Hermiet
'n Hermiet[1] of eremiet is iemand wat in afsondering woon,[2] dikwels om godsdienstige redes. Histories is die woord kluisenaar ook gebruik.[3] Laasgenoemde word deesdae meestal vir niegodsdienstige mense gebruik wat hulle van ander afsonder. Hermitisme speel 'n rol in baie godsdienste.
Beskrywing
[wysig | wysig bron]In die Christendom is die term oorspronklik gebruik vir 'n Christen wat 'n eremitiese lewe lei vanweë godsdienstige oortuigings, naamlik die Woestynteologie van die Ou Testament (dus die swerwing van 40 jaar in die woestyn wat veronderstel was om 'n veranderde gesindheid teweeg te bring).
Dit is 'n vroeë vorm van monastisisme[4] wat die senobitiese lewe, of kloosterlewe, voorafgegaan het. In hoofstuk 1 lys die Reël van Sint Benediktus hermiete as een van vier soorte monnike. In die Rooms-Katolieke Kerk word ander vorme van 'n gewyde lewe ook erken benewens dié van hermiete.
In ander godsdienste, onder meer Boeddhisme, Hindoeïsme, Islam (Soefisme) en Taoïsme, is daar ook voorbeelde van hermiete in die vorm van volgelinge wat 'n asketiese lewe lei.
In moderne gebruik kan 'n kluisenaar enigiemand wees wat apart van die res van die gemeenskap woon of hom of haar aan die gemeenskap onttrek het, om watter rede ook al.
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]Tradisie
[wysig | wysig bron]
In die algemene Christelike tradisie was die eerste bekende Christelike hermiet in Egipte Paulus van Thebe (fl. 3de eeu), vandaar sy ander naam, "sint Paulus, die eerste hermiet". Antonius van Egipte (fl. 4de eeu), wat dikwels "Antonius die Grote" genoem word, is dalk die bekendste van die vroeë Christelike hermiete danksy sy biografie deur Athanasius van Alexandrië.
Christelike hermiete het in die verlede dikwels in geïsoleerde selle of hutte (ook "kluise"[5] genoem, vandaar die woord "kluisenaar") gewoon wat in die woestyn of woud geleë was. Mense het dikwels by hulle spirituele raad gesoek, sodat hulle nie meer fisiek afgesonder was nie.
In die Middeleeue is hermiete ook dikwels aangetref in of naby groot stede, waar hulle geld verdien het as hekwagters of pontmeesters. In die 10de eeu het Grimlaicus reëls geskryf vir hermiete wat in 'n kloostergemeenskap woon. In die 11de eeu het die lewe van hermiete erkenning gekry as 'n wettige, onafhanklike weg tot redding. Baie hermiete in dié en die volgende eeu is as heiliges beskou.[6] Van die Middeleeue tot vandag word hermitiese monastisisme in die Christelike weste beoefen binne die verband van godsdiensinstellings.
In die Katolieke Kerk het onder andere die Kartuisers hulle kloosters as trosse kluisenaarswonings georganiseer waar die monnike die grootste deel van hulle lewe met afgesonderde gebede en werk deurgebring het. Hulle het net af en toe vir kort tye byeengekom vir gemeenskaplike etes en ontspanning. Die Cisterciënsers, Trappiste en Karmeliete, wat hoofsaaklike kommunaal in wese was, het lede toegelaat om hermiete te word en na selle te trek nadat hulle jare lank in die gemeenskap van 'n klooster gewoon het.
Anachorete
[wysig | wysig bron]Die term "anachoreet" (van die Griekse ἀναχωρέω anachōreō, "om te onttrek") word dikwels as 'n sinoniem vir hermiet beskou, nie net in vroeë geskrifte nie, maar ook deur die eeue.[7] Hoewel die anachoretiese lewe soortgelyk aan die hermitiese lewe is, kan dit ook daarvan verskil.
Anachorete het hulle lewe in afsondering in "ankerplekke" deurgebring, gewoonlik 'n klein hut of sel wat dikwels teenaan 'n kerk gebou was.[8] Die deur van die hut is gewoonlik seremonieel deur die plaaslike biskop toegebou nadat die anachoreet ingetrek het. Middeleeuse kerke het bewaar gebly met 'n venstertjie wat na die altaar wys sodat die anachoreet na die diens kon luister en nagmaal kon gebruik. Nog 'n venstertjie het na die straat of begraafplaas gewys waardeur mense kos en ander noodsaaklikhede kon aflewer. Kliënte het ook die anachoreet deur dié venstertjie kom raadpleeg.[9]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ "Hermiet" in die HAT. Aanlyn by viva-afrikaans.org (intekening nodig). Besoek op 14 Februarie 2022.
- ↑ "hermit definition - Oxford Advanced Learner's Dictionary". www.oxfordlearnersdictionaries.com. Besoek op 21 Julie 2018.
- ↑ "Kluisenaar I" in die WAT. Aanlyn by viva-afrikaans.org (intekening nodig). Besoek op 14 Februarie 2022.
- ↑ Marina Miladinov, Margins of Solitude: Eremitism in Central Europe between East and West (Zaghreb: Leykam International, 2008)
- ↑ "Kluis I 1 a" in die WAT. Aanlyn by viva-afrikaans.org (intekening nodig). Besoek op 14 Februarie 2022.
- ↑ Tom Licence, Hermits and Recluses in English Society 950–1200, (Oxford, 2011), p. 36.
- ↑ "Anachoreet" in die HAT. Aanlyn by viva-afrikaans.org (intekening nodig). Besoek op 14 Februarie 2022.
- ↑ McAvoy, LA., Anchoritic Traditions of Medieval Europe, Boydell & Brewer Ltd, 2010, p. 2.[1]
- ↑ Dyas, E., Edden, V. en Ellis, R., Approaching Medieval English Anchoritic and Mystical Texts, DS Brewer, 2005, pp. 10–12.[2]
Skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Hermiet.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
