Забайкальская вобласць

Забайкальская вобласць
Герб
Краіна	Расійская імперыя
Уваходзіць у	Расійская імперыя (1917—1917) Расійская рэспубліка (1917—1917) РСФСР (1917—1918) Далёкаўсходняя рэспубліка[d] (1920—1922) Расійская дзяржава (1918—1920) Іркуцкае генерал-губернатарства[d] (1906—1917) Расійская імперыя (1851—1906)
Адміністрацыйны цэнтр	Чыта
Дата ўтварэння	11 ліпеня 1851
Дата скасавання	10 лістапада 1922
Насельніцтва	672 037 чал. (1897)
Плошча	613 000 км²
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Забайкальская вобласць — адміністрацыйная адзінка ў складзе Расійскай імперыі, Расійскай рэспублікі, Расійскай Савецкай рэспублікі і Далёкаўсходняй рэспублікі (без левабярэжжа Селенгі). Утворана ў 1851 годзе. У 1922 годзе ператворана ў Забайкальскую губерню Далёкаўсходняй вобласці РСФСР.

Гістарычная даведка

Рускія з'явіліся ў Забайкаллі ў 1639 годзе. Максім Пярфільеў, падымаючыся па рацэ Віціме, дайшоў да ўтокі рэкі Цыпы. У 1647 годзе Іван Пахабаў перайшоў Байкал па лёдзе і, сябруючы з манголамі, дайшоў да Ургі. Праз год пачалося трывалае пасяленне ў вобласці: Галкін заснаваў Баргузінскі астрог і абклаў ясаком тунгусаў. У 1654 годзе сотнік Бекетаў заснаваў Нерчынскі астрог, праз 4 гады перанесены да ўтокі Нерчы; тады ж закладзены і горад Нерчынск. У 1665 годзе паўстаў Селенгінск, а ў 1666 годзе заснаваны Верхнеудзінск. Пад канец XVII стагоддзя ў вобласці былі ўжо 3 гарады і 9 астрогаў.

Амаль з часу заняцця яго Забайкалле служыла месцам высылкі.

Паводле Найвышэйшага Указа, дадзенага Урадаўнічаму Сенату 11 ліпеня 1851 года Забайкалле, што складалася з дзвюх акруг — Верхнеудзінскай і Нерчынскай, было вылучана з Іркуцкай губерні і ператворана ў самастойную вобласць, прытым Чыта стала абласным горад, а Троіцкасаўск, Кяхта і Усць-Кяхта склалі асаблівае кіраўніцтва горада. Памежныя казакі, Забайкальскі гарадавы казачы полк, станічныя казакі, тунгускі і бурацкія палкі, а таксама і насельніцтва, што жыло асела ў памежнай палосе, склалі Забайкальскае казачае войска, абавязанае выстаўляць 6 конных шасцісоценных палкоў. У 1863 годзе Кяхцінскае кіраўніцтва горада ўвайшло ў склад Забайкальскай вобласці, а ў 1872 годзе вобласць падзялялася ўжо на 7 акруг, з якіх тры — з адным казачым насельніцтвам; асаблівае адміністрацыйнае і паліцэйскае кіраванне для казачага насельніцтва было скасавана.

У 1884 годзе вобласць, што калісьці належала да Усходне-сібірскага генерал-губернатарства, увайшла ў склад ізноў утворанага Прыамурскага генерал-губернатарства.

17 сакавіка 1906 года Забайкальская вобласць увайшла ў склад Іркуцкага генерал-губернатарства.

6 красавіка 1920 года ўвайшла ў склад Далёкаўсходняй рэспублікі.

22 лістапада 1920 года пастановай Урада Далёкаўсходняй рэспублікі з Забайкальскай вобласці была вылучана Прыбайкальская вобласць у складзе Баргузінскага, Верхнеудзінскага, Селенгінскага і Троіцкасаўскага паветаў.

10 лістапада 1922 года Забайкальская вобласць была ператворана ў Забайкальскую губерню Далёкаўсходняй вобласці РСФСР.

Літаратура

• Материалы Высочайшей учрежденной под председательством статс-секретаря Куломзина комиссии по исследованию землевладения и землепользования в Забайкальской области. — СПб., 1896. — Т. 1—16.
• Сводный сборник материалов «Забайкалье». — СПб.: 1899..
• Обозрение главных оснований устройства управления Сибири. — СПб.: 1841.
• Экономическое состояние городских поселений Сибири. — СПб.: Издательство хозяйственного департамента Министерства внутренних дел, 1882.
• Труды III хабаровского съезда. — 1892.
• Венюкова Опыт военного обозрения русских границ в Азии. — СПб.: 1873.
• М. Хорошкина Забайкалье // Военный сборник : очерк. — 1893. — № 8 и 9.
• Сибирь и Великая Сибирская железная дорога. — СПб.: Издательство департамента торговли и мануфактуры министерства финансов, 1893.