Danubio
| Danubio | |
|---|---|
 Ti Danubio idiay Vienna | |
 Kurso ti Danubio, namarkaan iti nalabbasit | |
| Lokasion | |
| Pagilian | Alemania, Austria, Eslobakia, Hungaria, Kroasia, Serbia, Bulgaria, Romania, Moldova, Ukrania |
| Dagiti siudad | Ulm, Ingolstadt, Regensburg, Linz, Vienna, Bratislava, Győr, Budapest, Dunaújváros, Vukovar, Novi Sad, Zemun, Belgrade, Pančevo, Smederevo, Drobeta Turnu-Severin |
| Pisikal a pakaidumdumaan | |
| Taudan | Breg |
| - lokasion | Martinskapelle, Nangisit a Bakir, Alemania |
| - nagsasabtan | 48°05′44″N 08°09′18″E / 48.09556°N 8.15500°E |
| - kangato | 1,078 m (3,537 ft) |
| Maika-2 a taudan | Brigach |
| - lokasion | St. Georgen, Nangisit a Bakir, Alemania |
| - nagsasabtan | 48°06′24″N 08°16′51″E / 48.10667°N 8.28083°E |
| - kangato | 940 m (3,080 ft) |
| Pagtutumpungan ti taudan | |
| - lokasion | Donaueschingen |
| - nagsasabtan | 47°57′03″N 08°31′13″E / 47.95083°N 8.52028°E |
| Sabangan | Delta ti Danubio |
- lokasion | Romania |
- nagsasabtan | 45°13′3″N 29°45′41″E / 45.21750°N 29.76139°ENagsasabtan: 45°13′3″N 29°45′41″E / 45.21750°N 29.76139°E |
| Kaatiddog | 2,850[1] km (1,770 mi) |
| Kadakkel ti labneng | 801,463 km2 (309,447 sq mi) |
| Panagayus | |
| - lokasion | sakbay ti delta |
| - natimbeng | 7,000 m3/s (250,000 cu ft/s) |
| Panagayus | |
| - lokasion | Passau 30km sakbay iti ili |
| - natimbeng | 580 m3/s (20,000 cu ft/s) |
| Panagayus | |
| - lokasion | Vienna |
| - natimbeng | 1,900 m3/s (67,000 cu ft/s) |
| Panagayus | |
| - lokasion | Budapest |
| - natimbeng | 2,350 m3/s (83,000 cu ft/s) |
| Panagayus | |
| - lokasion | Belgrade |
| - natimbeng | 4,000 m3/s (140,000 cu ft/s) |
Ti Danubio (Panangibalikas nga Ingles: /ˈdænjuːb/ DAN-yoob) ket maysa a karayan idiay Tengnga nga Europa, ti maikadua a kaatidogan iti kontinente kalpasan ti Volga.
Naidasig a kas dalanan a danum ti sangalubongan, daytoy ket mangrugi idiay ili ti Donaueschingen idiay Nangisit a Kabakiran iti Alemania idiay pagsasabtan ti karayan Brigach ken Breg. Ti Danubio ket agayuston ti abagatan a daya para iti 2,872 km (1,785 mi), ken lumabas kadagiti uppat a kapitolio ti Tengnga nga Europa sakbay a maibusan idiay Baybay Nangisit babaen ti Danubio Delta idiay Romania ken Ukrania.
Maysa daytoy idi a napaut a sitatakder a prontiero ti Imperio a Romano, ti karayan ket labsanna wenno asitganna dagiti pagbeddengan ti sangapulo a pagilian: Romania (29.0% iti labneng a lugar), Hungaria (11.6%), Serbia (10.2%), Austria (10.0%), Alemania (7.0%), Eslobakia (5.9%), Bulgaria (5.9%), Kroasia (4.4%), Ukrania (3.8%), ken Moldova (1.6%)[2], nga ad-adu ngem ti ania man a karayan. Ti pagayusanna a labneng ket gumay-at pay kadagiti siam.
Nagnagan ken etimolohia
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti Danubio ket naamammoan idi ti Latin a kas ti Danubius, Danuvius, Ister, iti Taga-ugma a Griego a kas ti Ἴστρος (Istros). Ti Dacian/Trasia a nagan idi ket Τάναις/Donaris/Donaris (akin-ngato a Danubio) ken Istros (akin-baba a Danubio).[3] Ti Thraco-Prihio a naganidi ket Matoas,[4] "ti mangiyeg iti gasat".[5]
Ti nagan a Dānuvius ket naipagarup a dinawat manipud iti Keltiko a (Galo), wenno mabalin nga Iraniko. Daytoy ket maysa kadagiti nagan ti karayan a naala manipud iti maysa a Pagsasao a Proto-Indo-Europeano a balikas ti *dānu, a naipagarupan a termino para iti "karayan", ngem mabalin pay maysa nga un-unana a panawen a kosmiko a karayan, ken ti maysa a Vedic a diosen ti karayan (kitaen ti Danu (Asura)), a mabalin a nanipud ti ramut a *dā "agayus/naapges, napardas, naranggas, awan disiplina." Dagiti dadduma pay a nagan ti karayan nga adda ti kapadpadana a etimologo ket mairaman ti Don, Donets, Dnieper ken Dniestr. Ti Dniepr,(sakbay ti Eslabo Danapir babaen ti Gotiko a historiador a ni Jordanes) ken ti Dniestr, manipud iti Danapris ken Danastius, ket naipagarupan dagitoy a nanipud ti Essita Iraniko *Dānu apara "likudan a karayan" ken *Dānu nazdya- "sanguanan a karayan".[6]
Ti Taga-ugma a Griego nga Istros ket nadawat idi manipud iti Trasia/Dacian a kayatna a sawen ket "napigsa, naapges", a mainaig ti Sanskrito a iṣiras "naapges".[3]
Manipud idi Normando a nagrukma iti Inglatera, ti pagsasao nga Ingles ket nagus-usar ti naala ti Latin a balikas ti Danube. Kadagiti pagsasao ti moderno a pagilian a pagayusan ti karayan, daytoy ket:
- Bulgaro: Дунав (transliterado: Dunav)
- Kroata: Dunav
- Aleman: Donau panangibalikas [ˈdoːnaʊ̯]
- Hungaro: Duna panangibalikas [ˈdunɒ]
- Rumano: Dunărea panangibalikas [ˈdunəre̯a]
- Serbio: Дунав, Dunav panangibalikas [dǔnav̞] wenno [dûnaːv̞]
- Eslobako: Dunaj
- Ukraniano: Дунай panangibalikas [duˈnɑj] (transliterado: Dunai)
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ https://www.britannica.com/place/Danube-River
- ^ "Dagiti Pagilian ti Labneng ti Karayan Danubio". Internasional a Komision para iti panagsalaknib ti Karayan Danubio. Naala idi 2010-11-13.
- ^ a b Katičić, Radoslav. Dagiti Taga-ugma a Pagsasao ti Balkan, Umuna a Paset. Paris: Mouton, 1976: 144.
- ^ Dyer, Robert (1974). "Matoas, ti Thraco-Prigio a nagan para iti Danubio, ken ti IE a ramut *madų". Glotta. Vandenhoeck & Ruprecht (GmbH & Co. KG). 52 (1/2): 91.
- ^ Šašel Kos, Marjeta (2009). "Reka kot božanstvo – Sava v antiki". Iti Barachini, Jožef (ed.). Ukročena lepotica: Sava in njene zgodbe (PDF) (iti Eslobeno ken Ingles). Sevnica: Javni zavod za kulturo, šport, turizem in mladinske dejavnosti. pp. 42–50. ISBN 978-961-92735-0-0.
- ^ . Julius Pokorny (1959): dā- "banag nga agayus, agayus", dānu- f. "karayan"; Mallory, J.P. and D.Q. Adams. Ti Ensiklopedia ti Indo-Europeano a Kultura. Londres: Fitzroy ken Dearborn, 1997: 486.
Dagiti akinruar a silpo
[urnosen | urnosen ti taudan]
Dagiti midia a mainaig iti Danubio iti Wikimedia Commons
- Danubio
- Dagiti karayan ti Serbia
- Dagiti karayan ti Baden-Württemberg
- Dagiti karayan ti Bavaria
- Dagiti karayan ti Austria
- Dagiti karayan ti Bulgaria
- Dagiti karayan ti Kroasia
- Dagiti karayan ti Alemania
- Dagiti karayan ti Hungaria
- Dagiti karayan ti Moldova
- Dagiti karayan ti Romania
- Dagiti karayan ti Eslobakia
- Dagiti karayan ti Ukrania
- Dagiti sangalubongan a karayan ti Europa
- Pagbeddengan ti Bulgaria–Romania
- Pagbeddengan ti Kroasia–Serbia
- Pagbeddengan ti Hungaria–Eslobakia
- Pagbeddengan ti Romania–Ukrania
- Pagbeddengan ti Romania–Serbia
- Dagiti karayan a pagbeddengan
- Tengnga nga Europa