Georgisk Spriik
 Tekst üüb Fering
|
Det Georgisk Spriik (üüb Georgisk: ქართული ენა kartuli ena [kʰɑrtʰuli ɛnɑ]) as det amtsspriik uun Georgien an wurt do faan amanbi 4 miljuunen lidj spreegen. At spriik hiart tu det Süüdkaukaasisk skööl faan spriiken.
Fonologii
[Bewerke | Kweltekst bewerke]Georgisk hee fiiw wokaalisk an 28 konsonantisk foneemen. At betuuning as uu so swak.
Konsonanten
[Bewerke | Kweltekst bewerke]| Labiaal | Dentaal/ Alweolaar |
Postalweolaar | Welaar | Uwulaar | Glotaal | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nasaal | m მ | n ნ | |||||
| Plosiiw | Aspiraat | pʰ ფ | tʰ თ | kʰ ქ | |||
| Stemhaftig | b ბ | d დ | ɡ გ | ||||
| Ejektiiw | pʼ პ | tʼ ტ | kʼ კ | qʼ ~ q͡χʼ ~ χʼ ყ | |||
| Afrikaat | (aspiraat) | t͡sʰ ც | t͡ʃʰ ჩ | ||||
| stemhaftig | d͡z ძ | d͡ʒ ჯ | |||||
| ejektiiw | t͡sʼ წ | t͡ʃʼ ჭ | |||||
| Frikatiiw | stemluas | s ს | ʃ შ | x ხ | h ჰ | ||
| stemhaftig | v ვ | z ზ | ʒ ჟ | ɣ ღ | |||
| Wibrant | r რ | ||||||
| Lateraal | l ლ | ||||||
Gramatik
[Bewerke | Kweltekst bewerke]Georgisk hee sööwen gramatisk kaasen: noominatiif, ergatiif, daatiif, geenitiif, instrumentaal, adwerbiaal an wokatiif.
Hoodwurden
[Bewerke | Kweltekst bewerke]Dön miasten hoodwurden nem mä -i en aanj, man jaft at uk hoodwurden, wat mä -a, -e, -o an -u en aanj nem.
- Bispalen:
| Kaasus | კაცი k'atsi [kʼɑtsi] (maan) |
ენა ena [ɛnɑ] (spriik of tong) |
მთვარე mtware [mtʰvɑrɛ] (muun) |
რკო rk'o [rkʼɔ] (eker) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Iantaal | Muartaal | Iantaal | Muartaal | Iantaal | Muartaal | Iantaal | Muartaal | |
| noominatiif | კაცი k'atsi |
კაცები k'atsebi |
ენა ena |
ენები enebi |
მთვარე mtware |
მთვარეები mtwareebi |
რკო rk'o |
რკოები rk'oebi |
| ergatiif | კაცმა k'atsma |
კაცებმა ḳatsebma |
ენამ enam |
ენებმა enebma |
მთვარემ mtwarem |
მთვარეებმა mtwareebma |
რკომ rk'om |
რკოებმა rk'oebma |
| daatiif | კაცს k'atss |
კაცებს ḳatsebs |
ენას enas |
ენებს enebs |
მთვარეს mtwares |
მთვარეებს mtwareebs |
რკოს rk'os |
რკოებს rk'oebs |
| geenitiif | კაცის k'atsis |
კაცების k'atsebis |
ენის enis |
ენების enebis |
მთვარის mtwaris |
მთვარეების mtwareebis |
რკოს rk'os |
რკოების rk'oebis |
| instrumentaal | კაცით k'atsit |
კაცებით k'atsebit |
ენით enit |
ენებით enebit |
მთვარით mtwarit |
მთვარეებით mtwareebit |
რკოთ rk'ot |
რკოებით rk'oebit |
| adwerbiaal | კაცად k'atsad |
კაცებად k'atsebad |
ენად enad |
ენებად enebad |
მთვარედ mtwared |
მთვარეებად mtwareebad |
რკოდ rk'od |
რკოებად rk'oebad |
| wokatiif | კაცო k'atso |
კაცებო k'atsebo |
ენავ enaw |
ენებო enebo |
მთვარევ mtwarew |
მთვარეებო mtwareebo |
რკოვ rk'ow |
რკოებო rk'oebo |
Persöönelk Förwurden
[Bewerke | Kweltekst bewerke]| Kaasus | Ik | Dü | Hi/Hat | Wi | Jam | Jo |
|---|---|---|---|---|---|---|
| noominatiif | მე me |
შენ schen |
ის is |
ჩვენ tschwen |
თქვენ tkwen |
ისინი isini |
| ergatiif | მე me |
შენ schen |
იმან of მან iman of man |
ჩვენ tschwen |
თქვენ tkwen |
იმათ of მათ imat of mat |
| daatif | მე me |
შენ schen |
იმას of მას imas of mas |
ჩვენ tschwen |
თქვენ tkwen |
იმათ of მათ imat of mat |
| geenitiif | ჩემს of ჩემ tschems of tschem |
შენს of შენ schens of schen |
იმის of მის imis of mis |
ჩვენს of ჩვენ tschwens of tschwen |
თქვენს of თქვენ tkwens of tkwen |
იმათ of მათ imat of mat |
| instrumentaal | ჩემით tschemit |
შენით schenit |
იმით of მით imit of mit |
ჩვენით tschwenit |
თქვენით tkwenit |
იმათ of მათ imat of mat |
| adwerbiaal | ჩემად tschemad |
შენად schenad |
იმად imad |
ჩვენად tschwenad |
თქვენად tkwenad |
იმათ of მათ imat of mat |
| wokatiif | - | შე sche |
- | - | თქვე tkwe |
- |
Werben
[Bewerke | Kweltekst bewerke]- Bispal faan en reegelmiatig werb:
| წერა ts'era [tsʼɛrɑ] (skriiw) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| persuun | nütidj | iartidj (imperfekt) | iartidj (aorist) | konditschunaal | tukemst | perfekt | pluskwamperfekt |
| 1. iantaal |
მე ვწერ me wts'er (ik skriiw) |
მე ვწერდი me wts'erdi (ik skreew) |
მე დავწერე me dawts'ere (ik skreew) |
მე დავწერდი me dawts'erdi (ik wul/skul skriiw) |
მე დავწერ me dawts'er (ik wal/skal skriiw) |
მე დამიწერია me damits'eria (ik haa skrewen) |
მე დამეწერა me damets'era (ik hed skrewen) |
| 2. iantaal |
შენ წერ schen ts'er (dü skrafst) |
შენ წერდი schen ts'erdi (dü skreewst) |
შენ დაწერე schen dats'ere (dü skreewst) |
შენ დაწერდი schen dats'erdi (dü wulst/skulst skriiw) |
შენ დაწერ schen dats'er (dü wääl/skääl skriiw) |
შენ დაგიწერია schen dagits'eria (dü heest skrewen) |
შენ დაგეწერა schen dagets'era (dü hedst skrewen) |
| 3. iantaal |
ის წერს is ts'ers (hi/hat skraft) |
ის წერდა is ts'erda (hi/hat skreew) |
მან დაწერა man[1] dats'era (hi/hat skreew) |
ის დაწერდა is dats'erda (hi/hat wul/skul skriiw) |
ის დაწერს is dats'ers (hi/hat wal/skal skriiw) |
მას დაუწერია mas[2] dauts'eria (hi/hat hee skrewen) |
მას დაეწერა mas daets'era (hi/hat hed skrewen) |
| 1. muartaal |
ჩვენ ვწერთ tschwen wts'ert (wi skriiw) |
ჩვენ ვწერდით tschwen wts'erdit (wi skreew) |
ჩვენ დავწერეთ tschwen dawts'eret (wi skreew) |
ჩვენ დავწერდით tschwen dawts'erdit (wi wul/skul skriiw) |
ჩვენ დავწერთ tschwen dawts'ert (wi wel/skel skriiw) |
ჩვენ დაგვიწერია tschwen dagwits'eria (wi haa skrewen) |
ჩვენ დაგვეწერა tschwen dagwets'era (wi hed skrewen) |
| 2. muartaal |
თქვენ წერთ tkwen ts'ert (jam skriiw) |
თქვენ წერდით tkwen ts'erdit (jam skreew) |
თქვენ დაწერეთ tkwen dats'eret (jam skreew) |
თქვენ დაწერდით tkwen dats'erdit (jam wul/skul skriiw) |
თქვენ დაწერთ tkwen dats'ert (jam wel/skel skriiw) |
თქვენ დაგიწერიათ tkwen dagits'eriat (jam haa skrewen) |
თქვენ დაგეწერათ tkwen dagets'erat (jam hed skrewen) |
| 3. muartaal |
ისინი წერენ isini ts'eren (jo skriiw) |
ისინი წერდნენ isini ts'erdnen (jo skreew) |
მათ დაწერენ mat[3] dats'eren (jo skreew) |
ისინი დაწერდნენ isini dats'erdnen (jo wul/skul skriiw) |
ისინი დაწერენ isini dats'eren (jo wel/skel skriiw) |
მათ დაუწერიათ mat dauts'eriat (jo haa skrewen) |
მათ დაეწერათ mat daets'erat (jo hed skrewen) |
- Bispal faan en ünreegelmiatig werb:
| ყოფნა qopna [qʼɔpʰna] (wees) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| persuun | nütidj | iartidj (aorist) | tukemst | konditschunaal | perfekt | pluskwamperfekt |
| 1. iantaal | მე ვარ me war (ik san) |
მე ვიყავი me wiqawi (ik wiar) |
მე ვიქნები me wiknebi (ik wal/skal weese) |
მე ვიქნებოდი me wiknebodi (ik wul/ded weese) |
მე ვყოფილვარ me wqopilwar (ik haa weesen) |
მე ვყოფილიყავი me wqopiliqawi (ik hed weesen) |
| 2. iantaal | შენ ხარ schen char (dü beest) |
შენ იყავი schen iqawi (dü wiarst) |
შენ იქნები schen iknebi (dü wääl/skääl weese) |
შენ იქნებოდი schen iknebodi (dü wulst/dedst weese) |
შენ ყოფილხარ schen qophilchar (dü heest weesen) |
შენ ყოფილიყავი schen qopiliqawi (dü hedst weesen) |
| 3. iantaal | ის არის is aris (hi/hat as) |
ის იყო is iqo (hi/hat wiar) |
ის იქნება is ikneba (hi/hat wal/skal weese) |
ის იქნებოდა is ikneboda (hi/hat wul/ded weese) |
ის ყოფილა is qophila (hi/hat hee weesen) |
ის ყოფილიყო is qopiliqo (hi/hat hed weesen) |
| 1. muartaal | ჩვენ ვართ tschwen wart (wi san) |
ჩვენ ვიყავით tschwen wiqawit (wi wiar) |
ჩვენ ვიქნებით tschwen wiknebit (wi wel/skel weese) |
ჩვენ ვიქნებოდით tschwen wiknebodit (wi wul/ded weese) |
ჩვენ ვყოფილვართ tschwen wqopilwart (wi haa weesen) |
ჩვენ ვყოფილიყავით tschwen wqopiliqawit (wi hed weesen) |
| 2. muartaal | თქვენ ხართ tkwen chart (jam san) |
თქვენ იყავით tkwen iqawit (jam wiar) |
თქვენ იქნებით tkwen iknebit (jam wel/skel weese) |
თქვენ იქნებოდით tkwen iknebodit (jam wul/ded weese) |
თქვენ ყოფილხართ tkwen qopilwart (jam haa weesen) |
თქვენ ყოფილიყავით tkwen qopiliqawit (jam hed weesen) |
| 3. muartaal | ისინი არიან isini arian (jo san) |
ისინი იყვნენ isini iqwnen (jo wiar) |
ისინი იქნებიან isini iknebian (jo wel/skel weese) |
ისინი იქნებოდნენ isini ikneboden (jo wul/ded weese) |
ისინი ყოფილან isini qopilan (jo haa weesen) |
ისინი ყოფილიყვნენ isini qopiliqwnen (jo hed weesen) |
Literatüür
[Bewerke | Kweltekst bewerke]- Chotiwari-Jünger, S., Melikischwili, D. an Wittek, L. (2010), Georgische Verbtabellen, Buske, Hamburg. ISBN 978-3-87548-510-3
- Fähnrich, H. (2008), Kartwelsprachen: Altgeorgisch, Neugeorgisch, Mingrelisch, Lasisch, Swanisch, Reichert, Wiesbaden. ISBN 978-3-89500-653-1
Luke uk diar
[Bewerke | Kweltekst bewerke]
Commons: Georgisk – Saamling faan biljen of filmer