Ույղուրերեն
Ույղուրերեն ئۇيغۇرچە / ئۇيغۇر تىلى | |
---|---|
Տեսակ | բնական լեզու և կենդանի լեզու |
Ենթադաս | Eastern Karluk? |
Երկրներ | Չինաստան[1], Ուզբեկստան[2], Ղազախստան[3], Ղրղզստան[4], Աֆղանստան[5], Մոնղոլիա[6], Ալբանիա և Թուրքիա[7] |
Խոսողների քանակ | 10 400 000 մարդ (2019)[8] |
Գրերի համակարգ | արաբական գիր, կյուրեղագիր և լատինական այբուբեն |
IETF | ug |
ԳՕՍՏ 7.75–97 | уйг 715 |
ISO 639-1 | ug |
ISO 639-2 | uig |
ISO 639-3 | uig |
Ույղուրերենի տարածվածությունը Չինաստանում | |
Uyghur Arabic script Վիքիպահեստում |
Ույղուրերեն (/ˈwiːɡər/[9][10] ئۇيغۇر تىلى, Уйғур тили, Uyghur tili, Uyƣur tili or ئۇيغۇرچە, Уйғурчә, Uyghurche, Uyƣurqə), նախկինում հայտնի որպես "Արևելյան թուրքերեն", Թյուրքական լեզվախմբի լեզու, որով խոսում են 10-15 միլիոն մարդ, խոսվում է Ույղուրների կողմից արևմտյան Չինաստանի Սինծյան նահանգում։ Ույղուրերեն խոսաղներիմեծ համայնք կա նաև Ղազախստանում, Ղրղզստանում և Ուզբեկստանում։ Ույղուրերենը Սինծյանի Պաշտոնական լեզուն է։ Այնտեղ այն կիրառվում է և՛ բանավոր, և՛ գրավոր խոսքում, ինչպես նաև ռադիոյով և հեռուստացույցով[11]։
Ույղուրերնը պատկանում է Թյուրքական լեզվախմբի Կառլուկական ենթախմբին, որի մեջ մտնում է նաև Ուզբեկերենը։ Ինպես այլ Թյուրքական լեզվախմբի լեզուներ, ույղուրերենը նույնպես ունի սինհարմոնիա և ագլուտինացիա, ունի նաև գոյականական դասերի և քերականական սեռերի պակաս:Ի հավելում թյուքական լեզուների ազդեցությանը ույղուրերնեի վրա մեծ ազդեցություն է գործել պարսկերենը և Արաբերենը, իսկ վերջերս Չինարենը և Ռուսերենը։
Վերափոխված արաբահենք գրերի համակարգը ամենատարածվածն է և միակ ստանդարտացվածն է Չինաստանում, չնայած այլ տեսակի գրերի համակարգեր են օգտագործվում պատմական նպատակներով։ 2 լատինատառ և մեկ կիրիլատառ այբուբեններ նույնպես օգտագործվում են, չնայած շատ ավելի քիչ դեպքերում։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ ScriptSource - China
- ↑ ScriptSource - Uzbekistan
- ↑ ScriptSource - Kazakhstan
- ↑ ScriptSource - Kyrgyzstan
- ↑ ScriptSource - Afghanistan
- ↑ ScriptSource - Mongolia
- ↑ ScriptSource - Turkey
- ↑ Ethnologue — 25, 19 — Dallas, Texas: SIL International, 1951. — ISSN 1946-9675
- ↑ «Uyghur – definition of Uyghur by the Free Online Dictionary, Thesaurus and Encyclopedia». The Free Dictionary. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
- ↑ «Define Uighur at Dictionary.com». Dictionary.com. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
- ↑ Engesæth 2009, էջ. 7
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ույղուրերեն» հոդվածին։ |
|
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 12, էջ 249)։ |