40 (sayı)
| 40 | |
|---|---|
| Batı Arap | 40 |
| Doğu Arap | ٤٠ |
| Bengali | |
| Çin | 四十 ó 卌 |
| Devanāgarī | ௪௰ |
| Khmer | |
| Thai | |
40 (kırk), 39'dan sonraki ve 41'den önceki çift tam sayıdır.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Kırk, Kır/Qır kökünden türemiştir. Çokluk ifade eder. Kırkmak fiili ile aynı köke sahiptir.
Türk kültüründe 40 sayısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kırk, Türk, Altay, Orta Asya ve Orta Doğu mitolojilerinde ve halk kültüründe öne çıkan bir sayıdır. Gırk, Kırh, Kırn olarak da söylenir. İslam'ın etkisiyle önemi artmıştır. Kırk eren tarafından veya kırk şaman tarafından korunan kutlu kişilere Kırklı adı verilir. Burla Hatun'un savaşçı Kırk Kız yardımcısı vardır. Yeni doğum yapmış bir kadının yanına bir iki kişi hariç kırk gün boyunca kimse girip çıkmaz. Bu durumun sağlık gerekçeleriyle bir bağlantısı olduğu açıktır. Ayrıca bu süre çocuğun kırkının çıkması anlamına da gelir ki, bu anlayışa bağlı gelenekler vardır; dua okunması, yemek verilmesi gibi. Ölünün kırkının çıkması da yine benzer biçimde dualarla ve helva yapılarak gerçekleştirilir. Bu anlayışın temelinde ruhun yaşadığı evi kırk gün sonra terk ettiği inancı vardır. Kırgızistan bayrağında Güneşin etrafında kırk Kırgız boyunu simgeleyen kırk ışın vardır. Dede Korkut Hikâyeleri, Manas Destanı, Kırgız Türeyiş Efsanesi'nde Kırk Kız vardır. Oğuz Han’ın verdiği şölenlerde diktirdiği sırıkların boyu kırk kulaç uzunluğundadır. Hikâye ve masallarda “kırk gün, kırk gece” düğünler yapılır. Cezalandırılanlar için “Kırk katır veya kırk satır” şeklinde bir uygulamadan bahsedilir. Ejderhalar kırk gün veya kırk yıl uyurlar. Ejderhadan kırk kıl koparılır ve ateşte yakılır, ejderha ancak o zaman ölür. Müslümanlar arasında, ölümün ardından kırk gün sonra mevlit ve Kuran okunur. Musa Peygamber, Tanrı’nın buyruklarını Tur Dağı'nda kırk gün kırk gecede almıştır. Kırk erenlerin sonsuza kadar yaşayacağına inanılır. Göze görünmezler, Tanrı tarafından seçilmişlerdir. Bektaşilerde dört kapı kırk makam anlayışı yer alır. Kırk sayısının Çuvaşçadaki söyleyiş biçimi olan Hereh’in kurban anlamıyla bağlılığı dikkat çekicidir.
Kırklar, Türk halk inancında Kırk Evliya demektir. Hristiyan Türklerde 40 Aziz kavramı vardır. Onlar için 40 mum yakılır. Kırklara karışan erenler veya yiğitler de bir daha görünmezler. Hastaların şifa için gittiği “Çilten Ocağı” Asyada farklı yörelerde mevcuttur. Kırk Çilten veya Kırk Eren adıyla da anılırlar. Kışın ardından baharda yeniden dirilmeye hazırlık süreci olarak kışın doğadaki üç kez ölüp dirilmeyi ifade eden ve ilki kırk gün süren üç dönemin adı Çille şeklinde geçer. Büyük Çille 40, Küçük Çille 20, Boz Çille ise Nevruz'a kadar gider. Nevruzda nihai diriliş gerçekleşir.
Tarihi yıllar
[değiştir | kaynağı değiştir]MÖ 40, MS 40 yılı, 1940, 2040 ve diğer yıllardır.
Bilimde
[değiştir | kaynağı değiştir]- Zirkonyumun atom numarası 40'tır.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]- Azerbaycan'da Kuba Rayonu plaka kodu
- Türkiye'de Kırşehir'in plaka kodu
Sporda
[değiştir | kaynağı değiştir]- Eski beyzbol oyuncuları Don Wilson ve Danny Murtaugh'un emekli sırt numarası.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kırk Sayısı ve Halk Edebiyatı, Ahmet Özgür Güvenç 17 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Kırklar 16 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Türk Mitolojisi Sözlüğü, Pınar Karaca 14 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Kırk Erenler)
- Türk Mitolojisinde Önemli Sayılar, Süheyla Sarıtaş
