Cikonioformaj birdoj
 | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Biologia klasado | ||||||||
| ||||||||
Familioj
| ||||||||
| ||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||
Cikonioformaj estas ordo de birdoj kies plej tipaj estas la cikonioj.
Taksonomio
[redakti | redakti fonton]Tradicie la ordo Cikonioformaj enhavis multnombrajn grandajn, longkrurajn, longbekajn birdojn: cikoniojn, ardeojn, egretojn, ibisojn, kulerbekulojn kaj aliajn. Tiuj cikonioformaj birdoj estas konataj kiel ekzistantaj de antaŭ la lasta eocena epoko.
Laŭ la disvolviĝo de la priserĉaj teknikoj pri molekula biologio je fino de 20a jarcento, nome metodoj studantaj hibridiĝon DNA-DNA, granda kvanto da informo subite aperis, ĉefe kiel sugesto, ke multaj birdoj spite malsimilŝajno estas fakte rilategaj unu la alian pli ol antaŭe pensate. Laŭ tiu nova informo la taksonomio Sibley-Ahlquist pligrandigas elstare la ordon de Cikonioformaj per aldono de multaj familioj kiel pingvenoj, kolimboj, greboj, albatrosoj, petreloj, mevoj, pelikanoj, suloj kaj tagaj rabobirdoj (Falkoformaj). La familio de fenikopteroj, pli rilata, estas ofte ordigata kiel vera parto de Cikonioformaj.
Tamen morfologia vidpunkto petas ne pligrandigon sed disigon de Cikonioformaj en du grupoj kaj tiele specioj ne tradicie konsiderataj Cikonioformaj povus eniri en ambaŭ grupoj.
La taksonomio Sibley-Ahlquist estis jam akceptataj de multaj sciencaj asocioj, sed pli komune ankoraŭ estas uzata la tradicia grupigo kiu povus esti modifata prefere anstataŭ ŝanĝata ĝis kiam kompleta sciigo estu decidata kaj ŝanĝiĝonta epoko finu.
Kultura vidpunkto
[redakti | redakti fonton]En multaj kulturoj almenaŭ kelkaj cikonioformaj -ardeoj, cikonioj, ibisoj, egretoj kaj aliaj- ĝuis specialan statuson ĉu religian ĉu artan. Tio rilatas ne la taksonomian grupon, sed morfologian, ĉar similformaj gruoj, ne rilataj, estas same interese konsiderataj. Belelstaraj bildoj de tiuj birdoj estis konataj en ekzemple antikvaj Grekio, Afriko, Egiptio, Ĉinio kaj Japanio. En hindoeŭropaj kulturoj longkruruloj povas esti konsiderataj kiel humuraj aŭ diablaj estaĵoj. En Eŭropo oni supozas, ke cikonioj alportas bebojn al familioj. La priserĉo de tiu kultura vidpunkto malfermas promesindan studkampon ĉar ties daŭrekzisto tra jarmiloj surprizas.
Certe unu el la kialoj de tiu atento povus esti la stranga irmaniero de tiuj birdoj, kio ĉu ĉarma ĉu ŝajne maltaŭga eĉ estas troigata dum komunaj ceremonioj. Multaj specioj estas ĉu tute ĉu parte mutaj: tiele ceremonioj kaj dancmontroj iĝas ĉefaj komunikiloj.
Tiu konduto ŝajnas genetika. Fakte oni ordigis la grupon de la cikonioj laŭ ties ceremonikonduto kvazaŭ morfologia eco kaj la taksonomia rezulto identiĝis kun la vera anatomia kaj biologia taksonomio.
La plej interesa parto de tiuj ceremonioj estas la virselektado, tio estas “virpropagando” pri nestoloko kaj interesmontro farata de la ino pri ĝi.
Kondutoj rilatantaj postajn okazaĵojn kiel seksumado, parkunkonfirmado, parigado, ĝenprotesto aŭ atako estas tre variaj kaj sufiĉe genetikaj. Tio malsimilas la kantan konduton de kantbirdoj kiuj plej parte kondutas tiel pro lernata kaj individua sperto.
Fizikaj karakteroj
[redakti | redakti fonton]Cikonioformaj havas nur unu paron de sternumotrakeaj muskoloj en la sirinkso, el 16 ĝis 20 nukajn vertebrojn kaj ili estas diastataksikaj (la kvina duaranga plumo mankas, sed la kvina duaranga kovroplumo ne mankas); la piedoj ne estas retmembranaj; la meza fingro estas flankengrandita; intesta kloako estas, kaj preskaŭ ĉiam tre eta.
Vivkutimoj
[redakti | redakti fonton]Cikonioformaj loĝas ĉe akvaj lokoj; ili ne filtras kaj plejparte manĝas fiŝojn, krustacojn, insektojn kaj eĉ etajn mamulojn aŭ kadavraĵojn. Ili ne naĝas por manĝado kaj la nordaj specioj migras suden. Ili estas fortaj flugantoj kiuj uzas larĝajn flugilojn. Plejparte ili nestas sur arboj, sed kelkaj konstruas nestojn en marĉoj aŭ surplanke. Idoj restas ennestaj. Multaj specioj estas koloniaj sed oni uzas malmulte sonon. Socia komuniko uzas montradon kaj ceremoniadon.
Specioj laŭ ampleksa konsidero
[redakti | redakti fonton]- Familio: Ardeedoj
- Genro: Ardea
- Ardea herodias (Blucindra ardeo)
- Ardea cinerea (Griza ardeo)
- Ardea goliath (Goliata ardeo)
- Ardea cocoi (Kokoia ardeo)
- Ardea pacifica (Pacifika ardeo)
- Ardea melanocephala (Nigrakapa ardeo)
- Ardea humbloti (Madagaskara ardeo)
- Ardea insignis (Blankventra ardeo)
- Ardea sumatrana (Sumatra ardeo)
- Ardea purpurea (Purpura ardeo)
- Ardea alba (Blanka ardeo)
- Ardea picata aŭ Egretta picata (Makula ardeo aŭ egreto)
- Ardea intermedia aŭ Egretta intermedia (Intermeza ardeo aŭ egreto)
- Ardea eulophotes aŭ Egretta eulophotes (Ĉina ardeo aŭ egreto)
- Genro: Pilherodius
- Pilherodius pileatus (Kronardeo)
- Genro: Butorides
- Butorides virescens (Verda ardeo)
- Butorides striatus aŭ Ardea striatus (Stria ardeo)
- Genro: Ardeola
- Ardeola grayii (Hinda ardeo)
- Ardeola ralloides (Ralardeo)
- Ardeola bacchus (Ĉina ralardeo)
- Ardeola speciosa (Indonezia ralardeo)
- Ardeola idae (Madagaskara ralardeo)
- Ardeola rufiventris (Ruĝventra ralardeo)
- Genro: Bubulcus
- Bubulcus ibis aŭ Ardea ibis (Bovardeo)
- Genro: Egretta
- Egretta garzetta aŭ Ardea garzetta (Malgranda egreto)
- Egretta thula (Blanka egreto)
- Egretta rufescens (Ruĝeca egreto)
- Egretta vinaceigula (Ruĝgorĝa egreto)
- Egretta ardesiaca (Nigra egreto)
- Egretta tricolor (Trikolora egreto)
- Egretta novaehollandiae aŭ Ardea novaehollandiae (Blankvizaĝa egreto)
- Egretta caerulea (Blua egreto)
- Egretta sacra aŭ Ardea sacra (Rifa egreto)
- Egretta gularis (Duforma egreto)
- Genro: Agamia
- Agamia agami (Agamia ardeo)
- Genro: Tigrisoma
- Tigrisoma mexicanum (Nudkola tigrardeo)
- Tigrisoma fasciatum (Malhela tigrardeo)
- Tigrisoma lineatum (Ruĝa tigrardeo)
- Genro: Tigriornis
- Tigriornis leucolophus (Blankkresta tigrardeo)
- Genro: Zonerodius
- Zonerodius heliosylus (Novgvinea tigrardeo)
- Genro: Zebrilus
- Zebrilus undulatus (Zigzaga tigrardeo)
- Genro: Syrigma
- Syrigma sibilatrix (Fajfa ardeo)
- Genro: Nycticorax
- Nycticorax violaceus (Flavkresta noktardeo)
- Nycticorax nycticorax (Noktardeo)
- Nycticorax leuconotus (Blankadorsa noktardeo)
- Genro: Gorsachius
- Gorsachius melanolophus aŭ Nycticorax caledonicus (Ruĝa noktardeo)
- Gorsachius magnificus (Blankorela noktardeo)
- Gorsachius goisagi (Japana noktardeo)
- Gorsachius melanolophus (Tigra noktardeo)
- Genro: Botaurus
- Botaurus lentiginosa (Nordamerika botaŭro)
- Botarus stellaris (Granda botaŭro)
- Botaurus pinnatus (Sudamerika botaŭro)
- Botaurus poiciloptilus (Aŭstralazia botaŭro)
- Genro Ixobrychus
- Ixobrychus minutus (Malgranda botaŭro)
- Ixobrychus cinnamomeus (Cinamoma botaŭro)
- Ixobrychus involucris (Stridorsa botaŭro)
- Ixobrychus exilis (Eta botaŭro)
- Ixobrychus sinensis (Ĉina botaŭro)
- Ixobrychus eurhythmus (Ŝrenkena botaŭro)
- Ixobrychus sturmii (Nana botaŭro)
- Ixobrychus flavicollis (Nigra botaŭro)
- Genro: Ardea
- Familio Koklearedoj
- Cochlearius cochlearius (Ŝipbeka ardeo aŭ koklearo)
- Familio Balenocipitedoj
- Balaeniceps rex (Ŝubekulo)
- Familio Skopedoj
- Scopus umbretta (Martelbirdo)
- Familio Cikoniedoj
- Genro Mycteria
- Mycteria cinerea (Griza mikterio)
- Mycteria ibis (Ibisa mikterio)
- Mycteria leucocephala (Blankakapa mikterio)
- Mycteria americana (Amerika mikterio)
- Genro Ciconia
- Ciconia abdimii (Abdima cikonio)
- Ciconia episcopus (Lankola cikonio)
- Ciconia stormi (Storma cikonio)
- Ciconia maguari (Magvaria cikonio)
- Ciconia boyciana (Orienta cikonio)
- Ciconia ciconia (Blanka cikonio)
- Ciconia nigra (Nigra cikonio)
- Genro Jabiru
- Jabiru mycteria (Jabiruo)
- Genro Leptoptilos
- Leptoptilos javanicus (Azia marabuo)
- Leptoptilos dubius (Argala marabuo)
- Leptoptilos crumeniferus (Marabuo)
- Genro Anastomus
- Anastomus oscitans (Azia malfermbekulo)
- Anastomus lamelligerus (Afrika malfermbekulo)
- Genro Ephippiorhynchus
- Ephippiorhynchus asiaticus (Nigrakola selbekulo)
- Ephippiorhynchus senegalensis (Selbekulo)
- Genro Mycteria
- Familio Treskiornitedoj
- Grupo ibisoj
- Genro Threskiornis
- Threskiornis aethiopicus (Sakra ibiso)
- Threskiornis bernieri (Madagaskara ibiso)
- Threskiornis solitarius (Reunia ibiso)
- Threskiornis melanocephalus (Nigrakapa ibiso)
- Threskiornis molucca (Aŭstralia blanka ibiso)
- Threskiornis spinicollis (Dornakola ibiso)
- Genro Pseudibis
- Pseudibis papillosa (Ruĝnuka ibiso)
- Pseudibis davisoni (Blankanuka ibiso)
- Genro Thaumatibis
- Thaumatibis gigantea (Giganta ibiso)
- Genro Geronticus
- Geronticus eremita (Norda kalvibiso)
- Geronticus calvus (Kalvibiso)
- Genro Nipponia
- Nipponia nippon (Japana ibiso)
- Genro Bostrychia
- Bostrychia olivacea (Oliveca ibiso)
- Bostrychia bocagei (Santomea ibiso)
- Bostrychia rara (Makulbrusta ibiso)
- Bostrychia hagedash (Mustaĉibiso)
- Bostrychia carunculata (Karunklibiso)
- Genro Theristicus
- Theristicus caerulescens (Plumbibiso)
- Theristicus caudatus (Brunkola ibiso)
- Theristicus branickii (Anda ibiso)
- Theristicus melanopis (Nigrabrida ibiso)
- Genro Cercibis
- Cercibis oxycerca (Pintovosta ibiso)
- Genro Mesembrinibis
- Mesembrinibis cayennensis (Verda ibiso)
- Genus Phimosus
- Phimosus infuscatus (Ruĝabrida ibiso)
- Genro Eudocimus
- Eudocimus albus (Blanka ibiso)
- Eudocimus ruber (Skarlata ibiso)
- Genro Plegadis
- Plegadis falcinellus (Bruna ibiso)
- Plegadis chihi (Blankabrida ibiso)
- Plegadis ridgwayi (Punaa ibiso)
- Genro Lophotibis
- Lophotibis cristata (Krestibiso)
- Grupo Kulerbekuloj
- Genro Platalea
- Platalea leucorodia (Plataleo)
- Platalea minor (Azia plataleo)
- Platalea alba (Afrika plataleo)
- Platalea regia (Reĝa plataleo)
- Platalea flavipes (Flavbeka plataleo)
- Platalea ajaja aŭ Ajaia ajaja (Ajajao aŭ Rozkolora plataleo)
- Familio Fenikopteredoj
- Genro Phoenicopterus
- Phoenicopterus roseus (Roza flamengo)
- Phoenicopterus minor (Malgranda flamengo)
- Phoenicopterus jamesi (Punaa flamengo)
- Phoenicopterus andinus (Anda flamengo)
- Phoenicopterus chilensis (Ĉilia flamengo)
- Phoenicopterus ruber (Ruĝa flamengo)
- Genro Phoenicopterus
Bildaro
[redakti | redakti fonton]-
-
-
-
-
Paro de Jabiruo -
-
