Cecil Day-Lewis

Cecil Day-Lewis
Ffugenw	Nicholas Blake
Ganwyd	27 Ebrill 1904  Swydd Laois
Bu farw	22 Mai 1972  Lemmons
Dinasyddiaeth	y Deyrnas Unedig, Gweriniaeth Iwerddon
Alma mater	Coleg Wadham Ysgol Sherborne
Galwedigaeth	bardd, nofelydd, llenor, sgriptiwr, academydd, beirniad llenyddol, awdur plant, cyfieithydd
Swydd	Bardd Llawryfog y Deyrnas Unedig
Cyflogwr	Coleg Gresham Prifysgol Caergrawnt Prifysgol Harvard
Tad	Frank Day-Lewis
Mam	Kathleen Blake Squires
Priod	Mary King, Jill Balcon
Partner	Rosamond Lehmann
Plant	Daniel Day-Lewis, Tamasin Day-Lewis, Sean Day-Lewis
Gwobr/au	CBE

Bardd Gwyddelig–Seisnig yn yr iaith Saesneg oedd Cecil Day-Lewis (27 Ebrill 1904 – 22 Mai 1972) sy'n nodedig fel un o "feirdd newydd" adain-chwith y 1930au ac am ei farddoniaeth delynegol ddiweddarach. Cyhoeddodd ei farddoniaeth dan yr enw C. Day-Lewis, ac ysgrifennodd hefyd nofelau ditectif dan y ffugenw Nicholas Blake. Gwasanaethodd yn swydd Bardd Llawryfog y Deyrnas Unedig o 2 Ionawr 1968 hyd ei farwolaeth.

Ganwyd yn Ballintubbert, Swydd Laois, Teyrnas Unedig Prydain Fawr ac Iwerddon, yn fab i weinidog yn Eglwys Iwerddon. Symudodd y teulu i Loegr yn 1905 a chafodd Cecil ei addysg yn Ysgol Sherborne, Dorset, ac yng Ngholeg Wadham, Rhydychen. Yno daeth yn gyfeillgar â W. H. Auden, a chyd-olygwyd y cylchgrawn Oxford Poetry ganddynt yn 1927. Wedi'r brifysgol, gweithiodd fel ysgolfeistr tan 1935. Cyhoeddodd ei lyfr cyntaf, Transitional Poem, yn 1929.

Trwy gydol y 1930au bu'n weithgar yng nghylchoedd diwylliannol yr adain chwith. Cyfranodd at y Left Review a'r Left Book Club, a golygodd y casgliad o ysgrifau sosialaidd The Mind in Chains yn 1937. Ymunodd â Phlaid Gomiwnyddol Prydain Fawr yn 1936. Adlewyrchir ei daliadau chwyldroadol yn y cyfrolau o gerddi From Feathers to Iron (1931) a The Magnetic Mountain (1933) ac yn yr astudiaeth feirniadol A Hope for Poetry (1934). Derbyniad llugoer a gafodd Noah and the Waters (1936), drama foes fydryddol ar bwnc brwydr y dosbarthiadau, a throdd yn ddiweddarach at themâu personol a chanu natur yn hytrach na barddoniaeth wleidyddol. Ysgrifennodd ryw ugain o nofelau ditectif dan y ffugenw Nicholas Blake, gan gynnwys A Question of Proof (1935), Minute for Murder (1948), a Whisper in the Gloom (1954),

Dewiswyd Day-Lewis i draddodi darlithoedd Clark ym Mhrifysgol Caergrawnt yn 1946, a chyhoeddwyd y rheiny yn y gyfrol The Poetic Image (1947). Cyfieithodd gweithiau Fyrsil ar fydr o Ladin i Saesneg: y Georgicon (1940), yr Aeneidos (1952; ar gais y BBC), a'r Eclogae (1963). Penodwyd Day-Lewis yn athro barddoniaeth ym Mhrifysgol Rhydychen yn 1951, a daliodd y swydd honno nes 1956. Cyhoeddodd ei hunangofiant, The Buried Day, yn 1960. Ymhlith ei gyfrolau diweddarach o gerddi mae The Room and Other Poems (1965) a The Whispering Roots (1970). Penodwyd yn Fardd Llawryfog yn sgil marwolaeth John Masefield.

Bu farw yn Hadley Wood, Swydd Hertford, o ganser y pancreas, yn 68 oed. Mae un o'i feibion, Daniel Day-Lewis, yn actor o fri.

Darllen pellach

• Sean Day-Lewis, C. Day-Lewis: An English Literary Life (Llundain: Weidenfeld and Nicolson, 1980).
• Joseph N. Riddel, C. Day Lewis (Efrog Newydd: Twayne, 1971).

Rhagflaenydd: John Masefield

Bardd Llawryfog y Deyrnas Unedig 2 Ionawr 1968 – 22 Mai 1972

Olynydd: John Betjeman