oko

Podobna pisownia: Okko • okko • Oko • òkò • ôko • ọkọ

oko (język polski)

wymowa:: ^?/i, IPA: [ˈɔkɔ], AS: [oko]

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj nijaki

(1.1) anat. narząd wzroku; zob. też oko w Wikipedii

(1.2) kulin. krążek tłuszczu na powierzchni płynu

(1.3) otwór pomiędzy węzłami (splotami) sieci

(1.4) w grze go, nie zajęty punkt lub punkty otoczone przez kamienie tego samego koloru; zob. też oko (go) w Wikipedii

(1.5) żegl. służba obserwacyjna na statku albo jachcie

(1.6) żegl. marynarz lub żeglarz pełniący służbę obserwacyjną na oku (1.5)

(1.7) żegl. otwór w pętli zawiązanej lub zaplecionej na końcu liny np. cumy

(1.8) meteorol. centrum cyklonu tropikalnego

(1.9) st.pol. punkt, jednostka

(1.10) gw. (Bukowina) litr^[1]

odmiana:

(1.1, 1.5-6)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	oko	oczy
dopełniacz	oka	oczu / rzad. oczów / przest. ócz
celownik	oku	oczom
biernik	oko	oczy
narzędnik	okiem	oczami / książk. oczyma
miejscownik	oku	oczach
wołacz	oko	oczy

(1.2-4, 1.7-8)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	oko	oka
dopełniacz	oka	ok
celownik	oku	okom
biernik	oko	oka
narzędnik	okiem	okami
miejscownik	oku	okach
wołacz	oko	oka

przykłady:: (1.1) Nigdy nie zapomnę tych świdrujących oczu.; (1.2) Zupę pokrywały odrażające oka tłuszczu.; (1.3) Ta sieć ma za duże oka, każda ryba z niej ucieknie.; (1.4) Są nadal żywe, ponieważ mają dwoje oczu^[2].; (1.5) Całą wachtę stałem na oku.; (1.6) Kapitan wyznaczył mnie na oko.; (1.7) Załóż oko cumy na poler.; (1.8) Statek wpadł w oko cyklonu.

składnia:

kolokacje:: (1.1) niebieskie / brązowe / szare / zielone / czarne / piwne / przekrwione oko (oczy) • trzeć / przecierać oko (oczy) • zamknąć / przymknąć / otworzyć / rozewrzeć oko (oczy) • mrużyć / wybałuszać oczy • przewracać oczami; (1.4) fałszywe oko

synonimy:: (1.1) ślepie, gała; lm oczynki; (1.2) plama; (1.7) pętla

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:: (1.1) oko złożone

holonimy:: (1.1) twarz

meronimy:: (1.1) źrenica, tęczówka

wyrazy pokrewne:

rzecz. oczniak m, ocznica ż, ocznik m, oczkownica ż, oczkowanie n, oczynka ż

zdrobn. oczko n

zgrub. oczysko n

czas. zoczyć dk., oczkować ndk.

przym. oczny, naoczny, oczkowy

przysł. zaocznie, naocznie

związki frazeologiczne:: (1.1) ani oko nie widziało, ani ucho nie słyszało • argusowe oko • argusowe oczy • bać się spojrzeć w oczy • bez mrugnięcia okiem • bić po oczach • błądzić oczyma • być cierniem / być solą w oku • ciemno, choć oko wykol • cieszyć oko • co z oczu, to z serca • czego oczy nie widzą, tego sercu nie żal • czego oko nie widzi, tego sercu nie żal • diabeł / diabłem z oczu patrzy • dobrze z oczu patrzy • ginąć / niknąć w oczach • gołym okiem • iść, dokąd oczy poniosą / iść, gdzie oczy poniosą • jak okiem sięgnąć • jak okiem sięgnąć • jedno oko na Maroko, a drugie na Kaukaz • chłonąć oczami / pożerać oczami • kij ci w oko • kłamać w żywe oczy • kłuć w oczy • kwarcowe kocie oko • łuski z oczu spadają • łza się w oku kręci • maślane oczy • mgnienie oka • mieć bielmo na oczach • mieć klapki na oczach • mieć na oku • mieć obłęd w oczach • mieć oczy szeroko otwarte • mieć sokole oko • mieć swoje oczy i uszy • mówić prosto w oczy • mydlić oczy • na czyichś oczach • na oko • na piękne oczy • nie spuszczać z oczu • nie wierzyć własnym oczom • nie zmrużyć oka • oczy jak szklanki • oczy stanęły w słup • oczy świata • Oko Afryki • oko bomby • oko do serca okno • oko cyklonu • oko za oko, ząb za ząb • otworzyć oczy • pawie oko • perskie oko • pi razy oko • przejrzeć na oczy • przymykać oko / przymknąć oko • psu oczy sprzedać • pustka w oczach • puszczać / robić oko • robić wielkie oczy / robić okrągłe oczy • rosnąć w czyichś oczach • rosnąć w oczach • rzucać się w oczy • rzucić okiem • rzut oka / na pierwszy rzut oka • skoczyć sobie do oczu • spędzać sen z oczu • spoglądać łaskawym okiem • spojrzeć prawdzie w oczy • stracić z oczu • strzec jak źrenicy oka • szklane oczy • świecić oczyma / świecić oczami • śmierć zajrzała w oczy • świeczki stanęły w oczach • troić się w oczach • trzecie oko • tygrysie oko • w cztery oczy • walić prawdę między oczy • w mgnieniu oka • widzieć na własne oczy • wilkiem z oczu patrzy • wodzić okiem • wole oczy • wpaść w oko • wyczytać z oczu • z przymrużeniem oka • z zamkniętymi oczami • zawiesić oko • zejść z oczu / schodzić z oczu • złe oko / złe oczy • zrobić wielkie oczy • żabie oczy • źle z oczu patrzy; wulg. chuj ci w oko / chuj w oko • mieć kurwiki w oczach • oczy pizdą zarosły; przysłowia: biednemu zawsze wiatr w oczy • co oko widzi, to głowa dorozumie • czego oko nie widzi, tego sercu nie żal • do oczu jako miód, poza oczy jako jad • kruk krukowi oka nie wykole • pańskie oko konia tuczy • strach ma wielkie oczy • tego oko szuka, co sercu miłe • źdźbło w oku bliźniego widzisz, a belki w swoim nie dostrzegasz

etymologia:: (1.1) scs. oko^[3] < praindoeur. *okʸ-^[4]^[3]; (1.1) por. łac. oculus^[3], litew. akis^[3], goc. *augo^[3]; (1.10) por. ukr. о́ко^[1]

uwagi:: (1.1) zobacz też: Indeks:Polski - Części ciała

tłumaczenia:: (1.10) zobacz listę tłumaczeń w haśle: litr

afrykanerski: (1.1) oog
ajnoski: (1.1) シㇰ (sik)
akadyjski: (1.1) 𒅆 ż (īnu)
akan: (1.1) aniwa
albański: (1.1) sy m
aleucki: (1.1) d'aq, da-x̂
amharski: (1.1) ዐይን (ʿäyən) m
angielski: (1.1) eye; (1.4) eye; (1.6) seaman/sailor on lookout duty; (1.7) collar in the end of a rope; (1.8) centre of cyclone, storm centre
arabski: (1.1) عين ż (ʿayn)
aragoński: (1.1) güello m, uello m
aramejski: (1.1) syryjski ܥܝܢܐ ż (ʕaynā’), hebrajski עינא ż (ʕaynā’)
arczyński: (1.1) лур (lur)
asamski: (1.1) চকু (soku), আঁখি
awarski: (1.1) бер
azerski: (1.1) göz
baskijski: (1.1) begi
bengalski: (1.1) আঁখি (ām̐khi)
bhodźpuri: (1.1) आंख ż
białoruski: (1.1) вока n (woka)
bretoński: (1.1) lagad m
bułgarski: (1.1) око n
chorwacki: (1.1) oko n
czeski: (1.1) oko n; (1.4) oko n
dolnołużycki: (1.1) woko n
duński: (1.1) øje n
elfdalski: (1.1) oga n
esperanto: (1.1) okulo; (1.4) okulo
estoński: (1.1) silm
farerski: (1.1) eyga n
fenicki: (1.1) 𐤏𐤍 (ʕn), 𐤍𐤉𐤀(ʕyn)
fidżyjski: (1.1) mata
fiński: (1.1) silmä
francuski: (1.1) œil m
fryzyjski: (1.1) each
galicyjski: (1.1) ollo m
gocki: (1.1) 𐌰𐌿𐌲𐍉 (augō) n
górnołużycki: (1.1) woko n
grenlandzki: (1.1) isi
guarani: (1.1) tesa
gudźarati: (1.1) આંખ (āṅkha)
hausa: (1.1) ido
hawajski: (1.1) maka; (1.3) maka
hebrajski: (1.1) עין ż (ajin)
hindi: (1.1) आँख ż (ā̃kh)
hiszpański: (1.1) ojo m; (1.2) ojo m; (1.3) ojo m
ido: (1.1) okulo
inari: (1.1) čalme
inuktitut: (1.1) ᐃᔨ (iji)
irlandzki: (1.1) súil ż
islandzki: (1.1) auga n
japoński: (1.1) め (me), 目 (me), アイ (ai), 眼 (me)
jidysz: (1.1) אויג n (ojg)
joruba: (1.1) ojú
kabardyjski: (1.1) нэ
kabowerdeński: (1.1) odju
kabylski: (1.1) allen
kanuri: (1.1) shim
kaszubski: (1.1) òkò n
kataloński: (1.1) ull m
kazachski: (1.1) көз
ketyjski: (1.1) десь (dʼesʼ)
litewski: (1.1) akis ż
luksemburski: (1.1) A n
łaciński: (1.1) oculus m
łotewski: (1.1) acs ż
macedoński: (1.1) око n
maltański: (1.1) għajn ż
manx: (1.1) sooill ż
nepalski: (1.1) आँखा (ā̃khā)
niderlandzki: (1.1) oog n
niemiecki: (1.1) Auge n; (1.2) Fettauge n, Auge n; (1.8) Auge n
niue: (1.1) mata
norweski (bokmål): (1.1) øye
nowogrecki: (1.1) μάτι n, οφθαλμός m, όμμα n
nowopruski: (1.1) aks ż
orija: (1.1) ଆଖି
ormiański: (1.1) աչք (ačʿkʿ), աչ (ačʿ), przest. ակն (akn)
pahlawi: (1.1) 𐭰𐭱𐭬 / 𐭠𐭩𐭭𐭤 (čašm)
pali: (1.1) akkhi / अक्खि / အက္ခိ n, cakkhu n
pendżabski: (1.1) ਅੱਖ m (akh:)
perski: (1.1) چشم (češm)
polski język migowy:
(w zapisie SignWriting)
(1.1) , oczy:
połabski: (1.1) våťü n
portugalski: (1.1) olho m
romski: (1.1) jakh ż
rosyjski: (1.1) глаз m, rzad. око n; (1.3) ячейка ż
rumuński: (1.1) ochi
sanskryt: (1.1) अक्षि n (ákṣi), अक्षन् n
serbski: (1.1) око n
serbsko-chorwacki: (1.1) око n
sindhi: (1.1) अखि
słowacki: (1.1) oko n
słoweński: (1.1) oko n
staroangielski: (1.1) ēage n
staro-cerkiewno-słowiański: (1.1) ⱁⰽⱁ / око n
staroegipski: (1.1) (ỉrt)
starofryzyjski: (1.1) āge n
starogrecki: (1.1) ὀφθαλμός m, ὄμμα n, ὤψ (ṓps) n
staroirlandzki: (1.1) súil ż
staronordyjski: (1.1) auga n
staroormiański: (1.1) ակն (akn)
starosaksoński: (1.1) ōga n
staro-wysoko-niemiecki: (1.1) ouga n
suahili: (1.1) jicho
syngaleski: (1.1) ඇස (æsa)
szwedzki: (1.1) öga n; (1.2) fettöga n; (1.3) maska w; (1.4) öga n; (1.7) ögla w, snara w; (1.8) öga n
tajski: (1.1) ตา
tamilski: (1.1) கண்
tatarski: (1.1) küz
telugu: (1.1) అక్షి (akṣi), కన్ను (kannu)
turecki: (1.1) göz
tybetański: མིག, སྤྱན་
ukraiński: (1.1) око n; (1.8) око n
umbundu: (1.1) iso
urdu: (1.1) آنکھ (ā̃ṅkh) ż
volapük: (1.1) log
walijski: (1.1) llygad ż
węgierski: (1.1) szem
wietnamski: (1.1) mắt
wilamowski: (1.1) aug n, aojg n, oüg n
włoski: (1.1) occhio m
wolof: (1.1) bët, lm gët
zulu: (1.1) iso

źródła:

↑ ^1,0 ^1,1 Zbigniew Greń, Helena Krasowska, Słownik górali polskich na Bukowinie, SOW, Warszawa 2008, s. 152; dostęp: 26 listopada 2018.
↑ Interaktywna droga do poznania Go, go.art.pl.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Krystyna Długosz-Kurczabowa, Stanisław Dubisz, Gramatyka historyczna języka polskiego, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2001, s. 35.
↑ Edward Łuczyński, Jolanta Maćkiewicz, Językoznawstwo ogólne. Wybrane zagadnienia, wyd. II rozszerzone i uzupełnione, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2002, s. 119.