | 1,8 | −0,4 | −6,7 | −14,8 | −22,5 | −34,2 | −37 |
| Ortalama yağış (mm) | 41 | 29 | 31 | 32 | 41 | 66 | 75 | 72 | 58 | 60 | 51 | 42 | 598 |
| Kaynak: Finlandiya Meteoroloji Enstitüsü[7] | |||||||||||||
Eğitim
[değiştir | kaynağı değiştir]Tampere'de Tampere Üniversitesi (UTA) ve Tampere Teknoloji Üniversitesi (TUT) olmak üzere iki üniversite bulunmaktadır. Şehir aynı zamanda Tampere Uygulamalı Bilimler Üniversitesi ile Polis Meslek Yüksekokulu'na ev sahipliği yapmaktadır.
Spor
[değiştir | kaynağı değiştir]Tampere'de spor esas olarak buz hokeyine bağlı olup buz hokeyinin Finlandiya'daki anavatanı olarak da bilinmektedir. Tampere'nin Ilves ve Tappara adlarında iki buz hokeyi takımı ile Ilves adında bir futbol takımı bulunmaktadır.
Ulaşım
[değiştir | kaynağı değiştir]Tampere'de şehiriçi toplu ulaşım otobüsler ile gerçekleştirilmektedir. Bunun yanında şehirde 1976 yılına kadar troleybüs hattı da bulunmaktaydı.[8] Şehirde hafif raylı sistem inşa halinde olup 2020 yılında açılması planlanmaktadır.
Şehre, Tampere Ana Demiryolu İstasyonu ile Pirkkala'da yer alan Tampere-Pirkkala Havalimanı hizmet vermektedir.
Ünlü kişiler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kiira Korpi
- Jonne Aaron
- Hans Wind
- Mikko Alatalo
- Vili Auvinen
- Antti Eskola
- James Finlayson
- Harry Hannelius
- Raimo Helminen
- Juice Leskinen
- Timo Jutila
- Leo Kinnunen
- Moog Konttinen
- Urpo Lahtinen
- Erkki Lindfors
- Väinö Linna
- Pate Mustajärvi
- Ville Nieminen
- Mika Noronen
- Teppo Numminen
- Pekka Paavola
- Veijo Pasanen
- Kari Peitsamo
- Reima Pietilä
- Jarmo Porola
- Kalle Päätalo
- Jarmo Rantanen
- Eero Roine
- Eila Roine
- Esko Roine
- Hannu Salama
- Eino Salmelainen
- Sylvi Salonen
- Veikko Sinisalo
- Juha Suoranta
- Vesa Toskala
- Lauri Viita
- Veltto Virtanen
Kardeş şehirler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Braşov, Romanya
Chemnitz, Almanya- Essen, Almanya[9]
Guangzhou, Çin[10][11]
Kaunas, Litvanya
Kiev, Ukrayna
Klaksvík, Faroe Adaları
Kópavogur, İzlanda
Linz, Avusturya
Łódź, Polonya (1996'dan beri)[12]
Mwanza, Tanzanya
Miskolc, Macaristan
Nijni Novgorod, Rusya
Norrköping, İsveç
Odense, Danimarka
Olomouc, Çekya
Syracuse, ABD
Tartu, Estonya
Trondheim, Norveç (1946'dan beri)[13]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Pinta-alat kunnittain (Excel)" (Fince). Maanmittauslaitos. 1 Ocak 2017. 4 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.
- ^ a b "Ennakkoväkiluku sukupuolen mukaan alueittain, elokuu 2017" (Fince). Tilastokeskus. 31 Ağustos 2017. 20 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.
- ^ "The City Of Tampere – Tampere in brief – History". 28 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2017.
- ^ Andy Symington; George Dunford (2009). Finland. Lonely Planet. ss. 224-225. ISBN 978-1-74104-771-4. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2017.
- ^ Gary Kaunonen (19 Şubat 2010). Challenge Accepted: A Finnish Immigrant Response to Industrial America in Michigan's Copper Country. MSU Press. s. 22. ISBN 978-1-62895-154-7. 21 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2017.
- ^ The Finnish Civil War 1918: History, Memory, Legacy. BRILL. 14 Ağustos 2014. s. 100. ISBN 978-90-04-28071-7. 5 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2017.
- ^ "Finlandiya Meteoroloji Enstitüsü 1981–2010 verileri" (PDF). Finlandiya Meteoroloji Enstitüsü. Erişim tarihi: 26 Nisan 2016.
- ^ Alameri, Mikko. "Trolleybus City of Tampere". Raitio (Fince). Suomen Raitiotieseura. 10 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2017.
- ^ "List of Twin Towns in the Ruhr District" (PDF). © 2009 Twins2010.com. 28 Kasım 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.
|yayıncı=dış bağlantı (yardım) - ^ "Guangzhou Sister Cities [via WaybackMachine.com]". Guangzhou Foreign Affairs Office. 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.
- ^ "Some 15 Finnish towns have twinned with friendship cities in China". Helsingin Sanomat International Edition. 20 Haziran 2013. 23 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.
- ^ "Miasta partnerskie - Urząd Miasta Łodzi [via WaybackMachine.com]". Łódź şehri (Lehçe). 24 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.
- ^ "Trondheims offisielle nettsted - Vennskapsbyer" (Norveççe). Trondheim.com. 21 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Resmî site
- The official Tampere Region visitor website13 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Virtual City Guide: VirtualTampere.com30 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 1952 Summer Olympics official report11 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. pp. 62–3.
- Tammerkoski Heritage – Town's Industrial Heritage Portal
