Οπλίτης

Αναπαράσταση Αρχαίου Έλληνα οπλίτη.

Ο οπλίτης στην αρχαιότητα, ο στρατιώτης δηλαδή του πεζικού με βαρύ οπλισμό που πολεμούσε σε σχηματισμό φάλαγγας, ήταν ο κατεξοχήν πολεμιστής της κλασικής Ελλάδας. Ήταν βαριά οπλισμένος με δόρυ, θώρακα και μεγάλη ασπίδα. Το όνομα οπλίτης (ὁπλίτης) προέρχεται από την ονομασία της μεγάλης στρογγυλής ασπίδας (ὅπλον).

Εξοπλισμός

Για την προστασία του σώματος, αρχικά, οι οπλίτες φορούσαν κωδωνόσχημο θώρακα, ο οποίος λόγω της μονοκόμματης κατασκευής του, περιόριζε σημαντικά την ευκινησία του οπλίτη. Για αυτό, υιοθετήθηκε ο λινοθώρακας, ο οποίος προσέφερε μεγάλη ευκινησία και ποικιλία κινήσεων (απαραίτητη για την εκτέλεση του ωθισμού), καθώς και υψηλά επίπεδα προστασίας. Ο κωδωνόσχημος θώρακας, ήταν μπρούτζινος, ενώ ο λινοθώρακας έφερε ορειχάλκινες φολίδες. Για να προστατεύσουν τα πόδια από τα γόνατα έως τον αστράγαλο, χρησιμοποιούσαν περικνημίδες από ορείχαλκο. Οι ασπίδες των οπλιτών ήταν μεγάλες ( 1 μέτρο διάμετρος), κατασκευασμένες από ξύλο, φέροντας όμως μεγάλη ορειχάλκινη επένδυση. Τα πολεμικά όπλα τους ήταν ένα μακρύ δόρυ 2-3 μέτρα σε ύψος και ένα κοντό ( 40-50 εκ.) σιδερένιο ξίφος.Πολλές φορές, διέθεταν και εφεδρικά ξίφη.

Περικεφαλαίες

Οι περικεφαλαίες ήταν μπρούντζινες και είχαν συχνά στην κορυφή λοφίο από ουρά αλόγου. Τα μεγαλόπρεπα λοφία ήταν γνώρισμα των υψηλόβαθμων οπλιτών. Με το πέρασμα του χρόνου, οι τύποι περικεφαλαίας άλλαζαν, καθώς έπρεπε να συμβαδίζουν με τις ανάγκες της εποχής. Ο παλαιότερος τύπος ελληνικής περικεφαλαίας ήταν ένα κράνος που κάλυπτε όλο το κεφάλι, αφήνοντας άνοιγμα για το πρόσωπο, έχοντας όμως προέκταση που κάλυπτε την μύτη. Χρησιμοποιήθηκε μέχρι τον 7ο αιώνα π.Χ. Η κορινθιακή περικεφαλαία κάλυπτε τη μύτη, άφηνε κενό για τα μάτια και το στόμα του οπλίτη, καθώς και για τα αυτιά του, και κάλυπτε όλο το υπόλοιπο κεφάλι. Εξέλιξή της ήταν η ιλλυρική. Αργότερα, εμφανίσθηκε η χαλκιδική. Στο διάστημα μεταξύ 5ου αιώνα και 2ου αιώνα, χρησιμοποιούταν και η θρακική περικεφαλαία, κυρίως όμως από το ιππικό. Η τελευταία είχε υψηλή κορυφή μπροστά και προφύλασσε τα μάγουλα.

Σχηματισμοί μάχης

Αντί να αγωνίζονται οι στρατιώτες σώμα με σώμα,όπως γινόταν τα παλαιότερα χρόνια, οι οπλίτες αγωνίζονταν σε σχηματισμό φάλαγγας. Αυτό σήμαινε πολεμιστές παρατεταγμένους κατά μέτωπο σε διάφορες σειρές, οπλισμένους με ακόντια και ασπίδες. Παραταγμένοι έτσι οι στρατιώτες, αποτελούν ανυπέρβλητο φραγμό για τις εχθρικές επιθέσεις. Η φάλαγγα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να διασπάσει την εχθρική παράταξη. Οι στρατιώτες της φάλαγγας ήταν πολύ καλά εκπαιδευμένοι κι είχαν απόλυτη πειθαρχία. Ο κάθε στρατιώτης προστατευόταν από την δική του ασπίδα και από την ασπίδα του στρατιώτη στα δεξιά του.

Φάλαγγα

Το Αγγείο Κίτζι είναι η αρχαιότερη γνωστή απεικόνιση φάλαγγας οπλιτών.

Η ελληνική φάλαγγα περιελάμβανε πλήθος οπλιτών. Είχε βάθος 8 ή 12 ζυγών (ήταν το ισχυρότερο, αλλά και το πιο βραδυκίνητο τμήμα κάθε στρατού). Αξιολογότερες φάλαγγες ήταν η σπαρτιατική, η θηβαϊκή και η μακεδονική.

Δείτε επίσης

• Φάλαγγα
• Σπαρτιατική φάλαγγα
• Λοξή φάλαγγα
• Μακεδονική φάλαγγα

Πηγές

• Jane Chisholm, Lisa Miles, Struan Reid "Εγκυκλοπαίδεια της αρχαίας Ελλάδας", Εκδόσεις Άγκυρα.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• «Ο Έλληνας οπλίτης στην αρχαιότητα» (PDF). Αφιέρωμα από το Γενικό Επιτελείο Στρατού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (pdf) στις 19 Νοεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2010.