John Betjeman

John Betjeman
Ganwyd	28 Awst 1906  Llundain
Bu farw	19 Mai 1984  Cernyw
Label recordio	Charisma Records
Dinasyddiaeth	y Deyrnas Unedig, Teyrnas Unedig Prydain Fawr ac Iwerddon
Alma mater	Coleg Magdalen Ysgol y Ddraig Ysgol Highgate Coleg Marlborough Byron House School
Galwedigaeth	bardd, cyfieithydd, newyddiadurwr, beirniad llenyddol, sgriptiwr, cyflwynydd teledu
Swydd	Bardd Llawryfog y Deyrnas Unedig
Tad	Ernest Edward Betjemann
Mam	Mabel Bessie Dawson
Priod	Penelope Chetwode
Partner	y Fonesig Elizabeth Cavendish
Plant	Candida Lycett Green, Paul Betjeman
Gwobr/au	CBE, Gwobr Aur y Frenhines am Farddoniaeth, Medal Albert, Marchog Faglor, Gwobr Russell Loines am Farddoniaeth, Heinemann Award

Bardd yn yr iaith Saesneg ac awdur ar bensaernïaeth o Loegr oedd Syr John Betjeman (28 Awst 1906 – 19 Mai 1984). Fe oedd Bardd Llawryfog y Deyrnas Unedig o 1972 hyd ei farwolaeth.

Roedd Betjeman yn un o hoff feirdd y cyhoedd ac yn gyfarwydd o ganlyniad i'w gerddi hawdd eu darllen a'i ymddangosiadau ar y radio a'r teledu. Fe gafodd ei alw'n aml yn "the nation's teddy bear".

Bywgraffiad

John Betjeman yn ei ieuenctid

Ganed John Betjemann ar 28 Awst 1906 yn fflat rhif 52 Parliament Hill Mansions, rhan o ystad Lissenden Gardens, yn ne ardal Hampstead Heath, Llundain. Dyn busnes cefnog oedd ei dad, o dras Almaenwyr ymfudodd i Loegr yn y 18g. Cafodd ei fagu yn unig blentyn ym mwrdeistref Highgate yng ngogledd y brifddinas, ac yno fe gafodd ei addysgu gan T. S. Eliot yn yr ysgol annibynnol leol. Yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf, cafodd John ei fwlio am ei gyfenw Germanaidd, ac felly newidiodd ei fam yr enw i Betjeman gydag un "n". Bachgen unig oedd John, a oedd yn ymddiddori mewn trenau a mapiau rheilffyrdd ac yn cario'i dedi Archibald ymhob man. Aeth ymlaen i ysgol baratoi'r Dragon yn Rhydychen a Choleg Marlborough, ysgol fonedd yn Wiltshire.

Astudiodd Betjeman yng Ngholeg Magdalen ym Mhrifysgol Rhydychen o 1925 i 1928. Aeth â'i hen degan Archibald i Rydychen, ac hwnnw oedd yr ysbrydoliaeth am Aloysius, tedi-bêr y cymeriad Sebastian Flyte, yn y nofel Brideshead Revisited gan Evelyn Waugh. Nid oedd Betjeman a'i diwtor, C. S. Lewis, yn hoff o'i gilydd. Treuliodd y mwyafrif o'i amser yn cymdeithasu, yn actio, ac yn ysgrifennu i gylchgronau myfyrwyr, a gadawodd y brifysgol heb iddo dderbyn ei radd. Gweithiodd am gyfnod fel meistr ysgol baratoi cyn iddo gael ei benodi'n olygydd cynorthwyol yr Architectural Review a beirniad ffilm yr Evening Standard.

Fe briododd Penelope Chetwode yn 1933, a chawsant dau blentyn, Paul a Candida. Yn ystod yr Ail Ryfel Byd, gweithiodd Betjeman i'r Weinyddiaeth Wybodaeth yn swyddog diwylliannol yng Ngweriniaeth Iwerddon. Fe gafodd ei urddo'n farchog yn 1969, a'i benodi'n Fardd Llawryfog y Deyrnas Unedig yn sgil marwolaeth Cecil Day-Lewis yn 1972. Bu farw Betjeman yn Trebetherick, Cernyw, yn 77 oed.

Barddoniaeth

Nodir barddoniaeth Betjeman gan "ei hiraeth am y gorffennol diweddar, ei synnwyr union o leoliad, a'i gyflwyniad manwl o arlliw cymdeithasol". Un o'i gerddi enwocaf yw "Slough" (1937), sy'n dilorni'r datblygiadau diwydiannol yn nhref Slough yn Berkshire. Daeth y gerdd yn ddrwg-enwog ymhlith trigolion y dref, ac yn ddiweddarach fe fynegodd Betjeman ei ofid am ei hysgrifennu.

Ei ddiddordeb mewn pensaernïaeth

Cerflun o Betjeman yng ngorsaf reilffordd St Pancras.

Ymddiddorai Betjeman mewn pensaernïaeth ei wlad, a phensaernïaeth eglwysi a gorsafoedd rheilffyrdd yn arbennig. Roedd yn hoff iawn o'r dulliau Fictoraidd ac Edwardaidd, yn enwedig adeiladau'r neo-Gothig, ac yn lladd ar foderniaeth ac effeithiau diwydiannaeth a "Chynnydd" ar drefluniau Prydain. Cyhoeddodd ei lyfr cyntaf ar bwnc pensaernïaeth, Ghastly Good Taste, yn 1933. Am gyfnod hir fe ysgrifennai'r adran "Nooks and Corners" yn y cylchgrawn Private Eye.

Cyfeiriadau

Rhagflaenydd: Cecil Day-Lewis

Bardd Llawryfog y Deyrnas Unedig 20 Hydref 1972 – 19 Mai 1984

Olynydd: Ted Hughes